VIER EEUWEN KERKVISITATIE ZEELAND De omgekeerde volgord kardinaal Polarisatie niet de weg om willebrands tegenstelling te overwinnen KARPOV WINT IN SKOPJE a f Él MWim i -V" k. fi t i SE TEL DE HAND VAN EEN TEGENSTANDER ZATERDAG 27 MAART 1976 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT UTRECHT - Kardinaal Willebrands, opvolger van kardi naal Alfrink als aartsbisschop van Utrecht. Is zich aan het Inwerken als hoofd van de katholieke kerk ln Nederland. Na vele jaren Internationaal kerkelijk werk vanuit Rome gebruikt liij zijn'tijd op het" ogenblijk voor een groot deel met het bestuderen van niet alleen de religieuze, maar ook van de sociaal-economische structuur ln Nederland. Geschoold ln de Vaticaanse diplomatie, toont hij zich een voorzichtig maar beslist mens, die vindt dat de kerk niet moet aarzelen te spreken als blijkt dat een bepaalde maatschappelijke structuur mensen dupeert. Het vraaggesprek ging over een aantal belangrijke onderwerpen, waarbij de kardinaal ln Rome al min of meer betrokken was, of die ln Nederland zijn aandacht vra gen. Hieronder volgen om de beurt de vragen en de antwoor den. ben Je naar mijn mening een heel stuk op weg naar die overwin ning". - Hoe ziet u de oecumene toena dering tussen de verschillende christelijke kerkenin het jaar 1976? Moeten we niet meer gaan letten op wat bindt dan op wat scheldt? Gaat het niet om de eigen waarde van de verschillende gees telijke stromingen? Is er niet één groot bos, bestaande uit allerlei soorten bomen, die er vaak geen rekening mee houden dat zij sa men dat bos vormen? ,Jk kan het daar helemaal mee eens zijn. We moeten ons bewust worden van hetgeen ons bindt. Dit zou zelfs van toepassing zijn op de verhouding tot de niet-christelijke godsdiensten, maar meer ln het bijzonder geldt dit de christenen. Het letten op hetgeen ons bindt, mag dan niet leiden tot een ge meenschappelijk zoeken van het minimum, waarbij ook waarde volle en zelfs wezenlijke zaken zouden worden opgeofferd. Het zoeken naar een minimum zou gemeenschappelijke armoede en strikte eenvormigheid gaan bete kenen, omdat we dan ook datgene wat ons ln de kerken scheldt, maar wat binnen de eenheid in verscheidenheid wel bestaanbaar is. zouden weglaten. Door uit te gaan van hetgeen ons bindt, kun nen wij elkaar dieper verstaan en zodoende ook komen tot overwin ning van wat ons scheldt. Als je goed kunt beschrijven wat de overeenkomsten en de verschillen zijn, en hoe die zo zijn ontstaan, „Het is natuurlijk zo, dat Ik nog niet heb deelgenomen aan het di recte oecumenische leven in Ne derland, maar Ik weet dat hier een Raad van Kerken bestaat en func tioneert, en dat de Katholieke Kerk daar lid van ls. Ik geloof dat wij dit instrument moeten gebrui ken tot een groei van eenheid tus sen de christenen. Ik weet ook. dat op andere gebieden, bijvoor beeld op maatschappelijk terrein, samenwerking bestaat tussen de kerken in Nederland. Veel belang hecht lk aan de katholieke vre desbeweging Pax Christl. en aan organen als Justltia et Pax". - Hoe ziet u missie en zending in 1976? Hebben de westerse zende lingen en missionarissen in de Derde Wereld niet te veel vanuit hun eigen cultuur en waarden gewerkt en daardoor de eigen waarde van de plaatselijke cul tuur verwaarloosd of zelfs ont kend? Behoort er geen wisselwer king te zijn met de filosofie van andere volkeren? „De brief, genaamd „Een nieuw missionair tijdperk", die kortgele den door de Nederlandse bis schoppen werd geschreven, raakt de vraag die u mij stelt. Ik dacht dat het duidelijk was dat de mis sionaire beweging, die in het ver leden voornamelijk is uitgegaan van Europa en Noord-Amerika, daardoor vanzelfsprekend Inhield dat de kerk, die ln feite universeel ls. ln de landen waar werd gemis sioneerd een Westers gezicht heeft laten zien Zelfs als de missionaris deze bedoeling niet had, was het onmogelijk voor hem iets anders te zijn dan hij was. Het was onmo gelijk voor