HALE ZEEUWSE COURANT
ONDERZOEK NAAR
NIEUW DOCUMENT
LOCKHEED-GELDEN
ARP-top deelt huiver van
Goudzwaard voor CD A-lijst
Bij oefening rond ongeluk kerncentrale
zijn 'geen essentiële fouten' gemaakt
de krant
van zeeland
'Geld via Fokker-functionaris naar prins9
DEBUUT
VERONICA-TV
vandaag
MEERDERHEID FRA CTIE ZOU BEZWAREN HEBBEN
Rabin: „geen
concessies
westoever"
6
219e jaargang no. 95
Donderdag 22 april 1976
(Van onze correspondent)
DEN HAAG-WASHINGTON - De commissie-Donner onderzoekt de echtheid en de waarde van
een document, waaruit zou blijken dat de Amerikaanse vliegtuigfabriek Lockheed op 23 mei 1962
mim drie miljoen gulden heeft overhandigd aan de toenmalige chef van de afdeling voorlichting
van Fokker, G. Aalbertsberg ten behoeve van prins Bernhard.
Het document is al enige tijd in be
nt van de commissie, die de rol on
derzoekt van de prins bij het
Lockheed-omkoopschandaal. Het
beeft de commissie bereikt langs onof
ficiële weg, zo verklaarde woensdag
een woordvoerder van de Rijksvoor
lichtingsdienst in Den Haag.
Een woordvoerder van Lockheed
verklaarde woensdagavond niets te
weten van een document of memoran
dum waarin zo'n gebeurtenis zou zijn
vastgelegd. „De naam Aalbertsberg is
gloednieuw voor ons", aldus de woord
voerder. Aalbertsberg heeft van 1 no
vember 1959 tot en met 30 juni 1962 bij
Fokker gewerkt. Hij is niet in staat
commentaar te geven. Hij is ernstig
ziek en ligt in een kliniek in Loosduin
en. Zijn vrouw ontkent dat haar man
betrokken is geweest bij een transac
tie.
Volgens het document dat in handen
ls van de commissie is het geld -
667.327,89 dollar in contanten - in Am-
dijk
roken
lom
ambiance
Zomerse ambiance voor de badplaats
VUaslngen? Dagboetiekjes op de bou
levard,
gier
Een ln Zeeland neergestreken Ameri
kaanse gier laat zich niet vangen en
dat geldt ook voor enkele kraanvogels
administratief
bols
tegengas
Sport: Bondscoach George Knobel
geeft zijn Belgische collega Goethals
tegengas.
PAGINA 17
neergang
Het ls niks meer met Ivan Heylen sinds
ji WUde Boerendochter-succes:
radio- en tv-programma's; strips.
PAGINA 19
unilever
BÜ Onliever bestaat een redelijk opti
misme voor de komende vijf tot Gen
Jaar, beurs - economie - financiën.
sterdam overhandigd aan Aalberts- ambassade in Washington heeft door-
berg door Fred C. Meuser, toen chef gegeven aan de commissie van drie.
van de verkoopafdeling van Lockheed De onthulling in het document, dat
in Europa. Meuser is een goede vriend Meuser het geld zou hebben overhan-
van prins Bernhard. Bij de overdracht
van het geld was als getuige aanwezig
een Lockheed-vertegenwoordiger in
Nederland, Ard Johansen, die later is
overgeplaatst naar het hoofdkantoor
in Burbank, in Californi: Hij is enkele
jaren geleden overleden.
Het document is volgens de RVD-
woordvoerder een relaas van feiten,
dat journalisten op grond van hun be
vindingen hebben opgesteld en aan de
commissie hebben overhandigd. Het
maakt geen deel uit van de stukken
die het Amerikaanse ministerie van
justitie onlangs via de Nederlandse
dïgd aan Aalbertsberg. is echter in
strijd met een eerder afgelegde verkla
ring van de voormalige Lockheed-
topman. Meuser had beweerd dat hij
de gelden van Lockheed in eigen zak
had gestoken. Het memo is ook strijdig
met verklaringen van de ontslagen
Lockheed-directeur Kotchian. Deze
had voor de senaatscommissie-Church
gezegd dat de steekpenningen die be
stemd waren voor een hoge Neder
landse regeringsfunctionaris, met wie
de prins werd bedoeld, in kleinere be
dragen en gespreid over de jaren 1961.
1962 en 1963 waren uitbetaald. In to
taal was 1.1 miljoen dollar naar Neder
land gevloeid ten behoeve van de
prins.
