MICHIEL
DE RUYTER
'straks staat zijn standbeeld in de bloemen,
dat is pas leuk'
Schooljeugd geeft zijn visie op Vlissingse zeeheld
Beeldvorming
ZATEROAG 24 APRIL 1976
Een héél belangrijk man, een zeeheld, een beroemd admiraal. Een man om beivondering voor
le hebben.
Ik ben er wel een beetje trots op, dat hij in Vlissingen is geboren, 't Is fijn zo iemand te hebben
'ti je stad. Maar de Vissershaven en de boulevard vind ik ook leuk.
Hij staat zo ver van je vandaan, vind ik. Op zo'n grote afstand. Ik zou hem zo graag willen
kennen. Nu kan ik me moeilijk een duidelijk beeld van hem vormen.
- Een goed man, een hulpvaardig man. Iemand die dacht aan zijn medemens. V/aren alle men
sen maar als hij dan hadden we een betere wereld.
- Hartstikke leuk wat er nu allemaal wordt gedaan. Straks hangen ze weer kransen rond zijn
standbeeld. De mensen die voorbij komen, staan even stil en zeggen: „Kijk, z'n standbeeld staat
in de bloemetjes". Leuk idee.
- Vorig jaar dacht je er niet aan. Nu wel, want het is toch iets feestelijksDie kanonnen zijn ook
leuk. Aardig voor al die Duitsers, die er langs komen. Maar zelf rijd je weer gewoon door. 't Is
leuk, dat wel, maar toch niets bijzonders.
De zesdeklassers van de St. Jozefschool bij het standbeeld van De Ruyter.
Zes spontane reacties
vele jeugdige inwoners van Vlis
singen - 11 en 12 jaar oud - op en
over Michiel Adriaanszoon de Ruy
ter, wiens sterfdag, donderdag 29
april aanstaande driehonderd jaar
gleden, dezer dagen onder meer in
i\jn geboortestad Vlissingen wordt
Macht. Leerlingen uit de zesde
klas van drie lagere scholen in
Vlissingen legden wij in klassever-
bnnd een aantal vragen voor over
DtRuyter en het gebeuren rond de
herdenking van zijn driehonder
dste sterfdag.
Hoe zien zij De Ruyter Wat weten
ze van en over hem Zijn ze zó
chauvinistisch, dat ze zich er tegen
over vriendjes en vriendinnetjes el
ders in het land op voorstaan in
Vlissingen te wonen, de stad waar
Mlchieltje is geboren Wat vinden
ze van de festiviteiten rond de her
denking van zijn driehonderdste
sterfdag En zouden ze daarin een
rol(letje) willen vervullen
Conclusies uit de klassegesprekken
met de zesdeklas leerlingen van de
openbare Theo Thijssenschool, de
rooms-katholieke St. Jozefschool en
de protestants-christelijke Prins
WiUemschool:
De jeugd van Vlissingen staat
zonder meer positief tegenover de
daden van De Ruyter. Hij wordt al
gemeen gezien als een groot man,
die veel voor Nederland heeft bete
kend. Maar er is absoluut geen
sprake van een blinde bewondering.
De figuur van De Ruyter komt bij
de Vlissingse schooljeugd anno 1976
zeker niet over als de legendarische
zeeheld, als de grote zoon van ons
volk als de bestevaer of bij tijd en wijle
els de redder van het vaderland.
Veeleer beschouwt de jeugd hem als
ten man, die zijn werk - bevelvoer
der Ier zee - uitermate bekwaam en
huidig deed. Gewoon, redeneert de
.eugd, omdat hij zijn hersens bij el-
har hield, de dingen 'organiseerde'
hït waar het begrip 'organisatieta-
■at' nog nauwelijks bekend was.
tdat hij zijn tegenstanders steeds
a stap kon voorblijven. Dat is
Ogenomen, vindt diezelfde jeugd.
Dzï kun je bewondering voor heb-
ka. Natuurlijk, maar overdrijf het
asjeblief niet
Het zouden geen Vlissingers zijn
ze niet de (bijna alle) bekende
historische feiten over De Ruyter
henden. De één wat meer. de ander
Wt minder Van zijn beklimming
Mn de Jacobstoren. van zijn werk
ols knechtje op de touwslagerij van
gebr. Lampsens. van zijn verlan
gen om naar zee te gaan, van zijn
«recessen later als admiraal, van
a;n befaamde tocht naar Chatham.
