PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PORTUGAL STAAT
VOOR MOEILIJKE
KABINETSFORMATIE
Grote terughoudendheid hanteren
van consolidatiekernen in Zeeland
de krant
van zeeland
CIA DIEP GEPENETREERD
IN UNIVERSITAIRE LEVEN
ARP-kaderleden
tegen CDA-lijst
Winst conservatieven en communisten,
verlies voor socialisten van Soares
MEERDERHEID DOOR COALITIEVORMING
Zuid-Afrika
arresteert
terroristen
vandaag
Zender 9Eendracht9
in werking gesteld
Eerste deel rapport vrijgegeven
Moord opgelost
219e jaargang no. 99
Dinsdag 27 april 1976
LISSABON (RTR, GPD) - De stembus-uitslag van de parlementsverkiezingen heeft Portugal voor
een uiterst moeilijke regeringsformatie geplaatst. Geen van de partijen kreeg de absolute meerder
heid. De socialistische partij van Mario Soares is met 35 procent van de stemmen veruit de grootste
partij, gevolgd door de centrumpartij PPD met bijna 24 procent, terwijl de communisten en de
rechtsgeoriënteerde centrumdemocraten (CDS) ongeveer gelijk op de derde plaats zijn geëindigd,
met respectievelijk 15 en 14 procent van de stemmen.
Mario Soares blijft de grootste partij
ondanks een fors verlies van 9 zetels (nu
106). De PPD (volksdemocraten) van
Francisco sa Cameiro krijgt 71 zetels
(verlies van 9 zetels). Derde partij is de
conservatieve CDS van Diogo Freitas
KAAPSTAD (AP) - De Zuidafrikaanse
minister van politie James Kruger
heeft maandag bevestigd dat de Zuid
afrikaanse veiligheidspolitie een on
dergronds netwerk heeft opgespoord
dat zwarte Zuidafrikanen aanwierf
voor een guerrilla-opleiding. In totaal
zijn 50 mensen gearresteerd.
Volgens de minister hebben de arresta
ties van de afgelopen weken de organi
satie 'zeer zwaar getroffen' maar niet
helemaal vernietigd. In krantenberich
ten is gezegd dat het netwerk zou zijn
opgezet door de in Zuid-A&ika verbo
den bevrijdingsbeweging Afrikaans
Nationaal Congres (anc), die zwarte
tegenstanders van het blanke minder-
heidsbestuur in Zuid-Afrika aanwerft
en hen via een geheime route door
Zuid-Afrika, Swaziland en Mozambi
que naar Tanzania brengt voor een
guerilla-opleiding.
De socialisten zouden een flinke rege-
ringsmeerderhneid kunnen krijgen
wanneer ze een coalitie vormen met de
communisten, of met de PPD. Maar tij
dens de verkiezingscampagne heeft
partijleider Mario Soares herhaalde
lijk met klem betoogd dat zijn partij
alleen zal regeren, of in de oppositie zal
gaan.
Bondgenootschappen met de commu
nisten, of met rechts, waartoe hij ook de
PPD rekent, sloot hij uit. Zondagnacht
nog herhaalde hij dat standpunt. Alleen
in een uitzonderlijke noodtoestand, die
ontstaat als een burgeroorlog dreigt, is
de PSP bereid zitting te nemen in een
'regering van nationale redding', aldus
Soares.
PPD en CDS hebben onvoldoende
stemmen behaald om samen een cen
trumrechtse regering te vormen. Poli
tieke waarnemers in Lissabon specule
ren op de mogelijkheid van een socialis
tische minderheidsregering, met par-
bonden
moorden
ridder
ramp
.Sluiting van kleine scholen is een
ramp voor de plattelandsgemeen-
inbraken
Maarschalk Gretsjko, de bedwinger
van de OosUBerlijnse opstand, overle-
Spanjaarden
Sport; Spanja
gen 'Vuelta'.
PAGINA 11
wegraces
Sport: weer wegraces in Zeeland, i
de top aan de start
beatles
De Beatles komen terug in de hitlijs
ten; radio- en tv-programma's; strips.