Volgens het relaas van feiten, dat de
commissie van drie in haar bezit
heeft, zou na de ruim achthonderddui
zend dollar nog eens driehonderddui
zend dollar van Lockheed aan de prins
ten goede zijn gekomen.
G. Aalbertsberg. die volgens een do
cument dat in hel bezit is van de com
missie Donner. op 23 mei 1962
867.327.89 dollar uil handen van Meu
ser heejl ontvangen t.b.v. prins Bern
hard.
ONDERZOEK
OMKOPING ITT
WASHINGTON <AFP) - De Ameri
kaanse beurscommissie heeft dinsdag
de justitie verzocht de multinational
ITT te gelasten documenten op tafel
te brengen betreffende onregelmatige
betalingen in en buiten de Verenigde
Staten.
Het zou onder meer gaan over de beta
ling aan Italiaanse belastingambtena
ren van 300.000 gulden in ruil waarvoor
de groep van 1969 tot 1972 faciliteiten
zou hebben gekregen.
De beurscommissie heeft zich tot de
justitie gewend omdat ITT een rechtr
streeks verzoek naast zich neer had ge
legd.
ITT had in zijn laatste jaarverslag ontr
huid dat 3,8 miljoen dollar in het bui
tenland was betaald 'om het zaken
doen en de relaties in die landen 'te
ontwikkelen of verbeteren'.
JERUZALEM (UPI) - Israëlische troe
pen zijn dinsdag opnieuw in botsing
gekomen met Arabische demonstran
ten op de bezette westelijke Jordaan-
oever. Incidenten deden zich onder
meer voor in het oostelijk stadsdeel
van Jeruzalem en in belangrijke ste
den als Jericho en Nabloes.
Het was de derde dag van geweldda
dige protesten tegen joodse vestigin
gen in het gebied dat negen jaar gele
den op Jordanië werd veroverd. De Is-
raëlisché premier Yitzhak Rabin
bracht dinsdag een bezoek aan enkele
van de 16 joodse nederzettingen op het
bezette gebied langs de Jordaan en zei
dat geen ervan zal worden opgegeven.
„Geen nederzetting werd gesticht om in de fractie zijn Schakel, Roolvink en
te worden ontmanteld," zei hij. de twee oud-partijvoorzitters De Ko-
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De top van de ARP deelt de zorgen van prof. Goudzwaard tegen
het als CDA deelnemen van de drie christelijke partijen aan de komende ver-
kiezingsslag. Op partijbijeenkomsten in Alphen aan de Rijn en Moordrecht
hebben partijleider Aantjes en voorzitter De Boer zich woensdagavond volledig
achter Goudzwaard geschaard.
Vanavond komt de top van het CDA
bijeen om zich te beraden over de zor
gelijke situatie die zich rond de bunde
ling van KVP, ARP en CHU aan het
ontwikkelen is. Prof. Goudzwaard,
voorzitter van de commissie die het
CDA-programma onlangs opstelde,
heeft zich vorige week erg huiverig uit
gelaten over de mogelijkheid om de
drie partijen verantwoord op korte
termijn ineen te schuiven op de CDA-
lijst.
Een grote meerderheid van de veer
tien leden tellende AR-fractie zou in
tussen onder de huidige omstandighe
den tegen de gemeenschappelijke
CDA-kandidatenlijst zijn. De belang
rijkste voorwaarde voor die lijst vinden
zij het bereiken van meer eenheid in
het beleid van de drie partners, waar
aan het op het ogenblik te veel zou
schorten. Een woordvoerder van de
fractie kon woensdagavond deze be
richten niet bevestigen. „De fractie is
na de partijraad van 10 april nog hele
maal niet bijeen geweest, laat staan
dat er iets van een stemming geweest
zou zijn", zei hij.
Van een paar leden is de mening be
kend door stemgedrag op de partijraad
of door verklaringen op spreekbeurten
in den lande. Op de partijraad ver
klaarden, naast Aantjes, ook de fractie
leden mevr. Van Leeuwen en de heer
Beumer zich tegen de resolutie, waarin
de partij zich uitsprak voor een ge
meenschappelijke lijst, zij het onder
vier voorwaarden. Van de fractiéleden
J. N. Scholten en De Kwaadsteniet is
via uitlatingen bekend dat ook zij
tegen het CDA onder de huidige om
standigheden zijn. Partijvoorzitter De
Boer, ook lid van de fractie, stemde op
de partijraad voor de resolutie, maar
verbond aan zijn ja nadrukkelijk de
voorwaarde van meer eenheid.
Voorstander.
