PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PZC
minikrant
SMITH - NKOMO VRAGEN
ENGELSE TUSSENKOMST
Verkenningen tot nu toe maken behoud
Smit-Bolnes Schouwen 'niet onmogelijk'
Kans op militaire 'oplossing' neemt toe na
afbreken overleg blank en zwart Rhodesië
Vijandige houding van Zambia
VOLGENDE WEEK BESLISSING
ONDERZOEK STEEKPENNINGEN
CD A-bestuur eens
over programma
Bondt uw
belt rein
va
^ecs Yerwev
Telefoontarieven
later omhoog
MARGARET
EN T0NY
UIT ELKAAR
Den Uyl: prins wist niets van f 30 min van Werkspoor
pag. 2
219e jaargang no. 68
Zaterdag 20 maart 1976
Elk. Vrttd»« In da RC da SPECIALE ADVERTENTIE-
RUBRIEK voor varaotglnsa»!. actlagroapan a.d. «x»
advartantlaa ZONDER WINSTOOGMERK.
(Van onze correspondent).
SALISBURY Premier Ian Smith van Rhodesië heeft de Britse regering vrijdagavond om hulp ge
vraagd, nadat de dertiende zitting van de onderhandelingen met de leider van de Afrikaanse Nationale
Raad (ANC), Joshua Nkomo, eindigde met het afbreken van de gesprekken tussen zwart en blank in
Rhodesië. Volgens Smith kan Engeland zich niet langer onttrekken aan de verantwoordelijkheid die
het zegt te hebben voor Rhodesië.
Nkomo, die de gematigde (binnenlandse) vleugel van het ANC vertegenwoordigt, beschuldigt het re-
gime-Smith ervan geen stap te doen in de richting van een zwarte meerderheidsregering voor Rhode
sië. Ook hij meent dat Engeland thans in moet grijpen, desnoods met militair geweld. In het gemeen
schappelijke communiqué, dat beide partijen na het afbreken van de onderhandelingen hebben uitgege
ven wordt overigens nog een kleine mogelijkheid voor voortzetting van de gesprekken opengehouden.
MARGARET
Bartele A. Bokma (31) uit Waddinx-
veeen Is benoemd toot hoofdredacteur
ran Ta Landbode', het met het konin
klijk Nederlands Landbouwcometé
KNLC gelieerde landbouwblad.
AFVAL
De NSM te Sluiskil krijgt het
eigen afval per kerende post te
rug. De samenstelling lijkt ver
dacht (pagina 2);
DIK
De Dikke Van Dale' wordt dikker
en dikker: tiende druk (pagina
13);
Nieuws uit Zeeland op pa-
2, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15.
Binnen- en buitenland op
pagina 3 en 11.
Opinie en achtergrond op
Kunst in Zeeland op pagina
13.
Sport op pagina 17.
Radio en tv op pagina 31.
Financiën en economie op
pagina 33.
En in de
aterdagkrant
Eenzaam
Pag. 19. 'Een burgemeester is vaak
eenzaam'. Dit is een uit
spraak van Sas van Gents
burgervader, drs. W. R. V.
Dusarduyn, in de inter-
view-serie 'Inter'. Jan
Jansen sprak met hem.
Vakantie op Antillen
Pag. 21. De Nederlandse Antillen
mikken op de Europese
toerist. Kees van der Maas
had een interview met de
nieuwe gevolmachtigde
minister in Den Haag, de
heer E. G. Maduro.
Bewoonde Wereld.
Stemmen uit de Kerken.
Pag. 23
'•ill
Tn de Haarlemse Stads-
hallen is een tentoonstel
ling ingericht ter ere van
Kees Verivey.
De spiegel van 'Etcetera'.
Letterkundige kroniek van
Hans Warren.
Pag. 25. In de pop-rubriek deze
week de groep 'Spin'.
Voorts op deze pagina:
dammen, schaken, bridge,
hengelen.
Rlotfcsiê
Pag. 29. Rhodesië, het volgende
Angola. Zo wordt de situ
atie van Rhodesië onder
Ian Smith, beoordeeld.
Onmiddellijk na het afbreken van
het gesprek werden zwaarbewapende
politie-eenheden naar de zwarte woon-
wijken In Salisbury gestuurd om bij
eventuele onlusten te kunnen ingrij
pen. Het blanke minderheidsregime-
Smith, dat in 1965 eenzijdig de onaf
hankelijkheid uitriep en zich los
maakte van Engeland, regeert over 5,7
miljoen zwarte Afrikanen. Er zijn
274.000 blanken.