hem - uitzonderingen daargelaten - de Inheemse cultuur zo te kennen, dat hij van daaruit kon denken en van daaruit een gemeenschap kon vormen. Het missie- en zendingswerk ge schiedde lange tijd op Individuele basis. Om een eigen cultuur te la ten spreken ln de vormgeving van het kerkelijk leven, ls het niet vol doende enkele Individuen voor de kerk te winnen. Dan moet men ei genlijk een heel volk, of althans een grote gemeenschap ln dat volk kunnen overtuigen. Alleen dan kan die cultuur een eigen uitr drukklngsvorm krijgen". Marxisme - Hoe ziet u het contact tussen het christendom en de marxistische levensbeschouwing? Zijn er moge lijkheden voor gesprekken? De poging tot hervorming, het opko men voor de zwakken, zijn dat geen zaken die christenen en marxisten gemeen hebben? „Er zijn inderdaad zaken die wij zeker kunnen appreciëren. Zoals de aandacht voor de armen, voor gelijke rechten, voor de beperking van de ophoping van rijkdom ln één hand, voor de beperking van winstmaken ln bepaalde groepen of voor enkelingen Wat lk als kri tiek wil zeggen, ls dat ln alle vor men van marxisme een materiële mensbeschouwing schijnt te over heersen De waarde en de waar digheid van de mens worden be paald zonder aandacht voor, en zonder erkenning van de geeste lijke dimensie ln de mens. Hier scheiden zich de wegen tussen marxisme en christendom. Een ge sprek ls mogelijk, want vanuit het christendom is een gesprek met ieder mogelijk. Ik geloof wel dat het marxisme, door de verwaarlo zing van de geestelijke dimensie ln de mens. tekortschiet en dat het daardoor het totale welzijn van de mens niet kan verzekeren" - Hoe moeten de christenen in het jaar 1976 gaan kijken naar de economische structuur? Er zijn tegenstrijdige beelden: in som mige landen komen de kerkelijke leiders op voor de zwakke groe pen, en in andere landen geven zij soms steun aan politieke groepe ringen, die misschien wel tijdelijk rust en orde beloven, maar tege lijkertijd een structuur handha ven die hele bevolkingsgroepen dupeert. „Economische structuren zijn his torische werkelijkheden, die dus veranderen met de historie. De kerk zal er telkens opnieuw haar oordeel over moeten vormen Na tuurlijk moet de kerk opkomen voor de rechten van de mens. Als een economische structuur ertoe leidt dat mensen ln hun rechten, ook materiële rechten, te kort worden gedaan, dan moet de kerk vanuit haar zending ln de wereld kritiek uitoefenen op die economi sche structuur. Als u mij vraagt een oordeel uit te spreken over het gedrag van andere bisschoppen in andere landen, dan ben ik daartoe niet bereid" Ik begrijp wat u bedoelt met die verschillende benaderingen in an dere landen, waarover u hier ln de kranten leest. Ik vind het ook een verschrikkelijk moeilijke zaak. Ik geloof dat de kerk en de bisschop pen ln die landen worstelen om hun eigen visie te krijgen op de concrete situatie die daar is. Er wordt ook geworsteld om te ko men tot een gemeenschappelijk oordeel van de bisschoppen over dit soort zaken, voor zover dat mogelijk is. om daar een christe lijk licht op te laten schijnen. Of dat altijd lukt. ls een andere vraag. Op het ogenblik ben ik vol ledig ln beslag genomen met het bestuderen van dit soort proble men ln ons land" Polarisatie - Hoe moeten de mensen zich ont worstelen aan de dwang tot pola risatie, die zou leiden tot grotere duidelijkheid en daardoor tot een betere maatschappij, omdat dan ledereen zou weten wat hij moet kiezen? „U zegt dat er een zekere dwang bestaat tot polarisatie, omdat er een zekere dwang bestaat tot ver duidelijking. Ik vind dat polarisa tie een schijnbare verduidelijking brengt, omdat polarisatie een uit eendrijvende beweging ls. die voert naar extremlsmen en naar een zwartrwlt beeld. De werkelijk heid ls anders ln het extremisme ligt een eenzijdigheid, waardoor bepaalde aspecten overbelicht worden en andere aspecten ln het donker komen te liggen. Die an dere aspecten zie