Bekende voorstanders van het CDA
ning en Veerman. Laatstgenoemde
hield dinsdagochtend in het dagblad
Trouw een pleidooi voor een snelle
uitspraak ten gunste van het CDA. De
AR dreigt volgens hem door de lang
durige discussie onbetrouwbaar te
worden. Zijn artikel was een reactie
op de brief van Goudzwaard, eerder
deze week, waarin dit prominente
AR-lid (oud-parlementarir en voorzit
ter van de commissie die net
concept-CDA-program heeft opge
steld) zich achter Aantjes schaarde en
een CDA op dit ogenblik niet wense
lijk zei te achten.
Aangenomen wordt dat deze stap,
die door KVP en CHU niet in dank is
afgenomen, in belangrijke mate kan
bijdragen tot een meer afwijzende
houding bij de AR-fractieleden die nog
hun twijfels hebben over het CDA. De
woordvoerder van de fractie wees er
woensdagavond nog op dat de menin-,
gen binnen de fractie in ieder geval
formeel geen doorslag kunnen geven
bij de besluitvorming van de partij
over het tot stand komen van de ge
meenschappelijke kandidatenlijst.
Aantjes kondigde op de partijraad al
aan dat hij niet het land in zou gaan
om zijn standpunt bij de kiesvereni
gingen aan te bevelen.
De AR-leiders zeiden dat zij de afwij-
zendè reacties uit KVP en CHU, waar
men de zorgen van Goudzwaard niet
deelt, teleurstellend vinden. Aantjes en
De Boer zijn het met Goudzwaard eens
dat hoe dan ook voorkomen moet wor
den dat de principieel-christelijke poli
tiek die de antirevolutionairen voor
staan. gaat verbleken in het CDA.
„Wij vinden het teleurstellend dat de
reacties meer blijken te zijn ingegeven
door vrees dat de ene lijst in gevaar
zou komen, dan door de zorgen die de
heer Goudzwaard tot het schrijven van
zijn brief hebben bewogen", aldus de
AR-leiders.
Na de partijraad van de ARP van
(Slot zie pagina 3 kolom 1)
UTRECHT - Woensdagavond was de eerste Veronica-tv-avond, reden voor
een groepje 16-jarige meisjes - even oud als Veronica - het woord 'Veronica
aan land' te vormen. In het midden het zangeresje Mieke," dat in het pro
gramma een gouden plaat voor de verkoop van haar single 'Een kind zon
der moeder'.
Minister Van Doom van erm heeft woensdagavond in een gefilmd interview
tijdens de eerste televisie-uitzending van de VOO gezegd de strijdbaarheid
van deze adspirantomroep te waarderen. Hoewel hij oorspronkelijk de VOO
een zendmachtiging weigerde, heeft hij ook geluisterd naar advies van an
deren en de VOO het voordeel van de twijfel gegund. „Maar ik zal wel zorg
vuldig toezien of de VOO de spelregels die de wet voorschrijft wel correct
volgt- Als mijn aanvankelijke vrees dat dit niet zal gebeuren wordt be
waarheid, zal ik tot een vervelende beslissing moeten komen en maatrege
len treffen," aldus minister Van Doom in zijn gesprek met Felix Huizinga.
De VOO startte haar eerste televisie-programma met een gefilmd overzicht
van de veertienjarige geschiedenis van het zendschip Veronica. Daarna
volgde een showprogramma dat begon aan boord van het voormalige zend
schip, dat nu bij Zaandam ligt. Hier deelde de vice-voorzitter van de VOO.
Rob Out, mee dat zijn omroep programmavernieuwing wil invoeren. Een
kamerlid citerende, zei Out dat de VOO indien het publiek dat vraagt,
graag de bijl aan de wortel van het omroepbestel wil zijn.
fitotlijn
BEDRIJFSONGEVAL MET RADIO-ACTIEVE BESMETTING GESIMULEERD
'GOED SAMENSPEL'
TUSSEN PZEM
EN ZIEKENHUIS
VLISSINGEN - Een gefingeerd
ongeluk in de kerncentrale in
Borssele heeft woensdagmor
gen de bedrijfsgeneeskundige
dienst, de stralingscontrole
dienst en medici en verpleeg
kundig personeel van het
'Bethesda-St. Josephzieken-
huis in Vlïssingen in de weer
gebracht. Het gold een
EHBO-oefening, waarbij als
complicatie gold, dat het
slachtoffer ook besmet was
door radio-actief water. De in
druk bij de PZEM en het Vlis-
singse ziekenhuis was, dat er
'geen essentiële fouten' zijn
gemaakt, maar dat een aantal
elementen uit het voor dit
soort ongelukken opgestelde
'draaiboek' verfijnd en doelma
tiger kan worden uitgewerkt.
