RHODESIE, het volgende Angola 'VIJF VOOR TWAALF' VOOR IAN SMITH ZATERDAG 20 MAART 1976 HROVINClAU ^tLUWSfc COUHAN (Door Reinier van de Loo) Een Schotse slagerszoon en voormalig RAF-piloot, minister president van het voorlaatste blanke bolwerk in zwart Afrika staat op het punt een bloedbad te riskeren om zijn meest ver foeide slogan te redden: „Wan mijn levensdagen geen Afri kaans meerderheidsbewind in Rhodesië". Ian Smith - hij heeft volgens NobelprijsvAnnaar en VN-specialist voor Afrika Sean McBride nog tot Pasen de tijd om de (naambordjes te verhan gen: „Rhodesië" (herinnering aan de brutale landroof, eind 19e eeuw, van de Brits-Zuidafrikaanse koloniale gouddelver Cecil Rhodeszal dan Zimbabwemoeten heten Anders ge zegd: 5,8 miljoen Bantoes van de stammen der AmaNdebele, ie MaShona, de Tonga, de Korekore, ZeZuru, VaRozwe, Ma- Nica en Karanga, zullen baas in eigen bush moeten worden, wil de blanke minderheid van 270.000 zielen niet van huis en haard op de vlucht gejaagd worden of ondergaan in een mas saslachting. Vóór Pasen. De gewelddadige finalevan 80 jaar wanverhouding tussen blank en zwart heeft al bij voorbaat een lugubere naam gekregen: „Het volgende Angola". vracht ook al nauwelijks meer aan kan wegens de overbelasting van zijn eigen spoorwegnet en de totale ver stopping van de haven van Durban, waar dagelijks minstens 40 schepen op de rede voor anker liggen, wach tend - weken soms - op laad- en losplaatsen Van Ian Smith zei de Afrikaanse na tionalist dr Edson Slthole mij vorig Jaar tijdens een interview ln Salisbu ry: ..Die gaat hoogstens als een kreeft, achteruitlopend met een Afri kaanse geweerloop op de borst naar de conferentietafel om de machts- verdracht te accepteren" Inderdaad, sedert het begin van zijn premierschap in 1964, heeft Ian 8mlth weinig méér gedaan dan uit stellen van het onvermijdelijke. Zijn laatste weinig constructieve bijdrage aan de discussie rond de Rhodeslê- problemaüek luidt „Gezien de ge- iljzlgde omstandigheden. UJkt voor mijn land het historische moment aangebroken, dat we van tactiek moeten veranderen". Dergelijke loze kreten gebruikte deze politieke krulswoordpuzzelaar al zo vaak Dit keer lijkt het echter werke lijk emst De omstandigheden zijn de afgelopen weken namelijk Inderdaad gewijzigd, voor het eerst eigenlijk sinds hij op 11 november 1965 Rho desië losrukte van het Britse kolo niale moederland en het eenzijdig onafhankelijk verklaarde, vóördat Londen zijn Nlbmar-prlnclpe (Never Independence Before Majority Rule: nooit onafhankelijkheid voor er een zwart meerderheidsbewind is) had kunnen uitvoeren Embargo Het embargo dat de Verenigde Naties - op aandrang van Londen - sedert 1968 hebben gelegd op de handel met Rhodesië en dat als het meest ontdo ken embargo de geschiedenis zal In gaan. begint met het wegvallen van de grootste ontduikers als bevriende buren (Zuid-Afrika en Portugal) nu werkelijk effectief te worden. De Rhodesische uitvoer (koper, chroom asbest, goud. steenkool, edelstenen, rijst, mals en tabak) ligt vrijwel stil De Invoer van zulke „overlevings- goederen" als olie en Industrie- grondstoffen ls zeer moeilijk gewor den En sinds president Samora Machel van het buurland Mozambique on langs zijn 1200 km lange grens met Rhodesië sloot, blijft er voor Rhode sië nog maar één schamele spoor wegverbinding met de buitenwereld over' het. lijntje van Belt Bridge naar Zuld-Afrika, dat de Rhodesische Machels Ingreep snijdt overigens ook ln eigen vlees. Zijn straatarm uit de oorlog met de Portugezen gekomen land derft straks zeker 40 miljoen gulden per jaar aan Rhodesisch transito-geld Bovendien was Mo zambique voor zyn levensmiddelen import voor een flink deel op de bloelende Rhodesische landbouw aangewezen Het ls