Mn zijn dood tijdens de slag bij de
Etna in de Middellandse zee.
Zich op de borst slaan en er zich
op beroemen in de stad te wonen
waar Michiel de Ruyter is geboren,
is er bij de Vlissingse jeugd niet by.
Drie zesdeklassen met dezelfde
"aag geconfronteerd, geven in koor
cn onomwonden te verstaan, dat ze
daar niet over piekeren. Stel je voor
^g. daar is toch niets bijzonders
aan.
Het is een goede zaak vindt de
Vlissingse jeugd, dat het feit wordt
nerdacht, dat De Ruyter driehon
derd jaar geleden overleed. Hij heeft
tenslotte heel wat voor Nederland
gedaan. De jeugd vindt het passend.
dat men zich dergelijke mensen
blijft herinneren door middel van
herdenkingen. In dat verband val
len in de verschillende klassen
woorden als 'eerbied' en 'respect'.
Kort en goed: de herdenking hoort
erbij, meent de schoolgaande jeugd
in Vlissingen.
Diezelfde kinderen zouden in
klasseverband best w'at extra aan
dacht hebben willen besteden aan
De Ruyter. Niet in de zin van nog
meer over hem leren, iezen of vertei
len, maar in de vorm van een 'pro
ject'. De jeugd vindt het jammer,
dat juist bij een dergelijke gelegen
heid niet aan hen is gedacht.
Gesprek
Dat element komt met name in het
kringgesprek met de zesde klas
leerlingen van de Theo Thijssen
school naar voren.
Op een enkele uitzondering na heb
ben de lagere scholen in Vlissingen
geen extra aandacht aan het gebeu
ren rond de De Ruyterherdenking
geschonken. Weliswaar heeft het
comité, dat de De Ruyterherden
king in Vlissingen organiseert, me
dio februari aan alle lagere scholen
in Vlissingen gevraagd één van de
klassen een werkstukje over De
Ruyter te laten maken, maar daar
hebben slechts twee scholen -
Louise de Colignyschool en de Ko
ningin Wilhelminaschool - gevolg
aan gegeven. Schoolhoofd A. J. de
Koene van de Theo Thijssenschool
zegt daarover: „In het kader van
oorlog en vrede komen bij ons de
Engelse-oorlogen aan de orde. Dat
is het moment, waarop we het ook
over De Ruyter hebben (gehad)".
Als de zesde klassers van de Theo
Thijssenschool aanvoeren, dat ze
het toch wel plezierig zouden heb
ben gevonden als zij een De Ruy-
terproject hadden kunnen opzetten,
zet de heer De Koene uiteen.
De leerlingen van de St. Jozefschool
willen alsnog iets doen. Na enig be
raad besluiten ze, dat de twee beste
tekenaars een portret van De Ruy
ter zullen maken, terwijl een aantal
anderen op zich neemt een span
doek te maken met een 'vlammende
tekst'. Een dag later, als ze voor het
standbeeld van De Ruyter, voor de
fotograaf poseren zijn tekening en
spandoek gereed. De tekst op het
doek: 'Vrij op het Ruyterfeest op 29
april dat is wat de jeugd wil'. Tij
dens het klassegesprek hadden ze al
laten weten: „Best hoor zo'n her
denking. Ja, dat vinden wij wel zin
vol. Maar als het toch iets feestelijks
is, laten ze ons dan een dagje vrij
geven
Het gesprek met de leerlingen van
de Sint Jozefschool vindt aan beide
zijden onvoorbereid plaats. Als ik
dinsdagmiddag om vijf voor half
twee schoolhoofd R. O. Spinnewijn
telefonisch benader om een af
spraak te maken, is het antwoord
kort en bondig: „Kom maar om hall
twee. 't Komt me eigenlijk wel goed
uit, want ik heb straks een paar be
zoekers". Het wordt een plezierig
gesprek van drie kwartier met een
groepje van twintig zesdeklassers,
van wie een aantal zich ontpopt als
echte De Ruyterkenners. Nadat al
vele kwaliteiten van de Vlissingse
admiraal zijn opgesomd, wijst een
van de leerlingen erop, dat De Ruy
ter alles zo goed lukte, omdat hij