Van de kant van de bedrijfsgenees
kundige dienst van de PZEM liet dr. J.
Stumphius tijdens een nabespreking
weten, dat de oefening 'bijna vlekke
loos volgens het draaiboek' is verlo
pen. Naar de mening van genees
heer-directeur J. Schuling van
'Bethesda-St. Joseph' werd duidelijk,
dat het samenspel tussen de verschil
lende instanties goed was. Hij meen
de. dat met name ook het ziekenhuis
nuttige ervaringen heeft opgedaan bij
deze test.
Het gegeven bij de oefening gold een
ongeluk, waarbij een in het reactorge
bouw werkzame PZEM-monteur door
een val een open beenbreuk opliep en
bovendien radio-actief besmet water
over zich heen kreeg. De man - zo werd
aangenomen - viel van een muurtje in
het reactorgebouw bij werkzaamheden
aan een afsluiter, die hij in zijn val
raakte en ten dele opendraaide. Een si
tuatie. die zoals PZEM-directeur ir.
M. D. Dalebout na afloop verklaarde -
in de praktijk vrijwel niet kan voorko
men, omdat ook de afsluiter via een
flens is vergrendeld. Tegelijkertijd
werd bij wijze van verrassingselement
een tweede bijzondere situatie gescha
pen: men simuleerde een geval van
overbestraling, dat (bloed)controle in
het Vlissingse ziekenhuis noodzakelijk
maakte.
Bij de oefening werd in de kerncentrale
eerste hulp aan het slachtoffer ver
leend en werd hij ontsmet. Daarbij wa
ren - speciale kleding - ook maatrege
len genomen voor het hulpverlenende
personeel, ook in de ambulance. Dat
zelfde gold in het ziekenhuis, waar de
'gewonde' werd ontsmet en waar van
daan mogelijk besmette kleding, appa
ratuur en voorwerpen (brancard) in
plastic werden verpakt voor ze werden
afgevoerd. Na die ontsmetting in de
EHBO-kamer kon de 'conventionele'
behandeling voor de beenbreuk begin
nen. Onderweg naar, en in het zieken
huis bleef de stralingscontroledienst
van de kerncentrale paraat met
meetapparatuur.
en de aankomst van de 'patiënt' in het
ziekenhuis verliepen zeventig minu
ten, mede omdat de ontsmetting in de
kerncentrale zelf twintig minuten
vergde. Bij de 'nabeschouwing5 liet dr.
Stumphius van de bedrijfsgeneeskun
dige dienst weten, dat wordt overwo
gen de ontsmetting van een slachtof
fer in de kerncentrale achterwege te
laten: „Als hij goed in folie en plastic
wordt gewikkeld, weegt het tijdver
lies van die ontsmetting in de kern
centrale waarschijnlijk zwaarder dan
het effect van de behandeling zelf,
omdat'hij ook in het ziekenhuis zeil
moet worden schoongemaakt van de
radioactieve besmetting".
Door deze procedure in de kerncen
trale of te vereenvoudigen of te laten
vervallen kan veel tijdwinst worden
AR en Cli: Ti jden
blijven onri jp
§Dc recente CDA reacties
van de AR-top brachten ons
er toe het aardige boek nog
dal Ben van Kaam ruim tién
jaar geleden samenstelde on
der de titel Parade der mannenbroe
ders Daarin vertelt hij hoe in 1918 een
brochure verscheen, waann de toen
dertigjarige Journalist B. C". Sliggers -
hij was redacteur van het christelijk
dagblad De Zeeuw In Goes - voor een
hereniging pleitte van ARP en CHU.
Niemand minder dan ColJJn schreef
een voorwoord: ..Ook zal de druk der
tijden, naar Ik voorzie, wel nopen tot
meerdere eenheid'' Een voorzichtige
formulering Sliggers zelf was strijd
baarder „Het feit dat AR en CH zich
geroepen achten met een en hetzelfde
Evangelie den vijand te bestrijden,
moest hen bewegen éën leger van
Evangelische belijders te vormen, om
des te meer kracht te kunnen ontwik
kelen. De tijden zijn ongetwijfeld rijp
voor die geestelijke mobilisatie." Dat
werd meer dan een halve eeuw geleden
geschreven, de militante woordkeus
duidt er eveneens op. Veel verder ech
ter ls men sindsdien niet gekomen:
noch de 'druk ter tijden' van Colijn.
noch de 'geestelijke mobllistatle' van
Sliggers heeft veel resultaat opgele
verd.