trouwens bekend, dat er enkele tienduizenden Mozam- bikanen in het gehate buurland lu cratieve gastarbeid verrichten, zoals er trouwens ook zeker 150.000 ln Zuid-Afrika's goudmijnen werken - hun lonen gaan ln baar goud rechtr streeks naar de Mozambikaanse re gering. die de gastarbeiders bij te rugkeer ln papiergeld uitbetaalt ge schatte staatswlnst zeker 400 miljoen gulden per Jaar Ook Zambia. Zaïre en Malawi raken nu hun spoorwegverbinding met de Mozambikaanse havens kwijt. Hun transporten liepen - wat heet vijand schap-3 - voor een deel via Rhodesië naar Beira en Maputo (Lourengo Marques). Rhodeslë's „levenslijn" naar Zuld- Afrlka ls intussen ook om politieke redenen erg kwetsbaar Terwijl van Rhodeslë's 3000 km lange grenslijn er nog maar 200 een bevriende natie ra ken. ziet die bevriende natie langza merhand óók geen heil meer in het redden van de halsstarrige buurman, die Zuid-Afrika's eigen streven naar een ontspannen samenleving met de rest van Afrika blokkeert. En alleen kan Rhodesië het politiek niet. economisch nog minder en mili tair helemaal niet bolwerken Als het tot een gewapend conflict zou komen, heeft Smith hulp nodig De enige die hem die zou kunnen geven, ls Vor- ster En die lijkt daar niet meer toe geneigd Een Zuidafrlkaanse generaal zei het onlangs botweg zo „Onze noordgrens is niet de Zambesi maar de Limpopo" Hij bedoelde: Zuid- Afrika beschouwt Rhodeslë's zuid grens en niet die ln het noorden (de Zambesi rivier) als de laatste defen- slelljn voor het blanke zuiden van Afrika Smith staat dus alleen En de tijd dringt Want de vijanden zijn talrijk, beter georganiseerd en minder ver deeld dan ooit. en bovendien Is hun geduld zo lang door de Rhodesische blanken op de proef gesteld op Wie zijn die tegenstanders? Nationalisten Allereerst het Afrikaanse verzet In Rhodesië zelf Al sinds koning Lo- bengulu van de Ndebele tof Matabele) eind vorige eeuw de Britse goudzoe kers en landveroveraars bestreed ten werd verslagen), ls er zwart verzet tegen de indringers Het was Loben- gulu wiens verre nakomeling Joshua Nkomo nu met Ian Smith tot een ak koord probeert te komen over de ge lijkschakeling van zwart met blank als eerste stap naar een toekomstig zwart meerderheidsbewind, die de stoot gaf tot het huidige nationalisme van de Rhodesische Afrikanen Die waren overigens ook 80 jaar gele den al onderling verdeeld De Nde bele en de tweede grote Bantoe stam. de MaShona, zyn water en vuur Ian Smith profiteert tot op de dag van vandaag van deze diepgaande ver deeldheid. De ruzies, soms ontaar dend ln stamoorlogen op het platte land of ln moordpartijen onder de po litieke leiders van de verschillende verzetsbewegingen, zijn terug te voe ren op de onderlinge vijandigheid van de verschillende zwarte volkeren en sub-stammen Jarenlang kon Smith daardoor ge makkelijk afrekenen met elke natio nalistische groep afzonderlijk Pas toen de nationalisten onder leiding van bisschop Abel Muzorewa ln 1974 besloten tot samensmelting van de Zimbabwe African National Union (ZANU van dominee Ndabanlngi Sl thole), de Zimbabwe African Peoples Union (ZAPU van Joshua Nkomo), het Front voor the Liberation of Zimbabwe (Frollzi van James Chlke- rema) en Muzorewa's eigen African National Council (ANC), die al sedert 1912 actief is tegen de Britse over heersers. kreeg Smith het werkelijk moeilijk. Maar de eenheid hield het niet lang Smith zaaide verdeeldheid strooide halve waarheden rond over de moordplannen van de ene Afrikaanse leider tegen de ander, arresteerde Sl thole. liet hem vervolgens ln balling schap naar Zambia gaan, speelde de oude ZANU-fractle ln eigen land uit tegen ZAPU en ANC door te beweren dat ZAPU-leider Nkomo met minder genoeg nam dan de anderen, en voerde ten slotte