MONTEDISON: 'toekomst ligt op open wereldmarkt' TEGENSTRIJDIGE TENDENSEN IN CHINESE CAMPAGNE TURKIJE WIL GEEN GRIEKSE ZEE AAN ZIJN STRANDEN WOENSDAG 31 MAART 1976 lied rij fspoli tick 1 Waarschijnlijk nog in april, maar uiterlijk in de maand mei wil het Italiaanse chemische concern Montedison een beslissing nemen over de vraag of ze zich al dan niet zal vestigen in het Slooge- bicd hij Vlissingen. Wat is Montedison precies voor een bedrijf? Welke overwegingen hebben een rol gespeeld bij dc plannen tot investeringen in Noord-West-Europa Hoe stelt het bedrijf zich op tegenover kwesties als milieube scherming en veiligheidsvraag stukken Wal is het sociaal be leid van het concern Om daar van een beeld te krijgen reisden PZC-rcdacteurcn Kees Cijsouw en Kees van der Maas door Italic. In een serie van vier artikelen hun indrukken. Vandaag de eer ste aflevering Montedison's be drijfspolitiek. (Van onze redacteuren Kees Cijsouw en Kees van der Maas) MILAAN - "Montedison opereert op een open wereldmarkt en dat bepaalt zijn toekomst". In het Mil anesehoofdkwartiervanhetltaliaansechemischeconcern krijgen wecollege indefilosofie achterde bedrijfspolitiek. die deze industriële mammoet sinds zijn ontstaan in 1966 heeft uitgezet en nu voetje voor voetje probeert waar te maken. "We geloven dat we onze binnenlandse bedrijven en activiteiten schade zouden toebrengen, wanneer we ons zouden opsluiten binnen de Italiaanse grenzen. In de internationale concurrentie met de 'groten' in Amerika, West-Duitsland. Frankrijk. Japan krijgt Montedison te maken met de regels die daar gelden. In landen waar we (gaanproduceren en ons op de markt bewegen met de mentaliteit en de opvattingen die daar heersen. Die zullen we hebben te respecteren. Doen we dat niet dan ondergraven we ons zelf." De weinig florissante bedrijfsresultaten van 1975(erwaseen tekort van bijna 90 mfljoen) hebben meer dan ooit duidelijk gemaaktdathetzaak isom deerfenis van de fusie tussen de ondernemingen van de voormalige groepen Montecatini- cbemïe en Edison-energie grondig door te lichten. Daar is Montedison op het ogenblik druk mee bezig Het concern specialiseert zich meer en meer in de obemie. Daarbij gaat het niet alleen om de pro duktie. maar ook om de directe lijn naar de consument, ook om de opbouw en verbreding van een eigen stuk technolo gie. En in die bedrijfseconomische gc- dachtengang past een 'poot' die zich be zag houdt met. de distributie (grootwin kelbedrijven past ook een 'poot' waa r dc zogenaamde engineering een belang rijke rol speelt: de verkoop van volledige chemische fabrieken naar bet, buiten land, compleet met de training en oplei ding van het personeel dat daar in moet gaan werken. Zo wordter de laatste j aren intensief zaken gedaan met oostblok- landen(Rusland.nuookweerBoemenië) en met ontwikkelingslanden (Kenya). Die verbreding m een stuk specialisatie betekent tegelijk een vrij scherpe afba kening. Zo worden aan deene kan tactivi- tei ten afgestoten, die nietmeer passen in het patroon waarbinnen en de markt waarop Montedison zich hoofdzakelijk beweegt: aluminium, voedingsproduk- ten. mijnexploitatie. marmer. Ze gaan over in handen van andere particuliere ondernemingen of die van de Italiaanse overheid Aan de andere kant zijn in de afgelopen jaren produkties. bedrijven en meerder heidsbelangen aangekocht in de sector van de fijnere chemische produkties en de geneesmiddelen om een paar voor beelden te noemen Vooraan In Italic, ecu land mei rond 50 miljoen inwoners, staat Montedison samen met Fiat (auto's) en Pirelli (rubber) vooraan in het rijtje van de grootste industriële ondernemingen. Meteen personeelsbes tand van meer dan 150.000 man, 120 fa brieken in eigen land