Buiten het toeristenseizoen is
Retranchement verstild dorp
Bermbranden zijn schadelijk
voor broedsels en plantengroei
JAN DE ZWART UIT OOSTBURG
WESTHOEK ZEEUWSCH- VLAANDEREN
Steeds meer tweede
woningen in dorp
Retranchement
OOSTBURG - Wie kent het niet: de
verstikkende rook die in sommige
jaargetijden binnendringt tot in de
best afgesloten auto? Rook die af
komstig is van brandende bermen,
die al of niet geheel droog, met één
brandende lucifer om te zetten zijn
in een lopend vuurtje. Een lopend
vuurtje waar Jan de Zwart,
landbouwer-bioloog uit Oostburg,
ernstige bezwaren tegen heeft.
„Praktisch in alle gemeenten is vol
gens mij het afbranden van die be
rmen tussen 1 maarten 1 september
verboden. Ik kan dat goed begrij
pen. want je doet schade aan het
broed dat in die tijd in de slootkan
ten te vinden is", reageert Jan de
Zwart.
Hij is voorstander van het maaien
van de bermen en de slootkanten
zoals dat vroeger gebeurde. Hij be
seft ook dat in de tijd waarin de fac
tor geld en arbeid minstens recht
evenredig met elkaar zijn het geen
haalbare kaart voor de boeren is om
dat maaiwerk met de zeis te laten
verrichten.Dat zijn collega
landbouwers dan naar de lucifer
grijpen stemt hem allerminst tevre
den. „Bovendien is een resultaat
van het afbranden datje in de benn
steeds meer planten krijgt die we
bestempelen met de naam akke
ronkruid.Distels en brandnetels ge
dijen het best op de plekken waar
het vuur zijn werk heeft gedaan",
vertelt hij. Deze planten planten
zich als het ware ondergronds voort,
zodat ze beter gewapend zijn tegen
een vuurhaard dan de bermplanten
,die niet als onkruid voor de akker
worden bestempeld Door die bran
den ontstaan pioniervegetaties. Dat
betekent weinig variatie in de soor
ten die er groeien Maaien bevordert
daarentegen de diversiteit in de
plantengroei langs de bermen".
Een diversiteit waarin bijvoorbeeld
plaats is voor de klaproos. Daar
naast betekent het lukraak in brand
steken van bennen ook dat er ge
vaar is voor de bomen. Oude knot
wilgen kunnen, door hun bouw. de
functie van een schoorsteen gaan
vervullen, waardoor ze volledig
dood branden. „Een korte brand in
zo'n boom kan geen kwaad, maar
wie staat er bij om met een emmer
te blussen als de boom lang genoeg
gebrand heeft", is een vraag die zich
opwerpt.
Het vreemde voor Jan de Zwart is
dat er kennelijk sprake is van een
zekere 'opruimdrang'. ..Niets doen is
gewoon beter. Laat maar groeien
wat er groeit langs die bermen. Al
lerlei leven in winterrust zit in die
bermen. Bovendien neemt het risico
van ziekten en plagen toe als je een
eenzijdige begroeiing hebt", voegt
hij er nog aan toe.
Als we de bermen met rust laten
dan ziet hij op korte termijn weer
vogels als velduil, grasmus, gele en
witte kwikstraat in aantal toene
men. Bovendien wordt het verve
lende akkeronkruid "stekel" ler is
nog altijd een distelverordening)
langs bennen en sloten terugge
drongen.
Jan de Zwart vindt het jammer dat
de politie zijns inziens te weinig
doet tegen de brandgevallen die een
storingsmilieu met agressieve plan
tensoorten tot gevolg hebben.
Volgens adjudant J. L. J. Markusse
kan de politie er ook weinig aan
doen. In de algemene politieveror
dening van de gemeente Oostburg
kan hij zo gauw geen artikel terug
vinden waarin onomwonden staat
dat het verboden is om de berm in
de brand te steken ..We moeten
kijken in hoeverre er sprake is van
gevaar dat voortvloeit uit die han
deling" vindt de heer Markusse. Hij
zegt er bij dat in bosrijke gebieden
er wel wat strengere optredens zijn.