PAGINA 15
verlies
Estel (Hoesch-Hoogovens) duikelt naar
202 miljoen verlies over 1975. Het jaar
daarvoor was de winst nog 322 miljoen;
Beurs - economie-ünancién.
lementaire steun van de communisten.
De communisten hebben herhaaldelijk
laten weten dat zij geen regering zullen
steunen als ze geen zeggenschap heb
ben in de opstelling van het regerings
program. De PPD is alleen bereid tot
steun aan een regering waarin een deel
van de ministeries aan PPD-
vertegenwoordigers toevalt. Deelne
ming aan een regering waarin ook
communisten zitting hebben is door
PPD-leider Francisco sa Carneiro
meermalen met kracht van de hand ge
wezen.
Uitslag
Na meer dan een vol etmaal stemmen
tellen en zetels verdelen blijken de Por
tugese parlementsverkiezingen het vol
gende, voorlopige resultaat te hebben
opgeleverd: de PS (socialistisch) van
OPPOSITIELEIDER
ISRAEL BEZOEKT
VAN DER STOEL
SCHIPHOL (ANP) - Scherp bewaakt
door veiligheidsagenten is maandag
middag de 62-jarige Israëlische politi
cus Menachem Begin aangekomen.
Op Schiphol deelde hij mede, dat hij
minister Van der Stoel van buiten
landse zaken gaat inlichten over zijn
gesprek van enkele weken geleden met
Henry Kissinger, met wie hij het pro
bleem had doorgenomen van de Russi
sche joden,
do Amaral geworden met 41 zetels
(winst 25). De eveneens succesvolle
communistische PCP van Alvara Cun-
hal moest niettemin haar derde plaats
afstaan aan de CDS en telt nu 40 zetels
(winst 10).
De ultra-linkse MDP deed dit jaar niet
meer mee en zag haar 5 zetels uit de
vorige verkiezingen (voor de grondwet
gevende vergadering) grotendeels naar
de PCP overgaan. De eveneens ultra
linkse UDP behield haar ene zetel in het
district Lissabon. Vier zetels (gereser
veerd voor de tienduizenden Portugese
emigranten naar Europa en Amerika,
die schriftelijk hebben kunnen stem
men via hun ambassades en consulaten)
zijn nog niet verdeeld. De algemene
verwachting is dat de „buitenlandse
uitslag" pas over tien dagen bekend is.
Aangenomen wordt dat de emigranten
twee zetels elk aan de PS en de PPF (of
mogeli,jk een aan de PS en drie aan de
PPD) zullen geven.
Internationale oliemaatschappijen,
waaronder zes Amerikaanse onderne
mingen, hebben geheim overleg ge
voerd met Vietnam over een herval
ting van het boren in de Zuidchinese
zee, aldus een bericht in de New York
Times.
(Van onze speciale verslaggever)
DEN HELDER - Prins Bernhard
heeft maandagmiddag in de mari
nehaven van Den Helder de zender
in werking gesteld die door de in de
Gemeenschappelijke Pers Dienst
samenwerkende dagbladen aan
boord van de gaffelschoener „Eend
racht" is geplaatst, om rechtstreeks
verslag te kunnen doen van de bele
venissen van dit schip en de beman
ning in de Tall Ships Race van Ply
mouth naar New York.
In zijn functie van beschermheer van
de stichting „Het Zeilend Zeeschip",
eigenaresse van de „Eendracht",
bracht de Prins een afscheidsbezoek
aan de 35 opvarenden aan de voor
avond van hun vertrek. Dinsdag
middag vaart het schip vanuit de ha
ven van Den Helder naar Plymouth,
waar op 2 mei de start plaats vindt
van de Tall Ships Race, de tweejaar
lijkse wedstrijd voor grote zeilsche
pen, de „Zwanen van de Oceaan", die
ditmaal als eindpunt de haven van
New York heeft. Daar zal de „Eend
racht" op een ereplaats meevaren in
de grote vlootschouw ter gelegen
heid van het tweede eeuwfeest van de
Verenigde Staten.