Donderdag werd al duidelijk, dat de
besprekingen op een dood punt waren
gekomen, toen Joshua Nkomo plotse
ling Salisbury verliet om president
Kaoenda van Zambia over de gang
van zaken in te lichten. De laatste
dagen hadden zowel Zambia als Bots
wana zware pressie op Nkomo uitge
oefend om nu definitief met een resul
taat voor de dag te komen.
Nkomo keerde nog dezelfde dag
vanuit de Zambiaanse hoofdstad Lusa
ka naar Salisbury terug, en verklaar
de alleen dat hij en president Kaoen
da de algemene situatie in zuidelijk
Afrika hadden besproken. Kenneth Ka-
oenda's geduld lijkt ten einde te zijn.
Dat blijkt ook uit de toenemende vij
andige houding van Zambia tegenover
Rhodesië.
Kaoenda heeft vrijdag na de misluk-
DEN HAAG (ANP) De voorgeno
men verhoging van ekele tarieven van
de telefoondienst van de PTT per 1
april wordt uitgesteld tot 1 augustus.
Het gaat om een tarief van het abon
nement (van 22 naar 24 per
maand) en van het zogenaamde en
treegeld voor een nieuwe aansluiting
van ƒ200 naar ƒ210- Dit staat In een
brief van staatssecretaris Van Huiten
(verkeer en waterstaat) aan de twee
de kamer.
Als reden van dit uitstel geeft de
staatssecretaris de 'verminderde op
waartse druk op het loonniveau'. Het
besluit tot uitstel is, zo zegt de heer
Van Huiten verder, ook genomen 'om
vanuit de overheidssfeer een bijdrage
te leveren tot een verdere matiging
van de stijging van het prijspeil'.
king van het Rhodesische overleg zelfs
gezegd dat Afrika geen ander alterna
tief meer heeft dan steunverlening aan
een geïntensiveerde guerrillaoorlog op
Rhodesisch grondgebied. .Deze is
reeds in volle gang", aldus de presi
dent die als één van de meest gema
tigde staatshoofden van Afrika geldt.
Kaoenda constateerde dat "het zwaar
ste uur in de geschiedenis van ons we
relddeel heeft geslagen".
In zijn verklaring zei de Zambiaanse
president: „De volledige mislukking
van de onderhandelingen in Rhodesië
heeft nu voor iedereen het bewijs ge
leverd dat er met een strategie van1
de vrede niets kan worden bereikt."
Smith en Nkomo, dat woensdag
plaatsvond, schijnt de zwarte leider al
gezegd te hebben: „Het heeft geen zin
meer. We kunnen er beter mee ophou
den".
Inmiddels neemt zowel In Rhodesië
alsook in de buurstaten Zambia, Mo
zambique en Botswana het gevoel toe
dat het probleem alleen nog maar
met militaire middelen op te lossen
(Zie slot pag. 3 kol. 1
(Van onze oorrespondent)
LONDEN' Het bijna tortlen
jaar oude huwelijk van prinses
Margaret en lord Snowdon is
voorbij- In een officiële rerKia-
ring vanuit de woning van prin
ses Margaret in Londen. Kensing
ton Palace, werd dit nieuws na
een week van wilde speculaties
bekendgemaakt. Zoals verwacht
werd. gaan prinses Margaret en
lord Snowdon niet scheiden, al
thans voorlopig niet.
In de verklaring van 39 woorden
staat alleen dal Margaret en
Snowdon het samen eens zijn
geworden dat ze uit elkaar zuilen
gaan. De verklaring zegt verder
dat de prinses baar koninklijke
verplichtingen normaal zaï blij
ven vervullen, zonder te worden
vergezeld door loro Snow
don.
De koninklijke fanuiie heef;
meer dan drie dagen lang ge
praat over deze kwestie, vaak m
gezelschap van Juridische en
geestelijke adviseurs, omdat een
schtscheiding in Britse koninklij
ke kringen een 'taboe' is. Dat
sentiment dateert uit de jaren
dertig, toen Edward de Achtste
kort voor zijn kroning in 1936
afstand deed van de troon omdat
hij wilde trouwen met een ge
scheiden Amerikaanse vrouw
Zowel lord Snowdon. die op
het ogenblik in Australië is, als
prinses Margaret, die donderda
gavond nog naar de bioscoop
ging om er een film over een
mislukt huwelijk te zien. weigel
den gisteren enig commentaar te
geven op nun uit elkaar gaan De
28-Jarige vriend van prinses Mar
garet. Raddy Llewellyn, ,*en res
taurant-eigenaar en lid van een
commune op het Engelse platte
land, bleek na een languunge
achtervolging door Blitse pers
evenmin bereid tot commen
taar.
