PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ONDERZOEK NAAR
STEEKPENNINGEN
VAN WERKSPOOR
Eisen van 12,15 en 18 jaar
tegen Molukse treinkapers
Bij gesloten Ooster schelde op lange
duur geen grote afschuring van kust
CDA wil verder
regeren met links
Zweden krijgt een koningin
Goed dat ze
er nog zijn
pag. 2
219e jaargang no. 62
Zaterdag 13 maart 1976
Qrod tollektle spijkerbroeken,
truitjes en rokken in óm mode
kleuren rood. wrt en blauw voor
J^HELHQ BOETIEK
DEN UYL: „ALS BERICHTEN KLOPPEN"
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De regering onderzoekt of het waar is dat Werkspoor in 1951 voor 30 miljoen
galden aan steekpenningen heeft betaald aan vooraanstaande Argentijnen. Ook wordt nagegaan of
het Juist is dat de Nederlandse regering en de toenmalige president van de Nederlandse Bank,
Holtrop, daarbij een rol hebben gespeeld. Op zijn wekelijkse persconferentie na afloop van het
kabinetsberaad heeft premier Den Uyl vrijdagavond het Werkspoor-verhaal niet tegengesproken.
POLITIEK PROGRAM
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De drie christelijke partijen, KVP, ARP en CHU
zijn vrijwel klaar met het formuleren van een gezamenlijk po
litiek programma. Daarin wordt de politieke koers van het CDA
voor de komende vijf jaar uitgestippeld. De hoofdlijnen van het
programma passen bij een voortzetting van de samenwerking
tussen KVP-ARP en de progessieve partijen in het kabinet-Den
Uyl.
Enige hoofdpunten:
Er moet gestreefd worden naar
«en algehele verbetering van de werk
gelegenheidssituatie. Dat kan onder
neer via beteugeling van lonen, prij-
sq, overige inkomens en sociale uit-
ieringen. Hogere inkomens zullen blij-
itnd afgeremd worden; lagere mogen
nog wel iets in koopkracht vooruit
gaan. Het inkomensbeleid, dat ook de
kleine zelfstandige ondernemers kan
sen moet bieden, dient te worden
aangevuld met een vermogensaanwas-
dehng;
Op het terrein van de vernieuwing
van onze economie bepleit het con
cept verbetering en uitbreiding van de
instrumenten die de overheid ter be
schikking heeft. Werkgevers en vakbe
weging zouden per bedrijfstak overle-
weging zouden per bedrijfstak overleg
organen kunnen stichten, waarin ge-
teringen, sociaal beleid, rendementen
en de arbeidsmarkt. De overheid kan
dergelijke vormen van overleg stimu
leren en meer aanzien geven;
^mdssg in
fte krant
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 5, 6, 7, 12, 13 en
15;
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11;
Sport op pagina 17;
Radio en televisie op pagina
31;
Financieel nieuws op pagina
33.
En in de
zaterdagkrant
SURINAME
pag. 19: Tony van der Meulen ver
telt op deze pagina hoe
Nederland destijds aan
Suriname is gekomen. De
Zeeuw Abraham Crijnssen
speelde daar een belang
rijke niet zachtzinnige
rol.
ONKERKELIJKHEID
pag. 21: in zijn rubriek 'Bewoon
de wereld' heeft onze me
dewerker A. F. M. C.
Koopman het deze week
over de onkerkelijkheid
in ons land. Hij doet dit
naar aanleiding van een
enquête van het Kath.
Soc. Kerkelijk Instituut:
Stemmen uit de Kerken;
Eddy Brugman en z'n Pal
lieter.
pag. 23: Zeeuws Museum brengt
hommage aan Marcel
Broodhaers;
Nieuwe boeken.
NOS-JOURNAAL
Pag. 29: Ed van Westerloo strijdt
legen 'de grijze gehakt
bal'. interview met de
nieuwe hoofdredacteur
van het NOS-journaal;
'Binnen en Buiten' met
Hans Warren.
POP
Pag. 25: Poppraet;
Schaken, dammen, bridge.
Het is niet vol te houden om alle
sociale uitkeringen blijvend even snel
te laten groeien als het minimumloon.