Je niet meer. maar ze zijn er wel, en Je zult er mee te maken krijgen". „Dus de duidelijkheid die Je schept door een hard licht te gooien op éën aspect. Is een valse duidelijkheid. Daarom geloof lk dat polarisatie niet de weg ls om te komen tot een werkellike dui delijkheid. en zeker niet om te komen tot het overwinnen van tegenstellingen. Er ontstaat wel een dreiging tot het scheppen van onverzoenlijkheid, hetgeen zeker ln strijd ls met een christelijke le venshouding, die meer alom va t- tend is en tevens een samengaan van contrasten binnen een een heid toelaat. Je moet een ander niet alleen tolereren, je moet hem ook appreciëren ln zijn anders zijn". - De kerkelijke verhouding tussen Utrecht en Rome kunt u straks, op grond van uw Vaticaanse werk en uw ervaringen in Nederland, van twee kanten bekijken. Hoe ziet u die relatie nu? „Ik ben ervan overtuigd dat er ln het diepst van de Nederlandse kerk zeker een eenheid is blijven bestaan. Verder ben ik hier nog te veel aan het begin van mijn taak. Ik za! ervaring moeten hebben met concrete problemen die zich gaan voordoen tussen Nederland en Rome, of lk zal een persoon lijke ervaring moeten hebben met een oud probleem. Ik zie die rela tie overigens helemaal niet zwart". - Er is in Nederland nogal hard gereageerd na de publikatie van het laatste pauselijke document over de beleving van de sexuali- teit. Kunt u daar nu op reageren? „Op het ogenblik kan ik niets an ders zeggen dan dat lk me aan sluit bij de eerder gepubliceerde reactie van de Nederlandse bis schoppen". schaken/c.jansen Wereldkampioen Anatoly Karpov beeft opnieuw laten zien, dat hij zijn titel toch ten volle verdient. Het toernooi in Skopje was voor hem een zegetocht van begin tot einde. De manier waarop hij met zijn krachten omspringt.waar- borgt een langdurige heerschap pij. Ook de Russische schaakbond doet zijn uiterste best om de meest begeerde titel in de sport wereld (voor een Rus dan) onbe reikbaar te maken voor iedere be lager. Volgens de laatste berich ten is men op het ogenblik doende om het reglement voor de match om de wereldtitel zoda nig te veranderen, dat Karpov in de komende decennia gebeiteld zit Fischer heeft destijds geijverd voor een onbeperkt aantal par tijen en om tien winstpunten. Hij kreeg wat dat betreft zijn zin Zijn voorstel (eis!), dat de wereldkam pioen bij een stand van 9-9 zijn ti tel zou behouden, werd door het FIDE-congres verworpen, waarna Fischer weigerde om te spelen en Karpov aldus de wereldtitel ln de schoot geworpen kreeg. Men vond allerwegen Fischers voorstel bela chelijk, omdat de uitdager dan met 10-8 zou moeten winnen. Men komt nu met het voorstel, op in stigatie van de Russen, om de match te doen spelen om zes winstpartijen, terwijl de wereld kampioen bij een stand van 5-5 zijn titel behoudt, hetgeen dus fei telijk betekent, dat een eventuele uitdager met 6-4 moet winnen. De Russen nemen dus Fischers voor stel versterkt over. Als het niet om te lachen is, dan is het om te hui len TERUG NAAR SKOPJE In de eerste ronde van dit ook voor Jan Timman zo uitstekend verlopen toernooi, ontmoette Karpov zijn land- en leeftijdge noot Rafael Waganjan. Waganjan was in het verleden voor Karpov een vervelende tegenstander ge bleken. Om de schande van een negatief saldo uit te wissen ging Karpov er eens goed voor zitten Er ontstond een adembenemend schaakgevecht, waarin de wereld kampioen zich de sterkste toonde. Wit; A. Karpov Zwart: R. Wagan jan Franse verdediging 1 e4 e6 2 d4 d5 3 Pd2 De Tarrasch-variant. Karpovsspe- cialiteit. Er ls geen andere speler, die zo goed de strategische en tak- tische finesses van deze variant beheerst als de huidige wereld kampioen. Ook Kortsjnoi moest dat in zijn match met Karpov in het kandidatentoernooi ervaren, hoewel niet helemaal in zijn na- deeL 3 .c5 4 ed5: ed5: 5 Pgf3 a6 De bedoeling van deze zet ls na tuurlijk om Lb5 uit de stelling te halen. Er zijn schakers, die in ie dere partij a6 en h6 spelen uit angst voor onverwachte gebeur tenissen op b5 of g5 In de meeste gevallen betekenen die zetten ge woon tijdverlies. Als grootmees ters van het kaliber Kortsjnoi, die de tekstzet weer in de belangstel ling heeft gebracht, zulke zetten spelen, dan kan men er zeker van zijn, dat zéér subtiele overwegin gen een rol hebben gespeeld. 