DEN HAAG De regering zal in de loop van volgende week ant-i
woord geven op de vraag of zal worden onderzocht of er naast de
Werkspooraffaire meer gevallen van steekpenningen zijn voor
gekomen en of er eventueel maatregelen moeten worden genomen.
Premier Den Uyl zei dit vrijdagavond na afloop van het kabinets
beraad.
OISTERWIJK: Vrijdagmiddag
vroeg is op een bewaakte spoor
wegovergang in Oisterwijk een
busje verpletterd door de passe
rende trein Eindhoven-Rotterdam.
Chauffeur Douyue uit Heeswijtc-
Dinther kon tot verbazing van de
te hulp gesnelde redders niet-
levensgevaarlijk gewond uit de
wrakstukken worden gehaald, die
over een kilometer verspreid la
gen. Het treinverkeer had gerui
me tijd vertraging.
Bij het bepalen of er een nader
onderzoek zal komen, wacht de rege
ring nog enkele ambtelijke adviezen
af. ,,De Juridische aspecten zijn nogal
ingewikkeld", zei de premier. Als toe
lichting op zijn schriftelijke antwoor
den, op vragen van het PvdA-kamerlid
Van der Hek, zei Den Uyl, dat het
voor hem vast staat dat in mei 1951
noch In de ministerraad, noch In een
onderraad van de ministerraad, één
woord over de steekpenningentransac-
tie van 30 miljoen gulden is gespro
ken.
De reis van prins Bemhard naar
Argentinië in 1951, en de onderschei
ding die de Prins uitreikte aan Eva
Peron. zijn wel in het kabinet bespro
ken. .Maar zij zijn op geen enkele
manier in verband gebracht met de
steekpenningen", zei premier Den Uyl.
Volgens hem staat het vast dat de top
van de Nederlandsche Bank, en dus
ook de toenmalige president-directeur
Holtrop, van de overeenkomst heeft
afgeweten. Holtrop is een van de drie
(Zie slot pagina 3 kolom 4
UTRECHT (ANP) In een vrijdagavond gehouden vergadering
van het algemeen bestuur van het Christelijk Democratisch Appel
(CDA) is tussen de drie christen-democratische partijen (kvp, arp
en chu) volledige overeenstemming bereikt over de formulering van
het verkiezingsprogramma. Daarmee is zo menen ingewijden
de laatste 'hobbel' genomen voor de definitieve totstandkoming van
dit samenwerkingsorgaan tussen de drie partijen.
In de in Utrecht gehouden bijeenkomst werd unanimiteit verkregen over zes
onderwerpen, waarover aanvankelijk ln de drie partijen verschillend werd
gedacht. Met deze overeenstemming werd bereikt dat de drie partijen nu ook
wat deze onderwerpen betreft op één lijn zijn gekomen.
Deze zes onderwerpen betreffen: het vraagstuk van het drugbeleid, de volks
huisvesting, het probleem van de aftrekbaarheid vaan de onderhoudskosten
van de eigen woning, de problematiek van de benoeming van commissarissen
in ondernemingen en het vraagstuk van de kernenergie.
GEDEPUTEERDE A. J. KALAND IN STATEN
FELLE AANVAL
PvdA OP
IHC-LEIDING
MIDDELBURG Gedeputeer
de A. J. Kaland heeft de staten
van Zeeland vrijdagmorgen la
ten weten, dat het 'niet onmo
gelijk' zou kunnen zijn, dat
Smit en Bolnes als zelfstandige
onderneming zou kunnen blij
ven voortbestaan. De verkennin
gen via het ETI voor Zeeland
en de werkgroepen van het be
drijf en met inbreng van econo
mische zaken houden die moge
lijkheid in zich, aldus de gede
puteerde, zonder dat daartoe
wordt uitgegaan van een samen
werkingsverband met een gro
ter concern.