zijn zaken aan boord regelde"
„Daarvóór deden ze dat niet", voegt
hij eraan toe. Zijn opmerking wordt
het vertrekpunt voor een aantal ka
rakteristieken voor De Ruyter. die
er op neer komen, dat de leerlingen
uit de zesde klas van de St. Jozef
school tot op zekere hoogte bewon
dering hebben voor hun beroemde
stadgenoot. Ze vinden 'het wel
leuk', dat De Ruyter uit Vlissingen
komt. maar een bijzondere beteke-
Tekst: M. P. Dieleman
Foto's: Charles Strijd
waarom de lagere scholen in Vlis
singen geen gehoor hebben gegeven
aan de oproep van het comité: „Er
is geen sprake geweest van voor
overleg. Plotsklaps kregen we een
briefje, waarin werd gevraagd of we
maar een werkstuk wilden maken
over De Ruyter, dat in één van de
etalages van de winkels in de bin
nenstad een plaatsje zou krijgen. De
hoofden van de openbare scholen
hebben besloten nu eens geen me
dewerking te verlenen. Zoiets moet
toch een klein beetje passen in je
schema. Dit soort verzoeken krijgen
we vaak". De klas blijkt de ziens
wijze van het hoofd te kunnen de
len. Niettemin blijft er iets van spijt
hangen. „We zouden een boot van
vroeger kunnen maken" „De Ja
cobstoren uit klei vervaardigen".
„Een toneelstukje over De Ruyter".
zijn enkele suggesties, die worden
nis heeft dat niet voor hen. Zij vin
den het 'niet iets om over op te
scheppen', dat De Ruyter een Vlis-
singer van geboorte is. Je moet de
zaken niet overdrijven stelt de klas
unaniem vast. Een dagje vrij op 29
april aanstaande blijkt tenslotte
nader aan het hart te liggen dan de
hele De Ruyterherdenking
Kringgesprek
Ook in de zesde klassen van de St.
Jozefschool en de Prins Willem-
school leven dezelfde gedachten
onder de leerlingen.
Op de Theo Thijssenschool heeft
schoolhoofd A. J. de Koene de za
ken goed voorbereid. Onder leiding
van het hoofd zet de uit dertig leer
lingen bestaande zesde klas een
kringgesprek op. waarin alle be
langrijke historische feiten over De
Ruyter ter sprake komen. De ant
woorden komen vlot, hoewel het
alweer enige tijd geleden is, dat de
periode-De Ruyter werd behandeld.
Terheide - bekend van de zeeslag
bij Terheide - wordt omschreven
als 'een klein plaatsje bij Den
Haag'.
Na deze 'inleiding' wordt meer in
het algemeen over De Ruyter ge
sproken en kunnen de leerlingen
hun zienswyze op De Ruyter geven.
Het levert een aantal opmerkingen
op als 'Een'groot man. daar mogen
we echt wel een beetje trots op zijn'
„Omdat-ie het als gewone jongen zo
ver schopte heb ik bewondering
voor hem". „Ik heb wel bewonde
ring voor hem, maar hij staat zo ver
van je weg". „Tegenwoordig kun je
niet meer doen, wat De Ruyter al
lemaal deed. 't Was in die tijd veel
ouderwetser". „We hebben veel van
De Ruyter geleerd Nu voeren we
geen oorlog meer". „Als De Ruyter
kun je niet meer zijn".
De leerlingen van de Theo Thijssen
school zijn best bereid na te denken
over figuren met wie zy De Ruyter
zouden willen vergelijken. „Tromp",
wordt al gauw terzijde geschoven.
Niet omdat hij minder zou zijn dan
De Ruyter. Nee. maar omdat hij
'hetzelfde was'. Enkelen noemen
namen van Montgomery, Eisen
hower en zelfs Rommel komt op de
proppen.
Voor de leerlingen van de Theo
Thijssenschool staat het vast. dat er
een herdenking moet zijn. ,,'t Is toch
een belangrijk man geweest". Er
zijn meer leerlingen, die vinden dat
'eerbied en respect' ook anderen
toekomt: zij noemen Frans Naere-
bout, Prins Bernhard (..hij ging
naar Engeland om tegen de Duit
sers te vechten") en Erasmus.
