'Als een varken wordt gekeeld, wil het soms onfatsoenlijk hard schreeuwen' NIEUWDORPEN DE TOEKOMST NIEUWDORP IN DISCUSSIE ZATERDAG 3 APRIL 1976 PROVINCIALE ZEEUWSE COURAM Aan weerszijden van de weg zit het land goed in de ruimte. De dijk lijkt eindeloos, maar voert plotseling toch nog naar beneden. Nleuwdorp. En ja wel - P. J. 't Hooft - 'Dorpen in Zeeland' - krijgt weer gelijk. 'Ergens in een bocht van een weg of langs een kruispunt begon men te bouwen', schreef hij. „Nooit op een dijk, maar in den polder, verdicht de bebouwing zich tot een dorp". Ook in Nieuwdorp. Links het oude dorp, een soort ring, de gereformeerde kerk in het midden. Naar rechts ligt de uitbouw. En aan het eind van het dorp ligt het het nieuwe land. Het Sloege- bied. Zicht op de industrie, die vlammen werpt in de avondlucht en royaal is met lichtpunten. Maandagavond Het. verenigingsge bouw 'Eben Haézer' Tot hiertoe heeft de Heere ons geholpen. De wind is straf en staat uil het westen en gede puteerde Boersma verklaart in de loop vande avond, dat-ie bij aan komst duidelijk de industne heeft ge roken Er valt even een stilte, vóór er van Nieuwdorpse kant wordt gerea geerd. dat de aankleve van de indus trie hooguit tien dagen per Jaar in het. dorp kan worden opgesnoven „Voor ml) stinkt de industrie dan niet", zegt Mannus Moerdijk en Van de Weele stelt vast „De bevolking hoor je niet. klachten komen alleen van mensen, die van oorsprong niet uit Nieuwdorp komen". Van Waes: „Ik woon hier niet, ik ruik het soms ook wel. maar uit Nieuwdorp hoor ik nooit klach ten" Nieuwdorp de industrie en de hinder ze blijven lang hangen In werkelijk heid én in de discussie Joost Moer dijk. „Toen besloten werd dat het .Sloegebied industriegebied zou wor den is eigenlijk heel de omgeving in een min of meer negatief daglicht ge steld. Het zou mogelijk wezen, dat er dorpen zo dicht bij de industrie kwamen te liggen, dat de leefbaar heid in het gedrang zou komen De gemeente 's Heer Arendskerke is er mee begonnen mensen, die trouwden konden wel een huis in Arendskerke krijgen, maar niet op Nieuwdorp Zo doende zijn er tientallen gezinnen vertrokken, er waren hier geen wo ningen voor aanwezig. En dat heelt de bevolkingsopbouw van Nieuwdorp een goed gedaan Toen er hier geen uizen kwamen en negatieve gelui den de overhand kregen, hebben mi- :eugroepen daarop ingehaakt En 'oen er in Borssele en 's Heerenhoek wel gebouwd kon worden, bleef alleen Nieuwdorp over. Er ontstond een soort stemming, dat heeft allemaal ..ijn weerslag gekregen in de regio, in de pers - Nieuwdorp was niet meer eetbaar. Ze hebben alle weeën, die In MAR1NUS MOERDIJK Openbaringen staan, van toepassing gebracht op Nieuwdorp" Niet meer last Die gang van zaken verdriet Moerdijk en de drie andere gesprekspartners uit het dorp Moerdijk. „Ik geioof, dat. de provincie en de gemeente aan die sfeer hebben meegewerkt Zo zelfs, dat ze op den duur zelf geloofden, dat het er zo erg met Nieuwdorp voor stond We hebben hier niet meer en niet minder last van de industrie dan andere dorpen in de buurt. En ik zou graag zien, dal er geen mensen meer naar een ander dorp worden gestuurd als ze hier willen blijven wonen. De menspn. dip hier wonen, zien he! be hoorlijk zitten Mag de Margriet- straat nog volgebouwd worden, oi krUgt de burgemeester daar geen toestemming voor'" Een zaak voor de gemeente Burge meester Van Waes zet uiteen, dat er in Nleuwdorp nu een goedgekeurd bestemmingsplan ligt. waar nog der tig woningen kunnen worden neerge zet Maakt gewag van de verschillen in opvatting over de ontwikkeling van Nieuwdorp tussen het gemeente- TEKST: H KEES CUSOUW I FOTO'S: DICK FABER bestuur en de provincie. Hoe zowel in 's Heerenhoek als in Nieuwdorp in de jaren zestig bestemmingsplannen niet werden goedgekeurd, hoe ze la ter door de gemeenten zijn gehal veerd en hoe juli 1970 - de gemeente Borsele ze als 'erfenis' overkreeg en er een conflict over de soort bouw in Nieuwdorp ontstond tussen gs en de gemeente, dat drie jaar duurde en de bouw in het dorp vertraagde Traas: „En die