6 dc5. Lc5. 7 Pb3 Lb6 8 Ld3 Pe7 9 0-0 Pbc6 Zwart heeft zich keurig ontwik keld. Het enige nadeel van zijn stelling is de zogenaamde geïso leerde pion op d5. Zo'n pion is echter vaak helemaal geen nadeel. Zwart moet alleen oppassen, dat het veld voor de pion (d4) met vast in wit handen komt 10 Tel Lg4 Plausibele ontwikkeling. Een kreet, die betekent, dat iedere wil lekeurige schaker ook zo gespeeld zou hebben. Ook die vreselijke prutser, die steeds maar beweert, dat Karpov niet kan schaken en aldus bewijst, dat het geloof ln de autoriteit bij schakers niet sterk ontwikkeld is, en blijkbaar nog het minst bU krukken en hout sprokkelaars. 11 c3 h6 12 h3 Strijd om veld d4. 13 ..0-0 14 Lb6:Db6: 15 De2 Tfd8 16 Tadl a5 17Lbl! Zeer diep berekend. Het was ook wel nodig de grijze hersencellen wat aan het werk te zetten, want zwart dreigde het initiatief te grij pen. De tekstzet komt neer op een pionoffer van grootmeesterlijk ni- 17 .Lf3: 18 Df3. a4 19 Pd4 Db2: 20 Pc6:l Pc6 21 D15 g6 22 Df6 Zwart staat moeilijk, maar heeft wit voldoende compensatie voor de pion? Er dreigt een offer op g6 22 Rd7 i i i i e a 23 L15Ü Een prachtzet. die meteen duide lijk maakt, dat Karpov ook formi dabel kan kombineren. De loper 23 .g15: 24 Td3! f4 25 Df4:, met de dreigingen Tg3+ en Dg4*. 23 .Te7 Een schijnoffer om de witte aanval te verzwakken, maar dat lukt niet helemaal. 24 Te7: Pe7: 25 Ld3! Pf5 Niet goed was 25 Pc6 wegens 26 Lg6: met winnende aanval en 25 .Te8 26 Tel Da3 27 Lb5 was helemaal niets. 26 Lf5: gfo. Zwart heeft nu een ernstig ver zwakte koningsvleugel, maar ge vaarlijke tegenkansen aan de an dere kant. Dreigt mat in een zet. 30 Kg8 31 Df5: Dd2 32 Te7 Niet 32 Te3: wegens De3:! 33 fe3: a2. 32 .TfB 33 Dg4t Kh7 34 Te5 Dh6 Legt het hoofd in de schoot. Het enige trouwens wat zwart over bleef! 35 Th5 Ta8 36 Df5+ Kg7 37 Th6: Kh6: 38 DfB* Kh7 39 Df7:- Kh8 40 Db7: Zwart gaf het op. bridgen/t. schipperheijn Ook de Italiaanse bridgereus Pietro Forquet, ster-speler van het Blue Team, heeft zich in de strijd gestort om de Bols bridgetipprijs. Een competitie tussen 7 internatio nale grootmeesters, die een speeltechnisch advies moeten geven, dat in de praktijk toepasbaar is. Forquet heeft zijn tip heel charmant opgedragen aan zijn vrouw. Het woord is aan Forquet. Hoe dikwijls hoor je niet: 'Sorry partner, als ik goed had geraden had ik het contract gemaakt'. En hoe dikwijls was die zogenaamde ongelukkige beslissing inderdaad onge lukkig? Kijk bijvoorbeeld eens naar een spel dat mijn part ner onlangs speelde in een paren wedstrijd. Sch. B 9 8 Ha. H 9 7 5 Ru A 4 3 KI. 8 7 6 Sch. 10 3 Ha. 10 8 3 2 Ru. VB 109 86 KI. 4 Sch. A H V 4 2 Ha. A B 6 Ru. H 2 KI. A H 5 Sch. 7 6 5 Ha V6 Ru. 7 5 KI. V B 10 9 3 2 /ij bereikten het goede elndcontract van 6 Ha. waartegen Vest startte met KI 4. Zuid nam het aas en speelde drie onden troef, eindigend ln de hand. Ru A werd gevolgd door een kleine harten naar de boer, waarna onder het aas de vrouw viel. Mijn partner had nu 'n kritiek punt bereikt. Het contract, was zeker, maar de overslag lilng af van de Juiste beslissing in harten. Was Oost begonnen met vrouw-tweede, of met V 10 x, in welk geval het misleidende bijspelen van de vrouw in de tweede ronde min of meer automatisch is, althans voor een goede tegenstander. Aangezien het een parenwed strijd betrof was de overslag uiteraard van vitaal belang en -lit partner nam dan ook even de tijd om dit uit te werken. HIJ speelde uiteindelijk een harten naar de heer en maakte slechts 12 slagen 'Sorry partner", zei hy en legde uit dat hij. als hij op de