Naast de vaste bemanning van vijf
koppen, onder leiding van schipper
Henri Juta. vroeger eerste officier
van de Vlissingse marinekazerne en
zeven in de zeilvaart ervaren, vrijwil
lige „opstappers", vaart een groot
aantal jongeren de race mee die nog
nooit de zee vanaf een zeilschip heb
ben gezien.
De wedstrijd naar New York verloopt
in drie etappes, evenals de terug
tocht. Op de zes etappeplaatsen zul
len steeds nieuwe jongeren, afkom
stig uit alle delen van het land. de
bemanning aflossen. In totaal zullen
bijna 180 jonge mensen deze eerste
retourtocht over de Atlantische
Oceaan van de „Eendracht" mee
kunnen maken.
Consolidatie-
kernen
Di- duoiulf over de
\K&£.\ nota-Bewonlngspatroon
rEygfl gisteren In de staten van Zee-
E J land - werd vooral een debat
V_^J7 tussen CDA-woord voerder
Eversdijk en PvdA-
gedeputeerde Boersma. Helemaal
vreemd was dat niet Eversdljk is
soclaal-gc-ograaf. studeerde onlangs af
en Is derhalve een professioneel man
op het stuk van ruimtelijke ordening.
Hij had er nogal wat werk van ge
maakt. dit In tegenstelling tot Roels.
de woordvoerder van de PvdA, de par
tij die gewoonlijk de ruimtelijke orde
ning indringend behandelt. Roels aet
altijd wel kans om. sprekend van en
kele losse notities, de fraaiste en
grammaticaal sluitende volzinnen te
produceren, maar de inhoud is niet al
tijd ln overeenstemming met het ni
veau van de grammatica. In dit geval
volstond hij in feite met de aankondi
ging dat zijn fractie er precies zo over
dacht aLs gedeputeerde Boersma.
Die had echter op dat ogenblik nog
niet gesproken en toen hij het deed
was dat namens het college en niet
namens de PvdA-fracUe. Roels deed
gisteren denken aan de omkering van
een Franse zegswijze over de fouten
van iemands verdiensten - les defauts
de ses qualites: de kwaliteit van zijn
kortheid kwam ditmaal kennelijk
voort uit oppervlakkigheid.
D(
Jjantlijn
OPEN BRIEF AAN PARTIJRAAD:
'AFSTEMMEN OP
REALITEIT'
DEN HAAG (ANP) - Honderd kaderle
den van de ARP hebben de leden van
de AR-partijraad en van de AR-
kiesverenigingen in een open brief
opgeroepen in dit stadium néé te zeg
gen tegen de ene CDA-lijst.
De honderd vragen de andere kaderle
den zich tegen de resolutie uit te spre
ken, die de partijraad op 10 april jl.
aanvaardde. De kiesverenigingen moe
ten zich nu over die resolutie uitspre
ken. In die resolutie wordt voor de ene
CDA-lijst gekozen, maar onder een
aantal voorwaarden. Zo moet er een
grotere eenheid van beleid komen bij
de kamerfracties van de partners KVP.
ARP en CHU.
De briefschrijvers zeggen, dat aan de
sinds jaren gestelde vooiwaarde van
eenheid in uitgangspunt, program en
beleid niet is voldaan. „Het wonder
lijke is, dat de kiesverenigingen en par
tijraadsleden nu een beslissing moeten
nemen over de ene lijst, terwijl de toe
tsing aan de voorwaarden pas in sep
tember zal plaatsvinden", aldus de
honderd.
Naar hun oordeel heeft het CDA alleen
kans van slagen, wanneer het tempo
van de groei is afgestemd op de reali
teit van elke dag.
Die groei wordt in dit stadium vol
doende bevorderd door lijstverbinding.