Een zekere ontkoppeling is daarom
onvermijdelijk. Verder dient bij het
streven naar een meer verantwoorde
omvang van de sociale uitgaven ook
de kinderbijslag niet te worden ont
zien. Bij het beperken daarvan dient
de grootte van het gezin en de draag
kracht van de ouders een grote rol te
spelen;
De salarissen van ambtenaren die
nen, voor zover zij vooruitgelopen
zijn op ontwikkelingen in het bedrijfs
leven, te worden bijgesteld. Ook het
(voor de overheid onbetaalbare) wel-
vaartsvaste pensioen dat ambtenaren
cn politici nu genieten, dient waarde
vast te worden gemaakt, hetgeen dus
een verlaging van pensioenrechten in
houdt;
Het vormen van (eigen-woning)be-
zit door de grote massa moet blij
vend gestimuleerd worden. De vermo-
gensaanwasdeling dient daarbij aan te
sluiten. Verder zullen rentekosten fis
caal aftrekbaar moeten blijven,
onderhoudskosten van de eigen wo
ning zouden weer aftrekbaar gemaakt
kunnen worden, zodat de belangstel
ling voor koophuizen verder toe
neemt;
Bij de belastingheffing dient meetr
rekening te worden gehouden met de
inflatie, zodat bij voorbeeld schijnwin
sten niet langer belast zijn. Ook het
sparen van relatief geringe bedrc
zal fiscaal aantrekkelijker gemaakt
moeten worden, om de bevolking ook
op dit terrein enige bescherming te
bieden tegen de geldontwaarding.
Daar staat tegenover dat het heffen
van belasting op vermogenswinsten en
op het autobezit mogelijk uitgebreid
dient te worden.
Terughoudend staan de christen
democraten tegenover het bouwen
van kernenergiecentrales. Zuiniger
omspringen met energie en grondstof
fen willen zij, waar mogelijk, bevorde
ren. Het milieubeleid van heit kabinet
dient te worden uitgebouwd, zodat
ons land in de loop van de jaren
tachtig weer schoon is.
Het gezin dient de hoeksteen te
blijven van de samenleving. Andere
vormen van samen leven (ongehuwde
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
Wanneer na het weekeinde blijkt
dat de zaken zich ongeveer hebben
toegedragen zoals de kranten vrijdag
meldden, dan zal het kabinet opdracht
geven tot een nader onderzoek- Hoe
dat opgezet zou moeten worden is
nog niet beslist. Den Uyl nam dr.
Holtrop. momenteel lid van het drie
manschap dat nagaat of prins Bern-
hard een rol heeft gespeeld in de
omkooppraktijken van de Amerikaan
se vliegtuigfabriek Lockheed, uitdruk
kelijk in bescherming. Hij zei aat
betalingen naar het buitenland in die
dagen via de Nederlandsche Bank
moesten lopen, maar dat de directie
al die opdrachten uiteraard niet onder
ogen kreeg.
Verder legde de premier uit dat de
departementen van financiën (toen be
mand door de socialist Lieftinck) en
van economische zaken (Van den
Brink KVP) in eerste instantie beslis
ten of er vergunning werd gegeven
voor de overboeking. Onderzoek had
de premier nog nauwelijks gedaan,
maar toch wilde hij nu al wel verkla
ren het onwaarschijnlijk te achten dat
dr. Holtrop iets te verwijten val.
In het VPRO-radioprogramma Em
bargo heeft de toenmalige directeur
van de Nederlandsche Bank mi. J. H.
O. graaf van den Bosch vrijdagavond
echter verklaard dat Holtrop die
zelf niet te bereiken is wel degelijk
van de transacties moet hebben gewe
ten- Berichten dat dr. Holtrop, die
dezer dagen uit de VS terugkeerde,
daar bij zijn naspeuringen niet over
voldoende papieren beschikte om de
gelijk te kunnen werken, verwees de
premier naar het rijk der fabelen. Het
kabinet zorgt er steeds weer voor dat
(Zie slot pagina 1 kolom 5)
KARL GUSTAV XVI VERLOOFD MET WESTDUITSE
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM De 29-ja-
rige Zweedse koning Karl
Gustav XVI heeft zich ver
loofd met de 32-jarige Syl
via Renathe Sommerlath, de
dochter uit een Westduits
middenstandsgezin in Mün-
chen. Dit is vrijdagmiddag
officeel bekendgemaakt.
Him verloving is een zaak
waaraan sedert 1972, toen zij el
kaar troffen bij de Olympische
Spelen in Muenchen, veel aan
dacht is besteed en daarom komt
deze verloving ook niet als een
verrassing. Sylvia Sommerlath is
de laatste jaren
bezoek geweest in Zweden, waar
zij zelfs op geheime militaire
vliegvelden geland is om daarna
naar een van de zomerhuizen of
kastelen van de koning te worden
gebracht.