tien zou hebben gesneden, down zou zijn gegaan als de snit zou zijn mislukt. Op dit moment gaf ik hem mijn Bols-tip, liever gezegd een deel ervan: TEL DE HAND VAN EEN TEGEN STANDER. Het was beter geweest als hij de derde troef- ronde op tafel zou hebben genomen en vervolgens de har tensnit. Met 12 zekere slagen kan hij zich nu een juist beeld gaan vormen van de verdeling bij de tegenpartij. Drie ronden ruiten, waarvan de derde getroefd, gevolgd door KI H maakt het mogelijk de distributie van West uit te tellen: een doubleton schoppen, een zeskaart ruiten, een singleton klaveren en derhalve een vierkaart harten. De leider kan nu met zekerheid op Ha 10 snijden en een veel betere score beoeken Maar nu komen wij aan het tweede deel van mijn tip en opnieuw is daar een verhaal aan verbonden. Ik speelde on langs een partijtje robberbridge met mijn vrouw, die mij er soms van beschuldigt, naar mijn mening overigens niet te recht, dat ik ten opzichte van haar aan de tafel wel eens een superieure houding aanneem. Dientengevolge concentreer ik me te weinig, zegt ze. en daarmee is ze waarschijnlijk dichter bij de waarheid, zoals de lezer zou kunnen conciu- deren aan de hand van een spel dat ik die avond speelde: Sch. 9 6 Ha. H V B 7 4 3 2 Ru. V Sch. A 3 2 Ha. A 10 6 Ru. H B KI. A H V 8 6 Sch. B 10 9 4 Ha. geen Ru. 9765432 KI. 10 5 Ik zat als West in 6 SA en Noorö. die met 3 Ha had geopend. kwam uit met Ha H. Zuid gooide een ruiten af en ik nam met het aas, gevolgd door vijf ronden klaveren. Zowel Noord als de dummy gooiden tweemaal harten af: Zuid ruimde twee ruitens op. Ik Incasseerde vervolgens Sch AH. waarop ledereen bekende. Nu ben lk een consequente jon gen en volg ook zelf de adviezen die ik anderen geef. Op dit moment bracht lk dus het eerste deel van mijn tip ln praktijk en begon de handen van de tegenpartij uit te tellen. Noord was begonnen met een 7-kaart harten, drie klavers en tenminste een doubleton schoppen. Zijn 13e kaart was of een schoppen of een ruiten. Als het een schoppen was. was de rultensnit via Zuid gemarkeerd, terwijl ln het andere ge val de kans 7.1 was dat Noord's singleton ruiten niet de vrouw was. Gewapend met deze wetenschap speelde ik rui ten van tafel, sneed met de boer en gingvier down! 'Sorry partner', zei lk, trachtend me er zo goed mogelijk uit te redden. 'Met de ruitens 7-1 was het natuurlijk pech dat Noord uitgerekend de vrouw sec had'. "Vier down?' zei mijn vrouw. 'Ja, een ongelukkig spel', antwoordde ik, in de hoop dat ze mijn fout niet gezien had. (Hebt u het gezien?). 'Zou het niet beter zijn geweest om Zuid met de vierde schoppen aan slag te brengen, waarna hij ruiten had moe- tenspelen?' 'Dat had ik zeker kunnen doen', zei ik, 'Maar het zou niet hebben geholpen. Als Zuid Ru V heeft en een kleine speelt blokkeert de kleur'. (Ik begon te vermoeden dat ze mijn fout had gezien). 'Geblokkeerd? Hoe kan dat? Ik zou natuurlijk eerst Ru H hebben geïncasseerd in plaats van die stomme snit te nemen. Als Noord niet bekent bete kent dat dat de schoppens oorspronkelijk 3-3 waren ver deeld en zijn er 12 slagen. Als Noord wel bekent zou ik een voudig Sch V spelen, gevolgd door nogmaals schoppen. Zelf gooi lk Ru B af en Zuid mag vervolgens ln de ruitenvork spelen'. Zoals u ziet had mijn vrouw gelijk, besluit Forquet en aan haar draagt hij dan ook zijn complete Bols-tip op: Eens In de rijf jaren beleren de berronnde gemeenten een kerkvisitatie en daarna «teIIt de visitatoren een rapport op ran dit kerkelijk ondersoek. Door Iedere cUsals wordte-r ouderling en een predikant benoemd, die lot taak hebben een aantal gemeenten te bei«" ken. Vroeger was dit een classicaJe ***k en dan werden door hen de gemeenten ln elgei classis bezocht. Sinds de nieuwe kerkorde In de Nederlands Hervormde Kerk functlo neert. Is het meer een zaak van de provinciale kerkvergadering geworden. I>eie henoemi de voorzitter van de kerkvlsltatorrn en onder zijn leiding