ln 1975 de „komedie ln de treinwagon" op de brug boven de Zambesi op Daar presteerde hij het om na zijn eigen verdeeldheid zaaiende activiteiten eerst „eenheid onder de nationalisten" te verlangen, omdat hij niet „tegen een verdeeld front kon praten" Dat was ook voor de populaire Muzo rewa het sein om ln het actievere ver zet te gaan Hij verliet Rhodesië De veel toegeeflijker Nkomo bleef als enige zwarte leider in Salisbury ach ter. manipuleerde een ANC- vergadering zodanig, dat die hem tot hoofdonderhandelaar met Smith be noemde en claimde vervolgens het Afrikaanse leiderschap. Muzorewa en Slthole richtten ln Lu saka, Zambia, prompt de veel radica lere „Buitenlandse vleugel" van het ANC op en begonnen aan een echt guerrilla-leger te bouwen Tot dan toe hadden de „terroristen", zoals de A- frikaanse verzetsstrijders ln het blanke regerings-jargon steevast he ten. slechts chaotisch en ongeorgani seerd guerrilla-acties uitgevoerd in het noordelijke grensgebied tegen le gereenheden en tegen de lokale be volking. voorzover die - onder druk - onder éen hoedje speelde met de overheid Eind vorig jaar vertrok Muzorewa naar Mozambique om van daaruit de verdere organisatie van de guerrilla op zich te nemen. Het was geen toe val. dat de kleine methodistische bis schop, die mfj precies een jaar gele den tijdens een bezoek aan Salisbury nog verzekerde dat hij „tegen geweld ls en dat eenheid onder ue Afrikanen de enige manier was om Smith ge weldloos op de knieën te krijgen", vo rige week naast Samora Machel zat, toen die zijn „oorlogsverklaring" aan het adres van Smith uitsprak. Muzo rewa is na het eindeloze geschipper van Smith radicaler geworden, zijn geduld is uitgeput. Hij schijnt nu te kunnen rekenen op de steun van Ma chels guerrilla-routiniers van het Fre- limo. die het presteerden de Portuge- i klein te krijgen. ls dan komt Rhodeslë's westfiank binnen niet al te lange tijd geheel open te liggen Dan rest nog slechts de smalle .ipening naar Zuid-Afrika in hel Zuiden vuur Zuidafrlkaanse hulp de h Rh.» 'Azania' Er zijn geen betrouwbare cijfers be kend. maar geschat wordt, dat aan de Mozambikaans-Rhodedische grens nu 10 000 Rhodesische guerrilla s lig gen, die. mocht het tot een openlijke oorlog komen, op de hulp van 20 000 a 30 000 Frellrno-stnjders kunnen re kenen. Hoeveel Afrikaanse Rhode- slèrs er nog aan de Zambiaaris- Rhodeslsche grens zijn, is onduide lijk. Overigens ls het eveneens niet duide lijk wie deze strijdmacht leidt Muzo rewa zegt dat hij aan het hoofd staat Maar Tanzania s president Nyerere liet onlangs doorschemeren, dat er een nieuw overkoepelend commando was gevormd over alle in het buiten land verblijvende Rhodesisch Afrikaanse guerrillero's De vroegere ZAPU-leider Robert Mugabe zou daar een vooraanstaande rol in spe len. Maar er zijn meer speerpunten op het weliswaar keiharde, maar niet zo grote commando-leger van Smith (5700 man. aan te vullen met maxi maal 10 000 reservisten) gericht. En die speerpunten zijn zeker geen ou derwetse assegaaien, maar hoog waardige supermoderne wapens uit landen die bezig zijn na de nationa listische militaire overwinningen ln Mozambique en Angola nu de ..eind afrekening' voor te bereiden met het hele blanke bolwerk ln zuidelijk Afrika. In Angola staan 12 000 zwaarbewa pende Cubanen gereed om de miljar denschuld van hun land aan de Sowjet-Unie eventueel af te kopen met verdere hand- en spandiensten aan het Kremlin Namibië ihet door Zuid-Afrika illegaal beheerste Zuidwest-Afrlkai en Rhodesië zijn hun enig mogelijke volgende ge vechtsterreinen Rusland zorgt alleen voor de wapens en blijft zodoende vrijwel buiten schot van de interna tionale critici. En hoewel de Zuidafrikaanse rege ring de laatste dagen een kalmerings-carnpagne