"Gr ij ze Wol ven"
fascistisch front
actief in Tnrkij c
N' <Wr'
Montedison, de Nederlandse overheid
en het ongenoegen bij de gepasseerden
HOEA KWO FENG
NU TWEEDE MAN
VAN CHINA
VRIJDAG 9 APRIL 1976
(Van onze correspondent
drs. Frans van Hasselt)
I STAN BOEL - Ze hebben vele namen: „Grijze Wolven", „Idealisten", of kortweg „Commando's", de
fascistische stoottroepen in Turkije, maqrze hebben één aanvoerder, of Basbug (spreek uit Basboe
de 59-jarige oud-kolonel Alparslan Turkesj, een van de drie vice-premiers in de regeringscoalitie van
het „Nationalistisch Front" onder Suleyman Demirel, die nu alweer bijna een jaar aan de macht is.
Turkesj' Partij van Nationalistische Actie" is in die vierpartijencoalitie de kleinste, doch zij doet
haar naam des te meer eer aan. Van harde acties moet zij het helemaal hebben, die vanzelfsprekend
gerechtvaardigd worden als „tegenacties" tegen het opdringend communisme.
STRIJD TEGEN DE
LINKSE GUERILLA
Maar de Commando's komen zonodig
ook in het geweer (hoewel dan iets
minder letterlijk) als er een vergader
ing verstoord moet worden van de in
dit lang nog prille beweging voor ge-
boortenbeperking. en dan zijn ze het
plotseling een eindweegs met de com
munisten eens: dat zijn ideeën uit het
vijandige Westen, bedoeld om Turkije
uit te hollen en te verzwakken.
Volgens Turkesj moeten er julstmeer en
meer Turken komen, de huidige aanwas
van 2,8 procent per jaar (een van de
hoogste ter wereld) is nog niet genoeg, er
moeten binnen de korst mogelijke ter
mijn 50 miljoen Turken binnen de gren
zen leven om de (minstens) 50 miljoen
Turkssprekenden daarbuiten te bevrij
den van de merendeels communistische
Jukken waaronder zij, tot in China toe.
leven, in die Aziatische steppen-
contreien waar het superieure Turkse
ras is gekneed. Er moet een „groot-
Turkse Natie" van minstens een miljard
komen.
Anti-communist
Het was de mythische „Bozkurt" (Grijze
Wolf) die de Turkse stam in een legenda
risch verleden de weg wees door die
nauwe pas over de. al even legendari
sche, „bergen van Ergenekon" vanwaar
ze in de wijde wereld het edele ambacht
van de Verovering zouden gaan uitvoe
ren, tot aan de poorten van Wenen en
Boedapest. Het zijn de huidige Grijze
Wolven die de Turken aan hun edele
Aziatische herkomst en verplichtingen
moeten herinneren, de oer-deugden van
het ras moeten toepassen zoals die wer
den hooggehouden in die mythisch-
idylllsche voortijd toen de Turken dicht
opeen leefden in hun vallei; zij zijn het
die als bolwerk moeten fungeren tegen
alle verwekelijkende invloeden uit het
Westen, tegen de ondermijnende activi
teiten van Griekse, joodse en Armeense
minderheden in Istanboel, en bovenal
tegen de barbariserende werking van
het communisme dat geen vaderland
kent en in Turkije zowel boven- als on
dergronds voortwoekert.
De uit Cyprus geboortige Turkesj ver
kondigde deze ideeën al, zonder de titel
Basbug, tijdens de Tweede Wereldoor
log toen hij en zijn mede-Toeranisten (zo
heten deze aanhangers van een groot-
Turkije) hoopten op Duitse steun om
hun rasgenoten in de Sowjet-ünie en
Perzië te kunnen bevrijden. Ambassa
deur Von Papen buitte hun acties be
hoorlijk uit; toen echter de oorlogskan
sen weken werd de regering in Ankara
veel strenger tegen deze aanhangers
van een leer die al door Ataturk buiten
de wet was gesteld. De stichter van de
republiek immers wilde juist een klein
Turkije, zich samenballend rondom zijn
nieuwe hoofdstad Ankara. (Zelfs de
Cyprus-kwestie zou door Ataturk waar
schijnlijk niet aanhangig zijn gesteld,
als hij in de jaren 50 nog had geleefd).