Trots erop Vlissinger te zijn Nou
nee. zegt de klas vrijwel unaniem. Is
daar dan een reden voor Je moet
het niet overdrijven Als het maken
van een foto voor de krant ter
sprake komt, kiest de klas voor de
De Ruyterzaal in het museum „We
nemen wel een paar kogels in de
hand. dan lijkt het echt", schertst er
één. De klas besluit vijf jongens en
vijf meisjes af te vaardigen. Ze heb
ben er begrip voor. dat dertig kinde
ren op de foto toch wel wat te veel
van het goede is. Om de tien plaat
sen wordt geloot.
De zesde klas van de Prins Willem-
school in de Vlissingse binnenstad -
negentien leerlingen sterk - wacht
ons donderdagmorgen om negen
uur braaf op. Het gesprek verloopt
langs dezelfde kanalen als bij de vo
rige scholen. Wie De Ruyter is ge
weest, wat hij heeft gedaan. De door
De Ruyter bevrijde Hongaarse do
minees. eerder deze week op de
televisie, leveren heel wat gespreks
stof op. Evenals hun klassegenoten
elders in de stad zeggen zij er niet
prat op te gaan Vlissinger te zijn.
omdat Michiel de Ruyter daar ge
boren is. Een aantal leerlingen ziet
De Ruyter als een strijder tegen on
recht. een man. die op de bres stond
voor dc zwakkeren.
Zy beschouwen dat als een grote
verdienste De herdenking wordt als
'zeer juist' ervaren. „De mensen
denken weer eens terug aan de ty-
den van vroeger. Veel mensen inte
resseren zich voor wat vroeger is
gebeurd Zulke mannen moetje niet
vergeten", is het commentaar van
een van de leerüngen.
En een ander stelt: ..Er zijn er niet
zoveel geweest als De Ruyter. Wij
kunnen een voorbeeld aan hem ne
men. Hij hielp degenen die zijn hulp
nodig hadden. Hij dacht veel aan en
deed veel voor zijn medemens. Als
dat meer gebeurde zouden we nu
een andere wereld hebben".
Een vertegenwoordiging uit de zesde klas van de Theo Thijssenschool op
bezoek in de De Ruyterkamer van het museum te Vlissingen.
Met een verklede) De Ruyter op de voorgrond poseert de zesde klas van de
Prins Willemschool voor de gevangentoren.
Het organiserend comité
honderdste sterfdag van Mlc)
te Vlissinge
jaar de hoofden van de lagere scholen in
Vlissingen uit een bijdrage te leveren aan
dc herdenking in de vorm van een werkstuk
van hun school. Als onderwerp u
kan niets anders verwachter, - De Ruyter
opgegeven In dc bnef uerd eraan toege
voegd. dat het in dc bedoeling lag dc werk
stukken ten toon te sletten xn de etalages
van winkeliers in de binnenstad van Vlis
singen Resultaat dr schooljeugd van Vlis
singen zou niet alleen betrokken worden bi)
de De Ruyterherdenking. maar zij zou op
deze wijze een daadwerkelijke bijdrage le
veren Belangrijk nevenaspect het winke
lend publiek - zeg maar merendeels Vlis
singers - zou daardoor worden geatten
deerd op de De Ruyterherdenking
Binnen enkele weken waren de reacties op
het voorstel van het comité binnen zegge
en schrijve vier schoten reageerden positief.
Twee vielen - wegens tijdgebrek - nog af.
Bleven over twee scholen, die aan het ver
zoek van het comité voldeden. Een bedroe
vend klem aantal. De openbare scholen in
Vlissingen lieten weten dat zij 'collectief niet
zouden meedoen Voor de organisatoren
een tegenvaller
De afgelopen week peilde een onzer redac
teuren de mening van de Vlissingse school
jeugd over Michiel de Ruyter. Gevraagd oj
de leerlingen - allen zesde klassers - iets ex
tra aan de herdenking van de driehonder
dste sterfdag van De Ruyter. bijvoorbeeld in
de vorm van een werkstuk, hadden willen
doen. was het antwoord vrijwel unaniem
'ja' Als het aan deze leerlingen had gelegen
- de drie scholen mogen representatief wor
den geacht voor het lager onderwijs in Vlis
singen - zouden de scholen wél gevolg heb
ben gegeven aan de uitnodiging van het De
Ruyterherdenkingscomité.