ls begonnen door te verklaren, dat er van een Cu baanse aanwezigheid ln Mozambique nog geen bewijzen zijn. en hoewel ook Amerika bij monde van Henry Kis singer de Cubanen van ..verdere avonturen ln Afrika" probeert af te schrikken, draagt de doorgaans zeer goed geïnformeerde Engelstalige Zuidafrikaanse pers herhaaldelijk voedsel aan voor vermoedens van het tegendeel er zouden zelfs al Cubanen per trein via Zambia en Tanzania naar Mozambique zijn vervoerd en ln de havens van Beira en Maputo zijn SowjetrSchepen met tanks en ander oorlogsmaterieel gesignaleerd Bij een werkelijk effectieve militaire omsingeling is Smith kansloos De Rhodesische strijdkrachten beschik ken over weinig en veelal verouderd oorlogsmaterieel (vanwege de boy cot). Er zijn geen tanks, geen zware artillerie, geen moderne gevechts vliegtuigen. De landstrijdkrachten beschikken over Britse Ferret-pantserwagens en lichte houwitsers De luchtmacht telt 40 gevechtsvliegtuigen (Canberra- IAN SMITH bommenwerpers, die heel Mozambi que kunnen bestrijken, verouderde Hunter-jagers die het meest geschikt zijn voor gevechten op korte afstand, en enkele 20 jaar oude Vampire- jachtbommenwerpersi. Voorts zijn er enkele trainlngstoestellen (Provost), vier Dakota DC-3-transporttoestellen en zeven Italiaanse verkenningsvlieg tuigen. Een sterk wapen is echter Rhodeslë's helikoptervloot Officieel zijn er maar 16 Franse Alouettes. maar net ls een publiek geheim dat de boycot van Rhodesië vooral hier door de Zuidaf- nkanen is doorbroken, want Pretoria heeft een onbekend, maar groot aan tal van zijn eigen Alouettes doorgele verd aan Smith Parijs weet officieel van niets Salisbury beschikt boven dien over. eveneens Franse. Puma- transporthellkopters Ook die kwa men binnen vla Zuid-Afrika dat trouwens zelf zeer openlijk Franse Mirages koopt, waardoor het spoedig in staat zal zijn nog meer toestellen van zijn eigen reserve-luchtvloot (de zogenaamde Citizen Air Forcei aan de Rhodesiërs af te staan Sam's De guerrilla beschikt niet over vlieg tuigen. maar wel over uiterst effec tieve Russische SAM-Strela schouder-raketwerpers De projectie len van dit unieke wapen richten zich op de hete uitlaatgassen van laag- vliegende vliegtuigen en helikopters, die daardoor grotere hoogten moeten zoeken en tegen de jungle-vechters dus minder kunnen uitrichten. De Strela is door het Frelimo al op zijn waarde beproefd tegen de Portugese luchtmacht en ook de Amerikanen in Vietnam en de Israëli's in de Yom- Kippoeroorlog maakten er al pijnlijk kennis mee. Ook geografisch liggen de voordelen aan guerrilla-zijde Rhodesië ls prak tisch afgesloten van verbindingen naar zeehavens. De noordelijke grens met Zambia wordt gevormd door de Zambesi-rivier. die weliswaar breed is. maar ook zó lang. dat nachtelijke oversteken met landingsvaartuigen op veel plaatsen tegelijk ongezien kunnen worden uitgevoerd De hele oostelijke grens loopt dwars door de Rhodesisch-Mozambikaanse bosgor- del en is dus totaal onverdedigbaar Hier vinden dan ook de laatste tijd de meeste schermutselingen plaats De westelijke grens raakt Botswana en ls grotendeels vlak Botswana zelf is zeer dun bevolkt, beschikt niet over strijdkrachten en is zodoende een gemakkelijk doorvoergebied voor guerrilla's uil Angola en Zuidwestr Afrika. Hier dreigt overigens voorlopig het mmste gevaar, omdat tussen Angola en Botswana de Caprivl-strip loopt, een smalle corridor, die nog door sterke Zuidafrikaanse eenheden wordt beschermd. Als Angola's pre sident Agostinho Neto echter woord houdt en de Namibische verzetsorga nisatie Swapo gaat helpen bij de „be vrijding" van het omstreden VN- tmstgebied dat Namibië nog steeds 1>» i pcnimMt -rder Wni na Rhnrlfftie Al.