en een omzet van rond de 4.000.000 miljoen lire is het con cern uitgegroeid tot een concentratie van economische belangen die in Italië toonaangevend kan worden genoemd. Het zwaartepun t van de prod uk tie ligt in de (petro)chemischesector en de belang rijks tefabriekendaarvanzijntevinden in de driehoek in Noord-Italië tussen Porto Marghera (Venetië),. Mantua en Ferrara en in het zuiden in Brindisi (de 'bak' van de It aliaanse laars)en in Prioloop Sicilië De drie hoofdvestigingen in het. noorden zijnonderling verbonden dooreen.stelsel van pijpleidingen voor het transport van ethyleen. het enige in het land De ge schiedenis van de Italiaanse petroche mische industrie is in wezen dezelfde als die van Montedison. Het begon in 1951 metdebouw van een fabriek vanpolysty- reen en polyethyleen in Ferrara. Vrij kort daarna volgde een uitgebreid complex in Porto Marghera, aan de bin- nenocver van de Lagune van Venetië. i"'*/, fe, vlak tegenover de oude stad. Op het ogenblik zijn in beide chemische com plexen flink wat vernieuwingen van de fabriekenaan de gang Een groot deel van demeerdanhonderd fabrieken in Italië is (vooral in de petrochemische divisie) op elkaar afgestemd De samensmelting van de twee oude in dustriële groepen iMontecatini en Edis on) in 1966 was dan ook een volstrekt logische Alletweebewogenzijzichophet brede terrein van de chemische produk- tie (basisprodukten en synthetische ve zels). In deze chemische en petrochemi sche poot van de onderneming heeft Montedison een breed palet van eind- en halffabrikaten aan te bieden voor bijna alle takken van industrie. Je kunthet zo geknietopgenomenoferisergensweleen fabriek te vinden binnen hetconcem die de toepassing van je keus levert En dat varieert dan van elektrische huishoude lijke apparaten tot onderdelen voor de bouw. van elektronische fijnstrumenlen tot-systemen voor de auto-industrie, van speelgoed tot verpakkingsmateriaal, van onderdelen voor protheses tot die voor ruimte-voertuigen, van alle moge lijke toepassingen voor de fotgrafische industrie tot synthetisch papier. In de landbouw heeft het Italiaanse concern zich een stevige marktpositie veroverd met de kunstmestproduktie. De Nederlandse Stikstof Maatschappij (NSM) in Sluiskil kan in deze produklïe- range worden gerekend tot de oudste buitenlandse vestigingen van het con cern. En verder zijn er dan tot op cit moment buiten de Italiaanse grenzen produktiecentrainSpanje.Frankrijk.de Verenigde Staten en Latijns-Amerika. Technologie Een overzicht van de door de loop der jaren almaar groeiende produktiecijfers en omzetresultaten geeft de omvang van deontwikkelingbij Montedison aan. Be palend voor het. karakter, de richting en de opstelling van het Italiaanse concern zijn andere graadmeters En daarbij zijn een aantal opvallende punten te registreren. Tegenoverhetbui- tenland en de buitenlandse markt heeft Montedison een bedrijfspolitiek ontwik keld, die in veel opzichten afweek van de gebruikelijke in de chemische industne. Veel later dan andere chemische con cerns besloot Montedison over te gaan tot grootscheepse investeringen ïribui- Lenlandse produktiecentra. Van de to tale produktie wordt 65% afgezet op de binnenlandse Italiaanse markten onge- veer35% opdebuitenlandse. Die produk- tiespeeltzichtotnu toe voor92% binnen Italiëafenvoornoggeen8%inhetbuiten- 1 and.Met nadruk bezweert de woord voerder van Montedison ons: "Denkt U nu niet dat we metonze plannen vooreen vestigingcrgenslangsde noordwestkust van Europa bezig zijn om al onze ïnveste- ringsactiviteiten naar het buitenland te verleggen Dat is belist niet het geval. Vooronze II aliaanse vestigingen hebben we niet onbelangrijke uitbreidingsplan- ncnopstapel.staan: