Dikke Van Dale
nog dikker
Dies de
houten
Magistrale
Schubert in
Jonge maakt grote
wand in kerkgebouw
BRINK Luchtverwarming
Lentefeest
in bossen
bij Veere
ZATERDAG 20 MAART 1970 MOVINCIAIE ZEEUWSE COURANT 13
(jw Installateur: I
MAASAIR B.V.-THOLEH
Amptrestraat 1, Postbu» 24, Telefoon (01660)21 50
'Hij had het daarmee ongeweten
'bij het juiste eiimd, want van huis
'uit is Dies de Jonge timmer-
Dies de Jong werd in 1948 te
Brouwershaven geboren, ging in
Zierikzee naar de lts. en later
naar de toenmalige uts'in Vlissin-
gen. Hgj werkte onder meer bij
De Schelde en trok vervolgens
naar de kunstacademie te Rotter
dam, waar hij afstudeerde in gra
fiek, tekenen, schilderen, ontwer
pen en objecten. Dat was in 1954.
.Daarne" zegt hij- js het gaan
lopen." Hij kwam terecht bij ga
lerie Wetering in Amsterdam,
waar hij vorig jaar een overzicht
stentoonstelling kreeg en dr.e ook
volgend jaar weer op het pro
gramma staat.
In Middelburg deed hij mee met
de kerstsalon en verder hangt er
■werk van hem in Den Haag. Van
het respectabel aantal exposities
is met name die van de internatio
nale Bienale voor grafiek in Bed
ford opmerkelijk.
Op het programma staat nog een
Kyck over den dyck' in Dord
recht. Hij verkocht ook werk
aan verschillende musea en het
sociaal fonds voor de bouwnij
verheid.
„Ik vind het leuk dat ik met
mijn werk k3n functionren tus
sen zeg maar de bouwwereld en
de kunstenaarswereld- Een hele
boel kunstenaars zouden eigenlijk
een technische vooropleiding
moeten hebben. Je hebt dan zicht
op en gevoel voor je materi
aal."
in de Noordijkstraat in Brouwers-
ahven heeft verbouwd en waar
eens zijn grootvader woonde,
zijn de tekenen van zijn vakman
schap zichtbaar: een houten wand-
banken, een tafel .een bed ernaast
Dies de Jonge is een kunstenaar
die zijn kwaliteiten als timmer
man aanwendt bij zijn werken.
Hier is hij in de grote hervormde
kerk van Brouwershaven bezig
met potlood en winkelhaak.
een omgebouwde mangelpotets-
pers.
Etsen getuigen van zijn liefde
voor het gereedschap:
Dies de Jonge trekt zich niets
aan van de stromingen in het
kunstenaarswereldje. Hij begint
iedere morgen om acht uur en
werkt hard. „Ik blijf gewoon
doorgaan", zegt hij. ..ik ga niet
uren zitten wachten op inspiratie.
Die komt wel als ik bezig ben
En kijkend naar de houten bogen
in de Brouw ershavense kerk:
„Dat is een schitterende houtcon
structie. Ik hoef maar naar bo
ven te kijken om niet overmoe
dig te worden."
DEN HAAG Aan de voor
avond van de boekenweek is
een nieuwe utgave versche
nen van het Groot Woorden
boek van de Nederlandse
Taal, beter bekend als 'de
Dikke van Dale'. Het nieuwe
werk doet zijn naam alle
eer aan, omdat het bedui
dend in omvang is toegeno
men. Vierhonderd pagina's
meer dan de uit 1970 date
rende negende druk. De
thans verschenen tiende
druk bestaat uit twee delen,
die in totaal 3220 pagina's
tekst omvatten met ruim
220.000 woorden. De eerste
Van Dale, uitgegeven in 1872
telde 70.000 woorden.
Volgens dr. c. Kruyskamp uit
Leiden, die 35 jaar lang als enige
redacteur voor het Van Dale-
Woordenboek heeft gewerkt, kan
het nog zo omvangrijke werk
onmogelijk alle Nederlandse
woorden die sinds 1872 zijn ge
bruikt. bevatten, aangezien dit
aantal naar schatting minstens 5
miljoen bedraagt. Wel kan gezegd
worden, dat de nieuwe uitgave
volledig is war de grondwoorden
betreft.