dertig woningen wilt u nu zo vlug mogelijk realiseren?"De ge meente voelt daar wel voor, zegt Van Waes. ..Maar men moet zich wel een paar dingen realiseren. „Er mocht zowel in s Heerenhoek. Borsseie als Nieuwdorp worden gebouwd 's Heer enhoek en Nieuwdorp hadden ge meen, dat de provincie er een andere visie op nahield dan het gemeente bestuur en dat er verkleinde plannen werden goedgekeurd Op het mo ment. dat in Nieuwdorp vijftig huizen konden worden gebouwd was er In s Heerenhoek een bestemmingsplan beschikbaar voor tachtig woningen. Dat viel samen met het ogenblik, waarop de afbraak van de boerde rijen en de huizen in hel Sloegebied in volle gang begon te komen Het verloop van het aantal inwoners heeft zich geleidelijk voorgedaan, er is twee keer een soort administratieve- herin deling geweest en m feite is het tus sen 1972 en 1976 teruggelopen van 1389 mensen naar 1123 In het Sloe gebied - gemeen lelijk Borssele ol Nieuwdorp zijn 89 huizen afgebroken. 27 in Borssele 82 in Nieuwdorp. Nu moeien we één ding goed in de gaten houden van al die boeren, die in het Sloegebied woonden was een groot percentage katholiek En dat ver klaart waarom zij zich voor een groot percentage hebben teruggetrokken in 's Heerenhoek Nieuwdorp had vrij wel geen boeren, die zich in het dorp vestigden, s Heerenhoek zag het tegenovergestelde En toen ontstond daar een stemming van hup jongens, zie je wel iedereen heeft er vertrou wen in. Van Nieuwdorp uit is in die zelfde tijd - ook vanuit de raad Bors sele - de indruk gewekt, dat het dorp werd verpest, dat men er geen ver trouwen in had - en dat is een sfeer waar je als gemeente moeilijk tegenop kunt roeien. Wij dirigeren niemand Als iemand een huis wil bouwen, zeggen we nou meneer, de goedkoopste grond ligt in Dnewegen en Oudelande Nu nog Maar waar men wil wonen is een persoonlijke zaak. Er is alleen van Nieuwdorp uit wel vaak gezegd, dat het dorp kapot ging" Ongunstig Nieuwdorp. de toekomst en de pro vincie Gedeputeerde J P Boersma „Nieuwdorp ligt ten opzichte van de industrie het meest ongunstig. Nu nog twee kilometer er vandaan, maar dat zal in de definitieve vormgeving niet zo blijven, ook al zullen we ons uiterste best doen de fabrieken met de meeste verontreiniging zo ver mo- iFPUTEERDE MR F BOERSMA Hl EN BURGEMEESTER G. H. E. M. VAN WAES 'Tl sele Is de visie van Boersma moeilijk te accepteren, maakt Van Waes dui delijk Waarom moeten de afstanden tot de Industne hier zo minltleus ge meten worden?" is zijn vraag en de burgemeester verwijst naar plaatsen in soortgelijke omstandigheden A;-- ik dezelfde cirkels in Middelburg zei kom ik middenin de stad Iri Temeu- zen middenin de stad Van de fabr.i - Ken Sluiskil naar Axel aan de rand van het uitbreidingsplan Waarom dan hier zo millimeterenWaarop Boersma tegenwerpt, dat er elders of een afgeronde situatie bestaat of een foute toestand in het verleden is ont staan „Geen reden om nu een toege vend beleid te voeren, dat tenslotte de burger benadeelt" Overeind biijn - vindt Van Waes - namelijk de vraag wat er met Nleuwdorp moei gebeu ren. De gemeente - zo maakt hij dui delijk - staat op het standpunt, dal er ir. Nleuwdorp meer dan dertig wo ningen gebouwd moeten kunnen worden ..Waarom' Wil je een dorp leefbaar houden, dan heb je absoluut een basisschool nodig. In Nieuwdorp zijn er twee. op levensbeschouwelijke basi& Je moet dus je bevolking op peil houden, ik praat niet over echt uitbreiden. Dat wil het gemeentebev tuur niet. laten we daarover ook geen onduidelijkheid laten bestaan. Nu zie ie. dat de gemiddelde bevolking per woning terugloopt en dat er sprake is van gezinsverdunning Ais Je het be- houc van de basisscholen absoluut noodzakelijk noemt voor de leefbaar heid. zul je dus wat moeten groeien We willen er niet nog een school bij bouwen. Maar als Je de botte cijfers neemt, dan kom je voor 1981 op 55 leerlingen voor de openbare school f-r, 27 - nu 31 - voor de christelijke."' Er wordt op gewezen, dat een aantal kinderen naar de christelijke schoei in Borssele gaat en Boersma vindt, dat