in Porto Marghera. in Pnolo. m Bnndisi. Hetgaatonserwel om een gatop te vullen waarhetdede uitwis seling van industriële ervarinngen be treft" Als geen ander chemisch concern heeft Montedison zich de afgelopen jaren toe- glegd op de 'export van technologie'. De 'poot' van de engineering (de opzet en bouw van chemische fabrieken) heeft Montedison een bijzonder opvallende entree bezorgd in landen van het oost- blok en ontwikkelingslanden. Onder de naam Technimont bouwt het Italiaans concern mstallatiesen fabrieken, waarin de laatste ontwikkelingen van een zorg vuldig verworven en uitgebalanceerde research in de vooral chemische techno logie zijn opgestapeld. Al meer dan 250 fabrieken zijn de laatste vijftien jaar zo 'buiten de deur' gebouwd. Ook dat. proces op zich is voor Monte dison een brok ervaring: men leert de chemiekennenenermeewerkenonderde meest uiteenlopende omstandigheden. Nognietzolang gleden werd eencontract getekend met de Sowjet-Unie voor de bouw van een chemisch complex in Sibe rië. een project met tot nu toe volstrekt onbekende eisen en condities. Via derge lijke contracten voor constructie, engi- nceringen opleiding vanpersoneel opent Montedison vaak ook nieuwe deuren voor handelsovereenkomsten. In het binnenland is Montedison rechtstreeks opdcconsumentenmarktmetgrootwin- kelbedrijven en verkooppunten van de zogenaamde Standa-organisatie. Een lijn die men voor de toekomst van de chemische produktie een belangrijke vindt Aan investeringen voorde periode 1974- 1980 heeft, Montedison een programma dat in totaal een bedragvan 2.200 miljard lire beloopt. Daarbij is naast nieuwbouw een groot bedrag bestemd voor aanpas sing en vervanging van bestaande fa brieken. die door veroudering niet meer mee kunnen Verscherpte eisen en wetgeving op het gebied van milieubescherming en vei ligheid in het produktieproces en het besef dat alleen in dc dit opzicht hoog ontwikkelde technieken en gericht be drijfsbeleid in de toekomst kans maken vormen daartoe de achtergrond. Tens lotte heeft Montedison in Italië ook te maken met militante vakbonden - die niet op een staking meer of minder kij ken - een steeds kritischer overheid en vrij lastige milieubeschermingsorgani saties. ISTANBOFL - „Niemand kan ons onze rechten afnemen op inter nationale conferenties. Niemand kan Turkije zijn rechten afnemen als het sterk is... Het waren geen internationale conferenties die Turkije maakten tot ons vaderland". Aldus Suleyman Demirel, eerste minister van Turkije, vóór de aanvang van de Internationale Zeerecht-Conferentie die nu in New York wordt gehouden en waarvan de Turken weinig goeds verwachten. Het is immers wel zeker dat hierbij het recht zal worden gesanctioneerd van kuststa ten op uitroeping van een territoriale twaalf-mijlszone. Dit klinkt Turkije als een nachtmerrie in de oren. want mocht Griekenland dit in praktijk brengen, dan krijgt het met zyn 1041 eilanden in de Aegeische Zee de absolute beheersing over deze wate ren. Zijn territoriale aandeel in deze stijgt dan van een tot tweederde: dat van Turkije slechts met enkele procen ten tot 10 procent. De rest. een kwart dus. blijft ..open", maar Griekenland kan. als het wil. de Turkse haven Izmir geheel afsluiten dank zij de eilanden Chios en Samos die minder dan twaalf mijl van de Turkse kust liggen. Geen wonder dat zich van de Turken een soort claustrofobie heeft meester gemaakt, nog versterkt door het feit dat Griekenland eilanden als Rhodos en Samos. tegen indertijd gesloten verdra gen in. militariseert. Hoewel de regering-Karamanlis daartegen heeft gewaarschuwd, komt de chauvinisti sche Griekse pers met juichkreten als „De Aegeische Zee wordt Grieks" en „De Turken wonnen op Cyprus, maar