Veel echt nieuwe woorden ko
men er, aldus Kruyskamp, niet
bij. Wel nieuwe begrippen voor
bestaande woorden. Een groot
aantal van deze nieuwe begrippen
heeft hij in de tiende druk van
..de Dikke van Dale" opgenomen-
Onder meer uitdrukkingen als:
het groene hebt geven, een bruin
café. zwart kijken, witte benzine,
blauwe zone. of de gele
kaart.
In tegenstelling tot vorige
drukken is de omslag van het
tweedelig woordenboek niet meer
groen van kleur, maar rood- Al
leen al het drukken van het werk
heeft twee jaar geduurd. Het
kost f 175.- en is met ingang van
vandaag in de boekhandel ver
krijgbaar.
Vlamingen
Het eerste exemplaar van de
nieuwe druk is door uitgeverij
Martinus Nijhoff uit Den Haag
aangeboden aan dr. Anne Vonde
ling, voorzitter van de Tweede
Kamer, aangezien hij zich sterk
beijvert voor het omzetten van
ambtelijke teksten in begrijpelijk
Nederlands Dr. Vondeling is net
als de Vlamingen, aldus de uitge
verij, erg taalbewust. Onze zuid
erburen zijn dit in sterkere mate
dan de Nederlanders. Dit meent
uitgeverij Martinus Nijhoff te
kunnen afleiden uit het feit. da-
de Vlamingen van de tot- nu toe
verkochte exemplaren van „de
Dikke Van Dale" (ruim 500.000)
er meer dan twee keer zoveel
hebben afgonomen dan de Neder
landers.
De eerste druk verscheen in
1872, kort na het samenstellen
ervan door de Zeeuwse onderwij-
zer Johan Hendrik van Dale ui:
Sluis. De geschiedenis van he:
Nederlands woordenboek gaat
bijna vier eeuwen terug. :oen
Comelis Kiel of Kiüaan zijn Ety-
mologicum Teutonica Linguae sa
menstelde. waarvan de derde en
tevens definitieve druk in 1599
verscheen.
Het woordenboek van de Ne
derlandse Taal, waaraan eön
groep van vooraanstaande taalge
leerden werkt en waarmee reeds
meer dan een eeuw geleden een
begin werd gemaakt is intussen
nog niet voltooid. Hiervan is deel
24 verschenen, met als laatste
woord „vogel"-
Onderwijzer
Johan Hendrik van Dale werd op
15 februari 1828 geboren in Sluis.
Zijn ouders waren 'van den bur
gerstand' zoals later in een 'Le-
vensberigt' door zijn vriend H. Q-
Jansen uit Sint Anna ter Muiden
werd vermeld. Als ki'nd was Jo
han Hendrik vaak ziek. „Hij had
een zwak, teeder gestel en leed
vooral aan een buitengewone ze
nuwachtigheid. Zijn voortdurend
lichaamslijden bracht te weeg
dat hij nu en dan weken moest
te huis zitten .In deze tijd van
eenzaamheid greep hij naar de
boeken, als weldadige middel van
troost en afleiding", aldus Jan
sen.
Van Dale deed zich kennen als
een begaafd. Intelligent jongmens
dat goed kon leren. Hij A-as zes
tien toen hij de 'vierde onderwij
zersgraad' behaalde, vier jaar ia-
ter stond hij al als waarnemend-
hoofd voor de klas-
Van Da'e had veel belangstelling
voor geschiedenis, vooral voor
die van ziin geboorteplaats Sluis.
Hij werd later als stadsarchivaris
aangesteld. Ondanks zijn 'zwak.
teeder gestel' ontwikkelde Van
Dale met zijn bruisende energie
een enorme activiteit in zijn ge
boorteplaats voor het Nut van "t
Algemeen en als mede-oprichter
van de Rederijkerskamer "De
Oranjebloem', waarvan hij een
der stuwende krachten was. Maar
vooral was hij geboeid door het
wonder van de Nederlandse taal
die zich steeds sneller zelfstandig
g:ng ontA-ikkelen. Hij deed daaro
ver een aantal belangwekkende
publicaties.