* nat eenmaal .Zimbabwe heet. zou Zuid-Afrika zelf ,aan de beurt' moeten komen De nieuwe naam is er al Azarila Het lijkt echter nog erg vroeg om de ult- eindelllke ineenstorting van het- sterkste blanke bolwerk tn Afrika re voorspellen De Zuidafrikanen be schikken over het modernste groot ste best bewapende en best ge trainde leger van het hele continent Alleen Egypte overtref! hei in mate riële voorraden Dnpkwar! van de Republiek wordt begrensd door Oceanen en geen land in Afrika is ook maar in de verste vprre in staat regen de Zuidafri kaanse vloot en kustwacht succesvol te opereren Hoogstens de Russische vloot, die bezig is een reusachtige overmacht op alle wereldzeeën ln het leven te roepen, zou de SAF-martne het zwij gen kunnen opleggen Er is echter weinig verbeeldingskracht voor nodig om in te zien dat dat zelfs de tegen woordig zo terughoudende Amerika nen te vpr zou gaan Tenslotte is de beheersing van de zeeroute om de Kaap een zaak van strategisch en economisch wereldbelang En een rechtstreekse confrontatie tussen Russen en Amerikanen lijkt in dit deel van de wereld even onwaar schijnlijk als bijvoorbeeld in het veel „hetere" Nabije Oosten waar zon giganten-botsing altijd zorgvuldig is vermeden Bovendien Is er voor een succesvolle actie regen Zuid Afrika ook een sterk georganiseerd binnenlands Afrikaans nationalisme vereist En dat ont breekt volledig De Zuidafrikaanse Bantoes zijn niet alleen zoals overal elders ln zuidelijk Afrika, door stammen- tegenstellingen grondig onderling verdeeld, ze missen boven dien militair en politiek leiderschap, wapenaanvoer en hulp van buitenaf En het voor 85 procent blanke Zuid afrikaanse leger is aan zijn noor delijke landsgrenzen paraat en sterk genoeg om mogelijke Ho Tsjl Minh- routes" voor aanvoer van materieel Moskou-Peking Er bestaat trouwens nóg een hardnek kig misverstand steeds opnieuw wordt In Zuid-Afrika s ien Rhode slë's) nadeel aangevoerd, dat er een groot communistisch komplot' regen de blanken 'het Western zou worden gesmeed, dat de dreigende ondergang zou moeten bespoedigen Gemakshalve worden Russen. Cuba nen en Chinezen dan maar op een hoop gegooid Ten onrechte In Angola ruimden de Chinezen het veld en lieten de Russen vrij spel In die hoek van Afrika is Peking nooit sterk vertegenwoordigd geweest De Chinezen hebben er nooit een geheim van gemaakt, dat ze de Russisch- Cu ba arise steun aan de Angolese MPLA verfoeiden De termen „Cu baanse huurlingen" en „Russische neo-kolonlalen" komen uit Peking' China koos trouwens openlijk de zijde van de MPLA tegenstander, de FN LA Die beschikte over Chinese wapens en was door Chinezen ge traind ui Zaïre Geheel anders ligt het echter ln oos telijk Afrika China heeft daar een veel sterkere Invloed In Zambia en Tanzania bouwden ze niet alleen de befaamde TanZam-spoorlljn. ze kweekten er ook veel goodwill door goedkope en ogenschijnlijk vrijblij vende ontwikkelingshulp ln Mozam bique trouwens ook Bekend is. dat het Mozambikaanse bevrijdingsleger op Chinese techniek en tactiek steunde. Automatisch zijn de Chinezen dan ook. anders dan in het Angolese ge val. bij de Rhodesische kwestie be trokken. Nu is het een feit. dat ln de hele Derde Wereld, en zeker ln het Afri kaanse deel daarvan, de Chinees- Russische rivaliteit heel wat groter ls dan de rivaliteit tussen deze twee en het Westen. Rusland waagde de An golese gok niet zozeer om het Westen uit re dagen, alswel om de uitbreiding van China's Invloedssfeer ln zuidelijk Afrika regen te gaan Moskou lijkt nu van plan de Chinese weerstand ook in de oostelijke Afrikaanse sector op de proef te «rellen Hun sterkste antj-Chlnese troef bij de Hhodeslsche guerrilla's en de landen die hen hel pen is opnieuw - hun 8AM-raket. lie Chinezen kunnen dat wapen niet