Hij reageerde met deze mededeling
op aandrang uit alle politieke hoeken
in de staten op het college om zo
mogelijk nog een schepje op de activi
teiten te leggen om Smit-Bolnes voor
Schouwen-Duiveland te behouden. Van
PvdA-woordvoerder IV. Don kwam in
de discussie over de situatie van het
Schouwse bedrijf de opmerking, dat
er boven de Nederlandse markt een
opdracht voor zestig motoren van de
marine hangt. „Als dat klopt, wil het
college dan alle zeilen bijzetten om
die order voor Zierikzee binnen te
halen?' vroeg hij. De heer Kaland
toonde zich bereid daarover informa
ties in te winnen bij economische
zaken en daar ook te vragen of men
bereid Is een dergelijke order in de
richting Zierikzee te duwen
Maar hij zei wel: „Hoe de structuur
van een onderneming ook is - een
order moet tegen een concurrerenre
prijs kunnen worden gemaakt en in
die prijs moet dan ook voor de
onderneming zelf nog resultaat zit-;
ten". „Als we de onderneming in
stand willen houden - en dat willen'
we - dan is het voor de mensen, die
er werken en om het effect van die
werkgelegenheid op de regio Schou
wen-Duiveland. zo onderstreepte de
gedeputeerde nog. Hij liet weten, dat
men daarover in de staten niet tot'
een besluitvorming kan komen.
Wel verklaarde dat hij rich wat dit i
bedrijf betreft bereid tot een experi-1
ment - ..het klinkt uit mijn mond
misschien wat ongeloofwaardig" -
waarbij de provincie meewerkt om
een beperkt deel van kapitaalsbehoef
te te helpen dekken, in de sfeer van
aandeelhouder.
Kaland: „eD provincie kan dat niet in
zri eentje. Als we met economische
zaken en de vakhonden zelf - die ook
fondsen hebben - tot een zekere kapi
taalsvoorziening zouden kunnen ko
men bij terugtrekking van het huidige
kapitaal dan zou ik bereid zijn dat bij
wijze van experiment te proberen".
Hij verklaarde wel dit te zien als een
'ad-hoc-oplossing' voor dit Schouwse
bedrijf. Wel onderstreepte de gedepu
teerde. dat ook dan het principe van
rendabel te produceren orders over
eind blijft. „Als dat met lukt. dan gqat
het niet".
PvdA-woordvoerder W- Don beet bij
de discussie óe spits af met een felle;
aanval op de leiding van IHC-Holiaad.i
Don: „He: concern wil geen diversifi
catie. wil geen toeleveringsbedrijf
zijn, wil alleen streven naar een afge
rond bedrijf. IHC ziet. da: ze hier
geen taak meer beeft. En de mensen
dan? Eerst een bedrijf vestigen met
premlering en daarna de mensen la
ten barsten. Er zijn geen woorden
voor. Voelt het bedrijf dan niet da:
het een verdere verantwoordelijkheid
draagt? Men kan zich afvragen of niet
een wijziging van de bedrijfsstructuur
nodig is, een werkelijke betrokkenheid
van de werknemers, waarin mensen
niet worden stilgezet als machines als
het beter uitkomt".
Geen resultaat
Van de kant van bet CDA. de SGP en
de VAD werden vraagtekens gezet bij
het nut van de PvdA-uithaai naar de
(Zie slot pagina 7 kolom 2)
fianthjn
want zo heeft hij enige
malen mee»edeeld ln
journalisten heeft hij geen vertrouwen,
om het even of ze nu bij kranten, bij
de radio of bij de tv werken. We laten
hier de ooreaak van deze ministeriële
houding buiten beschouwing, maar wel
willen wij wijzen op een vervelende
consequentie van deze negatieve me
dia-benadering. De aanleiding daartoe
is de nogal opvallende mededeling van
de NOS-rubriek Den Haag Vandaag
donderdagavond Jongstleden dat
men 'uit best denkbare bron' had ver
nomen dat Gruljters zou aftreden in
dien de regering alsnog beslist de Oos-
terschelde volgens ci<- oorspronkelijke
plannen af te sluiten. Wat doen andere
media in een dergelijk geval? De be
windsman vragen of dat bericht Juist
ls. Maar de Gruijteriaan.se houding
trad onmiddellijk Ln werking: de mi
nister was niet bereid commentaar te
ge-ren. En dat nu ls vervelend en zelf-
aanzienlijk meer dan dat: volkomen
onjuist.
