Vraag van theoloog Gollwitzer:
Wil de echte kerk opstaan?
Handel en h
De paasdatum
en zijn
achtergronden
BEWOON
DE
WERELD!
Houd Mij niet vast...
E
ZATERDAG 17 APRIL 1976
t asen en 'kerk' zijn ten nauwste
net elkaar verbonden. In de kerk is het wel-
ocschouwd doorlopend pasen. Immers: zonder
je opstanding van Jezus die met het paasfeest
expliciet wordt herdacht en gevierd zou er
teen gemeente van Jezus geweest zijn. In de
paasnacht, het allerheiligste uur in het mys
tieke jaar van de kerk wordt dan ook het feit
tevierd dat de verrezene midden onder de
nensen leeft en dat hij daar de krachten van
verzoening, eeuwig leven en het rijk Gods
present stelt. Op geen ander ogenblik in het
terkelijk jaar beseffen wij met méér duide-
ijkheid dat Christus de onzichtbare werke-
ïjkheid van de kerk een wonder is; het enige
nilieu waarin de utopie van het rijk Gods tot
'erbijsterende werkelijkheid kan worden. Pa-
<en is een teken van hoop, een teken van leven
'oor de gemeenschap der gelovigen. Er is alle
tanleiding om aan de vooravond van pasen
•ens wat langer bij het wezen van de kerk stil
e staan.
UTlj doen dat aan de hand van een dezer dagen
'erschenen boek van de Berlijnse predikant en
iheoloog Helmut Gollwitzer. getiteld: 'Een te
ren van leven - hoe de kerk zou künnen zijn....'
Jlt deze titel kan men al afleiden dat het be-
ïrip kerk in Gollwitzers ogen op zijn best een
verwachting, een uitdaging of een mogelijkheid
n de toekomst is. Alles wat zich tegenwoordig
kerk' noemt behoeft ook niet werkelijk 'kerk'
;e zijn. Om dit te begrijpen dient er enig onder-
;cheid te worden aangebracht in de definities
lie men van het fenomeen 'kerk' kan geven,
joliwitzers boek heeft wat dit betreft iets weg
ran het populaire TV-spelletje 'Wie van de
irie'?, aan het slot waarvan steeds wordt ge
vraagd of de échte wil opstaan. Wat is de échte
<erk?
en haar conflict met de wereld bestaat in
hoofdzaak uit een betrekkelijk comfortabele en
af en toe ietwat avontuurlijke status quo met
de gevestigde machten buiten haar. Zij is er
kend of wordt - in het slechtste geval - geduld.
Voor niemand vormt zij een gevaar. Gollwitzer
vergelijkt dit type met de kerk van Laodicea
waarvan in Openbaringen 3 sprake is. Het ver
wijt dat de engel in Openbaringen 3 aan deze
kerk maakt is in hoofdzaak, dat zij haar adven-
tshouding heeft verleerd. Zij is solide van
structuur, rijk en in het oog van de wereld han
teert zij een succesformule. Maar de heer zegt
via de engel tot haar: „Jullie zijn niet koud en
niet warm. Ik kots van je!"
duurt is, aldus Gollwitzer. niet het lichaam van
Christus. Het is niet de kerk van het evangelie.
Buiten de geest
Tollwitzers geeft de volgende drie typolo-
ïieén. Ten eerst is daar de kerk als organisatie,
ils een structuur, met haar eigen hiërarchie en
•en zeker denksysteem dat tolerant of krachtig
tl naar gelang de omstandigheden - door een
gezelschap van ambtsdragers in stand wordt
»ehouden. Vervolgens is daar de kerk als ge-
neenschap van mensen die gericht staan op in
ïoofdzaak één en dezelfde waarheden en ver
wachtingen. Tenslotte is er de lcerk als een gc-
yeurtenis, als een levend en wonderlijk proces,
'ndlen het hier werkelijk om het televisiespel-
etje 'Wie van de drie?' zou gaan. dan zou het
aan het eind daarvan de meneer nummer één
dch van zijn zetel verheffen. Meneer nummer
wee en meneer nummer drie zouden beschei-
ien blijven zitten en als de spelleider zou zeg
den: Neen. meneer één - u bent de echte kerk
liet!, dan zouden meneer nummer twee en me
ieer nummer drie de eersten zijn om te protes
teren.
