Nazorg gegijzelden:
zorgen en onzekerheid
S^V\\\\\llll/«7fll\\l\\\\V^X\V\\IIII/////fl HIII/liM
SJOELEN WORDT
ECHTE RAGE
JACKS MET PIT BROEKEN MET PEP!
„IK BEN BANG IN HET DONKER"
13 it
lente
mode
breektdoorl
Kreymborgfa
S> EB ÜJÜLAAR ÉÉN ECHT Heuqa: 800 (absoluut 1 ste kouS) f/j
DE PRIJZEN
IN UW
HEUGAHUIS
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 12 MAART 19?6
CUBELLAS-„Mijn vrouw is door die
treinkaping veel meer veranderd dan
ik. Zij is zorgelijker geworden en onze
ker. Ik heb het verhaal die eerste nacht,
na mijn ontsnapping, zo vaak moeten
vertellen, dat ik het kwijt raakte. Ik
brak de ervaring onder het vertellen
gewoon af". Makelaar Rob de Groot uit
Groningen slaat een stevige arm om de
schouders van zijn vrouw en bestelt bij
de Spaanse ober een tweede kruiden
bitter. Maar in de bar van Liga Sin
Nombre, bet vakantieoord van de Bond
Zonder Naam, zijn meer liefhebbers
van deze vaderlandse medicijn en de
fles blijkt na een dag leeg.
De Groot is een van de 34 gedupeer
den van de gijzelingsacties in Wijster en
Amsterdam, die in Cubellas een paar
weken op verhaal kunnen komen. Het
Jordaan-cabaretzal de gasten het genot
van deze vakantie in 'Cubellas-aan-de-
zee' op zaterdagavond flink instampen
Hoewel de Jordaners zelfde Indonesiërs
tot een walsje kunnen verleiden is dui
delijk dat het alle gegijzelden en htm
familieleden in de eerste plaats gaat om
het vergeten van de doorstane ellende.
Sommigen hebben elkaar weergezien
bij de koningin. In dit noordelijke kust-
plaat-sje onder Barcelona wordt aarze
lend opnieuw contact gelegd. Praten
over de gevolgen van de gijzelingen
blijkt nog moeilijker te zijn dan het ver
krijgen van een tijdelijke werkvergun
ning in Spanje voor de filmploeg van de
NOS. Praten over het effect van de gijze
lingen betekent tranen bij een Indonesi
sche. onrust bij veel jongeren en bloed
dorstige wraakfantasieën van een be
jaarde' Groninger.
Emoties
„Hier ben ik weer emotioneel gewor
den", zegt De Groot. „Dat overkomt me
voor ik er erg in heb door de emoties van
die jonge meisjes. Zij hebben het er nog
heel moeilijk mee". De Groot, die met de
dood bedreigd is. maar na 4,5 uur kon
ontsnappen, wordt door allen als de
grote held beschouwd. Laconiek zegt
hij: „Ik heb weer eens een keer mazzel
gehad. Dat is alles. Op het moment dat
je zeker weet: ik ga eraan, voel je een
gecomprimeerd stukje angst. Daar
denk ik nog wel eens aan, als ik alleen
ben. In het begin overviel het me plotse
ling onder het autorijden".
De opvang is, naar het idee van De
Groot, goed geweest. Voor hem was de
eerste nacht in het ziekenhuis met een
bevriende psychiater aan zijn bed, het
belangrijkste. Hij heeft later bezoek ge
had van een 'bijzonder aardige maat-
schappelijk werkster', maar hij heeft
verdere nazorg afgewezen. „Mijn vrouw
en ik konden elkaar goed oppeppen. Wij
praten er bijna niet meer over. Behalve
een paar keer toen we merkten dat de
verdiensten in december en januari stil
hadden gelegen. Toen heb ik wel gezegd,
die verdomde rottrein".
De Groninger is al met al ook religieu
zer geworden. Voor zijn aangekondigde
executie heeft hij gebeden 'omdat je op
zo'nmomentteruggryptnaar dingen uit
je jeugd'. Het gebed betekende respijt
en achteraf voor De Groot ook iets van
inkeer. Het is toch een stompzinnig idee,
zegt hij, dat je zo maar eikaars kaars
kunt uitblazen. Misschien is hij toch
veranderd. Ja, zegt hij zonder aarzelen,
ik was altijd een typisch fuifnummer,
maar ik heb nu meer behoefte aan
alleen-zijn. Ik zal de zaak heus wel in de
gaten houden. Ik wil geen neuroot wor
den. Als ik dat voel aankomen, ga ik
hulp zoeken".