Een wat merkwaardige communicaties
toornis ligt ten grondslag aan deze voor het
organiserend herdenkingscomité negatief
uitgevallen beslissing. Het is in het verleden
nog al eens voorgekomen, dat mensen bui
ten het onderwijs - hoe goed ook bedoeld -
wat al te gemakkelijk beschikten over de
tijd van de onderwijsmensen. Kinderen, al
dan niet uitgerust met vlaggetjes, zijn te
vaak gebruikt (en soms misbruiktom luis
ter bij te zetten aan officiële gelegenheden.
Vertederende kindersnoetjes langs de rou
te, waarlangs een hooggeplaatst persoon
komt, doen het altijd wel.
In de loop der jaren is daar een kentering
in gekomen, maar nog steeds blijkt het een
'oud zeef te zijn bij het onderwijzend per
soneel. Er wordt bij wijze van spreken tegen
heel wat onderwijs iharen ingestreken als
er weer zo'n verzoek binnenkomt. Dat is nu
gebeurd met het verzoek van het organise
rend comité herdenking De Ruyter. Er is
geen vooroverleg geweest. Dat wordt van de
zijde van het comité toegegeven. Het was
kort dag. stelt men daar. Normaal gespro
ken is dat overleg er. maar nu ontbrak er
de tijd voor. Half februari ging de brief de
deur uit. De hoofden van scholen - bij het
openbaar onderwijs werd een collectief
standpunt ingenomen - weigerden in over
grote meerderheid hun medewerking. Ach
teraf toch een wat te haastig genomen be
slissing Men zal moeten toegeven dat het
ook voor de scholen kort dag was. Niet ie
dere school kan van de ene op de andere
dag een project inpassen. Ook daar gaat
een stuk organisatie aan vooraf Men mag
de schoolhoofden zeker niet verwijten, dat
zij uit irritatie over een elders genomen be
sluit. dat hen aangaat, zich negatief opstel
len. Dat zou een wat al te simplistische
voorstelling van zaken zijn Niet weg te cij
feren valt evenwel, dat de Vlissingse school
jeugd juist voor dit project zo warm loopt.
Tegen die achtergrond kan worden gespro
ken van een gemiste kans.
Voor iemand die tot een oudere generatie
behoort is het opmerkelijk te constateren,
dat de jeugd-van-nu een ander, werkelijker,
beeld heeft van De Ruyter Het blijkt uit de
reacties van de Vlissingse zesdeklassertjes
in nevenstaande reportage. Wie van de ou
deren herinnert zich niet de bijna grenze
loze verering, die uit de geschiedenisboekjes
van vóór 1940 sprak voor een man als De
Ruyter Meestal wist de hoofd/onderwijzer
in goed gekozen bewoording er een schepje
bovenop te doen Een bijna mystieke sfeer
werd rond zo n figuur opgebouwd., strijder
voor het goed tegen alle kwaad, een man
van hoogstaande principes, voor zijn on
dergeschikten als een vader voor zijn kin
deren. streng, maar rechtvaardig. Een les
vaderlandse geschiedenis had vaak iets sa
craals, een uitstapje naar een levend verle
den Boeiend, dat wel. maar omwille van
het goede 'vaderlandse verhaal' kwam het
allemaal mooier over dan de rauwe werke
lijkheid in de achter ons liggende eeuwen is
geweest.
Die benadering heeft het onderwijs - geluk
kig - losgelaten De schooljeugd van nu
staat veel nuchterder tegenover deze hel
denverering uit het verleden. De mythe
heeft aan kracht verloren. Fictie en werke
lijkheid lopen niet meer door elkaar heen.
De jeugd van nu heeft er geen enkele moeite
mee Toch vindt zij het zonder meer pas
send dat de sterfdag van De Ruyter wordt
herdacht. Zij heeft hem de plaats waarop
hij krachtens zijn verdiensten voor Neder
land en krachtens zijn daden recht heeft.
Niets meer en niets minder. Dat kan onmo
gelijk een verlies zijn.