Tegenbeeld
ïoe dat mogelijk is wordt door Gollwitzer als
/olgt uitgelegd. De officiële kerk; die van de
irganisatie en de hechte structuur is voor ie-
iereen gemakkelijk herkenbaar. Zij steunt op
•en aantal materiele zekerheden die ook in de
naatschappij gangbaar zijn. Deze kerk is de
ifepiegeling, het evenbeeld van de maatschap-
jij met zijn klassen en zijn privileges. In haar
.ellen begaafdheden nog steeds als sporten
waarlangs men opklimt naar hogere ambten,
laar meer aanzien en meer geld. Zij heeft haar
Jieologische zaken keurig op een rijtje staan
"Voor de hier bedoelde kerk is Jezus iemand
die terruggezonken is in een verleden waaraan
men voortdurend met weemoed en vertedering
terugdenkt. Jezus ligt achter haar, terwijl hij
vóór haar moet liggen. In plaats van een afge
dane zaak is Jezus het komende, zo beljjden
wij. Maar geloven we het ook'' Gollwitzer ver
wacht van dit soort kerk, tenzij zij zich werke
lijk bekeert, waarmee hij bedoelt: een 180 gra
den ommekeer, weinig heil. De echte kerk, zegt
hij. moet het tegenbeeld van de maatschappij
zijn. Een kenmerk van zo'n tegenbeeld-kerk is
dat zij het juist begrepen communisme beleeft
en predikt. De officiële kerk echter marcheert
voort op het grondthema van de maatschappij,
die bijvoorbeeld de fout heeft gemaakt om in
haar verleden het privé-bezit tot basis van alle
eigendomsverhoudingen te maken. „Op een
kwade dag, lang geleden", schrijft Gollwitzer.
„heeft iemand een omheining rond een stukje
grond gebouwd en daar een bord bij gezet met
de woorden: 'Privé-domein. Verboden voor on
bevoegden'. Inplaats van de omheining te slo
pen en het beschamende en on-terechte bordje
te verbranden, hebben de omstanders destijds
het voorbeeld van de eerste 'grondbezitter' ge
volgd. Wat wij momenteel zien gebeuren is. dat
de op deze wijze verkavelde en onteigende
aarde te klein geworden is om alle bezit en
pseudo-bezit te herbergen. Een kerk die dank
baar en zelfvoldaan aan dit stramien meebor-
Hij voert de stoutmoedige gedachte in. dat dit
type kerk in de loop van zijn geschiedenis bui
ten de Geest heeft geleefd De woorden van
Christus, dat hij tot het einde der dagen met
zijn kerk zou zijn, waren niet aan haar adres
gericht. Aan wie dan wel? Dat brengt ons tot
het tweede type kerk: de gemeenschap van in
dividuen. Afzonderlijk en in hun collectiviteit
vertonen zij de kenmerken die ook de aankleve
van de oerkerk vormden. Het fenomenale is
namelijk dat de heer zijn beginselprogramma -
het evangelie - heeft willen toevertrouwen aan
een veelal weifelende actiegroep, bestaande uit
falende en mislukkende, soms zelfs verrader
lijke mensen. Het enige dat het gezelschap
leerlingen van Jezus van de rest onderscheidde
was. dat zij de eersten zouden zijn om toe te
geven dat zij over ontoereikende kwaliteiten
beschikten. Zij leefden echter in de zekerheid
dat ondanks hun falen, de Heer hen beminde.