w ordt de kervlallatle geregel Bij voorkeur komen de visitatoren nu niet meer terecht In eigen classis, maar In ander» delen van de provincie. Doch dit zijn bijkomstigheden. Het rapport dat de provincial' visitatoren opmaken eens In de vijfjaar, komt ook terecht bij de vUltafiren-generaal ei deze maken een globaal overzicht van hetgeen er zoal In de Nederlandse Hervormde Ker) in on* gehele land gaande la Dit rapport nu I* de vorige week door de generale tynon- besproken en naar aanleiding daarvan zijn enkele besluiten genomen. In een van onze dagbladen lazen we van een 'röntgenfoto van de hervormde kerk', een woord dat gezegd ls door een van de leden van de synode Dat ls te veel gezegd, want een röntgenfoto Iaat rien wat met het blote oog niet ls te zien. Een ander synode lid vond dan ook. terecht, da» het maar een gewone foto was Zo'n vis. Ue blijll ge woonlijk wat meer aan de buitenkant en dat kan bijna niet anders wanneer van de tien provinciale verslagen er eén landelijk wordt gemaakt. Bovendien nog ls het een bekend feit dat de kerkeraden bl» de visita tie gewoonlijk aan de oppen-lakte blijven en vooral naar voren brengen wat er aan goeds van hun gemeenten te zeggen ls. Wanneer men wat dieper wil graven, ls hel ook moeilijk een antwoord te geven op de vraag hoe het staat met het geestelijk leven In de gemeente. Maar toch Is er ln zo'n rap port van visitatoren-generaal nog wel het een en ander te lezen wat kerkelijk de moeite van het weten waard ls Men kan er in lezen wat in andere delen van ons land plaatsvindt en wat in sommige andere ge meenten wordt gedaan tot stimulering van het gemeenteleven. Waarom zouden wij dal ook eens niet proberen' Zo kunnen ook vi sitatoren het een en ander doorgeven. Sinds het begin van het gereformeerd pro teslantisme in ons land ls die kerkvisitatie een belangrijk middel geweest om de ge meenten, die zeker ln die begintijd van ver schillende signatuur waren, sarnen te sme den tot één kerk. Trouwens, dat laatste 1; nog steeds een van de taken waarvoor d< visitatie zich gesteld ziet. De kwestie van di modaliteiten ligt er nog steeds, zeker in di Nederlandse Hervormde Kerk Dit Jaar zal het vier eeuwen geleden zijn dat die kerkvisitatie ln ons gewest begonnen Is In de kerkelijke wetten, die op last van di Staten van Holland en Zeeland werder ontworpen, werd dan ook bepaald dat d« 'ondersoeckinge der Parochlén' izo spral> men toen nog) wel door enkele ouderlingen en predikanten zou geschieden, maar dat de resultaten daarvan aan de betreffende ma gistraten zouden worden gemeld, opdat bij gebleven onbehoorlijkheden, zij maatrege len zouden kunnen treffen. Kerk en staat wa ren ln die jaren nauw met elkaar verbonden. De magistraat die ook ln kerkelijke zaken gaarne een vinger in de pap wilde hebben, stond er zelfs op dat de visitatie der kerken van harentwege werd gehouden. Dit be schouwde zij blijkbaar als een stukje van haar christelijke verantwoordelijkheid. De kerk is er toen echter niet ln getrapt ZU heeft de visitatie altijd beschouwd ais een zuiver kerkelijke zaak en ls op eigen wijze met de visitatie begonnen. Zo althans ln Zeeland. In sommige van de zeven provin cies kwam het anders te liggen. Dat de sta ten later een machtige stem ln de kerk kre gen, ls een andere zaak. Die visitatie strekte zich uit zowel over per sonen als zaken, de leer en het leven, vooral van de ambtsdragers. Voor hen was men zeer streng. Het ging over geestelijke en materiële kerkrechtelijke en administratieve aangelegenheden. Heel het gemeentelijk le ven ln al zijn aspecten werd doorgenomen. In de kerkorde van Wezel 1568 werd spe ciale aandacht van de visitatoren gevraagd voor de boekenkast van de predikant. Naar de verslagen van de visitatoren handelde de classis en ais het nodig was de provinciale synode. Van zoveel betekenis als de kerkvi sitatie in de begintijd van de gereformeerde kerk ln onze provincie was, ls ze niet geble ven. Wanneer