de christelijke gemeenschap er toch wel op bedacht moet zijn dat men met die houding de eigen chris telijke school op het dorp verloren kan laten gaan. Hoe kan Nieuwdorp self-supporting blijven? Naar de opvatting van Boersma zou den de twee «cnolen 'gehéld moeten blijven bestaat, ook als hel leerlin- gental wal naar beneden gaat. .Je zou dat kunnen vragen ook al omdat de overheid een bepaaJd beleid ten opzichte van dit dorp voert. Als dat te realiseren is en er terzake op mij een beroep wordt, gedaan, zal ik daar al hel. mogelijk voor doen Een dorp aui om andere redenen wegkwijn' krijgt die hulp mei. maar misschien Is -uer met succes eens iet* te door breken op bet terrein van vereiste leerlingenaantallen Renovatie Joost Moerdijk Ik zie het toch wel zitten Maar het is wel van belang om te weten of je na die dertig hulzen In de Margnetstraat ook nog wat aan rertovaue kunt doen Van Waes ..Op het punt. van de reno vatie heeft Nleuwdorp dezelfde moge lijkheden als andere kernen, als Nis- se Baarland of Oudel8nrie Maar re novaue uitspreken Is eén zaak en hei realiseren een tweede Bovendien kun je als je tien huisjes afbreekt er maar zes voor terugzetten Moei Je ook oppassen, dat je niet terugloopt Ik teken r.u vnjwel elke dag een ga rantieverklaring om een woning mei een premie op te knappen. Ik kijk aan ook weieens naar Nleuwdorp Laat ze maai komen. Als je 30.000 verdient, kun je een huis van 120 000 zetten Van de Weeie: „Een bungaJowpiannetje hebben we niet En Mannus Moerdijk „Er rijn ook gewezen Nieuwdorpers. die terug wi: len komen. Het zou toch jammer zijn als daar geen mogelijkheid vooi Boersma: „Gewezen Nleuwdorperv zyn voor mij grensgevallen. Als eet, gezin in Borssele met tranen in de ogen at te verlangen om naat Nieuwdorp terug te komen dan ze. ix. dat ajn voor mij autochtone be woners gebleven - In zo n gevai moe je niet hard ajn. Maar met mense: van buiten bedoel ik ook wel werk nemers van bedrijven hier. ook al kan dat lastig zyn voor de bedrijven" Wat geai er - wii Joost Moerdijk we ipr - in het beleid van de gemeen oor de groei van de sumulertnav kernen of de opvang in de kleine k* „Dal gaat hand in hand," vindt Va: Waes ..Je moet met denken, dat er op Nleuwdorp elk jaar plaats is vi" zes of acht woningen Dat kun Je i- i. enkele keer doen. als je daarna de rest van de voorraad in één groei* - s-Graveripulder of Helnkenszand kwijt kunt. Je moet de bouw inBo-< sele. s-Heerenhoek. Kwadendami: Lewedorp. Nieuwdorp en Ovezance combineren met een groot conting' tn de groeidorpen Nieuwdorp leelbaar houden. Er 1* zegt Joost Moerdijk - in het dorp n g een warme bakker Ook een element in ae leefbaarheid Die man zit met een oude oven. Kan Nleuwdorp nu bujven beslaan en kan die bakker oven nu vervangen? Van Waes ..Dal van die oven kan ik niet zeggen. Maar het beleid van 'i>- gemeente is erop gericht Nieuwdorp op pel! te houden Boersma „Ik heb het anders gefor muleerd- maar het kan misschien op hetzelfde uitkomen Van Waes ..Als wy als gemeentebe stuur in onze lijn redelijk blijven..." Boersma „En als wij m ons beleid redelijk blijven, zijn er misschJer marges te vinden Van de Weele En Nieuwdorp zit daar waarschijnlijk tussen KO TRAAS <U EN JOOST MOERDIJK'r, nou moei je maar nlei in Nieuwdorp gaan wonen En de mensen die er r.l zitten' Daarvan zeg ik als iemand er wil blijven wonen, moet flat kunnen .moet dal mogelijk blijven Dat is hel type van *en consobriatiekem P«-r soonliJK zou ik verder willen gaan persoonlijk vind IK dal iemand die uit Nleuwdorp naar een andere ken. in fle buurt wil verhuizen. daart</i- een redelijke wijze door de overheid in de gelegenheid zou moeten worden gesteld Ik vind dal redelijk ma." dat krijg ik niet voor elkaar er weinig ammo om zoiets te doen Ik erken de inconsequenties wei om ei dan mensen te laten wonen en de bewoners, die weg willen niet de hel pende hand le bieden Voor de men sen. die willen blijven moeten behoor lijke mogelijkheden bestaan Dat is bij elkaar misschien een somber ge luid. maar het is in ieder geval duide lijk en