En alleen daardoor werd het mogelijk dat de
heilshistorie zich ontwikkelde langs de weg
van het verraad van Judas, de luiheid van de
apostelen die Jezus naar de Olijfberg vergezel
den, de ongelovigheid van Thomas en nog tal
loze andere weinig verheffende zaken meer. De
conclusie is. dat er 'kerk' kan zijn - ook als haar
heiligheid ver te zoeken ia Maar op elk mo
ment kan dit type kerk. om met de brief aan de
kerk van Laodicea te spreken - door de heer
van oogzalf worden voorzien, waardoor haar de
schellen van de ogen vallen.
scherpe conflictsituatie met haar buitenwereld
leven. Voorwaarde voor de opbloei van dit type
kerk is, dat kleine groepen in haar midden zich
omwille van Jezus en in de richting van Jezus
aaneensluiten. Dit levende proces van kleur
bekennen ten aanzien van de heer. dit gericht
staan op de komende Jezus van wie de gestor
ven Jezus het prototype is. beschouwt Gollwit
zer als 'kerk' in de ware en volle zin van het
woord. De groepen die hij op het oog heeft zijn
klem en zij hebben hel karakter van samen
scholingen in tijden van sociale onrust. Deze
groepen leven in de verwachting dal er elk
moment op hun deur kan worden geklopt
waarna een stem die men direct herkennen zal.
zegt: ,Doe open - ik kom maaltijd met jullie
houden'. Dit type kerk heeft een voortdurende
adventshouding. Zij heeft als geen ander gezel
schap een antenne voor het waarnemen van de
tekenen die op de komst van het koninkrijk
Gods wijzen. Zij wordt, door de officiële kerk als
onaangepast beschouwd, en juist hierdoor zal
zij het zout der aarde zijn. Typerend voor haar
(proces van vernieuwing of bekering is intussen
niet dat het de mensen op slag van oude in
nieuwe mensen verandert. Kenmerkend is
veeleer, dat deze 'kerk' iets wegheeft van een
slagveld waarop het nieuwe met het oude slag
levert en waarop aan beide zijden overwinnin
gen en nederlagen plaatsvinden. 'Kerk' in deze
betekenis is een beweging van het oude naar
het nieuwe.
De toekomst
De:
kerk leefl bij de gratie van het leven
makende woord dat de heer tot het individu in
deze kerk richt. Zo'n enkeling, zegt Gollwitzer.
kan door zijn bekering een stralend centrum
worden dat zijn omgeving verlicht en ver
warmt Zijn natuurlijk milieu is de gemeen
schap van gelovigen.Wie beweert dat de kerk
haar tijd heefl gehad, moet dan ook een duide
lijk onderscheid maken tussen de organisatie,
de structuur dus. en de gemeenschap van gelo
vigen. Want deze laatste kan - aangestoken
door de enkelingen met wie de Geest aan het
werk is gegaan - een inspiratiebron worden
voor de wereld waarin zij exisiteert. Ook al zal
zij er niet gauw toe overgaan om in navolging
van de oerkerk de eigendomsverhoudingen te
wijzigen - toch blijft binnen haar de oproep
weerklinken om uit het oude het nieuwe te
vormen. Zij is nooit tevreden met de bestaande
situatie. Zij is door de roep van Jezus opgewekt
en staat hem ter beschikking, ook al voelt zij
zich daarbij even onbehagelijk als Petrus toen
ze met de vinger nawezen als volgeling van de
ter dood veroordeelde Nazareëer.
Gollwitzer verwacht dat de kerk van de toe
komst er één van dit type zal zijn, waarbij hij
slechts hopen kan dat de officiële kerk- de
structuur- méér zal kunnen bieden dan het
administratieve, ambtelijke en regelende ka
der. Indien de structuur daarin niet slaagt dan
is een kerkbreuk onvermijdelijk De crisis
waarin de officiële kerk van vandaag de dag
verkeert vormt wellicht het voorteken dat het
op een goede dag tot een confrontatie zal ko
men tussen de idealistische, door de advents-
gedachte geraakte levende kerk en de tot star
heid en reglementering neigende administra
tieve kerk In het licht van het voorgaande
wordt ook duidelijk, dat Gollwitzer niet over
loopt van optimisme over het succes van de
oecumenische beweging, zolang althans deze
beweging zich hoofdzakelijk bezighoudt met de
regeling van administratieve geschillen. De
beweging is hoopgevend en wel degelijk een
licht voor de wereld wanneer zij zich uit over
zaken als eigendomsverhoudingen, herstel van
geschonden mensenrechten en andere proble
men in de wereld.