Turkesj en zijn medestanders werden
voor het gerecht gedaagd, maar toen na
de oorlog Stalin met zijn bedreigingen
tegen Turkije begon, verwaterde deze
zaak.
Staatsgreep
In het leger bracht Turkesj het tot kolo
nel en wü horen weer van hem in 1960.
als hij een leidende rol bekleedt bij de
militaire staatsgreep tegen het rechtse
bewind van Manderes, datsteeds verder
naar een autoritair bestel afgleed. Tur
kesj speelde in deze periode een rol die
enigszins is te vergelijken met die van
Carvalho (chef van de militaire veilig
heidspolitie Copcon) na de Portugese
omwenteling: in zijn drang naar radi
cale „hervormingen" verzette hij zich
tegen een spoedig herstel van het par
lementaire systeem dat de meeste gene
raals voor ogen stond. Met zijn 13 aan
hangers vormde hij een minderheid in
het militaire „Comité van Nationale
Eenheid", dat het land tijdelijk be
stuurde en in november 1960 werden de
„Veertien" uitgerangeerd en naar di
verse diplomatieke posten in het bui
tenland verbannen.
Vijfjaar later besluit de inmiddels afge
zwaaide Turkesj nadat hij uit New Delhi
terug heeft mogen komen, het dan maar
eens langs parlementaire weg te probe
ren. Een reeds bestaand, doch kwijnend
agrarisch partijtje weet hij naar zijn
hand te zetten met een soort „coup" die
volgens pessimistische Turken een ge
nerale repetitie is geweest voor wat hij
later met de republiek wil proberen. De
onder zijn huidige naam herdoopte par
tij krijgt als embleem drie halve manen,
aanvankelijk zó geordend dat ze op een
hakenkruis lijken - maar daar steekt de
3taat een stokje voor. Ook wordt er een
ideologie van de „Negen Lichten" uit de
grond gestampt.
Het electorale succes van het partijtje is
steeds gering gebleven - het heeft mo
menteel drie afgevaardigden, van wie
twee ministers, in het 450-koppige par
lement. Maar Turkesj' groepering is al
lerminst alleen maar om te lachen. De
leider heeft de laatste jaren een fana
tieke aanhang gekweekt van enkele
tienduizenden jongeren, gehard in zo
merkampen waar ze semi-militair zijn
getraind, terwijl rechtse en half-
militaire regeringen een oogje toededen.
En die jonge wolven zijn nu bezig, de
straat te heroveren op de communisten,
om hun eigen terminologie aan te hou
den Dit gaat des te gemakkelijker om
dat hun leider als vice-premier de su
pervisie heeft over de orde-handhaving
in het land
Bloedbad
Men onderschatte de methoden van
sommige van die linkse - vooral de
maoïstische - guerrillagroepen intus
sen niet. In het begin van van de jaren
70 heeft Turkije ondervonden hoe ze te
werk gingen bij hun kidnappingen en
bankroven en juist eind vorige maand
werd een van de meest dramatische
hoogtepunten uit deze periode, het
bloedbad van Kizildere, waarbij het
leger drie buitenlandse gijzelaars sa
men met hun acht Turkse ontvoerders
in de lucht liet vliegen, van linkse zijde
herdacht met een „Avond voor Hen" en
later met bomaanslagen in Istanboel en
Ankara.
Links-extremistische organisaties zijn
nog geenszins opgerold in Turkije, maar
zij lijken te druk bezig met on
derlinge rivaliteit en de indruk over
heerst da t het het rechtse ex tremisme is
dat nu het initiatief heeft bij het uitvoe
ren van gewelddaden en daarbij minder
dan links terugdeinst voor gangsterach
tige moorden. Zeker 25 van de 34 stu
denten. die alleen al dit seizoen werden
gedood behoorden tot de linkerzijde,
volgens Turkesj moorden de link
sen ook elkaar uit.
Penetratie
Naast harde actie is penetratie het fa
scistisch wachtwoord. Penetratie in de
studentenwereld, en penetratie in de
rest van het onderwijs, vooral in de pro
vincie, waar een uiterst-rechtse leer
krachtorganisatie is opgericht als
tegenwicht tegen het sterke llnksgeo-
rinteerde vakverbond, en waar onder de
leerlingen op geheimzinnige wijze met
„insignes" wordt gewerkt.
