PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
SHELL BEKENT ZAAK
STEEKPENNINGEN
Alarmeringsoefening op Schelde-Rijn
leerde: meer blusboten en materiaal nodig
Kabinet wil metaalop zeer
korte termijn aan werk helpen
Van '69 tot '73 half miljoen pond
Italiaanse politieke
partijen 'betaald'
vandaag
MUNITIE DE L UCHT IN
'DE ZON' IN VLAMMEN
CNV: stijging loonsom al boven raming
VERVROEGDE OPDRACHTEN CONSTRUCTIEBEDRIJVEN
Dode bij ongeluk
op spooroverweg
219e jaargang no. 89
Woensdag 14 april 1976
DEN HAAG - De Koninklijke Shell heeft toegegeven, dat haar
inmiddels verkochte Italiaanse dochter, Shell Italiana, in de pe
riode van 1969 tot 1973 jaarlijks ongeveer een half miljoen pond
sterling heeft gestort in de kassen van politieke partijen in Italië.
Het Britse zondagblad Sunday Times
had onthuld dat Shell miljoenen gul
dens aan smeergeld had betaald aan
politieke partijen en hoge regerings
functionarissen. In dit verband is on
der meer de naam van Andreotti ge
noemd, die op het ogenblik minister is
in het kabinet-Moro.
Echter nog voordat deze betalingen in
de openbaarheid kwamen, heeft de
groepsdirectie van de Shell er een
einde aan gemaakt.
Via een interne accountantscontrole
kwamen de betalingen ter kennis van
de groepsdirectie, die toen onmiddel
lijk heeft ingegrepen. Dit zeggen de
twee moedermaatschappijen, de Ko
ninklijke Olie en de Shell, in een dins
dag uitgegeven verklaring.
In een toelichting, die Shell dinsdag
gaf ter gelegenheid van het donderdag
verschijnende jaarverslag, zei de
presidente directeur van de Shell, mr.
Wagner, dat het in de bedoeling lag op
de jaarvergadering van Shell uitleg te
geven over de gebeurtenissen in Italië.
Nu de zaak eerder in de openbaarheid
is gekomen, voelt Shell zich geroepen
zich te verdedigen.
„Uitgangspunt is geweest, dat men het
keukenhulp
schoolstrijd
sjah
Opinie en achtergrond: De geheime
dienst van de Sjah van Perziè verhoogd
actief in Zwitserland: Italiaanse land
bouwpolitiek; de kwestie Rhodesia-
Thulslanden-Angola.
PAGINA 7
gramschap
Een dag van gramschap in Sas van
Gent met als aanleiding: het streek
plan.
studie
Als blijkt dat een doorlaatbare dam in
de Oosterschelde niet uit te voeren is.
kan er best nog wat gestudeerd wor
den, vindt PvdA-Roels.
Wamgheden rond de muntenvondst bij
Twisk; NW in actie tegen vuil en af
stompend werk.
geduid
Sport: „Voor PSV is geduld een schone
zaak", vindt trainer Kees Rijvers.
eruyff
Johan Cruyff tekent een jaartje bij in
PAGINA 15
rembrandt
Deze week beginnen de opnamen voor
ae speelfilm over Rembrandt: radio- en
"■'-programma's; strips.
PAGINA 17
siap terug
Het AKZO-concem schroeft de inves-
'enngen terug. Financieel-economlsch
™euws, beursberichten.
in Italië wenste. Men spreekt steeds
van steekpenningen, maar dat is een te
gemakkelijke uitlating. Heeft men wel
eens gedacht aan grijppenningen?
Waarmee Wagner bedoelde, dat het in
itiatief tot betalen niet is uitgegaan
van dé Shell, maar van de instanties
die het geld ontvingen.
De Shell heeft, aldus Wagiier, toen zij
bemerkte dat dit soort zaken gebeur
de, er onmiddellijk een eind aan ge
maakt. Men weigerde trouwens in het
verleden altijd al iets aan politieke
partijen te geven. „De betalingen in
Italië waren overigens volstrekt legaal;
het oordeel is verder aan de Italiaanse
onderzoekcommissie", aldus Wagner,
die verder zei, dat het niet zozeer een
probleem van Shell of andere onder
nemingen is. maar een Italiaans pro
bleem. samenhangend met de al jaren
lange onbestuurbaarheid van het land.
