WILLY ROGER VICTOR DUSARDUIJN: ZATERDAG 20 MAART 1976 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT SAS VAN GENT - „DU is de kans om uw hart te luchten" proheer ik hem warm te maken voor het interview. Het blijft even stil aan de andere kant van de lijn. Dan klinkt het somber: „Tsjonge, ik weet niet of ik nog wel een hart heb, moet dat nou. Ik word liever even met rust gelaten." In zo'n opmerking proefje weinig van de sfeer van 'roomse blijheid', waarin hij zegt te zijn opgegroeid. Willy Roger Victor Dusarduijn (47), burgemeester van Sas van Gent is de laatste maanden een veel geplaagd man. Kritiek op het beleid van het gemeentebestuur maar meer nog een golf van 'negatieve publiciteit' over zijn gemeente zijn z'n plaaggeesten. En daar overheen komt dan nog eens het voorontwerp-streekplan voor Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen: Sas van Gent staat in een kwade reuk, bevriezen die kern. Getergd haalt drs. Dusarduijn uü naar de provinciale plannenmakers. „Belachelijk en ongeloofwaardig" is zijn publiekelijk gegeven commentaar. Een week eerder hadden wij het ook al moeten ontgelden. De krant heeft het in zijn ogen toch al gedaan, maar als een belangrijk raadsstuk uitlekt, is de maat vol. Hij heeft het dan over een 'tot voor kort dnnr mjj zeer geres pecteerd dagblad'. De basis voor de berg conflictstof waaron der burgemeester Dusarduijn bijna bedol ven raakte, is eind vorig Jaar echter al ge legd door dr Adriaanse. Zeeuws mllleu: inspecteur, die tot tweemaal toe de kroon erbij haalde om het Sasse mllieu-beleid rond de CSM (suikerfabriek) te toetsen. De kwestie groeit uit tot een levensgroot me ningsverschil. Sas van Gent houdt er zelfs landelijke, maar allesbehalve positieve pu bliciteit aan over. En zulke dingen trekt de burgemeester zich persoonlijk sterk aan. Evenals de deining rond het Sasse woonwagencentrum, een stortplaats bij Philippine, de sporthal in 'de Vlaanderen', de renovatie van de Witte Wijk, enzovoort. Als hij aarzelend toch heeft toegestemd in een gesprek („niet van harte") bekent hij: „Inderdaad, ik was toen echt in mineur. De problemen zijn veel en groot Je krijgt weinig steun en Juist Sas van Gent haalt er de krant mee. En dat allemaal omdat en kele mensen de problemen te zwaar hebben aangezet Onder de noemer van rechtr geaarde Sassenaars benadelen ze de zaak en bezoedelen ze de goede naam van Sas van Gent. Ik begrijp dat de pers er op in haakt Jullie zijn er niet om standbeelden op te richten, maar het is wel ontmoedigend dat er dag in dag uit tegen Je aan wordt ge schopt, terwijl je naar eer en geweten Je best doet voor de gemeente." Hl) schrikt als deze treurige bespiegeling er uit is. Vindt dat hij de moedeloosheid die een burgemeester af en toe bekruipt wel erg openhartig heeft geëtaleerd. „Besturen is heerlijk en gewel dig hoor" slaat hij door naar het andere ui terste. Later nog eens met die uitspraken ge confronteerd. zegt hij: „Hang nou niet het beeld op van een moedeloze, beklagens waardige man. Dat zou ik vervelend vinden. Ik ben echt vrolijker dan Je zou vermoeden, vooral 's avonds na 10 uur." Meeleven Ik heb er weinig van gemerkt, maar dat zal wel komen omdat we elkaar op dat late uur nog maar zelden in een ontspannen sfeertje hebben gesproken. En het is waar: de bur gemeester staat bekend als een man die zich bij allerlei gelegenheden ongedwongen en blij tussen 'zijn' Ingezetenen begeeft. Als drs. Dusarduijn het startschot lost voor een wielerkoers, beschouwt hij daarmee z'n taak niet als afgedaan. Hij blijft meeleven met de koers, laat zich. terwijl de renners op het