De eerste Van Dale naderde zijn
voltooiing toen Jan Hendrik ern
stig ziek werd. Hij werd het
slachtoffer van de pokken en
stierf op 18 mei 1872. Hij heeft
zelfs zijn boek. dat kort daarop
verscheen, niet meer in druk ge
zien. In Sluis werd in 1924 een
borstbeeld van hem onthuld. Het
eigenlijke monument echter is
voor hem de Grote van Dale
waarvan drukken verschenen in
1884. 1898. 1914, 1924, 1950. 1961
en 1970 die steeds werden uitge
breid. Zij a-eröen altijd uitgsge-
ven door Martinus Nijhoff. De
laatste 35 jaar heef: vooral dr. C-
Kruyskamp ui: Leiden zijn stem
pel op het werk gezet.
HANS WARREN
VEERE De groep CER Culturele
ex Requiescat) houdt vanavond za
terdag in de bossen aan de Land-
schuurweg bij Veere een 'lentefeest'.
De groep van amateur-kunstenaars wil
oe manifestatie om middernacht laten
beginnen. De bedoeling is het lente-
Eebeuren op een artistieke manier te
beleven. Zo zullen uitingen van kunst
jn een soort vuurwerk a-orden ver
brand. CER hoopt uit die verbran-
Qing-ais-danrf een meuw dramatische
expressie te puren.
TIMMERENDE KUNSTENAAR WERKT IN BROUWERSHAVEN
Imcond radio, 22.00 aar
fOORDEN IN DE AVOND'
«VER DE DICHTER EN
ROMANCIER HANS WARREN
HILVERSUM Vanavond zater
dag is het literaire programma
"Voorden in de avond' dat van 22.00
tot 22.30 via Hilversum II wordt
nitgezonden. gewijd aan de dichter
Hans Warren.
Ellen Vogel zal in dit programma
lezen uit onder meer Warren's Verza
melde Gedichten en de bundels "Hera-
kles op de tweesprong', In memoriam
Jac. P. Thijsse' en de nieuwverschenen
bundel "Winter in Pompei'. De pianist
Joop St.okkermans verzorgt demuzika-
!e omlijsting. Het (serie-)programma
staat onder eindredactie van Jan
Spierdijk.
Behalve "Winter in Pompei' verscheen
onlangs ook Hans Warren's korte
romandebuut 'Steen der hulp'. Dit
Jaar verschijnt bij de Amsterdamse
uitgever Bert Bakker-Contact een
nieuwe dichtbundel van Hans Warren.
Bij dezelfde uitgeverij wordt ook de
roman Demetrios' gepubliceerd.
Hans Warren is dit najaar 25 jaar als
letterkundig kronikeur aan de PZC
verbonden.
DEN HAAG: Kamervoorzitter goed en begrijpbaar taalgebruik. De Groot van uitgeverij Nijhoff
Vondeling (R), ijveraar voor ontvangt uit handen van de heer de nieuwe ltiendedruk van de
Dikke van Dale-
en S; rj. Para B:rsirigh geopend.
Dat K-'.x-urde me: een inleidend woord
van dc- kunstenaar zelf Hij vertelde
ie's over de achtergronden van zijn
werk en een recente reLs door Peru.
Hel duo Marianne Dijkman (dwars-
fluit) en Tom Burmanie (gitaar) zorg
de voor muzikale interm>-77i. De ten-
toonstelling van de van Curacao afkom
stige Sam Para Birsingh loopt tot 8
april.
ROLAND TRAD OP IN
DELTA BLUES CLUB
Culturele Hereniging 1 PT"1 L"'7(3P
houdt ledenvergadering AJiCi
WERK BESTEMD VOOR
TENTOONSTELLING
HOUTKUNSTENAARS
ÖBROUWERS HAVEN In de
grote hervormde kerk in Brou
wershaven werkt de kunstenaar
Dies de Jonge aan een grote
houten wand van 5x2,85 meier.
Wanneer de houten wand over
een week of twee klaar is gaat
hij naar Galerie Nouveiles Ima
ges in Den Haag om daar ten
toon gesteld te worden tijdens de
internationale expositie van hout-
kunstenaars.
Om aan de wand te kunnen wer
ken a-as zijn ateliertje in Brou
wershaven te klein, evenals dat
in Rotterdam. Zijn moeder is
kosteres van de kerk te Brou
wershaven en daarom lag het
voor de hand dat De Jonge m die
kerk aan het werk ging. Het
kerbesüuur vond het goed; de
gemeente gaat 's winters in een
ander gebouw ter kerke en de
bevolking laat de kunstenaar ver
der rustig zijn gang gaan. De
enige bezoeker is de timmerman
Van de plaatselijke firma Van de
Velde, die het hout op maat afle
vert.