De honderd kaderleden vragen de
kiesverenigingen dan ook het partij
bestuur deze laatste mogelijkheid on
der ogen te brengen
Instrument
buitenlandse
politiek
WASHINGTON (REUTER, UPI) - De
Amerikaanse Centrale Onlichtingen-
dienst (CIA) maakt bij zijn spionage-
werkzaamheden nog steeds gebruik
van honderden 'academici', waaron
der wordt verstaan administratief
personeel, lectoren, hoogleraren en
studenten van ruim 100 vooraan
staande universiteiten in het land.
Dit staat in de eerste sectie van het
rapport over de inlichtingendiensten
dat maandagavond door de senaats
commissie Frank Church werd vrijge
geven.
Het rapport, de conclusie van een on
derzoek dat ruim een jaar gelden op
gang kwam. zegt voorts dat de CIA in
het verleden bij zijn binnen- en buiten
landse operaties gebruik heeft ge
maakt van academische kringen, jour
nalisten en religieuze organisaties.
In de maandagavond vrijgegeven sec
tie van het rapport wordt ingegaan op
enkele van de meest omstreden opera
ties die zijn uitgevoerd door de Cla en
andere afdelingen van het omvangrijke
en veelkoppige Amerikaanse
spionage-netwerk.
„Heimelijke acties hebben de afgelo
pen 28 jaar een instrument gevormd
van de buitenlandse politiek der VKe-
renigde Staten. Duizenden heimelijke
operaties zijn uitgevoerd", aldus het
rapport.
voor handel en wandel van de dienst
en een betere controle door het con
gres te verkrijgen.
Miljarden
Bij hun werk, zo wordt gezegd, gebrui
ken de Amerikaanse inlichtingendien
sten 'honderdduizenden personen en
bedragen van miljarden dollar'.
De commissie doet 87 belangrijke aan
bevelingen die beogen de CIA-top be
ter verantwoordelijk te kunnen stellen
Kabinet-Moro
verliest steun
ROME (AFP, RTR) - De besturen van
de Italiaanse communistische en de
Italiaanse socialistische partij hebben
maandag officieel laten weten dat de
christen-democratische regering van
Aldo Moro moet verdwijnen.
Het bestuur van de Italiaanse commu
nistische partij heeft laten weten dat
de communistische afgevaardigden in
het parlement tegen zullen stemmen
als de regering-Moro de vertrouwens
kwestie mocht stellen na afloop van
het debat dat waarschijnlijk woensdag
zai worden gehouden.
Ook de socialistische partij gaf later
een dergelijke verklaring uit.
SPOEDDEBAT
OVERINSTORTEN
POND EN LIRE
BRUSSEL (ANP) - De ministers van
landbouw van de EEG zullen zo goed
als zeker donderdag om 15.30 uur in
Luxemburg bijeenkomen voor spoed
beraad waarom de Europese commis
sie, het 'dagelijks bestuur' van de EEG
heeft gevraagd. Ir. Pierre Lardinois,
de Europese landbouwcommissaris
acht deze spoedbijeenkomst nodig in
verband met de gevolgen vaoor het
Europese landbouwbudget van de
monetaire situatie.
Oorzaak van de moeilijkheden is dat
het Britse pond sterling en de Ita
liaanse lire nog steeds verder in
waarde verminderen.
Het pond sterling heeft maandag zijn
koersdaling op de wisselmarkten
voortgezet. DE Bank of England bere
kende aan het begin van de dag het
pond het record van 38.2 procent min
der waard was dan in december 1971.
toen de 'Smithsonian Agrrement' voor
de regeling van de wisselkoers werd
gesloten.