Bij een dergelijk geval kan naar onze
mening een minister rich niet be
roepen op zijn slechte ervaringen
met Journalisten, zoals Gruijtere dat
zo gaarne doet. In een parlementaire
democratie bestaan de media nu een
maal en zij vervullen een belangrijke
functie in het communicatieproces tor
sen regenng en geregeerden. Vermoe
delijk zal Gruijters dit onweerlegbare
feit weliswaar willen ontkennen,
maar tot zijn diepe droefheid zal hij
toch moeten toegeven dat een der-ge
lijke ontkenning onmogelijk is. Zelf
de meest gemelijke minister dient ln
optreden en bele-.d rekening te houden
met de media of hij
dat nu plezierig
vindt of niet. In dit
speciale geval gaat
het niet om het een
of ander flutbericht
zoals we noemen maar wat de
verbouwing van een fietsenstalling bij
des ministers departement, maar gaa-
het om een aan hem toegeschreven
aankondiging onder bepaalde omstan
digheden te zullen aftreden. Da&rb:j
moet in aanmerking worden genomen,
dat deze mededeling werd gedaan ln
een tv-rubriek, die ais regel uitstekend
werk levert en allerminst de reputatie
heeft geruchten te verspreiden. Met an
dere woorden: het bericht komt niet
van de een of andere Haagse rodde.'
tante, maar van een te goeder naam
en faam bekendstaand journalist, vv
een medium dat het grootste bereik
van alle communicatiemedia heeft.
Niettemin hult de bewindsman rich in
hooghartig zwijgen: zijn enig en tevens
weinig trefzeker wapen in znn particu
liere oorlogje met de Journalistiek.
\\7-l weten derhalve niet welke op
W vatting de bewindsman er op n?
houdt in relatie tot de medede
ling van Den Haag Vandaag. We heb
ben echter wei zo onze gedachten over
hetgeen hij had behoren te zegger.
Waar nu deze minister volhardt ln eer
stuurs zwïigen jegens de beoefenaren
van 'net stiel, dat hij eens zelf ui;
oefende, nemen wij de vrijheid om
hier weer te geven hoe naar onze me
ning de reactie ran Grui iters had die
nen te zijn. Hij had dit moeten zeg
gen: „Tk ga er van uit dat mijn ambt
genoot van verkeer en waterstaat een
eventueel voorstel om de Oosterschel-
de af te sluiten volgens de oorspron
kelijke olarmen in he* kabinet zal bren
gen. Bii die geleeenheid zal ik dat voor
stel er. de gronden waarop bet r:-*
zorgvuldig overwegen en het aan mi;n
eigen onvattineen toetsen. Uiteraard i«
het ook van belang te weten -rat de
overige kabinetsleden ran zulk
voorstel zeggen, want zij drager, even
eens bii tot de meninesvorming ln he'
kabinet. Miin collega Westerterp heef;
echter nog geen voorstel ingediend als
waarover u thans spreekt, zodat het
mij volstrekt speculatief liikt om een
bericht te verspreiden dat ik bij voor
baat al met- miin portefeuille loop te
rammelen. Dreigen op termijn Ls voor
een Nederlands minister niet alleen on
gebruikelijk, het is zelfs volstrekt on
juist". Dat had het antwoord móeten
ziin van minister Gruiiters. Gelet op
zijn media-guerrilla had hij er boven
dien nog enkele van zijn befaamde on
aangenaamheden aan kunnen toevoe
gen. bijvoorbeeld .Dit soort berichten
bewijst dat ik gelijk heb: met journa
listen valt niet te werken".
Komende tot de zaak zelf al dan
niet afsluiting van de Oostersche!-
de volgens de oorspronkelijke
plannen willen wij volstaan met één
opmerking. In het najaar van 1974
heeft de tweede kamer uitvoerig me
de regering van gedachten gewisseld
over de studies die nu aan de gang zijn
en over de consequenties voor het geval
die niet tot het beoogde resultaat zou
den ledden. De tekenen wijzen er op
dat het inderdaad in die laatste rich
ting gaat. een ontwikkeling die ai heeft
geleid tot een intensivering van de Oos-
terscbeldediseussie. Onze opmerkmg
nu: wij vertrouwen er op dat deze
kwestie opnieuw onderwerp zal zijn
van uitvoerig beraad tussen regering
en kamer. De besluitvorming over deze
belangrijke aangelegenheid kan niet
stilzwijgend worden afgedaan om
het even welk besluit ook zal worden
genomen maar dient zich in een
openbare beraadslaging in 's lands ver
gaderzaal af te spelen. Vermoedelijk
zal de zwijgende Gruijters het daarmee
wel eens zijn: hij ls tenslotte Demo
craat '66. We nemen nu maar aan dat
dit jaartal voor hem geen beperking
inhoudt: zijn democraat-zijn zal ook
nog wel voor 16 gelden.