parcours liters vocht kwijtraken, zoals het een wielersupporter beaamt, de pils goed smaken, en begroet aan de 'meet' en thousiast de winnaar Ook is hij - zelf eens een verdienstelijk voetballer - geregeld langs de lijn te vinden als RIA (Westdorpei. Com Boys (Sas van Oent) of Philippine be langrijke wedstrijden spelen Personeels- en andere feesten staan bij hem hoog aange schreven. belangrijke gebeurtenissen in Sasse gezinnen gaan steevast vergezeld van zijn medeleven, een kaartje is het minste. Hij trekt er niet alleen tijdjvoor uit omdat representatie nu eenmaal ren van de taken van een eerste burger is. „Je moet Je onder de mensen laten zien Ik vind dat echt ple zierig en dan kan ik ook erg vrolijk zijn. vraag dat maar na". Dat hij niet altijd zwaar op de hand ls, blijkt ook uit bijvoorbeeld z'n literaire voorkeur (het lichte genre, Bomans e.a.) en uit de li mericks en soortgelijke versregels die hü zelf aan het papier toevertrouwde. De hoofdmoot van die dichterlijke uitingen kwam warempel tot stand in een niet be paald gemakkelijke periode in zijn leven: 1968, het Jaar waarin een hartinfarct hem lange tijd aan het bed kluisterde. Maar ze zijn lichtvoetig, met gevoel voor de betrek kelijkheid van veel dingen, zoals z'n eigen sociologische opleiding: 'Vele sociologen/ lopen erg doorgebogen/ onder hun taaimisère/ want hun vocabulai re/ getuigt van onvermogen'. Of over de pers: 'Het nare van zo menig krantebe- richt/ is dat het de kritische lezer voorlicht/ over wat-ie beslist moet controleren/ voor anderen ermee te confronteren.' In een toespraakje waarmee hij zichzelf be kend moet maken aan een gewichtig gezel schap getuigt Dusarduijn trouwens ook van z'n roomse blijheid, als hij het heeft over z'n studietijd: „Ik heb er met volle teugen van genoten, vooral ln het dispuut met de bete kenisvolle naam Pallieter. Pallieteriaans gezegd: ik heb menige dag en dito nacht geplukt'. Hij zegt overigens dat hartinfarct goed ver werkt te hebben. „Zoiets moet gebeuren. Ik had het toen - bij de katholieke raad voor maatschappelijk werk in Zeeland en als KVP-staten- en kamerlid - veel te druk. was een bonk vuur. persoonlijk te veel betrok ken bij allerlei toestanden. Als je een tijdje uit de roulatie bent ga Je de dingen relative ren. Ik wind me nu echt nog vaak genoeg op. al verkijkt men zich daar op. want ik kan ook politiek kwaad worden en dat snijdt natuurlijk niet zo diep." 'Golden boys' Willy Dusarduijn werd in 1928 geboren als zoon van een IJzendijkse boer en een Vlaams moeder die de 'roomse blijheid' nog eens accentueerde. De basis voor ziin car rière was snel gelegd. Hij voelde zich niet aangetrokken tot het boerenbedrijf en ook vader Dusarduijn had trouwens andere plannen. Zoonlief moest het via een gede gen opleiding verder gaan schoppen dan het bewerken van de WestrZeeuws-Vlaamse klei. Na twee Jaar kostschool in Ouden bosch, de ULO in Temeuzen en de HBS (A) in Oostburg stond hij voor de keus. sociolo gie of economie gaan studeren in Tilburg of trouw blijven aan de agrarische sector via een studie in Wageningen. Het werd socio logie. toen nog een nieuwe studierichting, in Tilburg Typerend in verband daarmee is wat hij zegt over z'n geboortedorp IJzendU- ke: „Dat was. in sociologen-Jargon, een echte standengemeenschap, maar ik voelde me bijvoorbeeld in de voetbalvereniging prima thuis bij Jongens van alle rangen en standen. Dat kan iets te maken hebben met m'n studiekeus, ja." Hij legde zich in de sociologie toe op de be stuursrechtelijke specialisatie. Als amper twintigjarig student was burgemeester worden al zijn ideaal, het liefst