Dat is ook begrijpelijk gezien de ge
volgen van een achteloos wegge
worpen peuk in een bosrijke omge
ving, Ook voor ons vlakke landje
vindt Jan de Zwart het echter jam
mer dat de natuur geweld wordt
aangedaan. Daarom mogen de
Zeeuws-Vlamingen wat hem betreft
lustig laten staan wat groeit en
bloeit
ZEEUWSCH VLAANDEREN
Opvallende punten in het dorpsintc-
ricvr van Retranchement zifn de houten
standaardmolcn cn dc muziekkiosk.
Oud-politieman Hendrik Karstanje:
'Behalve wal smokkel is er op Retren
chement nooit veel te beleven geweest'.
RETRANCHEMENT - In de loop der jaren is het aantal
tweede woningen in Retranchement steeds groter gewor
den. Op het ogenblik zijn bijna honderdzestig van de
tweehonderdzestig woningen - zo'n zestig procent dus -
niet in gebruik voor permanente bewoning. Omdat er
steeds meer woningen werden opgekocht door vakantie
gangers en de bouwaktiviteiten beperkt bleven werd het
niet-toeristische Retranchement steeds kleiner.
SKINDS DE GEMEENTELIJKE HERINDELING OP 1 APRIL '70. DE
DAG WAAROP Retranchement evenals zovele andere dorpen zijn zelf
standigheid verloor, zijn er in het kader van de woningwetbouw onge
veer twintig woningen opgetrokken. In Retranchement wordt buurt
'de nieuwe wijk' genoemd.
Het ziet er voorlopig niet naar uit dat er meerdere huizen bij zullen ko
men. Volgens de gemeente Sluis is veel afhankelijk van het initiatief van
de woningbouwvereniging. „Bestaat er behoefte aan meer woningen
dan zal men allicht nieuwe bouwplannen laten rijpen". Hier en daar
wordt er wel in de particuliere sector een huis gebouwd.
Het aantal zomerwoningen dat Retranchement telt, staat momenteel
op zeventig. Het staat in de toekomst geschreven dat er minstens 220
zomerwoningen bijkomen. Want, zoals bekend heeft de bouwmaat
schappij 'Het Zeeuwse Land' grootste plannen in het bestemmingsplan
Het Zwin. „Deze maatschappij staat te springen om te kunnen beginnen
met de bouw", aldus de gemeente Sluis. Hun plannen worden momen
teel geblokkeerd door natuurbeschermers die vrezen dat recreatiebouw
in de nabijheid van Het Zwin een directe aantasting van dit natuurge
bied inhoudt.
Het bestemmingsplan is intussen wel al goedgekeurd door de raad van
Sluis. Het wachten is nu op de goedkeuring van gedeputeerde staten.
Maar er zijn wat bezwaren ingediend uit naam van verenigingen die zich
bezighouden met natuurbescherming. Bekeken zal moeten worden of
deze bezwaren gegrond zijn. In elk geval zullen deze bezwaarschriften,
aldus de gemeente Sluis, de vlotte voortgang van de plannen van 'Het
Zeeuwse Land' in de weg kunnen staan. Overigens wordt verwacht dat.
indien de recreatiewoningen bij Het Zwin gerealiseerd zijn. veel mensen
ze permanent wensen te bewonen. „Kijk maar naar Cadzand. Daar is
dat ook gebeurd".
De hoofdactiviteit in Retranchement richt zich uiteraard op het toe
risme. Het dorp telt derhalve drie campings (Zwinhoeve, Wildhof, de
Lange Streng), vier horeca-bedrijven, een winkelier, een loonwerkbed-
rijf en een paar aannemers (sanitair), van het inwonertal van Retran
chement wordt op de gemeente Sluis geen gescheiden boekhouding
bijgehouden. Volgens schatting wonen er rond de vierhonderd mensen.
tekst: Paulus Maartense
foto's: Peter Andringa
Uitspanning.
Buiten Retranchement. voorbij cam
ping De Zwinhoeve, aan de voet van
het natuurgebied Het Zwin. dat bij uit
stek in de aandacht van wandelaars en
vogelliefhebbers staat, ligt het café
restaurant 'De Witte koksmuts'. Ruim
een jaar moest men aan dit bedrijf
voorbijgaan, omdat het gesloten was.
Met name voor de ruiters was dit een
onplezierige toestand, omdat zij als
sinds jaar en dag deze uitspanning als
hun vaste pleisterplaats beschouwden.