De
Levend proces
Gollwitzer loopt niet bepaald over van ver
wachtingen ten aanzien van de hierboven be
doelde kerk. Maar, zegt hij, werp haar toch niet
weg want er zit nog leven in. Zij heeft het in.
zich om naar het woord van Paulus een broe
derlijke gemeenschap te worden waarvan de
leden werkelijk ledematen van Christus zijn.
Een commune, waar in al de overtroefde, over
bodige en onbruikbare mensen van de presta
tiemaatschappij hun plaats kunnen krijgen en
waar zij recht om te leven hebben. Indien deze.
kerk zich ontplooit zal zij echter materieel ge
sproken arm zijn en zij zal in een voortdurende,
itiijiiiiniiiii
VAN EN
VOORDE
DRAAITAFEL
Van Georg Fnedrich Handel is be
rend, dat-ie zichzelf nogal eens muzi-
raal bestaL Hij was niet de enige
jomponist, die eèn werkje meerdere
malen en voor verschillende doelein
den benutte - Bach en andere tijdge
noten deden het ook wel en uit een
atere periode is Rossini een bekend
/oorbeeld-, maar Handel is een
voorbeeld-bij-uitstek. Eén van die
proeven van 'plagiaat' kan men aan
heffen in een van de twee concerten
a due cori', die zijn opgenomen op
een EMI-plaat met de Academy of St.
Martin in-the-Fields als uitvoerend
ensemble.
De oplettende luisteraar kan er na
melijk muziek uit de Messias in aan
treffen. Maar die luisteraar zal Han
del moeten nageven, dat hij oor
spronkelijk vokaal gedachte muziek
uitstekend instrumentaal wist te
verkopen' de Messias-fragmenten in
het. eerste concert voor twee instru
mentale koren zijn bijzonder kleur
en toch ook vindingrijk bewerkt. De
beide dubbelkorige concerten - de
nummers één en drie - zijn in feite
'n soort suites vol dansante muziek.
De bijzonderheid zit er in, dat Handel
ze schreef voor een orkest met aan
weerskanten van de ruimte een bla-
zersgroep (twee hobo's, twee fagotten.
tweehoornsinnummeréénenhobo'sen
fagotten in drie) met het strijkersen
semble in het midden. Hij paste beurt
zang en echo-effecten bekwaam en spi
ritueel toe en zo ontstonden werken, die
minstens zoveel flair en kleur hebben
als bijvoorbeeld de Fireworksmuziek.
Wie erop vertrouwt, dat de werken bij
The Academy in goede handen zijn.
komt niet bedrogen uit: voortvarende
én innemende vertolkingen, die de
muziek alle push geven, die ze nodig
heeft. Dat geldt ook voor de twee
toegiften, een vroege en een late
Handel-ouverture. namelijk 'Agrippi-
na' en 'Ananna'. Een briljante opna
meklank rondt deze uiterst plezierige
schijf af. (EMI 5C 063-02701, stereo)
DGG mikt met de uitgave van een
nieuwe serie op de vervulling van een
aantal 'hartewensen' van muzieklief
hebbers. „die klassiek wel leuk vin
den. als het maar niet te zwaar is."
Een reeks met populaire klassieken
dus - en wat zou daar op tegen zijn?
In principe niets natuurlijk en alleen
beroepsluisteraars en 'gevorderde'
discofielen zullen aankijken tegen de
manier, waarop DGG 't initiatief in
vulde: Men koos namelijk voor de
vervulling van hartewensen per com
ponist en van die componist nam
men dan óf enkele korte, maar volle
dige werkjes op öf men selecteerde
een populair deeltje uit een concert,
een symfonie of een sonate. Met
name tegen die verbrokkeling van al
lerlei muziekjes willen gevorderden
nog weieens aankijken - maar op hen
mikt de serie waarschijnlijk niet.
Drie platen met hartewens-concerten
bereikten onze draaitafel: Beethoven.