Haar familie bevond zich vrij
dag al in Stockholm er. vrijdaga
vond werd het verlovingsfeest ge
vierd op het koninklijk slot in
Stockholm, gevolgd door een hul
diging door de buiten het paleis
verzamelde menigte. Verwacht
wordt dar Sylvia Sommerlath de
koning zal vergezellen op zijn
komende bezoek aan de Verenig
de Staten begin april. In de
Zweedse monarchistische geschie
denis hebben koninklijke verlo
vingen altijd plaatsgevonden op
een vrijdag, zoals bij alle prinses
sen: Margarethe, Birgitta, Desire
en Christina.
Tijd en plaats van het huwelijk
zijn nog niet bekend, maar wor
den vanochtend om elf uur tij
dens een persconferentie in het
paleis bekendgemaakt, waarbij
nadere bijzonderheden rond deze
verloving en het komende huwe
lijk uit de royalistische doeken
zaï worden gedaan.
Interessant in verband hiermee
is een onderzoek, dat kort gele
den werd gehouden naar de op
vattingen van de Zweden ten op
zichte van het koningshuis.
Slechts 12 procent van de onder
vraagden vond dat Zweden een
republiek moest worden, terwijl
66 procent in ieder geval een
voortzetting van de monarchie
wenste. Dat verlangen gaat nu
dus in vervulling' Tijdens zijn
bezoek aan Nederland in juni a.s.
is de Zweedse koning geen vrijge
zel meer.
RAADSMAN VRAAGT COLLECTIEF VONNIS
(Van onze verslaggever)
ASSEN Het leek alsof het
om dagen ging in plaats van ja
ren. Twaalf tot achttien jaar wil
de officier van justitie de zeven
treinkapers in de gevangenis
houden; de betrokkenen toonden
toen ze dat hoorden, geen spoor
van emotie. Met een vage glim
lach om de lippen alsof het niet
om hen zelf ging maar om ie
mand met wie zij niets te ma
ken hadden, hoorden ze de eisen
aan .Naar het leek gevoelloos,
zoals tijdens het hele proces.
Hoeveel jaar het er ook worden.
niemand zal een klacht van hen ho
ren lrZe hebben het over voor de
strijd. Geen straf zal hen ooit van die
strijd afhouden. Nederland heeft al
vele tientallen andere straffen opge
legd aan Züidmolukkers. Het haatte
niet en het zal ook niet baten", rea
geerde raadsman mr. H. W. J. Droe
sem vrijdag op die eisen.
„Ik weet dat ik te veel vraag en dat
het niet kan, maar het zou het beste
zijn ze terug te laten gaan naar de
wijk waar ze wonen om hen te laten
vertellen dat dit niet de wijze is
waarop de strijd moet worden voort
gezet. Niet de gevangenis, maar de
drie doden maken waarschijnlijk in
druk op de jongens".
De raadsman zei te hopen dat de
rechtbank een vonnis wijst waaruit
vooral wijsheid spreekt. „Uw vonnis
moet aan de nabestaanden, aan de
directe slachtoffers en aan de Neder
landse samenleving geven wat Neder
land toekomt, maar het moet aan de
Zuidmolukkers geven wat de Ziridmo-I
lukkers toekomt- Ik hoop dat de dood
van drie mensen wel zin krijgt en
leidt tot een bezinning die verschrik
kelijk nodig is", pleitte mr. Droesen
tij des de laatste uren van het pro
die in Januari 1971 gol-
>P 2 december 1975 nog steeds
waren".
Collectief
Als voorbeeld van zo'n wijs vonnis
haalde mr. Droesen de uitspraak van
de Haagse rechtbank aan na het pro-1
ces tegen de verdachten van de actie-;
Wassenaar. Het werd uitgesproken 3n
januari 1971. „Het vonnis gaf straf,
maar ook troost aan alle Zuidmoluk
kers. Het was een les voor de rege
ring en dat heeft conflict.-voorkomend
en criminaliteitsbestrijdend gewerkt in
de Zuidmolukse gemeenschap".
„Het zijn altijd rechters geweest die
de Nederlandse regering hebben te
rechtgewezen als het om Zuidmoluk
kers ging. Helaas is de les van de
rechter door de Nederlandse regering,;
parlement on volksgemeenschap niet
opgenomen. Voor mij geldt dat de!
Mr. Droesen had de verdediging In
zijn eentje op zich genomen omdat de
verdachten dat hadden gevraagd-
Maar ook omdat anders de advocaten
van ieder apart eikaars cliënten te
veel zouden aanvallen. En dat willen
de kapers niet. Ieder is zoals zij
woensdag en donderdag ook al steeds
verzekerden verantwoordelijk voor
alles en zo willen ze ook gestraft
worden.