in Zeeland, als het kon in Zeeuwsch-Vlaanderen. Sas van Gent kon dus niet beter, beaamt hij volmondig. Toen hij ln 1954 afewaaide als drs. sociologie werd de stichting tot ont wikkeling van komgrondengebieden ln Tiel z'n eerste betalende baas. Maar Zeeland bleef trekken. Het werd. een jaar na z'n hu welijk (in '57) het diocesaan charitatief cen trum van het bisdom Breda, waar de Jonge socioloog de eerste beroepskracht werd van de katholieke raad voor maatschappelijk werk in Zeeland Hij vindt zelf in die periode 'niet geheel vruchteloos' nogal wat over hoop te hebben gehaald katholieke bejaarden- en verpleegtehuizen, toeristen kerken, Zonnebloem- en vormingswerk wa ren er onder meer het resultaat van, Hij heeft hel er zeer druk mee. maar start in '06 toch een politieke loopbaan als volksverte genwoordiger voor de KVP In de provin ciale staten en wordt een Jaar later tweede kamerlid. De weg daarheen was al lang te voren geplaveid. De keus voor de KVP was al helemaal niet moeilijk. „Iets anders was in mijn omgeving nauwelijks denkbaar M'n jeugd droeg nou eenmaal een zwaar katno- liek stempel, alles was er van doordrongen. Toen mijn ouders besloten dat ik naar de openbare HBS in Oostburg moest, was dat een zeer gewichtige stap." Studerende boerenzoons waren in het dorp de 'golden boys'. „Je studeerde, deed Je mond open op ver gaderingen. We vonden zelf ook dat we iets moesten doen op politiek gebied en daarom richtten we de jeugdafdeling IJzendiJke van de KVP op. Zo simpel ben ik in de poli tiek gerold Later verging het hem niet veel anders. In het maatschappelijk werk had hij vele contacten met katholieke in stanties en personen en werd zodoende de man om in de Zeeuwse KVP een hoofdrol te spelen. Wat gebeurde. Raad Op z'n lange fünctlelijst komt nu nog het voorzitterschap van de KVP-Zeeland voor. maar overigens lijkt, vrij kort na zijn bur gemeestersbenoeming, z'n actieve rol ln de politiek een heel eind uitgespeeld. Kamerlid tot 1972 toen de voor de KVP ongunstige verkiezingsuitslag hem zijn zetei in net par lement kostte, statenlid tot 1974 Hij kapte ermee omdat hij die functie beschouwt als onverenigbaar met het burgemeesterschap. Zou het waarschijnlijk nog moeilijk krijgen als er alsnog - tussentijds een tweede ka merzetel vrij kwam. want hij mist de con tacten die z'n politieke activiteiten in Mid delburg en Den Haag hem opleverden Volksvertegenwoordiger Dusarduijn voelde zich ook zeer aangetrokken tot het politieke steekspel, het vinnige debat. „Ik wilde graag burgemeester worden Nu ben ik het, dus lk mag niet klagen, maar toch, je mist hier wel eens die sfeer Niet voor niets zegt hij herhaaldelijk de raadsvergadering de belangrijkste gebeur tenis van de maand te vinden. Dan doet de spanning hem ook af en toe op z'n stoel wippen of onrustig heen en weer schuiven. Een glimlach verraadt dat een ijzersterk ar gument in hem opkomt om de raad tegen spel te bieden. Af en toe wordt de voorzitter echt kwaad, al zal hij het zelf 'politiek kwaad' noemen, even vaak resulterend in een sfeertje van irritatie, dat hem wel eens inspireert tot een nieuwe limerick, maar in de vergaderzaal leidt tot een knorrig volge houden oppositie. De raadsvergadering in Sas van Gent is zodoende niet altijd een vrolijke gebeurtenis, maar in een belendend café schijnt het na afloop toch altijd weer koek en el te zijn. „Inderdaad, daaraan kun Je ook zien dat we niet echt kwaad zijn, al moet ik toegeven dat lk me na zo'n vergadering dikwijls voel als vroeger na een echt serieuze biecht. Het is uiteindelijk geen kleinigheid. Daarom vind lk ook dat de hele