de reformatie eenmaal geves tigd ls. krijgt alles in de kerk een meer re gelmatig beloop. Er komt een stuk traditie, die streng ln stand wordt gehouden, mede door de overheid. Wie de kerkgeschiedenis van Zeeland wil bestuderen, kan dit niet doen zonder de notulen van de staten van ons gewest De kerkvisitatie zakt af tot een stuk routine, tenzij er een brandende kwes tie opdook. In de dertiger jaren van deze eeuw. toen er in de Nederlandse Hervormde Kerk steeds meer werd aangedrongen op reorganisatie van heel de kerk. kreeg ook de kerkvisitatie een ander accent welke z'n neerslag vond in de nieuwe kerkorde. De gemeenten wer den veel meer in verband gezien met het le ven van de gehele kerk. Vandaar dat er ook die visitatoren-generaal zijn gekomen. Wanneer we nu het rapport van hen lezen en zien welke besluiten er nadien door de synode zijn genomen, lijkt het er op dat er een nieuwe periode van de kerkvisitatie op komst ls. Zij schrijven: „Onze kerk maakt ongetwijfeld een moeilijke periode door. Deze tijd werpt vragen op. Als een lawine komen die op ons af'. De kerk als instituut is een aanvechtbare zaak geworden. Vanuit een 'diep ln de historie gewortelde traditie' aanvaardt men ook de kerkvisitatie, maai de vragen komen steeds meer op of ze nog wel toereikend ls voor de huidige tijd. Welke zijn de voornaamste bezwaren dl» tegen de visitatie zijn gebracht? Op z'n best krijgen we door haar een zo volledig moge lijk overzicht van wat er zo ln de gemeenten omgaat Maar. zoals reeds gezegd, ontkomt men niet aan de gedachte dat alles toch te veel aan de oppervlakte blijft en dat men te weinig doordringt tn de diepte van het ge meentelijk leven Spanningen die er rijn. worden nogal eens verzwegenen dat, tenrij) er menige gemeente is aan te wijzen waar ze kort na de visitatie tot uitbarsting kwamen Wanneer we vier eeuwen teruggaan, rien we dat de visitatie de gemeenten echt ln het gelid van de kerk heelt gezet, daarbij dan geholpen door de overheid Aan dit laatste ls nu niet meer te denken. Volgens de kri tiek op het rapjjort van de visitatoren- generaal ln de synode, ls de viriiaue te veel passief registrerend' .Via ta toren zouden meer stimulerend berig moeten ajn met gemeente-opbouw en met het werk van de raden van bijstand om dit naar hel grondvlak te brengen" Met andere woorden er ls een te grote afstand luwen de generale synode en de gemeenten. De rt sitaue doet er weinig om die afstand te overbruggen. Als ln de 16e eeuw moet de kerk meer worden samengesmeed tot een geheeL Dat hier de modaliteiten, de oude richtingen ter sprake moesten komen, spreekt vanzelf. Hoe moeilijk die taak la. la ln de afgelopen 25 Jaren wei gebleken en de noodkreet van de buitengewone wljk- gemeenten ln wording het vorige Jaar ge uit. had leis van moedeloosheid ln zich Wat die modaliteiten betreft, constateerde men ln Zeeland geen bloelende dialoog* Het kost de gereformeerde bond hier moeite een andere modaliteit te aanvaarden en een kerkelijke plaats te gunnen. De overgang van agrarisch gewest naar In dustriële samenleving verandert de struc tuur van de bevolking grondig. De verstede lijking van een deel van het platteland brengt ook ln Zeeland z'n moeilijkheden mee. Deze komen op twee manieren tot ui ting. Een groeiend getal gemeenten Is niet meer in slaat zellstandlg te blijven en ook bij combinatie blijken de lasten te zwaar In delen van onze provincie heeft men ge vraagd om streekgemeenten. maar het rap port van visitatoren-generaal leert ons dat dJt niet anders zou zijn dan een verschui ving van de moeilijkheden, zodat by deze wens een vraagteken moet worden gezet De tweede moeilijkheid ls de verstedeHJklng van een deel van het platteland en daarmee samenhangend de tegenstelling tussen de oorspronkelijke bewoners en de import In steeds meer gemeenten geeft dal 'recen tot grote zorg' Dat men hier 'kritische noties' heeft ge hoord over hei. dienstboek der kerk (nog al