wij innen de Aegeische Zee". Turkije gaat uit van de stelling van het „continentale plateau": de afbake ning van de territoriale wateren moet vanaf de wederzijdse vastelanden ge schieden. de eilanden moeten als toeval lige gegevenheden worden beschouwd in een situatie als deze waar de twee landen toch dicht bij elkaar liggen. Het hoopt nog op steun voor deze theorie van een aantal deelnemers aan de con ferentie. in het bijzonder verwacht men het Sowjetblok onder druk te kunnen zetten door eraan te herinneren dat Turkije, wat ook de uitspraak in New York zal zijn, de „sleutel" tot de Aegei sche Zee in handen houdt: de Dardanel les „De Zwarte Zeestatenzo zei de Turkse vice-premier Feyzioglu onlangs veelbetekenend, „hebben er geen be lang bij als de Aegeische Zee geen open zee meer is". De Grieken van hun kant hebben met de Sowjet-Unie reeds een verdrag gesloten betreffende „facilitei ten op zee". 'Casus belli' -fankara blijft niet achter in schallende geluiden. Het heeft de Grieken te ver staan gegeven dat. hoe ook de uitspraak van de Zeerechtrconferentie zal uitval len. een Griekse uitroeping van de twaalfinijlszone vanaf de eilanden voor Turkije een „casus belli" zal zijn. een reden om de oorlog te verklaren. En het onderstreept deze oorlogsbereidheid met regelmatige manoeuvres, voorals nog aan de Turkse binnenkant van de kritieke zones, maar wel op een voor de Grieken gevoelige datum als 25 maart, de Griekse Nationale Feestdag, waarop het begin van de Onafhankelijks- oorlog tegen het Ottomaanse Rijk: wordt herdacht. Natuurlijk zal Athene zo'n uitroeping op allerlei manieren kunnen verzach ten, bijvoorbeeld met een plechtige be tuiging dat Turkije van de wateren ge bruik zal blijven mogen maken. Maar dat is Ankara niet genoeg. Het gaat im mers niet alleen om het varen óver. en het vliegen bóvendeze zeemaarook om wat er ónder de bodem aan rijkdommen zit - en namens Griekenland uitge voerde onderzoekingen hebben reeds ryke olielagen aangetoond. In mei. de maand waarin de Zeerecht-conferentie afloopt, gaat Turkije met een eigen vaartuig, de „Hora" de omstreden bo dem seismografisch exploreren, iets waarvoor een daartoe door Ankara ge charterd Noors schip vorig jaar nog te rugdeinsde. Ankara heeft van Athene nog geen antwoord ontvangen op een reeds maanden geleden ingediend voor stel. een Grieks-Turkse maatschappij op te richten voor gezamenlijk onder zoek van de Aegeische zeebodem. Bilateraal gesprek Het is onwaarschijnlijk dat Grieken land. ook na een duidelijke uitspraak in New York, meteen over zal gaan tot de uitroeping van de twaalfinijlszone maar de regering-Karamanlis zal tegenover Ankara diplomatiek wel veel sterker komen te staan Met Demirels voorgan ger Irmak had zij afgesproken, de kwes tie voor het internationale Hof van Jus titie in Den Haag te brengen, iets wat bij de besprekingen tussen Karamanlis en Demirel in mei vorig jaar nog eens was bevestigd Men kon het er echter bij voorbereidende besprekingen niet over eens worden, hoe de zaak aan het Inter nationale Hof moest worden voorge legd. Na deze conferentie wordt het vooruitzicht aangaande een rechterlijke beslissing voor Turkije nog ongunstiger. De regering-Demirel stipuleert dus op nieuw de noodzaak van bilaterale be sprekingen met Athene, iets waarvan zij ook de Nederlandse minister van bui tenlandse zaken, mr. H. van der Stoel bij diens recente bezoek aan Ankara heeft overtuigd Het is overigens merkwaardig te constateren hoe juist de socialistische opposities in beide landen zich in deze zaak het meest chauvinistisch opstel len. Zowel de Turkse sociaal democraat Ecevit ais de Griekse socia list Andreas Papandreou hebben zich heftig verzet tegen het denkbeeld van „Haagse" arbitrage. De eerste zag aan komen dat deze voor Turkije ongunstig zou uitvallen, terwijl de tweede vond dat van deze zaak, die voor Grieken land zo gunstig lag, geen „internatio nale kwestie" mocht worden gemaakt Hij verdedigt de stelling dat de uitroe ping van de twaalfmijlszone allang had moeten plaatsvinden. Men ziet deze twee linkse oppositieleiders nog niet gauw samen de „Internationale" zin gen... BRINDISI- Overzicht Brindisi. Terwijl de felle campagne tegen zjjn persoon doorgaat, oefent de Chinese leider Teng Hsiau-ping nog steeds zijn functies uit. Het is nog steeds niet duidelijk of hij uit eindelijk zal worden weggezuiverd, of slechts zal worden gedegra deerd. In de inhoud van de aanvallen is de laatste weken in elk geval geen enkele verandering gekomen. Deze draaien nog steeds om een drietal slogans. Er is sprake van een „rechts-deviationisUsche stroming tot het ongedaan maken van beslissingen". De „be slissingen" zijn die van de linkse Culturele Revolutie tien jaar geleden: met de „rechts- deviationistische stroming" wordt zonder twijfel Teng bedoeld: en hij zou ze „onge daan" willen maken omdat hij er ook destijds al tegen was (en daarvoor toen is gekriti seerd). Dit zou zich op zijn beurt hebben geuit in „het nemen van de drie richtlijnen als ver trekpunt". De drie richtlijnen zijn die van voorzitter Mao: het aanmoedigen van de klassestrijd, het tot stand brengen van een heid en stabiliteit, het bevorderen van de na tionale economische groei. De „afwijking" bestaat daarin, dat de eerste richtlijn ver trekpunt dient te zien, terwijl de beide andere richtlijnen daaraan ondergeschikt zijn, en niet andersom. En ten slotte is er de oproep: „Grijp de maan hoog in de negende hemel en de schildpad diep in de vijf zeëeri', Het is een regel uit een onlangs gepubli ceerd gedicht van de partijvoorzitter, dat opwekt zich tot het uiterste in te spannen. Daarbij is opnieuw bedoeld dat de politieke overwegingen belangrijker zijn dan de eco nomische. Het zijn nog steeds deze drie slo gans die de muurkranten tegen Teng over heersen. Maar ondanks deze kritiek, zijn er geen dramatische nieuwe ontwikkelingen. Toch zijn er een aantal minder belangrijke ontwikkelingen, die stof tot nadenken geven aan waarnemers ter plaatse. Hun gevolg trekkingen wijzen evenwel in drie verschil lende richtingen. Volgens een eerste groep ontplooit de linkerzijde haar campagne nog steeds verder en is de volledige uitschakeling van de rechterzijde nog slechts een kwestie van tijd. Dit standpunt verwijst naar het feit dat het leger, het partij-apparaat en de plaat selijke overheden tot voor kort niet veel van zich lieten horen. Daarin is echter de laatste weken verandering gekomen. Het Volksdagblad in Peking heeft trachten te benadrukken, dat ook de militairen actief deelnemen: het heeft een foto afgedrukt van enkele soldaten in de hoofdstad die een be langrijk hoofdartikel lazen, het heeft een re portage gepubliceerd over dc discussies in een bepaalde afdeling van het Peklngse gar nizoen, en'het heeft een ingezonden stuk op genomen van een zekere officier. Verder hebben buitenlandse reizigers ge meld. dat de hoogste bestuurders van ten minste zes provincies met muurkranten worden bestookt. In een van deze gebieden werd deze kritiek zelfs uitgebreid tot Li Hsien-nien: een van de belangrijkste vice- premiers, vooral verantwoordelijk voor het omstreden financieel-economisch beleid. Hij is al twee maanden niet in het openbaar ge zien, evenmin trouwens als het hoofddoel van de massabeweging, eerste vice-premier Teng Hsiau-ping Volgtns bepaalde berichten zou deze laat- ste zijn nevenfunctie van stafchef zijn ont nomen. En van ten minste één minister staat