gemeenschap daar in feite bij betrokken zou moeten zijn. Het gebrek aan publieke belangstelling is zeer ontmoedigend. Er zijn zeer belangrijke za ken aan de orde. maar het aantal mensen op de publieke tribune ls niet navenant. Misschien moeten wij proberen het beter over te brengen." In dit verband past volgens hem een verwijt aan de raad. „Het stoort me regelmatig dat ze met vooringenomen standpunten komen, terwijl er een overlegsituatie zou moeten zijn. In het parlement zijn de kaarten toch ook niet in de eerste de beste ronde ge schud Dat blijkt althans niet voor de tri bune Ik zeg. als we niet meer kunnen dis cussiëren. kunnen we net zo goed schrifte lijk laten weten wat we ervan denken. Dan kan ledereen thuisblijven en toch pre sentiegeld opstrijken." Laat hij zichzelf wel eens overhalen tot een ander standpunt? Hij bekent „Niet gemakkelijk, al leg lk me natuurlijk neer bij een democratisch be sluit. maar als dat verkeerd blijkt zal lk al tijd op m'n eigen standpunt terugkomen. Uiteindelijk komt het hierop neer als we al lemaal het beste willen voor onze gemeente, dan moeten we elkaar met naar het leven staan." Stroef Het gesprek blijft wat stroef verlopen. „Wij vertrouwen elkaar ook niet verder dan we elkaar zien" is een typerende opmerking (die ik niet onderschrijf) of een gemeen plaats als. „de problemen zijn me tegenge vallen, de mensen meegevallen" als hij drie jaar burgemeesterschap overziet. We eten eerst samen (waar anders dan in Philippine) en dan ls hij wat loslippiger, maar de schrijfblok moet nog dicht blijven. Later, als in de ruime b. en w. kamer pen en papier er wel aan te pas komen, wordt hij voorzich tig. Hij maakt af en toe zelf een aantekening, formuleert z'n standpunten zorgvuldig. Ge lukkig is drs. Dusarduijn niet de man om zo'n rol lang vol te houden. Al wil hij niet voor neerslachtig doorgaan, burgemeester Dusarduijn lijkt het meest op meneer Dusarduijn als hij zich beklaagt over een gebrek aan begrip en respons. „Een burgemeester ls vaak eenzaam. Ik denk dat veel collega's dat met me eens zijn. Als de nood aan de man komt sta Je er te vaak alleen voor en vraag je je af: waar zijn ze nou. de mensen die het met je eens Tekst: Jan Jansen Foto: Henk van de Brink. zijn. Willen ze of durven ze het met te zeg gen. Zo'n kwestie als de CSM en nu weer het streekplan Ik denk dat het in het be lang van de gemeente is als ik daar publie kelijk m'n mond over open doe Als de bij val uitblijft ga Je denken: doe lk het wel goed. Dat is me wel het meest tegengeval len. In die drie jaar burgemeesterschap, die twijfels. Het is met goed jeiedere avond af te vragen of je wel op de goede weg zit omdat de zwijgende meerderheid blijft zwijgen. En ik moet zeggen dat dat me de laatste tijd te vaak is overkomen." HU zou wat meer res pons van gemeenteraad en bevolking ook op prijs stellen om 'verstarring in routine' te voorkomen. Sinds Dusarduijn burgemees ter is, bezoeken geregeld allerlei groepen het Sasse stadhuis om met bestuurders van gedachten te wisselen, wordt de raad ge vraagd zich over de meest uiteenlopende zaken - ook bulten de orde van de dag - een oordeel te vormen, verschijnen de hoger ge plaatste ambtenaren meer dan voorheen in de vertrekken waar burgemeester en wet houders zetelen. „Het gevaar dat we ver starren ls bij een gemeente groter dan in landelijk of provinciaal verband en aan de ambtelijke weer groter dan aan de politieke kant. Misschien heb ik daar meer oog voor omdat lk - dankzij het maatschappelijk werk en m'n politieke bezigheden - een an der startblok heb dan de mensen waarmee lk hier samenwerk." 