GROOTSE KLEINE WAS NIET TE STUITEN
Slechts drie Nederlanders bij
volgend wereldkampioenschap
Hans van Helden kwam, zag en verloor
Prinselijk paar
zag zege van
Van Helden niet
Japanse stijl
Snelste 16 van Heerenveen
HEERENVEEN - Toen de duizenden in het nog steeds bomvolle
ThiaIf->jsstali'on hun emoties amper meer de baas konden en
ettelijke door alcohol aangespoorde schaatsfans, achtervolgd
door wanhopige suppoosten, het podium trachtten te bereiken
«aar de nieuwe wereldkampioen werd gekroond, was de kopie
van een vorige episode in de historie van de schaatssport tot in
elk detail perfect. Er was strijd geleverd op een niveau dat na liet
tijdperk-Schenk nauwelijks meer voor mogelijk werd gehouden.
De ene topprestatie overtrof de andere, waarmee de heroiek her
leefde, en tevens keerde de dramatiek die kanshebbers tot kans
lozen degradeert, terug in de schaatsarena. Alleen de namen zijn
veranderd: Ard en Keessie heten nu Hans en Pietje.
Alsof er vier jaar zijn overgeslagen, bejubelde de menigte rond en
tenslotte ook op het Friese kunstijs twee dagen lang zijn nieuwe
helden, van wie er een uiteindelijk voor een schitterende ontkno
ping zorgde: Piet Kleine. Met triomfen op de 1500 en 10.000 meter
kreeg de totaalzege van de onverstoorbare Drent de allure die de
grote kampioenen kenmerkt, en daarom is er voor de verslagenen
geen reden om met gevoelens van grote teleurstelling op het inder
daad 'onmenselijke' terug te kijken.
Hans van Helden, die kwam, zag en
rerloor, deed dat trouwens ook niet. De
sinst die de schaatssport in zijn totali
teit had geboekt, was voor hem van
primair belang. Een juiste gedachte,
maar ook Van Helden was gekomen om
te «innen. En over enige tijd, als de
spontane en verwarde reacties van het
ierste moment zijn verdwenen, zal hij
rch ongetwijfeld realiseren waardoor
het voor hem persoonlijk zo falikant
sis is gegaan, terwijl de wereldtitel zo
dicht binnen zijn bereik scheen
Eigen strijdlust
Van Helden is simpelweg de dupe ge
sorden van zijn eigen strijdlust, die
door niets gestuit leek te kunnen wor
den. Onuitputtelijk was de krachtbron
waarmee hij dit seizoen de ene toptijd
na de andere kon realiseren, maar eens
ontmoeten zelfs de hardnekkigste door
zetters hun grenzen. Toen het beslis
sende karwei, de tien kilometer, moest
worden opgeknapt, bleek de accu in-
eensleeg. Al was daarvoor ook reeds zijn
1500 meter met een zeer povere slo-
ucnde alarmerend verlopen.
Een mentale tik, zo kwalificeerde
Leen Pfrommer naderhand de vijfde
plaats die Van Helden op zijn favoriete
afstand had bereikt. „Dat bracht hem
ineen verdedigende positie op de tien
kilometer, en dat is te veel voor hem
geweest. Het waren gewoon menselijke
factoren, die een beslissende rol heb
ben gespeeld. Ik wil hem dan ook on
mogelijk iets verwijten, want derge
lijke dingen zijn onontkoombaar.
Daarom stond het voor mij ook nog he
lemaal niet vast dat Hans wereldkam
pioen zon worden na de eerste dag, on
danks die voorsprong van bijna een vol
pont".
HEERENVEEN - De winnende
race op de vijf kilometer van Hans
van Helden werd niet bijgewoond
door prinses Beatrix en prins
Claus, die zaterdag een groot ge
deelte van de wedstrijden volg
den. Ze waren geruime tijd voor
het begin van de rit van Van Hel
den al verdwenen.
Ongeloofwaardig
Onder die menselijke factoren moet
-coral de fout eeranesrhikt worden .die
HEERENVEEN - De Japanner
Kawahara reed in Heerenveen
weer alle afstanden met zijn han
den op de rug. Vorig jaar eindigde
Kawahara in deze frappante stijl
nog als vijfde bij het wereldkam
pioenschap. Dit jaar bracht het
hem niet eens een plaats bij de
laatste zestien.
Van Helden op de 5000 meter maakte-
door onstuimig ten aanval te trekken.