tijd ln ontwerp) en over het liedboek der kerken, is vanzelfsprekend. Die zijn er uit het hele land te horen Maar toch werd ge constateerd dat. wat het liedboek betreft hier 'geen grote blijvende moeilijkheden zijn' Steeds meer komt men echter tn Zee land ook te staan voor de huivering een kerkelijk ambt te aanvaarden. Incidenteel wil men nog wel wat doen voor de kerk. maar het op zich nemen van de zorgen van het ambt wordt steeds meer afgeweerd Gesprekskringen krijgen ln grotere en mid delgrote gemeenten steeds meer betekenis, maar ln Zeeland komen ze sporadisch voor op het platteland Gemeenteavonden bhj- ven 'onder de maat' De zending leeft, wat echter niet kan worden gezegd van wereld- cliaconaat en apostolaat Maatschappijver nieuwing en politieke verantwoordelijkheid blijken in onze provincie niet aan te slaan „Deze zaken staan ver van de gemeente" Het funcloneren van de presbyter!aie struc tuur van de kerk wordt hier "niet optimaal' genoemd. Het medeleven met het werk van de synode gaf de provinciale visitatoren 'geen reden tot voldoening' Echte oecumenische bewogenheid hebben visitatoren in onze provincie wetnlg kunnen ontdekken. Het contact met gereformeer den begint meer en meer gestalte te krij gen, behalve in de gereformeerde bondsge- meenten. Wat de Rooms-Katholleke Kerk betreft staan de contacten 'op een laag pitje' en met de Christelijk-Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Gemeenten zijn ze er ln het geheel niet. Alles met elk aai geeft het rapport van visitatoren-generaal ook voor het land langs Ooster- en We; ter schelde wel enige reden tot bezinning. n a Jezus zegt m het verhaal vqn Levi de tollenaar tot de mensen die zich aan hem ergeren: ..Ik ben niet geko men om rechtvaardigen te roepen maar zondaren" (Mare. 2:17). Levi is geen rechtvaardige, hij is zoals hij daar in zijn tolhuis met zijn zaakjes bezig is, niet het type dat we bij Christus's volgelingen zouden ver wachten - hij is niet alleen een verrader van zijn volk. maar ook een uitbuiter en een dief. Bovendien heet hij nog Levi: Een naam, die de joden her innert aan het oude pries tergeslacht, een naam, die verplichtingen oplegt en die hij naar beneden haalt. Maar deze Levi heeft het niet op kunnen brengen volgens de normen, die van hem verwacht werden, te leven. De Bijbel vertelt ons niet, wat de oorzaak daar van was, of hij het wél of niet 'kon helpen' of beide, de Bijbel is altijd erg schaars met het opgeven van zulke redenen. Dat is ook niet eens zo belangrijk. Het punt is. dat deze mens een mens in nood is. Een mens. die zo eenzaam is als een mens maar kan zijn, omdat hij veracht wordt. Hij heeft zichzelf door zijn hebzucht uit de gemeen schap verbannen. En nu kan hij niet anders meer dan tollenaar zijn, want hij is voor iedereen een tolle naar. Hij is volledig geboeid aan zichzelf, in zijn eigen een zaamheid opgesloten. En nu komt Jezus deze mens in nood bevrijden. Hij komt regelrecht op hem af om zijn boeien los te maken - Jezus zegt eenvoudig Volg Mij". Voor het eerst, wie weet sinds hoelang wel. is er tot deze man gesproken. Dit goddelijke en toch zo men selijke gebeuren, dat er tot hem gesproken wordt. maakt hem vrij Hij staal en volgt Jezus, hij kan h--: We moeten er goed op It- ten, dal dit roepen, dit spr. ken van Jezus, niet öepj-. met een berouwvol woon van Levi over zijn bednp Nee. dat is juist het aan.\t. keltjke voor de mensen j. zus begint helemaal van 'andere kant' over de kt- heen te komen: de klottj u de mensen scheidt tn t- soenlijke en onfatsoen n) tn goede en slechte mei. Maar ook de kloof die mensen van God sckevli Jezus brengt deze man eenvoudig naar de a kant van de kloof, die de nette mensen, mieg deel. Hij gaat zelf naur andere kant - de kant u„, de mens is in schuld nood opgesloten tn ztp, r.- zaamheid. Daar icaar ons allen bevinden Hij bevrijden, uitzicht toekomst schenkt

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 33