'Blind en doof' Het noemen van een enkel onderwerp vol staat soms om van hem weer een "bonk vuur' te maken Negatieve publiciteit blijkt zo n toverwoord, „Alle mensen die daaraan bijdragen, die vinden dat nu gehonoreerd in het streekplan. Sas van Gent zou niet meer mogen groeien. Misschien slaan zij zich als Sassenaars op de borst, maar lk schaam me voor zo'n vertoning. En de meerderheid die er iets tegenover zou kunnen stellen, blinkt niet uit door moed. Zij houden hun mond stijf dicht." Het streekplan. Mijn voorzichtige suggestie dat de 'bevriezing' van Sas van Gent toch wel begrijpelijk ls. maakt hem oprecht (niet politiek i kwaad. „Ik begrijp dat helemaal niet Het ls toch niet te verkopen dat een levensvatbare kem van zo'n 5.000 mensen, ingebed in een bevolkingsagglomeratie van omgeveer 12.000 zielen, niet meer zou kun nen groeien." Hij vindt het vooral kwalijk dat het provin ciaal bestuur helemaal voorbij is gegaan aan het Sasse milieubeleid. Dat mag dan wat ongelukkig in de publiciteit zijn geko men - de CSM-kwestie - er is de laatste Ja ren wat op gang gekomen, vindt de burge meester „Ik geef graag gewonnen dat we er nog lang niet zijn. maar er is al veel bereikt en we hebben uitzicht op verdere verbete ringen. Als Je dan zegt die kem wordt bevro ren vanwege de milieu-hinder, dan ben je blind en doof voor wat zich hier afspeelt. Het CPC-luchtje is in 1980 uit de wereld en die schoorsteen bij de CSM staat er al eer der. De Zuld-Chemie is nu al sterk verbe terd en bovendien: de Belgen doen veel aan het kanaal. Dat zal op den duur toch ook wel effect hebben. Als daarmee geen reke ning wordt gehouden, dan vragen wij ons af: heeft het nog wel zin om een milieu-beleid te voeren. Want het gaat toch om het mi lieu. niet omdat het wonen hier gevaarlijk ls of zo. Dan zouden ze Temeuzen, Borssele en Rotterdam, om maar eens wat te noemen, ook wel kunnen bevriezen. Het verklaart nog eens waarom hij de laat- ste tijd zo in mineur ls. Het 'voortijdig beoordelen en veroordelen van wat wij wil len bereiken' stemt hem droevig: „Ze moe ten ons de kans geven om wat in Jaren is gegroeid geleidelijk om te buigen. Ik ben in mineur omdat ik waag te zeggen: ik heb deze zaak aangepakt, terwijl ze op weg naar re sultaten al een mislukking voorspellen. Dat is zeer ontmoedigend." Het meningsverschil met milieu-inspecteur Adriaanse spitst zich in feite op hetzelfde punt toe Dr. Adriaanse wilde de CSM hard aanpakken en schakelde de kroon in. Drs. Dusarduijn zegt: „Zoals wij het aan pakten - volgens het harmoniemodel, dat is een voorbeeld ten goede, een realistische aanpak. We wilden de bestaande toestand via een hinderwetvergunning legaliseren om geen rechtsvacuüm te laten ontstaan- Als dat vacuüm er niet meer is kun je ln fa ses de milieuhinder te lijf gaan. Ik ben er van overtuigd dat we met de CSM op de goede weg zijn en daarop moeten we verder. Nog vóór 1980 zijn de moeilijkheden met de CSM uit de wereld." De burgemeester baarde in een recente raadsvergadering opzien met de medede ling dat het Sasse college deskundiger zou zijn dan de milieu-inspecteur Dat verdient een nadere toelichting. „De inspecteur ls een van de vele adviseurs waarmee be stuurders te maken hebben en adviseurs moeten hun plaats kennen. Ze moeten zeggen: dat en dat zijn je moge lijkheden en het aan ons overlaten om daaruit te kiezen, want wij kunnen het best overzien waarmee het algemeen belang is gediend. In zoverre zijn wij deskundigen. En als we een verkeerde beslissing nemen - ook die vrijheid moeten we hebben - dan Is er altijd nog de raad om ons ter verantwoording te roepen. Dat