I^uyper en De Savomin Lobman
verzoenden zich in die zelfde Ujd, bei
den hoogbejaard. In de beginjaren van
hun politieke strijd waren zij gezamen
lijk opgetrokken, maar rond de eeuw
wisseling scheiden zich hun wegen. UI',
de vele beschouwingen en artikelen uit
die dagen blijkt dat de verschillen tus
sen hen en hun volgelingen destijds
wel als wezenlijk werden ervaren, maar
toch kan men grote principiële ver
schillen moeilijk aantonen. L. W. G.
Scholten formuleerde het eens aldus:
„Lohman is nooit
de man geweest van
een grote organisa
tie. de CHU blijft
niet bij elkaar door I
organisatie, maar
door het geestelijk klimaat." De ARP
daarentegen was vanaf het eerste
ogenblik hecht en straf georganiseerd,
een - naar het woord van dr. G. Fafié -
„vereniging van wedergeborenen, die
zich tot bepaalde taken geroepen wis
ten". Het is een onderscheid, dat tot op
de huidige dag meespeelt In 1919 nu
verzoenden De Savomin Lohman en
Kuyper zich met elkaar. „Wat gij ook
voor en aan mij gedaan hebt daarvoor
dank ik en voor datgene waardoor ik
U onnoodig pijn gedaan heb, daarvoor
vraag ik vergiffenis", aldus schreef
Lohman. Kuyper dankte omgaand
„hartelijk en innig". De brief van de
oude CH-man was voor hem „een
feestgeschenk, waarvoor ik U niet al
leen, maar mijn God dank zeg". Van
Kaam, die in zijn Parade beide brieven
citeert, gebruikt voor deze correspon
dentie het woord 'ontroerend'. In ze
kere zin een juiste aanduiding, maar
ondanks alle ontroering hebben belde
schrifturen de geschiedenis niet onge
daan kunnen maken, de geschiedenis
namelijk van een gescheiden optrek
kende ARP en CHU. Politiek Neder
land heeft er nog altijd mee te maken.
De indruk lijkt ons niet misplaatst dat
op dit ogenblik de mannenbroeders
Aantjps en Kniisinga niet altijd even
vriendelijk over elkaar denken: mis
schien zal het nog wel eens nodig zijn,
dat zij aan het einde van hun politieke
loopbaan elkaar ontroerende brieven
moeten schrijven, zoals destijds hun
grote voorgangera De dan nog overge
bleven leden van ARP en CHU zullen
die dan zeker met instemming lezen,
maar zich tevens moeten realiseren dat
het brieven zullen zijn, geschreven op
de ruines van het CDA.
i-/e vraag moet worden gesteld of de
confessionele topfiguren zo langza
merhand eens niet wat meer Inzicht
moeten krijgen in de geschiedenis van
hun eigen partijen. Daaruit zou bij
voorbeeld de les kunnen worden ge
trokken dat het weliswaar ontroerend
is om oude en markante partijleiders
zich te zien verzoenen op het einde van
him leven, maar dat het beter is een
dergelijke verzoening eerder tot stand
te brengen, zodat die stap politieke ge
volgen kan hebben. „De tijden zijn
rijp", schreef B. C. Sliggers in 1919,
maar hij vergiste zich. Na meer dan
vijftig jaar ziet het er naar uit dat de
tijden nog altijd onrijp zijn. Kuyper en
Lohman bestaan nog steeds, ai heten
ze tegenwoordig Aantjes en Kruisinga.
Het blijft echter eigenaardig dat de
'rijpheid' wel aan de basis bestaat, in
de gemeenten en in de provincies, waar
het CDA goed functioneert Aan de top
evenwel is er blijkbaar geen mogelijk
heid om elkaar te benaderen: er begint
zelfs een wat ruzie-achtige sfeer te ont
staan. Wiegel had het deze woek over
de 'januskop' van het CDA. Wat de li
berale kritiek betreft is er sinds 1918 al
evenmin veel veranderd. In dat jaar
schreef namelijk het toenmalige blad
van de vrijzinnig-democraten: „Onder
schijn van broederlijkheid en opkomen
voor hetzelfde hoge beginsel gunnen
ARP en CHU elkaar het licht der ogen
niet". De buitenwacht kijkt ook nu
met verwondering toe.
Tijdverlies
Tussen het moment van het ongeluk Slot zie pagina 9 kolom 6)
Een 60-jarige arbeider, die een week
geleden wegens moeilijkheden om een
erfenis zijn buis in Lauterbach 'Essenj
in brand had gestoken, heeft zicfrzeU
verbrand. De man parkeerde zijn auto
in een eenzame omgeving bij Lauter
bach, goot benzine over zijn wagen en
zijn kleding en stak de brand erin.