GEDEPUTEERDE BOERSMA ZEGT STATEN TOE
CDA EN VVD
ZIJN VOOR
EENVOUDIGER
GROEI-INDELING
MIDDELBURG - De toezegging, dat
gedeputeerde staten 'slechts met grote
terughoudendheid' zullen overgaan
tot de aanwijzing van 'consolidatie
kernen' in Zeeland heeft de fractie
van het CDA in de Zeeuwse staten er
maandagavond van weerhouden een
motie in te dienen om deze mogelijk
heid in de provincie af te voeren. Ge
deputeerde mr. J. P. Boersma liet bij
de behandeling van de nota bewo-
ningspatronen weten, dat hij de term
consolidatiekern - niet meer uit te
breiden dorp - in de groeirangorde
voor de Zeeuwse steden en dorpen wel
wil handhaven, maar ze 'zeer genuan
ceerd' wil toepassen. Daarmee kwam
hij tegemoet aan verlangens van zo
wel CDA als WD en SGP, die dit pre
dikaat niet op dorpen gelegd wilden
zien of er grote moeite mee hadden; de
PvdA is waar nodig wel bereid om een
moeilijk liggend dorp dit stempeltje
te geven.
In de nota bewoningspatronen hadden
gedeputeerde staten de Zeeuwse dor
pen en steden - nog zonder namen in
te vullen, als theoretische ondergrond
voor het toekomstig beleid - ingedeeld
in vijf groepen: regionale groeikernen,
kemen met een aanvullende woon
functie, opvangkemen in landelijk ge
bied, plattelandskernen en consolida
tiekernen.
Met name de heren H. Eversdijk <cda)
en L A. M. Elenbaas (vvd) vonden die
indeling 'nogal ingewikkeld' en pleit
ten voor een 'driedelig': stedelijke ge
bieden, groeikernen op het platteland
en overige plattelandskernen. Daarbij
zat bij beiden voor. dat er op het plat
teland in ieder geval groei moet zijn
om de natuurlijke bevolkingsaanwas
op te vangen.
„Bevriezen kan gelden voor een enkel
gehucht, maar niet voor kemen van
enige omvang, om Nieuwdorp en Sas
van Gent maar eens te noemen", zei
drs Eversdijk. „Consolidatie heeft ook
tal van psychologische aspecten Juist
deze kemen moeten worden gestimu
leerd op een andere manier dan door
veel huizen te bouwen, bijvoorbeeld
door renovatie, restauratie, terugdrin
gen tweede woningen". En de heer L.
A. M. Elenbaas constateerde: „Er is
meer begrip ontstaan voor de kleine
kemen, hetgeen ons alleen maar kan
verheugen". Daarbij attendeerden ver
schillende woordvoerders op de moei
lijke situatie waarin een aantal kleine
dorpen zit met name ten aanzien van
de basis- en kleuterscholen. In dit op
zicht werd erop gewezen, dat in 22
dorpjes de opheffing van kleuterscho
len dreigt. Toegejuicht werd algemeen,
dat het begrip 'leefbaarheid' in de nota
van gs veel aandacht krijgt, met name
ook voor de dorpen.
Suggesties
Van verschillende kanten werden in
dit opzicht suggesties aangedragen
om die leefbaarheid te vergroten.
SGP-woordvoerder G. van den Berg
lanceerde het idee om nader te onder
zoeken of in kleine kemen het moge
lijk is om 'een gemeente-agentschap'
te vestigen: hij dacht daarbij aan een
winkel, die mogelijk zou verdwijnen,
maar die behouden zou bunnen wor
den als men daar ook terecht kan voor
allerlei gemeentelijke formulieren en
voor het lenen van boeken en derge
lijke.
Daarnaast bepleitte hij een onderzoek
naar beter functioneren van
zuigelingen- en kleuterbureaus in
kleine kemen, dit tegen de achter
grond van een conclusie uit een onder
zoek. dat in grotere kemen door ver
wijzing naar specialisten eerder afwij
kingen bij kinderen worden geconsta
teerd dan in kleine dorpen.
Bij de discussie in de staten speelde
met name de leefbaarheid van de
kleinere kemen een rol, waarbij
(Slot van pagina 4 kolom 5)
"e zaak waar het gisteravond in
feite om draalde, was: vindt het pro
vinciaal bestuur het nodig dat er als
beleidsinstrument 'consolidatiekernen'
komen? Een plaats die als zodanig
wordt aangewezen, mag in de toe
komst niet meer groeien; er is dan óf
slechts een beperkte groeicapaciteit óf
elke vorm van groei wordt ongewenst
geacht. Eversdijk zei geen behoefte te
hebben aan een dergelijke planologi
sche aanwijzing: de consolidatiekern
kon wat hem betreft
uit het pakket be
leidsmaatregelen
verdwijnen. Een
opvatting die - zij
het met nuances -
door de meeste fracties werd gedeeld.