ik heb geen behoefte aan fa beltjes. Nleuwdorp is een van de moeilijkste kernen van de provincie Uitdaging Het valt nogal rauw. bij het gezel schap in 'Eben Haëzer' Marinus Moerdijk „Als het er zo voorstaal. hoef je ook geen grote bebossing voor Nieuwdorp in te planten, je hebt dan helemaal geen maatregelen meer te nemen" Traas Het moet toch voor een gemeentebestuur, voor de pro vincie een enorme uitdaging zijn om zo'n kem te bewaren En dan krijgen we een beleid voorgeschoteld van we zuilen wel proberen te stimuleren als er iemand weg wil gaan Nou ja - dan rijzen mijn haren toch ten berge Joost Moerdijk „Als een varken ge keeld wordt, dan wilt-ie nog weieen- onfatsoenlijk hard schreeuwen Is hel een wonder, dat dat in Nleuwdorp gebeurt?" Boersma wijst erop, dat. er een be hoorlijke kans was geweest op leeg loop in Nieuwdorp als er geen indus trieterrein was gekomen. De leegloop, die over het hele platteland te signa leren viel „Nieuwdorp vertoont mei zo'n afwijkend beeld van de normale plattelandskern, waar het met zo ge weldig gaal. Het komende beleid moet erom gaan. dat Nieuwdorp geen bestemmingsplan meer krijgt, maar moet scharrelen en moet kijken ol het kan saneren Wanneer er voor de eigen mensen, voor de inwoners, die willen blijven wonen nog wat ruimte moet worden gemaakt, zai ik altijd zeggen: oké. daar zal ik graag aan meewerken. Maar geen plaats maken voor mensen van buiten. Ik heb er in mijn beleid wel rekening mee te hou den. dat het slechter wordt. Nu is de bezetting nog geen kwart Als net Sloe helemaal bezet zou zijn en het zou wonderbaarlijk schoon blijken - wel. op dat moment mag Nieuwdorp van mij weer de ontwikkeling hebben van een normale plattelandskern. Maar voor we dat weten zijn we twin tig jaar verder" Schalen houden Voor het gemeentebestuur van Bor- gelijk weg te plaatsen en verscherpte eisen stellen. Er is verschil ui de dor pen rond het Sloegebied. Het gaat er echt met om nou zomaar eens een kern uit de lucht te plukken en daar eens een vuil beleid tegen te voeren Beleid is, dat Je moet zorgen voor een behoorlijke afstand tussen woon- en industriegebied Nieuwdorp is zo'n kem. waarvan ik zeg daar is een be paalde hinder van het industriege bied met uit te sluiten, daar is geen Nieuwdorp is de laatste maanden met grote regelmaat :n het nieuws: het Bpvelandse dorp is een van de kernen, die hel dichtst bij de mogelijk nog verder oprukkende - in dustrie in hel Sloegebied lig gen. Dal hnudl onzekerheden in over de toekomst. Wat kan er in Nieuwdorp nog gebeu ren" Mag het dorp nog groeien, moet het worden 'af gerond'. moet het inkrimpen" Vier inwoners van Nieuwdorp Joost Moerdijk (551 operator bij HoechsL Ko Traas (321. ploegbaas bij Pechiney. Jaco bus van de Weele (39). electro- technisch installateur en lid van de dorpsraad en Marinus Moerdijk (471 groothandelaar in landbouwprodukten en lid van de dorpsraad discus- sieéerden onder leiding van PZC-hoofddredacteur G. A. de Kok over de toekomst van Nieuwdorp met gedeputeerde mr J. P. Boersma (ruimtelijke ordening) en burgemeester G. K. E. M. van Waes van Borsele. Bij dat gesprek bleek onder dat het gemeentebestuur van Borsele niet tocwii naar ee-n afronding sari Nieuwdorp, maar voor een kleine groei kiest om zo zeker mogelijk te zijn van het behoud van de beide basisscholen in het dorp: een clement, dat burge meester Van Waes 'onmisbaar' noemde voor de leefbaarheid van een plaats als Nieuwdorp: dat hel beleid van gedepu teerde Boersma erop gericht is Nieuwdorp tot 'consolidatie- kern' te verklaren, tot een dorp, dat in feite niet meer mag groeien. Wel wil mr Boersma de mogelijkheid open laten, dat de groei van de eigen bevolking wordt opvan gen en is hij bereid om - zo no dig - de helpende hand te bie den bij het behoud van de beide scholen; dat het gemeentebestuur Nieuwdorp bij renovatieplan nen - het herstel, de verbou wing van oude huizen - gelijk wil stellen met de andere dor pen in Borsele en geen be lemmeringen op dit punt wil opvoeren.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 29