„Weeg niet ieders inbreng, geef ge
lijke straffen. Iets anders wordt als
onrechtvaardig beschouwd. Beoordeel
deze zeven Zuidmolukkers niet als
zeven individuen. Nadruk op individu
(Zie slot pagina 3 kolom 6
PROF. IR. P. A. VAN DE VELDE, HOOGLERAAR TH IN DELFT:
GEEN GROOTSCHEEPSE
OPERATIE NODIG OM
KUST TE BESCHERMEN
(Van onze Haagse redacteur)
DELFT Als zou worden
overgegaan tot afsluiting van de
Oosterschelde, dan zal dat ook
op de lange duur niet zo'n om
vangrijke afschuring van de kust
tot gevolg hebben, dat groot
scheepse kustbeschermingswer-
ken moeten worden uitgevoerd.
Dat is de mening van prof. ir.
P. A. van de Velde, hoogleraar
waterbouwkunde aan de Tech
nische Hogeschool in Delft. Vol
gens professor Van de Velde
vindt in de periode kort na af
sluiting van een zee-arm een aan
vulling van zand tegen de kust
plaats. Op de langere termijn
kan afschuring ontstaan. „Maar
het is pertinent niet waar dat
een grootscheepse operatie zou
moeten worden uitgevoerd om
de kust tegen die afschuring te
beschermen", aldus de Delftse
hoogleraar.
uiterst ingewikkeld. „Ik stel dan ook
voorop, dat we de details niet precies
kunnen berekenen. Er zijn wel
mene tendensen aan te geven- Voor
de Oosterschelde is een in- en uitgaan
de stroming. Er is ook de getijdebe-
weging die van noord naar zuid langs
de kust en omgekeerd loopt. Die twee
bewegingen beïnvloeden elkaar. Het
gevolg is, dat voor de monding van
een zeearm een draaistroming ont
staat die voortdurend van richting
verandert". Het effect op de beweging
van het zand is, dat in en voor de
monding van de zee-arm loodrecht op
de kust zand verplaatst wordt. Da:
gaat gepaard met geul vorming.
Voor een kust zonder
wordt zandverplaatsing loodrecht op
de kust alleen veroorzaakt door de
golfbeweging en niet door stroming.
Voor de monding van de Oosterschel
de wordt die golfbeweging, die de
neiging heeft zand de zee-arm in te
schuiven, verstoord door da overheer
sende
richting van de golfbeweging gaat, die'
het zand afvoert in geulen en die he:
op platen brengt
Hupkes
fjantlijn
Wegvallen
Bij afsluiting van de Oosterschelde
zou de stroming loodrecht op de kus!
wegvallen. In grote lijnen heeft d3:
volgens prof. Van de Velde tot gevolg,
dat de golfbeweging meer kans krijgt.,
Dat betekent dat door de golfbewe
ging zand naar de kust toe verplaats:
wordt en dat vooral opvulling van de|
geulen opreedt- De ondieptes worden
afgevlakt en de geulen aangevuld.!
waardoor een nivellerend effect ont
staat. Het resultaat is ook, aat de;
dieptelijn dichter bij de kust komt. In j
het algemeen kan dus worden gesteld
dat naar de kuststrook meer zand
wordt verplaatst als een zee-arm
wordt afgesloten en dat de dieptes
dichter bij de loost komen te lig
gen.
Op langere termijn echter gaat een
ander effect meespelen. Als de Ooster
schelde word: afgesloten blijft uiter
aard de getijbeweging langs de kust
bestaan. De tendens langs de Neder
landse kus: is. dat de getijstroom
naar het noorden toe sterker is dan
die naar het zuiden en dus zal zand.!
da: eers: door de golfbeweging lood-,
recht op de kus: is verplaats:, vervol
gens naar het noorden wordt gevoerd.'
Op den duur heelt dat tot gevolg dat
ae koppen van de eilanden sterker!
worden aangetast Prof. Van de Vel-i
de: .J)at kan een halve eeuw duren
ik noem maar een periode, niemand
wee: dat. Voorlopig is het niet aan de
orde. Eers; krijg je een tijd meer
zand naar de kus: :oe. Dat is de ruwei
schets De aanvallen op de koppen I
van de eilanden zijn details, die je
niet kunt voorspellen, niet met wis-
(Zie slot pagina 13 kolom 3) I
plotseling overlijden
van J. W. Hupkaa, de
oud-vooratter van de <U-
ito der Koninklijke Mut
«chapplj Do Schelde, beu
ken: het heengaan van een
opvallende persoon! ijkbrtd
hij was een man van grote allure, die
voor het naoorlogse Zeeland rooi heeft
betekend- In 1948 kwam hij naar Vllv
siny.cn als Jongste directielid van de
Schelde-werf, op een ogenblik waarop
de situatie voor dit bedrijf niet bijzon
der gunstig was Toen hij ruim twaitSg
Jaar later, m 1969. afscheid nam
hij was toen éénenzestig was De
Schelde wn gezond, bloeiend eo geëz
pandeend bedrijf, inmiddels onderdoe:
geworden van een groter geheet, op
dat ogenblik Rijn-Schelde gefwtm.