Het ontwerp van De Jonge staat
to maquette-vorm in een hoekje
van de kerk. Daaraan is duidelijk
te zien dat de wand waaraan hij
nu bezig is, Is geïnspireerd op
een bewegende blokschaaf. De
spijkers d<ie de onderdelen verbin
den vormen een wenzelijk onder
deel in heit ontwerp. Dies de
Jonge zond de maquette in naar
Galerie Nouvelles Image, waar
hij onder meer al grafieken en
etsen exposeert, en daar was
imen zo enthousiast dat hij er
meteen een opdracht voor
kreeg.
Wat er verder met zijn werk
gaat gebeuren, na de internatio
nale expositie, weet de kunste
naar nog niet Misschien blijft
het in de galerie of komt er een
koper die er een pracht van
tussenwand in zijn woning aan
zal hebben, want ook de achter
kant van het kunstwerk is de
moeite waard als gevolg van het
boeiende lijnenspel van het fra
me.
Gereedschap speelt een grote rol
in het werk van De Jonge. Een
recensent schreef eens: ,-De Jonge
had een goede timmerman kun
nen worden."
EXPOSITIE VAN SAM
PARA BIRSINGH IN
'DES BEAUX ARTS'
TERNEUIEN GEOPEND
GOFS Vr''dagavond tred in de
Goer I)-Jta Blues Club de Belgische
mn-"Pent Poland op. Roland, die do«r
r< problemen later arrivee'de kan
zeplmi' was. werd voorafgegaan door
de akoestische gitaristen Bert de Boer
en c'm r de voor»; In Z'-euwsch-Vlaan
deren bekende g'*« 1st Gert de Meyer,
die enk-Ie >-erj< -s van de e'pee liet
horen die hij blnnenkct hoopt uit te
brengen.
I Hierna was het de beurt aan Roland,
I die hgen met een akoestische act.
waarin hij werd bijgestaan door Jan
B'.ok cp men: harmonica Na deze act
werden de engeveer honderd aanwezi
gen ver echt naar de grote zaal van
ontmoeting f centrum De Veste' te
gaan omdat de voorzaal waar de
"olues a vend was begonnen te klein
-werd.
Peter Janssens. bestuurslid van de
Delta Blues Club. vertelde: „De ruimte
hiervoor werd echt te klein, daarom
gaan v.-e naar de grote zaal a-aar de
'mensen wat comfortabeler kunnen zat-
'ten, zodat iedereen ook een goed
overzicht van bet geheel krijgt en niet!
ergens achteraan in een hoekje wordt
'gedrukt." In de grote zaal speelde
Roland het elektrische gedeelte van
I zijn optreden a-aarbij hij in het twee-
de ceel begleid werd door het muisor
kest van de Delta Blues Club, de
Goese bluesband Aiemehassus.
CONCERTZAAL, ZIERIKZEE
Amsterdams FhithannontAch Orkest o.\ v. An I
ton Kersjes m.m.v, Abbte de Quant, fluit er,
t'na O'Donovan, harp Composities van Mozart
Schubert en Orthdl,
ingesteld op pd opera en de sympho-
dit concert. waar de goed bezette zaal
zee komt musiceren. Ik begrijp niet,
De "Symphonic nr. 9' van Franz
Schubert, die het Amsterdams
Philharmonisch Orkest vrijdagavond
na de pauze in De Concertzaal -e
Zierikzee uitvoerde, stond centraal in,
dit programma.
De componist, die dit werk kort voor
zijn dood schreef, had eer. nieuA-e
symphonische stijl geschapen er. hij
was zich terdege bewust van deze
creatie. Kort voor zijn dood moet hii
hebben verklaard: „Ik wil niets meer
van liederen horen" (hij schreef er
meer dan 700), ik heb me helemaal
ingesteld op de opera en de svmpho-
nie. Schubert heeft deze compositie
nooit meer zelf kunnen beluisteren,
helaas Hoewel in zijn werken de
tragiek en weemoed vaak de over
hand hebben, is er in deze negende
symphonie niet veel van te bespeuren.