Penetratie in de overige vakbeweging -
naast de grote a-politieke en de kleinere
linkse is nu .ook,een „nationalistische"
vakbeweging opgezet, die zich op som
mige fabrieken reeds met gewapende
intimidatie heeft doen gelden. Ook on
der de arbeiders in het buitenland is de
partij actief- in West-Duitsland leidden
vragen in het parlement tot de ontdek
king dat de partij reeds in zes steden is
georganiseerd en 3000 leden heeft die
door het sociaal-democratische par
tijorgaan „Vorwaerts" de „Turkse
SS'ers" worden genoemd. Penetratie
ten slotte in de Turkse radio en televisie,
waarvan de nieuwe directeur onlangs
heeft gezegd dat hy „kracht ontleent
aan het vertrouwen van Turkesj". Aan
hangers van de PNA komen daar op
strategische posten, zoals onlangs aan
de top van de nieuwsuitzendingen op de
korte golf.
Gangsters
Dit alles kan, dank zij Turkesj' hoge po
sitie. onder regeringsdekking worden
Peking - Hoea Kwo Feng, die woensdag werd benoemd tot pre
mier en eerste vice-voorzitter van de Chinese communistische pai-
tij, is nu na voorzitter Mao de tweede man in de Chinese hiërarchie, j
De fors gebouwde glimlachende Hoea heeft vooral de laatste zeven j
jaar opmerkelijk snel carrière gemaakt. Zijn benoeming tot waar
nemend premier, op 7 februari jl, kwam voor de buitenwereld vol
komen onverwacht. Algemeen werd de benoeming verwacht van
Teng Hsiao-Ping, die woensdag uit al zijn officiële functies is gezet.
uitgevoerd. Oppositieleider Ecevit be
schuldigt premier Demirel ervan, sa
men te werken met gangsters en moor
denaars, en noemt het „Nationalistisch
Front" een „agressief oorlogsfront". Er
zijn in Demirels regeerkasteel ook wel
gematigder figuren, die afzouden willen
van Turkesj' compromitterende aanwe
zigheid, al was het alleen al vanwege
diens bemoeiingen inzake de buiten
landse politiek. Hij verklaart minstens
zes grote Griekse eilanden terug te wil
len hebben en natuurlijk ook zijn „ei
gen" Cyprus helemaal-het zwembassin
in het partijhoofdkwartier heeft de vorm
van dat eiland.
Menig intellectueel vergelijkt de toe
stand in Turkije met die in het Duits
land van kort voor de machtsovername
door Hitler. Ook hy was een „belachelij
ke" man, waarvan de niet-fascistische
rechterzijde gebruik maakte totdat ze
hem niet meer de baas kon. Optimisti
scher Turken geloven dat het leger,
waarin Turkesj wel enige maar toch niet
veel aanhang heeft, zo'n ontwikkeling
nooit zou dulden.
En dan is er nog een factor die in het
pré-Hitleriaanse Duitsland ontbrak en
die men met enige goede wil als „licht
punt" kan omschrijven: de concurrentie
die Turkesj' partij ondervindt van een
andere fanatieke islamitsche regerings
partij. de Partij van Nationaal Behoud
onder vice-premier Erbakan,
(ADVERTENTIE)
Speel NU uw
/Syr/-/,rr'S' .r/
thuis!
Twéé langspeelplaten, waardoor u 1%
->< uur lang volop geniet van onvergankelijke
muziek. Uw lievelingsmuziek van
TSJAIKOWSKY LISZT CHOPIN
- j. BEETHOVEN STRAUSS
BEKENb VAM MENDELSSOHN
SP10 en rv
Overal verkrijgbaar!
De basis van Hoea's machtspositie ligt
in de provincie Hoenan. de streek waar
ook Mao Tse Toeng uit afkomstig is.