Tic. beleid van Hupkea tussen 1W8
■1 l en 1969 was gebaseerd op me?,-
uitgangspunten, doeixteüingen die
hij nooit uit het oog verloor. De mrste
betrof de uitbouw van de afzet: ood-
rijn leiding richtte De Schelde zich op
de wereldmarkt, een politiek die tot
voortreffelijke resultaten leidde. Vóór
de tweede wereldoorlog was deze
scheepswerf en machinefabriek een-
en vooral een nationaal gericht b«Ir
geweest, maar Hupkes maakte daar
aan een eind- Hij
reisde de hele we-
reld af en bouwde
voor De Schelde een
kring van interna-
tionaie relaties op.
Ondertussen zorgde hij er voor dat
bedrijf een moderne oryarrf
•El***? do scheepsbouw stond
De Schelde in dit opzicht vocraan.
Hupkes' tweede doelstelling: de Neder
landse scheepsbouw moet kunnen con
curreren met het buitenland. Voor hem
betekerjoe dat een bundeling van
traenten: hij trek daaruit de coos»
duensus zorgde er voor dat Rijn-
Schelde ontstemd. Daarmee werd de
basis gelegd voor het latere RijpSchal-
de-Verolme-concem.
de achtergrond van deaw alge
mene uitgangspunten was het be-
i«d van Hupkes In de detaillering
b^J^ i .weloverv-"^ Welbewust
°'J 6611 die
Vhssm"'-e had aan-
een trEÜJUe onder de Smit
ten begonnen: vakmanschap en kwali
teitswerk stonden er bovenaan. Hij
zorgde voor aanpassing aan de etser.
I!® jf0 aaD a- kneden
01 leiü'Je tot
opvaUende specialisaties; reders kon-
J?03; ,rnoejIi. -:e schepen' altijd bij
De Schelde terecht, terwijl voor* d-
m^e^eepsbouw er alle «SLSt
öeeg. Op dit ogenblik pluk» De Sche -
de daarvan nog de vruchten: rij te de
K^^üseeroe marinewerf ren Ne-
TTupkes echter was teveel all-round
A «^memer om zich uitsluitend
de bouw van schepen
te houden. Hij bracht allerlei nJwwf
S^depaiSet -f
Qe taodwialenfabriek is daarvan een
vooroeeld - en ook richtte g
aandaent op wat men de 'geografische
expansie van De Schelde zou kunnen
06 CTOte Promo
ter van Schelcepoori, de nieuwe resn-
SS V* fx-
er 00 aanleg van de haven in Vhs-
smgen-Oost nog slechts werd gefluis
terd, vroeg Hupkes waar dit maar pas
g ,met luide stem aandacht voor dit
gelden bSKS£
MfiM ran «n
SSf-jlj98* :/r- Scheide-
M gebnflk genrnSTlS.
SSF£ï*ite 0301 z" "W
HuJkd
nm if!? >»K>™en al te take-
of ^L un verirex schreef rijn woe-
Eri Langman vervolgde: .Met is gevaar-
luk parallellen te ver door te trekken
rauu- toch: je vraagt je wel eens af
o. een verblijf in het beloofde land
voor Mozes niet op een teleurstelling
zou zijn uitgedraaid". Zo gezien was
riupses een wijs man: hij trok nch
terug op het hoogtepunt van zijn loop
baan. Bij zijn afscheid bleek welk een
groot respect men hem toedroeg in
alle geledingen van het bedrijf. Hij
was er met de verre, onbereikbare fi
guur. maar de man die er door leder
een werd gekend.
Tn de meest letterlijke zin van het
1 woord was Hupkes een opvallend
man: zijn robuuste gestalte beheer
ste elke kring waar hij binnentrad.
Langman zinspeelde daarop aan het
slot van rijn hier al eerder gedzeerxle
artiicel: .Nu rijn grote figuur achter
oe horizon van het vlakke Zeeuwse
land verdwijnt, past een eresaluut aan
de man die er in de eerste plaats toe
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