In de dinsdag uitgegeven verklaring
zegt de Shelldirectie ook nog, dat de
diverse betalingen van Sheltmaat-
schappijen gezien moeten worden in
het licht van de zelfstandigheid van de
bijna 750 groepsmaatschappijen
Shell Italiana is tegen eind 1973 aan
een Italiaanse s taatsmaatschappij
verkocht wegens de jarenlange grote
en toenemende verliezen en wegens al
gemene bezwaren tegen het onderne
mingsklimaat in Italië.
De directie van de Italiaanse Shell-
maatschappij. Shell Italiana. is ge
zwicht voor de druk van de Italiaanse
christen-democratische partij. Dat zei
mr. Wagner dinsdagavond voor de tv
in een toelichting op de afgelegde ver
klaring. Hij vond het overigens fout
dat dit gebeurd is. Het is de.beleidslijn
van de groepsdirectie van de Konin
klijke Shell om nooit aan omkoperij te
doen, zei mr. Wagner.
Mr. Wagner deelde verder mede, dat
de groepsdirectie van plan was om
over de betalingen aan de politieke
partijen in Italië mededelingen te
doen op de komende vergadering van
aandeelhouders, die in mei in Den
Haag zal worden gehouden.
FILIPPIJNSE
KAPERS IN LIBIË
BENGHAZI (UPI/RTR) - De drie mo
hammedaanse kapers zijn dinsdag
met een toestel van Philippine Air Li
nes (PAL) in Benghazi (Libië) aange
komen, maar mogen daar niet blijven.
Na urenlange onderhandelingen,
waarbij de kapers een persoonlijke op
roep tot de Libische leider, kolonel
Gaddafi, hadden gericht en waarin zij
hem verzochten om 'humanitaire re
denen' asiel te verlenen, kregen zij
tenslotte via de radio te horen: 'defini
tieve beslissing. Alleen tanken toeges
taan. Geen verdere discussie'
De gezagvoerder gaf te kennen dat hij
naar Karatsji wil terugkeren, waar het
toestel achttien uur had gestaan voor
dat het dinsdagochtend vroeg om half
vier naar Libië vertrok.
- De 52-jarige D Tapper uit Tweede
Exloermond is dinsdagmiddag om het
leven gekomen hij een aanrijding in
het Drentse Exloo Het slachtoffer bot
ste met zijn bromfiets tegen een auto
die volgens de politie met te hoge
snelheid uit een bocht in de weg kwam.
OLDEBROEK: Gistermiddag is in
Oosterwolde igem. Oldebroek) op de
Veluwe de korenmolen 'De Zon' tot
de grond toe afgebrand. Volgens de
eigenaar is de brand veroorzaakt
door achter de molen staande die
selmotoren. Ook de bijgebouwen
zijn volledig in vlammen opgegaan.
'De Zon' is een monument van het
type belt-molen uit het midden van
de negentiende eeuw met een hou
ten onderbouw.
EMMEN - Na de publicatie van de dis
cussienota over het arbeidsvoorwaar
denbeleid voor de tweede helft van
1976 is gebleken dat de loonsomstijging
in het eerste deel van dit jaar groter is
geweest dan de acht procent waarvan
het CNV in zijn berekeningen is uitge
gaan. Dit zei J. Lanser, voorzitter van
het CNV, dinsdagavond in een CNV-
bijeenkomst in Emmen.
Het verschil is voor een deel te wijten
aan het feit dat het CNV nog geen reke
ning had gehouden met de premie die
fciij invoering van de Algemene Arbeid
songeschiktheidswet op 1 oktober a.s.
moet worden betaald. Dit levert een
LAPUA - Zeker 43 mensen, voor het
merendeel vrouwen, zijn dinsdag
om het leven gekomen bij een ont
ploffing in een munitiefabriek in de
Westfinse stad Lapua.
De Finse politie die dit bekend
maakte, liet weten dat er minstens
70 mensen,gewond zijn geraakt, van
wie 25 zwaar.
Reddingsploegen zoeken nog naar
slachtoffers in het puin van het fa-
brieksgedeeüe dat volledig ver
woest werd. Het Finse rode kruis
heeft in Lapua een hulppost inge
richt om de ziekenhuizen in de
buurt te ontlasten. Bij het hulpwerk
zijn militairen ingeschakeld en er is
bloedpasma per helikopter naar de
plaats van de ramp gezonden.
De oorzaak van de ontploffing is
nog niet bekend. De Finse regering
die dinsdag in spoedzitting bijeen
kwam, heeft een commissie van on
derzoek ingesteld.