De nieuwe exploitanten, het Belgische
paar Robert en Dominique Timmer-
man-Debaere. zag wel toekomst in dit
bedrijf Allebei hebben ze ervaring in de
horeca-branche. „Ik heb me eerst goed
laten voorlichten over de toeristische si
tuatie in Retranchement. alvorensikheb
besloten in dit pand een café-restaurant
tebeginnen. Erwerd mij verzekerd dat we
Uithangbord van de enige, echte win
kelier in Retranchement: 'J. J. Basting,
uw warme bakker'.
op een groei in het toerisme zouden kun
nen rekenen, vooral van de kant van de
Duitsers", verklaart Robert Timmer
man.
„Natuurlijk zal de toerist voor ons niet
de enige klandizie kunnen vormen. Dat
geldt voor alle restaurants. We willen
een restaurant voor de streek worden.
Het is niet de bedoeling een zaak voor
tieners te worden. Vooral in de vakan
ties zullen we daarop moeten letten."
voegt Dominique Debaere er aan toe.
Om het vele ruiters, die vroeger ook al
bij dit horeca-bedrijf aanlegden naar
de zin te maken, hebben Robert en
Dominique speciale voorzieningen ge
troffen voor paarden. Twee hekken
staan er waaraan de paarden kunnen
worden vastgezet. „Ik ben dol op paar
den. dus ik zou ze niet gTaag willen
missen. Ik heb zelf ook een paard. Als
je mijn hart zou opensnijden, dan zou
je zien dat er een paard in staat." ver
zekert Dominique Debaere.
Weinig verschil.
Tussen nu en vroeger in Retranche
ment bestaat er volgens Hendrik Kar
stanje weinig verschil. Hij is een oud
gediende van de rijkspoltiie Tien jaar
lang. van maart '50 tot '60. was hij
postcommandant in 'Retranchement'.
„Er is hier. zolang ik Retranchement
ken, bitter weinig gebeurd. Behalve die
nieuwe dijk is er hier verder nooit ge
bouwd De straten waren vroeger niet
eens geplaveid Het enige lichtpunt
was eigenlijk de markt", vertelt Hen
drik Karstanje, die intussen al jaren met
pensioen is. ais geooren en getogen
Amsterdammer heeft hij zijn hart aan
Retranchement verpacht en zou hij
voor geen goud meer weg willen. „Ik
heb het hier altijd uitstekend naar
mijn zin gehad."
Volgens hem zijn de mensen in Re
tranchement gezellig en eerlijk. Van
diefstalletjes hoor je hier praktisch
nooit Er heeft wel 's iemand 20 eieren
gepikt, dat wel. Er is in deze omgeving
wel flink gesmokkeld maar dat hoort
bij een grensgemeente. In de dagen dat
het nog de moeite loonde om vee en
boter te smokkelen, hebben we toch
wel spannende momenten beleefd. Ik
heb ergens nog een foto van een pant
serwagen waar ze de grens mee over
raasden. De meeste akkefietjes ge
beurden in het seizoen. Je moest dan
wel 's ingrijpen, als de mensen teveel in
vakantiestemming raakten. Vooral
jongeren hadden dan nog wel eens de
neiging om wat al te baldadig te zijn.
Ik kan me nog wel het gevalletje her
inneren dat acht jongelui op een brom
fiets een Jongen insloten en hem zon
der enige aanleiding aftuigden. Dat
soort dingen maakte je dan mee".
Retranchement is en was, zo vindt
Hendrik Karstanje. makkelijk per
fiets te doen. „Surveillance in roos-
terverband deed ik altijd samen met
Cadzand en dat ging goed".
RETRANCHEMENT - Lange rijen knotwilligen, duinen, strand,
zee, sappig groene weilanden en het vogelrijke natuurgebied Het
Zwin vormen de omgeving van Retranchement, gelegen in de
uiterste westhoek van Zeeuwsch-Vlaanderen. Het dorp ademt in
de periode dat het toerisme er nog geen bezig van heeft geno
men, een landelijke rust uit. De mensen durven er nog midden
op straat een praatje te maken zonder de kans te lopen door een
auto van de sokken te worden gereden. Drie zaken geven het
centrumpje van Retranchement een echt dorpskarakter. Het zijn
de muziekkiosk onder de bomen, het schoolgebouw en, wat meer
op de achtergrond, de uit hout opgetrokken windmolen.