Mozart en Tsjaikowsky - men kon
het raden. Er is een keur van uitvoer
enden ter beschikking - van Von Ka-
rajan en z'n Berliner Philharmoniker
tot het Royal Philharmonic Orches
tra met Goossens, van Wilhelm
Kempf tot Christof Eschenbach,
van David Oistrakh tot Karl Böhm.
Een aantal werken krijgt ronduit een
zeer fraaie vertolking en van de rest
is de uilvoering nog altijd zodanig,
dat ze aan een redelijke totaalindruk
geen afbreuk doet. De opnamekwali
teit wisselt - de opname-jaren va
néren per plaat van 1962 tot 1975 -
maar in technisch opzicht voldoen de
platen uitstekend. De hartewenscon-
certen vallen in het middenprijs
klasse
iBeethoven: eerste deel vijfde symfonie;
vier contractdansen; Tch liebe dich';
tweede viooiromance; ouverture Egmonl:
rondo voor viol en piano; derde deel eer
ste pianoconcert; finale Fidelio; DGG
2545016) Tsjakowsky: Capprico Italien;
drie dansen uit de Notenkraker; polonaise
Eugen Onegin; eerste seene balletsuite
Zwancnmeer; wals strijkers-serenadc.
derde deel zesde symfonie. DGG 254519)
Mozart: ouverture en aria Die Kntfuriiung
aus dem Serail: turkse
Eine kleine Nachtmusik; derdce deel
vioolconcert nummer vijf; eerste deel
symfonie 40, tweede deel pianoconcert
64467; finale blazersserenade; Ave verum,
mars. 'Figaro' DGG 2545022.
Jezus roept Maria Magdalena terug.
Zij dacht Hem verloren te hebben. Zij
is in haar verdriet verzonken en ver
blind. Zij is zo van het gemis vervuld
dat zij verschillen, vormen en ver
houdingen niet meer opmerkt. Uit de
chaos roept Jezus haar tot haar be
stemming. Uit het niets tot echt be
staan. Zij wordt genezen omdat zij
niet aan zichzelf wordt overgelaten.
Zij is gevonden en in een oerkreet
welt haar antwoord op uit de diepten
van haar menszijn. Het is de oerkreet
in de moedertaal, de diepste taal. Je
zus roept haar terug. Maar voor Ma
ria betekent dat dat Jezus terug is in
haar wereld. Nu wil zij Hem omvat
ten, vasthouden, koesteren. Dan
blijkt dat Jezus niet alleen terug
roept, maar ook terugduwt. Houd.
Mij niet vast, stuit Mij niet in Mijn
beweging. Jezus is op weg naar de
Vader en niet op weg naar Maria. Op
weg naar de Vader neemt Hij Maria
mee. Hij gaat naar de Vader mét Zijn
gemeente.
Maria wordt teruggeduwd omdat zij
Jezus in haar wereld wilde opsluiten.
Hij zou de verrijking van haar leven
geweest zijn, het verlengstuk van
haar mogelijkheden, vulling van
haar gemis. Hoe ver zou zij nu kun
nen reiken, hoe vervuld nu kunnen
leven? Het Evangelie heefl echter
grotere dimensies dan de persoon
lijke vervulling. Jezus ls naar de Va
der op weg met. Zijn gemeente, de
mensen die Hij broeders noemt. Hij
komt in onze wereld, onze persoon
lijke wereld, om weer te gaan. Hij
komt in de wereld van Maria om
haar te halen. Hij komt in haar we
reld om haar in Zijn wereld te bren
gen. Hij is evenals vóór Pasen niet
zonder een gemeente, een schare.
broeders, Maria moet leren dat Jezus
er niet alleen voor haar is, maar voor
de broeders. Zijn wereld omvat hel
'geheel. Maria ontvangt een opdracht
Zij dient uit zichzelf te treden naar de
broeders. In het vervullen van die
opdracht zal zij zelf opstaan en zal zij
de breedte van de opstanding zien.