De zware explosie deed zich dins
dagmorgen vroeg om tien minuten
voor zeven onze tijd voor in de afde
ling van de fabriek, een staatsbed
rijf, waar patronen worden ge
maakt. Bij de fabriek werken 500
mensen.
verschil op van 0,3 procent. Bovendien
heeft het Centraal Plan Bureau de stij
ging van de loonkosten een half procent
hoger geraamd. De raming komt nu uit
op 8.8 procent, waarbij de AA W-premie
is inbegrepen.
Deze stijging heeft tot gevolg dat bij
verwezenlijking van de CNV-voorstellen
voorde prijscompensatie op 1 juli a.s. de
loonkostenstijging in heel 1976 0,8 pro
cent hoger zou zijn dan in de nota was
becijferd, aldus Lansër. Ditzelfde geldt
echter voor de doelstelling van de rege
ring, die de loonkostenstijging wil be
perken tot negen procent, bij volledige
vergoeding van de prijsstijging voor
werknemers met twee kinderen en een
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Het kabinet zal op korte termijn nagaan of er mogelijkheden zijn
om de constructiebedrijven vervroegde opdrachten te bezorgen. Het gaat hier
bij dan voornamelijk om opdrachten van rijkswaterstaat en de Nederlandse
Spoorwegen. Dit deelde minister Boersma van sociale zaken dinsdagmiddag
mee nadat hij een serie oriënterende besprekingen had gevoerd met zes grote
constructiebedrijven, metaalwerkgëversvoorzitter A. Prins en vertegenwoordi
gers van de drie industriebonden over het in grote moeilijkheden verkerende
Nederhorst Staal Constructiebedrijven in Gorinchem en Rotterdam.
De minister zei dat het hem duidelijk bezitten. In totaal zijn er nog ruim 400
was geworden dat de constructiebed- bedrijven die het moeilijk hebben", zei
rijven een steeds slechter wordende de minister. Voor het instellen van een
orderportefeuille hebben. „Ik heb nu beleidscommissie zoals in de scheeps-
gesproken met zes grote bedrijven die bouw bleek de minister evenals de
80 procent van het personeelsbestand vakbonden niet zoveel te voelen. „Dat
zou in ieder geval al te laat zijn om de
staalpoot van het Nederhorst>concem
te reddert", zei hij.
Wel was de minister van mening dat de
staal- en constructiebedrijven de acti
viteiten moeten gaan bundelen om bij
voorbeeld gezamenlijk exportorders
binnen te krijgen. Er bestaat een plan
om hiervoor een ingenieurs- en mana
gementbureau op te zetten. Volgens de
minister zullen hierin ook de vakbon
den moeten participeren. „Het heeft
mij verbaasd dat de bonden nu pas
voor het eerst op het tapijt zijn ver
schenen". zei hij. De minister speelt in
het kader van de reddingsmogelijkhe
den van de Nederhorst-bedrijven ook
nog met de idee om anderen te raad
plegen. Hij denkt daarbij onder meer
aan gesprekken met de ondernemings
raden van de Nederhorst- staalbedrij
ven.
Nederhorst
In ieder geval moet in mei de beslis
sing over Nederhorst vallen, zo zei de
minister. Afgewacht moet worden wat
de gesprekken tussen Hollandia-De
Groot (het bedrijf waarin minister
Lubbers van economische zaken aan-
Slot zie pagina 2 kolom 3)
ALARMERING, OPKOMST EN COMMANDO VOERING GETEST..
DRAAIBOEK MOET
HELPEN BIJ
CALAMITEITEN
RILLAND - Op papier zag het
er allemaal maar lelijk uit: de
ramp dinsdagmiddag op de
Oosterschelde, waarvoor en
kele tientallen brandweerlie
den, mensen van rijkspolitie te
water en van rijkswaterstaat in
actie moesten komen. Een
aanvaring tussen twee-tankers,
een explosie, vermisten en een
hoeveelheid uit een van de
tankers stromende stookolie
waren de gegevéns voor het
drama. Gelukkig ging het al
lemaal slechts om een oefe
ning. De gruwelijke tonelen op
de Oosterschelde hadden zich
alleen maar afgespeeld in de
fantasie van de samenstellers
van het draaiboek voor de oe
fening.
De oefening had tot doel na te gaan
hoe de alarmering, de opkomst en de
commandovoering van rampbestrij
ders en hulpverleners en de coördina
tie van het gezamenlijke optreden in
de praktijk verlopen in hel gebied van
de Schelde-Rïjnverbinding. Met de in
gebruikstelling van de Schelde-
Rijnverbinding is een rampenrisico
ontstaan. In de gemeenteraad van
Tholen is daar onlangs nog op gewe
zen.