„De ouders hebben het er moeilijk
mee. Hoe moet je zo'n kind opvangen.
Wat moetje doen als ze aan het eind van
de dag bang wordt in het donker. Als ze
niet meer in de trein durft". Voor de
moeder van de 17-jarige, die in Zwolle
op het conservatorium studeert, is het
gebrek aan steun bij haar huisarts als
een klap in het gezicht aangekomen.
„Hij zei: u heeft toch een geloof. Daar
moet u maar om hulp aankloppen". Het
meisje logeert nu bij de grootouders in
Zwolle en komt alleen de weekeinden
thuis, zodat de dagelijkse treinreis
wordt vermeden.
„Ze is angstiger geworden en ouder
Door die hele geschiedenis is ze vreemd
volwassen geworden".
Andere ouders kleumend in de onder
gaande zon op het terras met het uit
zicht op de Middellandse Zee. noemen
dezelfde problemen bij hun kinderen-
onrust. angst voor alleen-zijn, angst
voor het donker. De nazorg wordt ge
prezen (zo aardig; een maand gratis rei
zen per trein), maar de weg naar werke
lijke hulp blijkt lastig te vinden.
Nazorg
Slaappillen
..Mijn huisarts heeft me een nieuw se
rie slaappillen voor drie weken gege
ven", zegt de 16-jarige Gerda Staal. Zij
zat twee dagen met een stel andere scho
lieren in een compartiment van het ach
terste treinstel. Zij kan niet met de huis
arts praten over die gijzelingsdagen
„Elke keer dat ik in de trein stap ben ik
doodsbang. Als er Ambonezen binnen
komen, heb ik het niet meer. De eerste
keer na de gijzeling, datzoiets gebeurde,
wilde ik eruit. Maar ik kon me niet meer
verroeren".
De nazorg voor haar is in handen van
een maatschappelijk werkster, die re
gelmatig terug wil komen. „Het is nog
een heel jong meisje en als zij met haar
vragen begint, dan klap ik dicht. Later
zeggen mijn ouders tegen me: waarom
zei je niets. Misschien zou het beter gaan
als mijn ouders er niet bij zitten. Ik weet
het niet".
„Nazorg hebben wij niet nodig", me
nen de heren Brenninkmeijer en Salten,
die zich tijdens de gijzeling in het laatste
treinstel bevonden. Akkoord. Er is de
eerste nachten slecht geslapen en
daarna hebben beiden een periode lang
gedroomd over lang vergeten mensen
uit de jeugd, maar dat is nu voorbij. „Je
hebt er nog wel erg lang over gepraat",
herinnert mevrouw Brenninkmeijer
zich. „Zolang, dat ik ten slotte uitriep:
wat denk je wel dat ik heb doorge
maakt".
De vrouwen, de ouders en de familie
leden van de gegijzelden hebben in veel
gevallen de onzekerheid en de angst om
het lot van hun verwanten slecht ver
werkt. Misschien onderkennen ze het
ook niet en wordt het accepteren van
een of andere vorm van hulp als een
zwakte gezien.
De apotheker uit Groningen roemt de
aandacht van overheid en spoorwegen
en mevrouw Salten valt hem bij: „Ik ben
steeds op de hoogte gehouden van de
medische voorzorgsmaatregelen die
men had getroffen voor mijn man die
suikerpatiënt is". Brenninkmeijer zegt:
„Ik denk dat de jeugd het moeilijker
heeft gehad dan wij. volwassenen. Zij
waren veel minder stabiel. Ze hadden
geen moeilijkheden meegemaakt en
geen oorlog, niets. Toen wij de eerste
dag wilden vluchten, namen zij ons dat
kwalijk. Ze waren bang dat de Zuidmo-
lukkers wraak zouden nemen op de ach
terblijvers. Om die kinderen zijn we toen
een dag langer in de trein gebleven".