ls niet de taak van adviseurs." België Als het streekplan, het milieu ln en om Sas van Gent aan de orde zijn is het ondoenlijk de raakvlakken met België uit de weg te gaan. HIJ wil dat ook allerminst Z'n voor keur voor meer contacten en samenwerking met onze zuiderburen is geen zorgvuldig ln het gemeentehuis bewaard geheim- Hij vindt dan ook dat de streekplanmakers ten onrechte niet over de grens hebben geke ken (de bevolkingsagglomeratie die Sas van Gent samen met Zelzate en Assenede vormt). Gaat het om het milieu dan wil hil de 'onnatuurlijke grens' helemaal laten ver vagen: „Voor de hele kanaalzone zou er een officieel platform moeten komen om de mi lieuproblemen ln dat gebied aan te pakken. Dat ls op poten te zetten ln samenwerking met de twee provinciale besturen, gecoör dineerd en bevrucht door bijvoorbeeld de rijksuniversiteit ln Gent Ik heb het al eer der gezegd: ik bestrijd dat ze ln België ach ter zijn met het milieubeleid. En vergeet ook niet dal de kanaalzone een vrijwel unieke sociaal-economische eenhied ls. Het ls de moeite waard om daarin te experimen teren met grensoverschrijdende contacten." Wat drs. Dusarduijn betreft geldt dat niet alleen het milieu. Het gemeentebestuur van Sas van Gent probeert het bijvoorbeeld ook waar te maken op het terrein van het open bejaardenwerk. Maar de burgemeester zou zelfbedrog spelen als hij zich er erg hoopvol over uitliet. „Je zit steeds tegen die grenzen aan te kijken, terwijl Je niet weet wat ze in Den Haag en Brussel samen be kokstoven. En als gemeente mag Je gewoon veel te weinig. Wij halen nou het huisvuil op van acht mensen ln Boechoute en de Bel gen doen het op enkele plaatsen voor ons, gewoon omdat dat beter uitkomt Het was gemakkelijk te regelen, maar lk ben eerlijk gezegd een beetje huiverig om zoiets naar bulten te brengen. Zou het officieel wel mogen? Het 1b nu ln wezen toch belachelijk dat we ons dat moeten afvragen." Hogere macht HIJ is ook nog Zeeuws KVP-voorzitter en als we het daarover hebben belanden we ln rus tiger vaarwater. „Ik voel me er redelijk wel bij en ik hoop dat het snel het CDA wordt" kan hij ontspannen vaststellen. In Zeeland is het 'samen uit samen thuis' van de drie confessionele partijen volgens hem alleen nog een kwestie van een formeel besluit De statenfracties zitten op één lijn en ook de bestuurlijke contacten zijn goed. Plaatselijk is er hier en daar weliswaar nog wat wrij ving en in het persoonlijke vlak ls af en toe een rimpeling merkbaar. „Maar", zegt Du sarduijn, „alom ln Zeeland vindt men toch dat eenheid nodig is. Ik zie niet ln waarom het niet zou kunnen. Dat geldt ln feite ook landelijk, hoewel daar de persoonlijke me ningsverschillen scherper liggen. Maar als je er de kamerverslagen op naleest dan vind je toch geen reden om apart verder te gaan. Confessionele kamerleden spreken veel va ker namens het CDA dan namens hun eigen partij." Burgemeester Dusarduijn heeft vele bezig heden. nauwelijks vol te houden zonder een 'brok idealisme' zoals sociologen dat noe men. Hij heeft duidelijk moeite er over te praten. „De moet het wel eens bij een hogere macht zoeken. Ja, dan komt Je geloof om de hoek kijken, daar vind ik kracht ln. Dat is nodig, als Je zoals ik ln je leven kiest voor minderheden. Het is niet eenvoudig, maar ook een geweldige ervaring als Je Iets kunt betekenen voor een bejaarde, een gehandi capte of gewoon Iemand die het niet meer ziet zitten. Maar moet ik dit nou allemaal wel zeggen. Laat me alsjeblief ln leder geval niet met dat kransje om m'n hoofd rondlo pen."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 19