De commissarissen van de koningin in
Zeeland en Noord-Brabant hebben een
commissie ingesteld, die tot taak heeft
een rampenregeling voor de Schelde-
Rijnverbinding te ontwerpen. In die
commissie hebben zitting de kabinet
schefs van de commissarissen van de
koningin, een Zeeuwse en een Bra
bantse vertegenwoordiger van de aan
grenzende gemeenten (voor Zeeland is
dat burgemeester mr. C. Pijl Hogeweg
van Reimerswaali. rijkswaterstaat, de
bescherming bevolking en het brand
weerwezen. Een rampenregeling is zo n
complexe zaak. omdat er zoveel in
stanties mee te maken hebben (twee
provincies, verscheidene gemeenten,
diverse brandweerkorpsen, rijkswater
staat. de rijkspolitie te water en naar
gelang de ernst van de ramp ambulan
cediensten. het Rode Kruis en derge
lijke). De alarmering van en de coördi
natie tussen de verschillende instan
ties vormen een knelpunt bij het be
strijden van calamiteiten. Vandaar dat
men eens wilde bekijken hoe een en
ander in de praktijk verlooft.
De 'ramp' dinsdagmiddag bestond uit
een aanvaring tussen twee tankers, één
geladen met benzine (het draaiboek
liet het schip dan ook meteen in brand
vliegen) en één geladen met stookolie.
De plek des onheils was de Ooster
schelde nog net op het gebied van de
gemeente Reimerswaal. Vandaar dat
burgemeester mr. C. Pijl Hogeweg de
verantwoordelijke man was voor het
bestrijden van de ramp. Via het Kreek-
raksluizencomplex, de havendienst,
het hulpcentrum voor Midden- en
Noord-Zeeland in Goes en het gemeen
tehuis werd hij gewaarschuwd. Op zijn
beurt alarmeerde de heer Pijl Hogeweg
de politie en de brandweer in Kruinin-
gen en Rilland. De brandweer van Be
rgen op Zoom werd om assistentie ge
vraagd. omdat deze over zwaarder ma
terieel beschikt. Binnen een kwartier
waren de brandweerkorpsen van Ril
land en Kruiningen bij het sluizen-
complex gearriveerd even later ge
volgd door een commandowagen, twee
bluseenheden en een materiaalwagen
van de Bergen op Zoomse brandweer.
Na ruim drie kwartier arriveerde ook
een grote poederwagen van de brand
weer uit Breda Meteen na hun aan
komst ging een aantal Reimerswaalse
brandweerlieden met schuimblussers
aan boord vad een inmiddels in ge
reedheid gebracht vaartuig van rijks
waterstaat dat zich naar de plaats van
de ramp bega!
Om het nog een beetje moeilijker te
maken hadden de samenstellers van
ISlot zie pagina 2 kilom 3)
Het onvermogen
om te luisteren
§H et ziet er naar uit dat de
gijzeling voor de reizigers uit
de trein bij Bellen blijft
voortduren Sinds hun be
vrijding hebben zij tal van
knusrhc- opmerkingen ge
maakt aan het adres van de beleidsin-
stantles, een kritiek die aj consequent
staande hebben gehouden Geen enkel
verweer van de bij deze zaak betrok
ken autoriteiten is in staat gebleken
hen van mening te veranderen. Deze
week spraken rij met minister Van
Agi, een gesprek dat ri) als 'teleurstel
lend' hebben ervaren: de gijzelaars
blijven er een andere mening op na
houden dan de regering Zij wensen
correcties te rien aangebracht ln het
verslag dat het kabinet enkele maan
den geleden aan de kamer toezond,
„opdat bij een onverhoopt nieuwe gij
zeling een beter beleid kan worden ge
voerd" Minister Van Agt weigerde dat
echter en handhaafde onverkort de vi
sie van het kabinet. Daarover nu tonen
de gijzelaars zich verbitterd: ri) zien
geen kans begrip te krijgen voor hun
standpunt bij het officiële Nederland
en dat brengt hen in een hernieuwd
isolement, een voortdurende gijzeling.
V«
fjmtlijn
inkomen van 20.000 gulden. Ook deze
twee doeleinden zijn niet meer verenig
baar.
LAGE ZWALUWE (ANP) - De 45-jarige
E. van der List uit Breda is dinsdag
niorgen bij een treinongeluk in Lage
Zwaluwe om het leven gekomen. Hij
reed met zijn auto de met automati
sche knipperlichten beveiligde
spoorwegovergang in de Spoorstraat
op en kwam daarbij in botsing met de
trein Rotterdam - Breda.
oor de buitenstaander ls het moei
lijk - om niet te zeggen: onmogelijk -
zich een oordeel te vormen over het ge
lijk of het ongelijk van beide partijen.