Levend dood
„Het heeft twee dagen geduurd voor
ik mijn zoontje mocht bellen", zegt me
vrouw Abdul Kadir. Het waren twee da
gen van de 15 dat Zuidmolukkers het
Indonesische consulaat in Amsterdam
bezet hielden. „We waren levend dood.
We hebben twee weken niet bestaan. Ik
heb zo in angst gezeten voor mijn
zoontje. Hij is tien jaar en was alleen
thuis. Nu het voorbij is kan ik geen stap
doen of hij wil mee".
Voor mevrouw Abdul Kadir zijn de
weken na de gijzeling minstens zo
beangstigend geweest. Afgezien van
haar slapeloosheid, waarvoor zij geen
pillen wil innemenn, is zij geplaagd door
een telefoonmaniak, die haar bijna da
gelijks bedreigde „Nee", zegt ze met een
snel lachje, „het was geen Zuidmolukse
stem, maar die van een Nederlander".
De telefoondienst heeft haar een an
der nummer beloofd. En wat gebeurt er
verder. „We zullen wel zien wat er in de
toekomst gebeurt".
Tranen
De Indonesische gasten drinken thee
en koffie. Ze zijn volgens afspraak naar
het terras gekomen en zwijgen. De heer
Tjitrosoebond zegt: „Ik heb de eerste
drie nachten niet geslapen, maar nu is
het voorbij. Ik persoonlijk heb geen hulp
nodig, maar iedereen verwerkte dat op
zijn eigen manier". Zijn buurvrouw
roept vertwijfeld: „We zijn hier toch ge
komen om te vergeten, niet. Waarom
dan die vragen". Zij drukt een zakdoek
tegen de lippen, maar kan een huilbui
niet terugdringen.
De heer Iskandar laat doorscheme
ren, dat wie in Indonesfieteen en ander
heeft meegemaakt, niet uit het veld is te
slaan door zo n gijzeling en de heer Su-
hirman heeft evenmin behoefte aan na
zorg. Men is in eerste instantie door In
donesische artsen. die verbonden waren
aan het crisiscentrum in Den Haag.
goed opgevangen „De een probeert al
les te vergeten door een goed feest te
geven, de ander heeft behoefte aan een
gesprek".
Welke groep gegijzelden heeft het
meest geleden? Wie hebben de meeste
behoefte aan nazorg? De Indonesiërs
weten het niet. Zij praten hier immers
voor het eerst met lotgenoten uit de
trein. De treinreizigers aarzelen niet.
Hun omstandigheden worden als de
meest ellendige gevoeld door het feite
lijke isolement van de stilstaande
trein, door de doden en niet in het minst
door de kou en de slechte rantsoene
ring. De gijzelaars uit Wijster hebben
naar eigen zeggen meer geleden en
daarom ook meer behoefte aan nazorg.
„Ik had nog een stuk rauwe ham bij
me en een bloedworst", zegt de heer Ten
Wolde uit Groningen. „We hebben
daarvan rondgedeeld, hoewel het be
doeld was voor de kinderen in Amster
dam. Mijn schoonzoon is er nog kwaad
over. Ach. wat zal ik zeggen over nazorg.
Ik heb er geen behoefte aan. Ik voel me
kiplekker. De vrouw heeft wat meer last
gehad in he t begin. Alleen als ik nu langs
die plek ryd. dan gaat er wat in me om.
Ik zie aan de ene kant de vuilstortplaat
van de VAM en dan kijk ik naar de an
dere kant naar de boerderij, waar we de
tweede dag naartoe gevlucht zijn. De
vrouw drie keer over de kop en toch niks
gebroken, toen ze uit de trein sprong.
Dat is een wonder. We gaan een keer met
een Groninger koek naar de mensen op
die boerderij. Dat staat vast".