Hét wexfc vergt van de toehoorders
een uiterste concentratie, want de
compositie duurt bijna een uur; maar
evenzeer stelt het aan het orkest hoge
eisen, die vrijdag echter volledig inge
willigd werden. He: treede deel ''Ar.
dame con moto') moge wat aan de
(te?) lange kant zijn en daarom rüetl
altijd even boeiend, het 'SeheTzo' en I
de "Finale' daarentegen brachten weer
die levendigheid die meh juist nodig
had om enigszans over het dode punt
uit het tweede deel heen te komen.
In het briljant gespeelde slotdeel
komt ook nog even een motiefje ui'.
Beethovens negende om de hoek kij
ken.
Het A-erd een uitermate boeiende tot-
voering waarin dirigent en orkest zich
ten volle gaven en op deze wijze
kwam er een uitvoering :ot stand, die
men zich in Zierikzee nog lang zal
heugen Een langdurig slotapplaus I
was ioon naar A-erken voor dirigent
en orkest.
Her. concert werd geopend met de
"Picoola Sinfonia' van Léon Or
tihèl. Deze tweede symphonie. die in
een uitgebreide bezetting werd uiige
voerd, is voor deze zaai niet interma I
te geschikt. Akoestisch (en dat is
Jammer voor de toehoorders') is de I
zaal gewoon slecht, maar daar is nu
eenmaal niets aan ;e doen Zodoende 1
kan het geluid ook moeizaam zijn
weg vinden en knjgt men zelfs een
soort 'overproduktie'.
Het stuk sprak de bezoekers ondanks
deze gebreken toch wel aan. Orthel's
muziek doet af en toe wat melancho
l.ek aan; ze heeft soms wat weg van
lilmmuziek en musical-effecten rxiden
er ook een weg in. hoewel Orthè.
daar indertijd vast niet aan gedacht
heeft. Anten Kersjes en de rijnen
gaven er een geïnspireerde uitvoering
van. waarbij aiie groeperingen to het
orkest om beurten aan hun trekker,
kwamen en waar ook in het samen
spel een hoge grand van perfect.e
werd bereikt.
Het programmagedeelte vóór de
pauze werd afgesloten met ht
"Dubbelconcert voor fluit en harp mt
orkestbegeleiding in C' K.V. 299
Deze compositie werd door Mozart ii.
1778 te Parijs geschreven en heeft rr
karakier van de opgewekte ge/>
schapskunst, zoals dat in de 'Symph-.-
nie concertante' vaak voor kom
Voor de solistische prestaties hierin
tekenden de fluitiste Abb ie de Quant
en de harpiste Una O'Donovan
Mozart's muziek was na de nog;
luidruchtige klankkleuren van Or.be
een sterke tegenstelling- Her. orkes
in kleine bezetting, begeleidde de se
listen nauwgezet en nauwkeurig. A:
ton Kersjes liet de solisten geheel e.
al de vrije hand en dat was aan ce.
bescheiden artisten beiden we', b
steed, want met alleen was het
menspel onderling tot in de perfect
verzorgd, ook het samenspel met h<
orkest was vlekkeloos. Hoewel
fluit als solo-instrument al gauw o<
boventoon voert en zodoende de har
wel eens teveel als begeleiding nas:
voren komt. was er waar Una O'Do
novan ais soliste naar voren kwam.
veel te genieten.
De cadenzen werden in alle dein:
uitermate ooncensieus uitgevoerd er.
zodoende was er veel te genieten t
dit concert, waar de goed bezette zas.
attent op reageerde met een spontaan
applaus.
Ik heb herren vertellen dat het Am
sterdams Philharmonisch Orkest in 6-
toekomst alleen r.og maar in Zier.
zee komt musiceren. Ik begrijp nie'
dat er in Middelburg. Vlissirtgen. Go-:
cf Temeuzen geen belangstelling me
zou zijn voor dit uitermate goe-
orkest. Wie neem; eens initiatief? Mc
kan niet alleen van koffieooncertc
bestaan.
OUWERKERK - Vrijdag 26 maart ver
houdt de culturele vereniging een al
gemene ledenvergadering in het dorps-1
huis. Op deze bijeenkomst treedt het
heie bestuur af. Wie zich beschikbaar
wil stellen voor een bestuursfunctie
kan dat voor de aanvang van de
vergadering kenbaar maken aan de
voorzitter- De vergadering begint om
20 uur.