Daartoe zou een minutieuze recon
structie nodig zijn met behulp van alle
beschikbare gegevens en. pas dan zou
kunnen worden vastgesteld of er uit
een beleidsoogpunt werkelijk fouten
zijn gemaakt. Voor de gijzelaars lijkt
het ons in liet bijzonder teleurstellend
dat een dergelijk onderzoek niet is en
vermoedelijk ook niet meer zal worden
ondernomen. In aangelegenheden als
deze heeft een minister er immers geen
behoefte aan om zijn ambtenaren af te
vallen. Uit een oog
punt van beleid zal
hij integendeel
steeds weer de een
heid van de opera
tionele groep zo
nadrukkelijk mogelijk onderstrepen.
Zou namelijk een bewindsman kriti
sche opmerkingen maken over deze of
gene beleidsfiguur of over bepaalde be-
leidsdaden, dan zou er wellicht bij be
trokkenen een vorm van 'beleidsangst'
ontstaan, die van invloed kan zajn bij
mogelijk volgende soortgelijke situa
ties Beleidsvoerende instanties moe
ten er van op aan kunnen dat hun be
slissingen door een minister met zijn
verantwoordelijkheid worden gedekt,
tenzij ze zodanige fouten hebben ge
maakt dat daarover geen enkel mis
verstand kan ontstaan. Minister Van
Agt heeft in dit geval deze verant
woordelijkheid zonder meer en zonder
aarzelen op zich genomen, waarbij
overigens dient te worden aangete
kend dat het bij hem niet alleen om
een formele, maar ook om een daad
werkelijke verantwoordelijkheid ging:
hij gaf mede leiding aan de operaties.
In die verhouding is het ondenkbaar
dat deze bewindsman zijn eigen voor
stelling van zaken zal ondergraven.
Bij de kamerdiscussie over het gijze-
lingsverslag van de regering is even
min fundamenteel onderzoek verricht
naar de gang van zaken bij de trein.
Daarvoor was het onderwerp te ge
compliceerd en bovendien waren er po
litiek gezien andere en belangrijkere
aspecten aan de orde dan de trein. Het
ging immers ook om de bezetting van
het consulaat in Amsterdam, om de re
latie tussen Nederland en Indonesië en
om de verhouding tussen Nederland en
de Zuid-Molukkers. Men mag aanne
men dat de gijzelaars al even teleur
gesteld zijn geweest over die kamerbe
handeling als ze nu waren over het ge
sprek met minister Van Agt: hun iso
lement is er door versterkt. Er is nog
een element dat hun vermoedelijk een
sterk geïsoleerd gevoel zal geven: in
feite heeft de Nederlandse samenleving
hen en hun eenzaam avontuur al lang
vergeten Men kan dat her en der mer
ken aan allerlei reacties bij nogal wat
Nederlanders: „Waarom blijven die gij
zelaars doorgaan met hun klachten?
Die zaak is toch al lang afgedaan?" De
treinpassagiers worden langzamer
hand beschouwd als mensen die ten
onrechte hun eigen ervaringen verab
soluteren. Gevolg: men gaat schouder
ophalend aan hun betogen voorbij,
men begrijpt hen niet
Ee,
Jen kleine tien jaar geleden ver
scheen in West-Duitsland een boek van
het bekende psychiaters-echtpaar
Alexander en Margarete Mitscherlich
over de verhouding van de Duitsers in
de Bondsrepubliek tot datgene wat er
in naam van het Duitse volk tijdens de
tweede wereldoorlog is bedreven. Een
boek. dat tot titel kreeg: ..Het onver
mogen om te rouwen". Het lijkt er
haast op alsof een soortgelijk onver
mogen zich ook in de Nederlandse sa
menleving voordoet, namelijk het on
vermogen om te luisteren. Nederland
blijkt zo intensief bezig met allerlei za
ken - met de werkloosheid, met steek
penningen. met Michels. met PSV en
wat al niet meer - dat er geen gelegen
heid bestaat, niet in Den Haag. niet el
ders. om zich bezig te houden met de
werkelijke problematiek van een groep
als die van de gijzelaars uit Beilen.
Men laat dat over aan wat psychiaters
en maatschappelijke werkers: zij moe
ten maar voor de begeleiding" zorgen,
dat is hun vak. Alle anderen hebben
geen tijd of geen politieke wil om te
luisteren: een welbewust gekozen on
vermogen. Voor de treinpassagiers
duurt derhalve de gijzeling voort