leveren En de guerrilla hebben het hard nodig regen de superieure lurlttmacht van hun blanke regen- stander Dat zou een goede reden kunnen zijn voor de Russen om ook aan dit front Cubanen op re laten draven. Als technici en kenners van het wapen tuig Zo n Cubaanse betrokkenheid ls echter een geheel sndere als die ln Angola waar hun grondstrtJdkrach- ren in feite het hele veldwerk op knapten De geruchtenstroom over „een nieuwe Cubaanse invasie" lijkt voorlopig nogal overdreven Ze leidt vooral de aandacht af van het echte gevaar voor Ian Smith de groeiende kracht van de Zimbabwe guerrilla's zelf '5 »oor12' En die kunnen misschien nog van ac tie worden weerhouden als Smith „om vijf minuten voor twaalf' toch nog tot rede komt De presidenten Kaunda 'Zamblai en Nyerere (Tan zania i hebben Londen ln het geheim gemachtigd 8mith te beloven dat zij alles zullen doen om de oorlog te voorkomen als Rhodesië ermee in stemt terug re keren naar de vroegere status van Britse kolonie Als Smith nu In zijn nederlaag be rust. kunnen Britse ambtenaren en een kleine strHdmacht naar Rhodesië terugkeren om toezlrht re houden op een vreedzame overdracht van de macht aan de Afrikaanse meerder heid Kern van die overdracht is afschaf fing van de raclaUsche grondwet van 1969 Die regelde de blanke superiori teit perfect Er kwamen aparte kies lijsten voor blank en zwart Op zo'n lijst kom )e pas bij voldoende scho ling Geen kans dus voor de Afrika nen. want de verhouding tussen blanke scholen en zwarte ts 1 8. ter wijl de bevolkingsverhouding 1 21 is Bovendien is er een groot re kort aan leerkrachten voor de Afrikaanse scholen Gellik recht op politieke ver tegen woordlglng 'in hei parlement) is er pas bij voldoende belasting opbrengst Opnieuw kansloze Afrika nen. want die verdienen - 5.8 miljoen man sterk - samen nog minder dan het kwart miljoen blanke villa- en zwembadbezitters Er zitten momen teel 16 Afrikanen ui het parlement Die 16 zijn stamhoofden, die hun traditionele macht in dorp of streek Hand verdeling, vee toewijzing, recht van uithuwelijking en dergelijkei slechts dank zjj collaboratie met de blanke overheid kunnen handhaven Deze misdadige grondwet en de dis criminerende iandverdellng 'negers wonen ln aparte townships bulten de sjleke blanke steden of in Tribal Trustlands - stamgebieden - op het platteland) dienen bi) een akkoord als eersten te verdwijnen Daarna volgt machtsoverdracht en dus zwart meerderheidsbewind ais vanzelt Hoop Als Engeland deze ontwikkeling zou kunnen bewerkstelligen. Is er voor blank Rhodesië nog hoop. Een Lon- dense krant zei het zo: Smith staat voor de keuze - vechten en afgaan of Engeland terug-Inviteren" Joshua Nkomo is nog steeds ln Salisbury, be reid de „lNdaba" (Afrikaans voor „De Grote Samenspraak") re beginnen En Muzorewa zei deze week nog. dat hij bereid ls een positieve afloop er van te respecteren. De kunst voor de Britten Is echter het enige breekijzer dat te hebben om Smith te wippen goed te gebrui ken. het breekijzer van de overre dingskracht. Smith moet duidelijk worden gemaakt dat niet het zoge naamde communistische gevaar de grootste bedreiging voor hem en zijn medeblanken is. maar bel ongeduld van zijn eigen zwarte onderdanen, die klaar staan om eindelijk af te re kenen met de hoofdoorzaak van de wanhoopvsilualie: de eigenwijze racistische en onhoudbare politiek van hemzelf en zijn regerende Rho desisch Front, die 90 procent van de bevolking buitenspel wil houden. En als die Afrikanen zich dan ten einde raad tot communistische hel pers wenden, ls dat omdat ze voor hun recht vechten langs de enige weg die Smith voor hen heefl open gelaten. BISSCHOP ABEL MUZOREWA .geduld is uitgeput.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 29