Wij zouden de betekenis van Pasen
versmallen wanneer wij alleen de en-
'e werkeljjk vruchtbare oecumene bestaat
echter volgens Gollwitzer uit de handreiking
van de ene op Jezus gerichte groep naar de an-
dere - royaal over de administratieve grenzen
van de kerkgenootschappen heen. Naar het
woord van Luther legt hij uit dat het ware
pausdom bij de eenvoudige gelovigen zit, ook
al zijn zij zich daarvan waarschijnlijk niet be-
wust. Dat was er dan ook de reden van dat zij
in ons gefingeerde spelletje 'Wie van de drie?'
stokstijf op hun stoelen bleven zitten, toen hen
gevraagd werd of de ware kerk van Jezus
Christus op wilde staan...
A. F. M. C. KOOPMAN jH
Academy of St. Martin in the fields.
lllllllllllllllllllllll
keling op het oog zouden hebben.
Juist wanneer Jezus de enkeling te
gemoet treedt wordt de wereldwijde
gemeente zichtbaar. Hij duwt ons te
rug in de gemeente. Dat is de plaats
waar Hij met ons wil verkeren. Als
enkeling zijn wij niet in staat om de
dimensies van het heil door te meten.
Dat kunnen we alleen met de broe
ders. Jezus duwt Maria terug opdat
zij nog rijker zal worden.,,
Johannes 20:17
Pasen 1976
L. de liefde,
w
isten we maar het jaar van onze
jaartelling waann Jezus is gestorven
en verrezen, dan zouden we op onze
kalender misschien een vaste datum
kunnen hebben waarop het Paasfeest
wordt gevierd. De datum van zijn ge
boorte is niet bekend. We vieren het
Kerstfeest op 25 december omdat dit,
na enige wisselingen, zo is aangeno
men. En het jaar van 's Heren ge
boorte is ook niet bekend, al begin
nen we onze jaartelling dan ook met
zijn geboorte. Ook dit is pas in de
vierde eeuw aangenomen en daarbij
is toen een fout gemaakt. In ieder ge
val hebben we wat betreft de tijd van
zijn sterven en opstanding enig meer
houvast, Reeds zes dagen voor het
Paasfeest was Jezus met zijn discipe
len in Jerusalem om het joodse Pa
scha te vieren. Hij vroeg aan zijn dis
cipelen dit in gereedheid te brengen
in een grote bovenzaal. Hij begeerde
vung dit met hen te eten. Tijdens dit
historische Pascha werd het Avond
maal ingesteld. Het geslachte paas
lam van het oude joodse Pascha is
het zinnebeeld van Christus zelf ge
worden. Ons Paaslam is voor ons ge
slacht, schrijft de apostel Paulus. Het
Pascha van de Joden nu begon op de
avond van de 14e Nisan, de lente
maand. Het behoefde niet op 'n vrij
dag te beginnen. Op die dag begon
wél de grote dag van het Pascha. Dit
Pascha duurde zeven dagen, zoals
het eigenlijk ook het geval was met
het christelijk Paasfeest. Vandaar dat
wij nog altijd spreken van 'Beloken
Pasen', het sluiten van het Paasfeest
op de zondag na het feest.
D
het Paasfeest zou worden gevierd op
de eerste zondag na de eerste vol!»
maan in de lente en dat is nadien n
gebleven tot op de dag van vandaar
De beslissing in Nicea is mede
daarom zo genomen, opdat hel
joodse en christelijke Paasfeest nie:
meer samen zouden vallen en zo ziter
in onze paasdatum in feite een stuk
anti-semitisme. Toch gebeurt het zo
nu en dan dat deze feesten wèl sa
menvallen. Maar in ieder geval is er,
door de wisselende datum van he:
maanjaar, een zekere verbinding blij
ven bestaan tussen het feest van tf>
joden en dat van de christenen. Het
besef van deze saamhorigheid is ook
nodig. Zonder de achtergrond var
het joodse Paasfeest, kunnen wij het
onze niet recht verstaan. Het gas:
hier tenslotte om niet minder dan ot
de betekenis van het Oude Testa
ment voor de christenheid. Een mys
tieke band blijft haar met Israèl ver
binden. Na het 'evangelie' van he;
Duitse Nationaal-Socialisme heböe:
we de betekenis van deze band wee:
beter en dieper leren verstaan.