Over Hoea is nog minder bekend dan
over de meeste andere Chinese leiders
Na de dood van Tsjoe en-Lai begin dit
jaar werd vice-premier Teng Hsiao Ping
onverwacht aan de kantgeschoven door
toédöèn van de uiterst linkse stroming
ln de partijtop Hoea bleek de aangewe
zen man om het politieke vacuum te vul
len Hy had niet het etiket van de 'radi
caal', en evenmin dat van de 'gematig
de'. maar als onomstreden, zelfs wat
saaie tacticus leek hy een ideaal
compromis-figuur in de politieke strijd.
Officiële zegslieden hebben bevestigd
dat Hoea is geboren in de provincie
Sjansi, maar ze konden nietzeggen ofhy
is getrouwd, en hoe oud hij is. Aange
nomen wordt dat hy rond 1920 is gebo
ren. In dejaren dertig of het begin van de
jaren veertig verhuisde hij naar de pro
vincie Hoenan. Het eerst verschijnt
Hoea in de officiële documenten in 1955.
als hij partijsecretaris wordt in het dis
trict Hsiangtan in Hoenan.
Tijdens de graantekorten van 1959 - de
nasleep van slechte weersomstandig
heden en de 'grote sprong voorwaarts' -
kreeg hij de leiding van de voedseldis
tributie in Hoenan. In 1964 werd hij ge
kozen als afgevaardigde naar het volks
congres, het parlement in Peking. In
deze periode vestigde hij een reputatie
als landbouwdeskundige, toen hij (je
leiding kreeg van een belangrijk irriga
tieproject in Mao's geboorteplaats
Sjaosjan.
In de turbulente jaren van de culturele
revolutie, steeg zijn ster ln het provin
ciaal bestuur, waar hij in 1968 opge
klommen was tot tweede man in het be
stuur van de provincie Hoenan.
Toch was hij in de begintijd van de cul
turele revolutie mikpunt van de radi
cale rode gardisten In de plaatselijke
muurkranten werd zijn beleid aangeval
len. Hij wist echter tijdig de bakens te
verzetten, en mocht in 1967 Mao ont
vangen in de provinciehoofdstad
Sjangsja.Hoeaiseen van de weinige pro
vinciale leiders die vrijwel zonder kleer
scheuren de woelige jaren van de cultu
rele revolutie overleefde.
Nationaal
Zijn entree op het nationale politieke
toneel maakte hij in april 1969 toen hij
werd benoemd in het centraal comité
van de communistische partij. In 1970
was Hoenan de eerste provincie die na
de culturele revolutie de partijstructuur
weer opbouwde.. Hoea werd gekozen tot
eerste secretaris, en tot politieke co»
missaris voor het milltarc district Hoe-
nan
In dat jaar bevond hü zich in een nogs]
penibele positie omdat Lln Piao tww
van zijn medestanders benoemd hai l
weten te krijgen in het provinciale par
tijcomite van Hoenan. Mei 1971 beu-
kende een keerpunt voor Hoea Kwj
Feng Toen. enkele maanden voordeva!
van Lin Piao. werd hy in de offlclek
stukken voor het eerst beschreven ali
'partij en regeringsleider'
Hoea bleef in Peking aan tot na de m&
lukte machtsgreep van Lin Piao. Na
diens val was hij secretaris van de con>
missie die een onderzoek naar de sa
menzwering instelde. Daardoor kreej
hij zijn eerste ervaring in het werk vsi
veiligheids- en inlichtingendiensten.
Na een periode terug in Hoenan vei-
scheen hij in 1973 weer in Peking, waa:
hy met name was belast met de ont-
vangst van buitenlandse delegaties vaa
iandbouw-experts. In augustus 1973!
werd hij gekozen in het politburo. Zij;
eigenlijke functie was onduidelijk, mat-
had mogelijk te maken met. veilig-
heidswerk.
In de zomer van 1974, tijdens de can-
pagne van kritiek op Lin Piao en ct
wijsgeer Confucius werd Hoea gebit
seerd op de muurkranten in Pekir,:
Hem werd 'onderdrukking van de revc-
lutionaire massa's' en 'sabotage van
campagne tegen Confucius en Lin Piao
verweten. Niettemin werd hij in hetvo:
jaar van 1975 vice-premier en ininiste
van openbare veiligheid.