Voor de heer Ten Wolde, die Surina-
mers en Zuidmolukkers maar moeilijk
uit elkaar kan houden, ligt het politieke
probleem heel eenvoudig. „Onze voor
ouders hebben jullie voorouders slecht
behandeld. Maar hoe denk je dat een
Groningse arbeider in de crisisjaren
werd behandeld"
Er was in de trein slechts één wan
klank. vindt hij. De man die op een har-
monika Balkanmuziek ging spelen
„Dat vond ik ongepast met die doden
naast de trein"
Geen grapjes
„Volksmuziek is geen grapje", zegt de
Haagse etno-musicoloog Swets ter ver
dediging Hij is samen met soldaat
Swieringa na tien gijzelingsuren uit het
tweede treinstel gesprongen en ge
vlucht. Beiden voelden zich gangma
kers en beiden werden na hun vlucht
door schuldgevoel gekweld. Waarom
hadden ze niet het radiootje van de sol
daat in de trein achtergelaten. Waarom
hadden ze niet de namen en adressen
genoteerd van de anderen
„Ik heb geen behoefte aan nazorg ge
had". zegt de heer Swets. „ik denk dat ik
die toestand op een positieve manier
heb kunnen doorstaan, omdat ik vond
dat ik iets had bijgedragen aan het feit
dat iedereen na 33 uur is gevlucht. Ik
vond het heerlijk om erover te praten na
afloop. Maar dat ebt weg. Een paar da
gen voor de reis naar Spanje had ik nog
duidelijk moeilijkheden. Ik dacht: is het
allemaal niet te kunstmatig".
Het is in Cubellas nacht. De bejaarde
en invalide gasten van de Bond Zonder
Naam hebben zich in hun appartemen
ten teruggetrokken. De sangria is en
kele dames naar het hoofd gestegen en
zij zijn met vereende krachten te ruste
gelegd. In de bar zitten, behalve een
missionaris in vakantiekleding. de
nachtvlinders te praten over politiek en
geloof. Makelaar De Groot jaagt de
volksmuziekspeler Swets op de kast.
totdat deze de harmonika uitpakt en
droevig begint te spelen, begeleid door
zijn reisgenoot op een Turkse vaastrom.
„Volksmuziek is geen lolletje".
Dit weekend strijd om wereldtitel
(Van onze correspondent)
ROOSENDAAL-„Sjoelen wordt een
echte rage. Deze sport breidt zich in
Nederland vooral het laatste jaar
enorm uit. Ook in het buitenland stijgt
de belangstelling". Aan het woord is de
heer J. C. Wouters uit het Noordbra
bantse Chaam, die een jaar geleden het
idee kreeg om wereldkampioenschap
pen sjoelen te gaan organiseren en zijn
plannen dit weekend gerealiseerd ziet
worden. Op 13 en 14 maart worden na
melijk in Alphen bij Breda voor de eer
ste maal dergelijke wedstrijden ge
houden.
„Ik denk dat steeds meer mensen
gaan sjoelen uit een soort protest tegen
zichzelf. Ze willen niet meer passief voor
de televisie blijven zitten. Daarnaast
krijgt men steeds meer behoefte om
spanningen af te reageren en sjoelen is
daar een uitstekend middel voor". De
heer Wouters zegt, dat zich voor de offi
ciële wedstrijden al meer dan 500 lief
hebbers hebben opgegeven. Bovendien
kan ook nog gesjoeld worden op de zo
genaamde 'vrije bakken'. Deze wed
strijden tellen niet mee voor een titel,
maar elk uur worden prijzen uitgereikt.
Hiervoor hebben zich al meer dan 1000
liefhebbers aangemeld.
In gemeenschapshuis Den Heuvel in
Alphen staan dit weekeinde 45 sjoel
bakken opgesteld. Volgens de heer
Wouters is dit wel genoeg voor al deze
deelnemers Er zijn vier kampioen
schappen: voor heren, voor dames, voor
kinderen van 6 tot 11 jaar en voor kinde
ren van 12 tot 16 jaar. Er wordt niet in
klassen gespeeld omdat het moeilijk is
een grens vast te stellen. „Moet je die
grens bijvoorbeeld bij 120 punten leg
gen? Ik weet het niet, daarvoor is nog te
weinig gespeeld, maar waarschijnlijk
wijzen de resultaten van de komende
kampioenschappen uit welke catego
rieën we in moeten stellen".
Aan de wedstrijden doen circa 60 bui
tenlanders mee. De heer Wouters heeft
118 ambassades aangeschreven maar
hij heeft niet veel reacties gekregen.
Niettemin verwacht hij veel Belgen,
verder een aantal Marokkanen, Turken.
Ieren. Engelsen, Duitsers. Luxembur
gers, Indonesiërs en misschien zelfs een
Pakistaan
Vrouwen
„Het klinkt misschien niet leuk,
maar gebleken is dat mannen beter
sjoelen dan vrouwen". Volgens Wou
ters ligt het aan de biljarttechniek.