Nu
at het lijden, sterven en de op
standing van Jezus Christus valt in
de lentetijd, staat dus wel vast, maar
de datum staat allerminst vast. Wat is
namelijk het geval? De joden, zoals
trouwens alle volken in het Midden-
Oosten, kenden het maanjaar. Een
maand ging van Nieuwe maan tot de
volgende Nieuwe maan. Wij kennen
het zonnejaar en daarin vallen de
joodse maanden niet samen met de
onze. En dan is er nog iets dat ver
warring brengt. Met twaalf joodse
maanden blijven er dagen van ons
zonnejaar over. Daarom voegde men
er zo nu en dan een extra maand tus
sen. opdat winter en zomer op hun
plaats bleven naar de stand van de
zon. Doch dit had tot gevolg dat alle
feesten, naar ons gevoelen, een ver
anderlijke datum kregen. Het joodse
nieuwjaar wordt zo gevierd in sep
tember of oktober. Al mag het begin
van het Pascha dan vast staan op de
14e Nisan, naar onze kalender is de
datum wisselend in maart of april en
de ruimte tussen het eerste en laatste
begin van het Pascha is nog groter
dan bij ons.
Nu zal het joodse Paasfeest oor
spronkelijk in verband hebben ge
staan met de oogst en met de kudde.
Het Israël dat uit het Oude Testa
ment tot ons komt, was geheel agra
risch ingesteld. Het Pascha was het
feest van de eerstelingen van de
oogst en van de kudde. Van de gerst
werden de ongezuurde broden ge
bakken en van de eerstelingen der
kudde werd een lam geslacht, waar
van een offermaaltijd werd gehouden.
We zingen daarvan nog altijd psalm
118, welk lied een deel is van de lof
zang, die door Jezus met zijn discipe
len in de paaszaal is gezongen.
Dit Pascha is door de Israëlieten ge
maakt tot een herdenking van de uit
tocht uit Egypte. Het'centrale feit uit
hun Volksbestaan is eveneens gewor
den het centrale gedenken in hun
godsdienstig leven. Hierdoor kregen
elementen van het oorspronkelijke
feest een nieuwe betekenis en zo wer
den de ongezuurde broden (matsot)
verklaard uit de haast waarmee het
volk van Israël in de nacht uit Egypte
is weggetrokken. Van de 14e tot de
21e Nisan at men daarvan En ook
het lam dat geslacht werd. kon -men
in verband brengen met de uittocht
uit Egypte. In verschillende plaatsen
van het Oude Testament kunnen we
hierover lezen. De bittere kruiden
herinnerden aan de Egyptische sla
vernij. Bij dit alles werden vier bekers
rode wijn gedronken. Het hoofdmo
ment bij de viering van het joodse
Pascha was er. wanneer de jongste
uit het gezelschap na het drinken van
de tweede beker vroeg naar de bete
kenis van het feest, waarop dan de
oudste de geschiedenis van de uit
tocht vertelde.
EE= Zoals de oudste gemeente te Jeru
salem met de discipelen bleef opgaan
naar de tempel, zo is zij ook met de
joden het Pascha blijven vieren. Maar
het accent kwam toch enigsrins an
ders te liggen. De dag van de opstan
ding werd voor haar de grote dag van
het feest. Voor zover we weten heb
ben de christenen tot aan het einde
van de tweede eeuw hun Paasfeest
gevierd gelijk met dat van de joden.