Ruiters hebben het ruim een jaar zon
der hun vaste pleisterplaats bi) Het
Zwin moeten doen. Sinds kort slaat de
deur van dit 'totaal veredelde' café
restaurant weer open. Genaamd'De
merileel 26 kinderen Voor de kleuters
van Retranchement Is er geen plaats,
die moeten uitwijken naar Cadzand. In
het plan voor de nieuwe school die in
de nieuwbouwwijk aan de Prins Mau-
ritsstraat zal verrijzen, is wel de aan
bouw van een kleuterschool voorzien.
Winkelier.
De middenstand van Retranchement
bestaat voor het merendeel uit
horeca-bedrijven. De enige winkelier
van het dorp is Janus Jacob Basting.
Hij doet in brood en banket. Kruide
nierswaren. dorgisterij-artikelen en
fruit. Van vader op zoon werd de zaak
Basting uitgebouwd. Janus Basting
klinkt het woord 'monopolie-positie'
wat duur in de oren. maar het komt er
wel op neer.
„De meeste gezinnen zijn bij mij klant,
Sommige komen niet of blijven een
tijdje weg en komen dan weer terug,
dat is wisselend. Over het algemeen
heb ik geen klagen." Vooral 's zomers
kent de zaak Basting een drukke tijd.
Het dorp dat minder dan zeshonderd
ingezetenen heeft, wordt dan verhou
dingsgewijs overspoeld door toeristen
„Vroeger ging ik mijn klanten met de
auto langs. Ook de campings in de
buurt bezocht ik. Daar heb ik nu geen
tijd meer voor." Wie nu voedingswaren
wil inslaan, moet bij Basting in de zaak
komen. Hij is een echte warme bakker
en dat verklaart veel waarom hij zo
weinig tijd meer heeft voor bestellin
gen en verkoop aan huis.
Het schoolgebouw ziet er aan de bui
tenkant solide uit maar begin met de
betrokkenen niet over de binnenkant
„Ik liep al enige tijd met het plan rond
om die trieste schoolsituatie hier aan
de grote klok te hangen. Want het ge
meentebestuur van Sluis deed wel be
loften maar het inlossen van die belof
ten bleef maar uit." Frans Schollen,
voorzitter van de oudercommissie in
Retranchement. heeft zijn actieplan
nu ingeslikt, omdat hij 'toevallig' uit
de krant heeft vernomen dat de raad
een bedrag van 514.000 gulden heeft
gevoteerd voor de bouw van een
nieuwe school.
„Dit is typisch de gemeente Sluis. Zo'n
beslissing moet je dan uit de pers ver
nemen, terwijl we al dikwijls hebben
gevraagd of ze ons alsjeblieft in deze
kwestie van nieuwbouw willen betrek
ken. Maar ik ben nu blij dat ze gesteld
hebben dat er vóór 1 mei met de bouw
wordft begonnen. Het is anders wel
nodig dat er een nieuwe school komt.
want in de oude loopt het water langs
de elektriciteitsleidingen. Gevaar voor
kortsluiting is daardoor niet denk
beeldig. Een jaar geleden ongeveerheeft
de schoolarts dit gebouw compleet af
gekeurd," vertelt Frans Schollen.
Rapport.
Ten bewijze overlegt hij het rapportje
van de Middelburgse districtsarts H
Magendans. Het is gedateerd 4 juni '75.
en daarin wordt onder meer gesteld,
.gebouw is hard aan verbetering toe."
De afgelopen jaren zijn er. aldus Frans
Schollen, wel nieuwe kachels geplaatst
en nieuwe verlichtingsomamenten
aangebracht. „De schoolarts vraagt
zich in zijn rapportje heel plastisch af,
of dit geen goed geld naar kwaad geld
gooien is." merkt Frans Schollen op.
Het hoofd van de basisschool, de heer
J. A. Hennekeij, keek er ook van op dat
de Sluise raad een dergelijk positieve
beslissing had genomen. Hij beaamt
dat er al sinds het begin van de jaren
zestig sprake is van het optrekken van
een nieuwe school. De school telt mo-
Frans Schollen, voorzitter van de ou
dercommissie en het hoofd van de basis
school, de heer J. A. Hennekeij. voor het
in slechte staat verkerende, oude
schoolgebouio.