Aangenaam
Buitenlandse bezoekers hebben ee
aangename indruk van Hoea Kwo Feri
de Venezolaanse ambassadeur in Po
king noemt hem 'erg hartelijk, open va
geest, en uitstekend op de hoogte ve
internationale problemen'. Een westej
diplomaat beschrijft hem als een ha:
dig, en niet al te doctrinair politicus
Hoea is prettig in de omgang, en 'als),
een ijzeren vuist heeft verbergt hij diet
een fluwelen handschoen', aldus d»
zegsman.
Diplomaten hebben uit gesprekke
met Hwa de indruk gekregen datb
volledig doordrongen is van de no#
zaak van goede betrekkingen met b
buitenland, en niet erg hamert
uiterst-linkse leuzen. Evenals zijn en
nente voorganger Tsjoe en Lai het'
Hoea Kwo Feng veel bekwaamheid as;
de dag gelegd in het sluiten van con
promissen en de kunst van politii!
overleven.-.
KurruuRLyü HEE
r CU BP RILE RECHT OP ONTt/IKKti
HUN UITERSTE BEST OM ZICH &LUVENO IN lil
WERELD TE VESTI GEN 4"
OEROE
cA
rv-
"*0Lp-«V,yto»
Wa,
aar komt nu precies het volle gewicht
te liggen van de verantwoordelijkheid om
duidelijk en overtuigend te reageren op de
bezwaren er. vragen die in het afgelopen
halfjaar zijn gerezen rondom een eventuele
vestiging van het Italiaanse bedrijf Monte
dison in het Sloegebied Als je alle kritiek,
aanelingen en bedenkingen die de voomë-
mens van het chemische bedrijf tot nu toe
hebben omgeven, op een rij probeert te zet
ten en nagaat tot wie deze hele verzameling
in feite was gericht, is er maai- één brieven
bus aan te wijzen: die van Nederlandse
overheid (de regelrecht betrokken ministe
ries, de provincies en de gemeenten om
wier territoir het gaat) Er is in de kwestie-
Montedison de laatste maanden vooral een
stuk ongenoegen ontstaan. Ongenoegen
over de gang van zaken die is gevolgd bij de
beoordeling van de voorlopige plannen van
Montedison om zich aan de Westerschelde
te vestigen. Opvallend was daarbij dat de
indruk werd gewekt als was nog nooit eer
der in een zo vroeg stadium van voorberei
ding in een zo open overleg met alle regel
recht betrokkenen gehandeld. Het werke
lijke effect was dat tegelijk de lijst van or
ganisaties en instellingen die zich 'gepas
seerd' voelden almaar groeide: de vakbewe
ging maakte ernstig bezwaar dat ze bulten
het overleg was gehouden, uit de hoek van
de landbouw kwamen protesten dat elk
contact had ontbroken, een man als dr. J.
Tesink. directeur van de gezondheidsdienst
voor dieren, (bij eerdere gelegenheden wel
als deskundige geconsulteerd) kwam met
een serie vragen en bezwaren op het gebied
van de milieubescherming die tot op heden
niet zijn beantwoord, nog deze week werd
duidelijk dat zelfs de adviescommissie be
drijfsleven van het havenschap Vlissingen
_vindt dat zij in de gelegenheid had moeten
"worden gesteld om te adviseren, uepaaiu
overtuigend is er niet afgerekend met al
deze 'gepasseerden'. Het ging zo n beetje in
de trant van: 'iedereen kan wel vinden dat
ie in de (provinciale) adviesgroep Monte
dison had moeten zitten; -we hebben ons
beperkt tot ambtenaren en daarmee is dan
ongeveer alles gezegd'
In deze sfeer van ongenoegen zijn een aan
tal bezwaren en bedenkingen tegen het Ita
liaanse concern van Montedison recht
streeks geuit Ze betroffen een breed pa
troon van terreinen: de milieutechnische
consequenties en arbeidsveiligheids-
technische aspecten van de produktie van
polyvinylchloride (pvc), de mogelijke uit
stoot van kwik. de bijdrage aan de totale
milieubelasting in het Sloegebied. de inten
tie die Montedison er ten opzichte van mi
lieubescherming op na zou houden, het so
ciale klimaat dat in deze onderneming zou
heersen. Tot voor kort heeft het bedrijf zich
volstrekt buiten de discussie gehouden.