Maar in Rome en Alexandrië begon
men toen de paasdatum zelfstandig te
berekenen. Soms viel het feest vóór
het begin van de lente, wat voor hen
een bezwaar was. Er is in de chris
tenheid toen een hele strijd gevoerd
tussen het oosten en het westen. Op
het concilie van Nicea (325) is de be
slissing gevallen, door te bepalen dat
I u is er de laatste twintig jaar tel
kens weer sprake van een vasts
paasdatum. Het Vaticaan pleit e
voor en op de agenda van de Wereld
raad van Kerken te Nairobi stond ai:
punt ook op de agenda Een beslis
sing; is er niet gevallen. Deze kwesfe
zal opnieuw in studie worden gen»
men. Ge hebt hierover kunnen leze
Het Paasfeest is het eerste en het te
langrijkste feest van de christenhe;
geweest gedurende vele eeuwe
zoals dat nu nog het geval is bij d»
Oosters-Orthodoxe kerken. We kui-
nen wel stellen dat dit ook bij onsv.
het geval is geweest tot in de IS:
eeuw toe. Onder de naam Parein
verstond men al heel vroeg niet te
dag, evenals bij Israël, maar een py
riode waarin werd gevast en waait
de doop werd bediend aan hen dien
de kerk wensten te worden opga»
men. Daarna volgde er een tijd
vreugde. Het sterven en de oprr
ding van Jezus werd nog niet ÜW
kaar gehaald, zoals het in de prit>
tantse kerken het geval is. Hk
Avondmaal werd dan ook gevierd cr,
het Paasfeest. Uit deze viering te
het Paasfeest is voortgekomen <e
kerkelijk jaar, eerst het Pinksterêta
met de Hemelvaartsdag en de zonde
van de Drieëenheid. Pas veel latera
er in de oude christenheid het Kers
feest bijgekomen als de jongste ve
de christelijke feestdagen, met dasr-
aan voorafgaande de adventstijd.
Me.
Let het Paasfeest heeft ook tei
Pinksterfeest vanzelfsprekend re
wisselende datum gekregen, zodal s
ook hier een zekere samenhang bte
met de joodse feestkalender. In Ne
robi is men dan doende geweest oc
voor deze beide feestdagen een var-
datum te krijgen. Voor het Paasfrer
was dan voorgesteld de tweede zit
dag na de eerste zaterdag in april
Daartegen zijn allereerst c;
Oosters-Orthodoxe kerken in vera:
gekomen. Met him juliaanse tijdre
kening verschillen zij toch al van d»
andere kerken. Doch zij niet alleen
Ook de sectie die zich heeft bezigge
houden met de eredienst en liturgi
sche vragen heeft er niet van willen
weten, omdat daardoor de relatie me:
de joodse religie nog meer verbroke:
zou worden dan dit nu reeds het ge
val is. De vrees dat het christendon
een religie zal worden die los komtlf
staan van het jodendom en die gaa:
ontkennen waar haar wortels liggen
is werkelijk niet ongegrond.
De
"e assemblée van de Wereldraad
van Kerken werd het vorige jaar p
houden in Afrika, een werelddeel dz
momenteel meer dan enig ander:
"beweging is. Wie iets gelezen hei
van hetgeen aldaar op geestelijk f-
bied gaande is, zal weten dat aide
de groei van het christendom gree
is. Maar hij zal ook weten dat dit dik
wijls samengaat met een opge
zweept nationalisme, waardoor aller
lei accenten die het christendon
vanuit de westerse cultuur heer
meegekregen, worden verlegd. Zaïre
is daarvan een sprekend voorbeeld
De nadruk wordt gelegd op het spec
fiek Afrikaanse, dat tot uiting mee:
komen ook in het kerkelijk denker
(zwarte theologie) maar ook in de
eredienst, waarin men allerlei ele
menten uit het oude heidendom wee:
opgenomen wil zien. We hebben m
het Europa van onze eeuw gezien hoe
dicht het heidendom ons onder de
huid zit. zo we het eerder nog nie:
wisten. We hebben ook gezien welkt
gevolgen het kan hebben wanneer op
nationalisme, bloed en bodem de
nadruk wordt gelegd. Voor deze si-
glijdingen heeft men in Nairobi oe
jonge kerken uit de Derde Wereld wil
len waarschuwen en één van die
waarschuwingen zat verpakt in hel
afwijzen van een vaste paasdatum.
Met nadruk is er op aangedrongen
om deze kwestie geheel opnieuw in
studie te nemen, En dan zal men w-
recht komen in vragen die betrekking
hebben op de verhouding van 1""
Oude- en Nieuwe Testament en op
verhouding van kerk en Israël.