Goede biljarters zijn doorgaans goede
sjoelers. Voorbeelden zijn de biljarters
Hans Sundquest en Puck van Aert, die
aan de sjoelbak ook wel wat preste
ren".
De heer Wouters weet wel wat van
sjoelwedstrijden af. Van 1969 tot 1972
organiseerde hij ieder jaar de open Bra
bantse kampioenschappen en vanaf
1972 zorgde hij ervoor dat elk jaar een
interland Nederland-België werd ge
speeld. „In België is deze sport bijzonder
populair. Alleen al in Antwerpen zijn er
20 sjoelverenigingen". In Nederland zijn
de meeste verenigingen geconcentreerd
in Noord-Brabant-, maar ook de andere
provincies doen al aardig mee. Met
name Noord- en Zuid-Holland. Bijna
dere provincie heeft vorig jaar al eigen
kampioenschappen georganiseerd. R«.
den voor Wouters om een sjoelbond op
te richten en wereldkampioenschapnen
te gaan organiseren. Dit laatste is al»!
lukt.
„In mei is er nog een klein toernooien
dan hoop ik dat ook de sjoelbond waar-
van de afkorting overigens niet N8B
maar NSJB wordt, ver genoeg is om dé
organisatie in handen te nemen. Mij jt
het in ieder geval al ver boven het hooB
gegroeid Ik kan het niet meer aan"
De heer Wouters bekent zelf een m*
tige sjoeler te zijn. Hij heeft zich al da
jaren uitsluitend met de oprichting van
verenigingen en organisatie van wed
strijden beziggehouden. Maar wat
volgens hem nou het leuke van sjoelen'
„Sjoelen is een echte sfeersport.HetU
een belangrijke vorm van ontspanning
Het hele gezin kan er aan meedoen. Bo
vendien kunnen zowel validen als inva
liden op gelijkwaardig niveau de 30
schijven over de bak doen schuiven".
03
-
c/> e
as
O) 03
a>
5 c5 "5
5 co
E E g
03 J
1 2 1
ss
2 r ai
c/> a>
Jr as
g -O O
ca "o
03 a;
Polyester/katoenen jack mcl Polyester/katoenen jack. Zwari'rood. jack van katoen/satijn. Marine/wit.
rugplooien. Zandkleur en groen bleu/beige, beige'bruin. groen/zwart. Mt I28-I7Ó. 62 -/82.-
Ml 140-176 46.-/54.- Ml 122-17o. Alle malen TC UA.
■U. JJ. Polyester/viscose broek mjeans-look
Polyester/viscose broek mei riem. Polyester/viscose broek mei riem. Blauw, groen, beige. Mt 116-176.
Schuin jukstuk Zwart, bruin, beige. Zwart, griis. beige 40.-/55 -
Lekker makkelijk coat/e van poplin. Met
houtje-touwtjesluiting, geruite manchetten en
bindceintuur. En bovendien met een ruit
gevoerde, atknoopbare capuchon!
In div. kleuren.
groen, grijs Ml. 116-170.
32,-'50.- 32."
Mtllo-I7o. 23.-/28.-
sSf Dam 25 Middelburg eb zijn veel huizen gelijk Ma
I
5^^ "^59^ US v!raael z'in- Daarom noemen wij Dam óók Heugahuis. Van harte welkom.
(en géén twee
en géén drie
Heuga: 800 (absoluut 1ste keus)
19,95 per meter2 f 4,99 per tegel
Alle andere kwaliteiten (alles direct uit
voorraad)
25 - 30 - 40 korting
Verder: biezentegels 30/30 cm 0,49
>100 nylontegels 40/40 zelfklevend 0,79
Klassetapijt 400 cm in de mooiste kleuren
35,- per strekkende meter
100 wolberber (schitterende kwal, 400 cm
breed)
89,- per strekkend© meter
U las enkele aanbiedingen (er is vee! meer) van Dam 25 waar alle Heuga-kwaliteiten in voor
raad zijn. Daarom noemen wij Dam óók Heugahuis. Van harte welkom.
Zeldzame aanbieding:
zeer zware kwaliteit
acrylon tapijt
in berber 400 cm breed
halve prijs voor uh
Neem mee
79,- per strekkende meter!!