Gedeputeerde Boersma ving deze kri
tiek goed op. Bij zulke gelegenheden
opereert hij voorzichtig doch efficient:
hij komt wat moeilijk op gang, maar
weet desondanks op het juiste moment
het juiste woord te plaatsen, er vooral
voor zorgend zijn opponenten niet in
het harnas te jagen. En daarmee redde
hij zijn nota. Hij zei op ernstige toon te
begrijpen dat er in de staten grote zor
gen bestonden over de toepassing van
wat in het planologisch jargon 'de
kemen-hiérarchie' heet, hij erkende
dat met name de 'consolidatie-kem'
een moeilijk punt voor de staten was.
Geen nood echter - zo liet Boersma
vervolgens weten: het college zou dat
allemaal in de beschouwingen betrek
ken en zich daarbij uiterst terughou
dend opstellen. De staten zouden dat
te zijner tijd wel merken! Hoe? WeL
zodra het college met de uitwerking
van het praktische beleid gereed zou
zijn, zou dat aan de staten ter goed
keuring worden voorgelegd: er komen
nota's per Zeeuwse regio en dan kan er
naar hartelust worden gesproken over
concrete gevallen. „We kunnen er met
mekaar over hakketakken". Zo kwam
Boersma voor een deel aan de bezwa
ren van Eversdijk tegemoet zonder dat
hij iets van de theoretische opzet van
zijn nota prijs hoefde te geven. Evers-'
dijk op zijn beurt bleek daarop bereid
af te zien van een motie. En daarmee
was de zaak in feite afgedaan. Goed
werk van de gedeputeerde.
xif en toe had het debat een kleine
opleving doordat de gemeentelijke
lobby in de staten bij interruptie - bij
burgemeesters kruipt het bloed altijd
weer waar het niet gaan mag - prakti
sche punten in de discussie bracht, tot
en met de toewijzing van woningen
toe. Waarnemend voorzitter Kal and
liet dat goedmoedig toe. mede waar
door de interrupties vaak de lengte
van een kleine toespraak aannamen.
Dat kon ditmaal omdat de sfeer over
en weer vriendelijk was, hetgeen in de
staten niet altijd het geval is. Een ne
venvoordeel van lange interrupties
met bijbehorend antwoord is overigens
dat de replieken kort kunnen zijn, het
geen gisteravond het geval was. Van de
oude communistenleider David Wijn
koop gaal hel verhaal dat hij tijdens
een debat zo vaak werd geïnterrum
peerd dat hij tenslotte nijdig de voor
zitter afenauwde ..President, heb ik
het woord? Zorg dan dat ik het houd".
Boersma liet het echter gisteravond al
lemaal vriendelijk over zich heen ko
men en haalde mede daardoor zijn
nota keurig over de eindstreep. En dat
betekent dat er in Zeeland in de toe
komst consolidatie-kemen kunnen
komen. Of - zoals men een paar jaar
geleden wat duidelijker zei: „Bepaalde
dorpen worden bevroren".
SCHL1NDEL (ANP) - De rijkspolitie
te Den Bosch heeft maandag de 42-
jarige J. v. d. H. uit Gemert gearres
teerd. Deze heeft bekend de 54-jarige
Marinus Klokgieter om het leven te
hebben gebracht. Hel lichaam van het
slachtoffer werd op 13 april gevonden
in de ZuidwilIemsvaarL
Over het motief van Van de H. tast de
politie nog in het duister. Het slachtof
fer en Van de H. zijn het vorig jaar bei
den veroordeeld, omdat zij ontucht
hadden gepleegd met een dochter van
Van de H.