vrijwel vast dat hij zijn functie niet meer uit oefent, Dat is die van onderwijs. Chou Jung- hsin, die vorige week afwezig was bij de ont vangst van zijn Ceylonese collega. Tot zover de argumenten vóór een voortgaande radica lisering. Compromis Ér is echter 'n tweede groep waarnemers, die het vermoeden heeft uitgesproken dat de campagne stagneert en een compromis in voorbereiding is. Deze mening stoelt op heb feit dat het schokcentrum nog steeds de uni versiteit van Peking is, en dat de pers voor zichtiger wordt. Zij spreekt niet langer over een splitsing in het Centraal Comité, maar over een „geisoleerde" enkeling die een on juiste lijn volgt. Zij wekt hem op zijn fouten te bekennen, iets wat de bedoelde vice-premier Teng Hsiau-ping totop heden kennelijk heeft geweigerd. Hij oefent dan ook nog steeds zyn functies uit. Volgens welingelichte kringen zou het Centraal Comité nu een speciale commissie hebben ingesteld om de beschuldingen tegen hem nader te onderzoeken. Hoewel dit de normale procedure is in dergelijke gevallen, illustreert het dat men niet over één nacht ijs wil gaan Dit wordt nog verder benadrukt door het feit, dat uitdrukkelijke maatregelen zijn genomen om „wilde acties" zoals tijdens de Culturele Revolutie te voorkomen. Er mo gen géén eigenmachtige „revolutionaire uit wisselingen" van personen of inlichtingen plaatsvinden Er mogen geen „speciale strijdgroepen" worden gevormd en de leiding .loet steedsblijven berusten bij de partij. De produktie en de openbare orde mogen onder geen beding in gevaar worden gebracht. Vol gens de betreffende waarnemers zijn dit al lemaal argumenten om aan te nemen dat de zaak met een sisser afloopt: te weten dat Teng zal worden gedegradeerd maar niet weggezuiverd. Reorganisatie E r is echter ten slotte een derde (zij het zeer kleine) groep waarnemers, die de mogelijk heid openlaat dat de anti-rechtse campagne zich vroeg of laat als een boemerang tegen links zal keren - dat wil zeggen tegen de radi calen in de naaste omgeving van de partij voorzitter. Zij hechten grote betekenis aan het feit dat bij het laatste staatsiebezoek aan Mao Tsetoeng diens drie vaste secretaresses afwezig bleken. Een reorganisatie van zijn persoonlijke staf zou kunnen wijzen op een zuivering van zijn entourage. Dezelfde waarnemers herinneren eraan dat Mao's vrouw Chiang Ching - een van de aanvoersters van het linkse offensief- onlangs waarschijnlijk ernstig is vermaand vanwege een urenlang en zeer openhartig in terview dat zij onverwacht aan een Ameri kaanse sinologe heeft gegeven. Volgens deze opvatting zou een dergelijke terugslag zich ook kunnen keren tegen enkele van haar be langrijke bondgenoten, in de zogenaamde „Shanghai-groep": in het genoemde indus triecentrum als rebellen omhooggekomen tijdens de Culturele Revolutie. Daartoe behoort in de eerste plaats Chang Chun-chiao: tweede vice-premier, lid van het politiek bureau van de partij en politiek commissaris van het leger. Verder de jonge ren Yao Wen-yuan - partij-ideoloog - en Wang Hung-wen - eerste vice-voorzitter Voorlopig ziet het er echter naar uit dat dit drietal de grote gangmaker van de campagne is. en dat zij de wind stevig in de zeilen heb ben. Zeker zo lang als de hoogbejaarde en ziekelijke partijvoorzitter nog in leven is. Ondanks al hun verschillen van mening, zijn de waarnemers ter plaatse het echter over eén ding eens. Dat is dat er vermoede lijk binnen enkele w-eken al enig liebt in de duisternis valt te verwachten. De feeste lijkheden rond 1 mei. de dag van de arbeid, geven namelijk meestal het duidelijkste in zicht in de hiërarchie zoals die op dat mo ment binnen de partijtop bestaat.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 4