Men beschouwde in Milaan de Nederlandse
overheid als de enige gesprekspartner over
een vestiging in het Sloegebied en als zoda
nig ook de sluis naar alle andere belang
hebbenden en betrokkenen.
Met een pakket vragen op zak zyn wij als
PZC-redacteuren in de gelegenheid gesteld
om een aantal chemische fabrieken van
Montedison in Italië te bezoeken, wat lig
ging, opzet en produktieproces vergelijk
baar met de belde complexen die eventueel
in het Sloegebied zouden komen. Als niet-
deskundigen konden we ons een beeld pro
beren te vormen: wat is Montedison precies
voor een bedrijf? Welke eisen worden aan
de bedrijfsvoering gesteld op de terreinen
van milieubescherming en arbeidsveilig
heid In hoever kan Montedison daaraan
voldoen, in hoeverre wordt de onderneming
er toe gedwongen
Ui.
'it deze algemene oriëntatie, uit een
groot aantal gesprekken met de bedrijfslei
ding en gespecialiseerde deskundigen op de
verschillende terreinen ls de afgelopen twee
weken op deze pagina een aantal indrukken
weergegeven. Samenvattend kunnen daar
bij nog de volgende kanttekeningen worden
gemaakt:
1. De typering van het industriële optre
den van het Montedison-concern kan moei
lijk los worden gezien van de Italiaanse
verhoudingen. Het gaat om een onderne
ming, die tien jaar terug is ontstaan uit een
fusie van twee gewortelde Italiaanse indus
triële groeperingen met in hoofdzaak fa
brieken in het binnenland. De buitenlandse
vestigingen (enkele tientallen op de hon
derdvijftig) zijn ver in de minderheid en
Montedison is veel later dan andere chemi
sche mammoets aan internationalisering
toegekomen. Dat stempelt als het ware de
'industriële sfeer' bij Montedison: een on
derneming. die gewend is te opereren in een
land waar de arbeidsverhoudingen sterk
rijn gepolariseerd. Werkgevers en werkne
mers staan doorlopend fel tegenover elkaar
en er hoeft maar weinig te gebeuren of er
breekt een staking uit die ver om zich heen
grijpt. Sympathiestakingen zijn er dan de
orde van de dag. ook in de communicatie
tussen regering en bevolking wordt het sta
kingsmiddel met vrij grote regelmaat toe
gepast De verhouding tussen de overheid
en het bedryfsleven in Italië is af en toe wat
'impulsief van karakter. Onder invloed van
soms plotseling opkomende - met partijpo
litieke druk bereikte - voorschriften moet er
met zelden razend snel tot maatregelen
worden overgegaan. Verschijnselen diesoms
jarenlang zijn onderschat krijgen dan van
het ene op het andere moment de hoogste
voorrang (het saneringsprogramma voor
Venetië bijvoorbeeld), waarbij aan een
grondige voorbereiding nogal eens wat ont
breekt en veel van het improvisatietalent
wordt verwacht. En dat gaat de Italianen
dan doorgaans weer goed af. Het onrustige
sociale klimaat in Italic, is medebepalend
voor de beeldvorming van Montedison in
bet buitenland.
2. In zijn algemeenheid kan worden vast
gesteld dat Montedison zeker niet slechter
of beter is dan andere grote chemische con
cerns. Wel is ons gebleken dat de top van de
onderneming gevoelig is voor een optreden
van de overheid waarin duidelijkheid niet
ontbreekt. Zo het men duidelijk merken
respect te hebben voor de deskundige bril
waardoor tijdens de onderhandelingen van
Nederlandse kant de Montedison-
voomemens voor het Sloegebied zijn beke
ken. Op het gebied van milieubescherming
en bedrijfsveiligheid staat bij de Italiaanse
overheid de kennis en ervaring kennelijk
nog in de kinderschoenen. Uitgevaardigde
maatregelen zijn niet steeds even grondig
onderbouwd en de controle op de naleving
laat ook nogal eens te wensen over. De laat
ste jaren komt er op het gebied van de mi
lieubescherming in Italië (het land van de
Club van Rome) bij de vakcentrales, in de
publieke opinie en in organissaties van
milieu- en natuurbeschermers zoals Italia
Nostra tegenover het bedrijfsleven een toe
nemende kritische activiteit. Dat uit zich in
processen met harde vonnissen, bevelen tot
sluiting van bedrijven en (af en toe) ook
stakingen en andere harde acties. Monte
dison heeft ervaren dat het voor de toe
komst een doelgerichte milieupolitiek bin
nen de eigen onderneming zal moeten voe
ren. Dat daartoe in ieder geval de wil aan
wezig is en dat men bereid is op dit terrein
zelf een stuk wetenschappelijke inbreng te
leveren bewijzen de deelstudies naar de
mogelijkheden om concentraties van vi-
nylchloride, vrijkomend bij de plasticpro-
duktie, tot een uiterste minimum terug te
brengen.
In de publieke discussie in Nederland over
de eventuele vestiging van het Italiaanse
bedrijf in het Sloegebied wordt de mllieube-
schermingsmentaliteit van Montedison
steeds opnieuw getoetst aan het voorval
met de dumping van de zogenaamde 'rode
modder', afkomstig van het bedrijf te Scar-
lino, in de Middellandse Zee ter hoogte van
de Corsicaanse kust. Daarbij dient dan wel
de kanttekening te worden gemaakt dat het
hier ging om een produktieproces. waarvan
bij een complex in het Sloegebied geen
sDrake is. De omstreden Droduktie in Scar-
lino is intussen stilgelegd zo fat men ons bij
Montedison ze verstaan, maar ze blijft de
sondanks in de beeldvorming meespelen.
3. In de onderhandelingen met de Neder
landse (rijksioverheid draait de zaak voor
Montedison in het laatste stadium van de
beslissing om de vraag welke vestigings
premie het ministerie van economische za
ken bereid is aan te bieden. Voor zover valt
na te gaan cirkelt het in het overleg tussen
de Nederlandse autoriteiten en de top van
het bedrijf om een bedrag dat de 50 mil
joen te boven zou moeten gaan. In het ge
heel van het pakket van vestigingsfacilitei
ten speelt deze premie een niet onaanzien
lijke rol, vooral wanneer Montedison de
zaak afweegt tegen de specifieke voordelen
die de nog twee overgebleven serieuze an
dere lokaties in noordwest-Europa bezitten:
Noord-Duitsland (Wilhelmshafen) en de En
gelse oostkust In beide andere gevallen zijn
een voordeliger grondprijs en de nabijheid
van andere chemische bedrijven pluspun
ten van aanzienlijke betekenis. Tegenover
uitbreiding van activiteiten in het eigen
(Italiaanse) moederland weet Montedison
zich bij een nieuwe vestiging in het noord
westen van Europa verzekerd van: 1. een
medewerking van de kant van de overheid
waarbij sluitende afspraken kunnen worden
gemaakt over het tempo van uitvoering (in
Italië een volstrekt onzekere zaak) en 2. een
bijzonder rustig sociaal klimaat zonder de
produktie-onderbrekingen als waarmee
men door stakingen in Italië steeds heeft te
maken.
xVlles bijeengenomen blijft dus voorop
staan dat het eerst en vooral een zaak zal
zijn van de Nederlandse overheid hoe een
bedrijf als dat van Montedison zich van het
eerste moment af (het gaat tenslotte om een
nieuwe nederzetting) in het Sloegebied bij
Vlissingen zal 'gedragen'. In politiek Zee
land (provinciale staten en de gemeentera
den van Vlissingen en Borssele) is men
voornamelijk dichtgevaren op de bevindin
gen van de deskundige ambtelijke advies
groep. Van de andere kant realiseert men
zich bij Montedison terdege dat een bedrijf
in Nederland zich zal hebben te schikken
naar de Nederlandse eisen, voorwaarden en
opvattingen op een groot aantal terreinen.
Daarom zou het verstandiger zijn wanneer
de Nederlandse overheid zich eens wat
minder als een 'buffer' en wat meer als een
'verbindingsschaker zou opstellen tussen
Montedison aan de ene kant en allen die
zich bij een dergelijke vestiging belangheb
benden voelen aan de andere.
KEES VAN DER MAAS