Openingsronden van onder de 33 se
conden, drie in totaal, duidden op het
ongeloofwaardige schema van zeven
minuten rond. Maar in de roes die na de
verbluffende 500 meter was ontstaanen
de briljante eindtijd van Kleine, leek
Van Helden niets te dol. Zijn prestatie,
minder dan een seconde boven zijn
kersverse wereldrecord nota bene. over
trof weliswaar de score van Kleine, maar
de onevenwichtige lijn in zijn rondetij
den. die tegen het einde wel moesten
oplopen, maakte duidelijk dat de Neder
landse kampioen wel bijzonder hoog
had gegrepen. Te hoog, zoals een dag
later bleek.
De waarschijnlijk niet door iedereen
serieus genomen prognose van Kees
Verkerk, twee dagen voor het titelge
vecht, kreeg daarmee wel degelijk een
diepere betekenis. Van Helden heeft in
de afgelopen weken verzuimd zich ook
maar een enkele keer te ontzien. Hij
vertrouwde volledig op zijn onverge
lijkbare mentale instelling, maar ver
gat dat ook hij een normaal menselijk
wezen is met alle beperkingen van
dien.
Roekeloze jacht
De weloverwogen machtsgreep van
Piet Kleine stond in schrille tegenstel
ling met de roekeloze jachtpartij van
Van Helden, Kleine plaatste na de op
zienbarende opening van zijn rivaal en
ploeggenoot op de 500 meter een even
sensationele tegenzet. Op Nederlands
kunstijs, dat van een voortreffelijke
kwaliteit was overigens, lukte het hem
zowaar een persoonlijk record op de
Het blok van het toernooi om het wereldkampioenschap hardrijden op de
schaats voor heren is:
Kleine (Ned)
Stensen (Noo)
Van Helden (Ned)
Stensjhemmet (Noo)
Heiden VS)
Storholt (Noo)
Sjoebrend (Noo)
Martsjoek (Rus)
Carroll VS)
Carlsson (Zwe)
Varlamov (Rus)
Coates (Aus)
Ivanov (Rus)
Kondakov (Rus)
Pasman (Ned)
Vriend (Ned)
500 r
n.
1500 m,
5öüüm
10.000 m:
40.60
(12)
2.03.33
1)
7.09.32
2) 15.12.25
1)
170.255
40.42
7)
2.03.81
3)
7.16.11
3)
15.13.10
2)
170.930
39.80
4)
2.04.33
5)
7.08.72
1)
15.39.85
(10)
171.108
39.65
2)
2.04.06
4)
7.21.77
8)
15.36.96
6)
172.028
39.11
1)
2.04.56
6)
7.28.64
(16)
15.44.88
(13)
172.738
40.25
6)
2.03.76
2)
7.23.82
(12)
15.37 47
8)
172.759
40.48
9)
2.05.39
8)
7.18.97
4)
15.36.54
5)
173.001
40.56
(11)
2.05.94
(11)
7.24.57 (13)
15.37.39
-7)
173.867
40.47
8)
2.05.78 (10)
7.23.52
(10)
15.45.11
(14)
174.005
40.07
5)
2.06.72
(13)
7.26.93
(14)
15.48.00
(15)
174.403
41.85
(24)
2.06.87
(15)
7.21.04
6)
15.29.47
3)
174.718
41.18
(17)
2,08.99
(19)
7.21.19
7)
15.29.62
4)
174.777
42.06
(27)
2.06.04
(12)
7.22.36
9)
15.37.52
9)
175.185
40.88
(15)
2.07.28
(16)
7.31.75
(17)
15.49.00
(16)
175.932
40.66
(13)
2.21.16
(3D
7.23.74
(11)
15.42.26
(11)
179.200
.32.35
(32)
2.04.66
7)
7.19.50
5)
15.42.95
(12)
225.001
sprint te realiseren. Maar het leek niet
temin nog geen overtuigend perspectief
te zijn vooreen triomf na vier afstanden,
omdat de moderne allrounder ook op de
500 meter in de top van het klassement
moet kunnen meedoen. De Drent heeft
zich echter ontpopt als de moderne
stayer, die het wereldrecord op de twee
lange trajecten in de benen heeft en ^en
zeer scherpe mijl rijdt.
In Innsbruck waar hij op een formida
bele wijze goud en zilver oogstte, werd
de totale ontplooiing van zijn al jaren
sluimerende klasse een feit. maar de ri
goureuze ommekeer die zich bij Kleine
heeft voltrokken, kwam voor het eerst
aan het licht in Davos. Wat precies de
prikkel is geweest voor zijn doorbraak
kan door hem noch door Pfrommer
worden ontzenuv/d. maar de plotselinge
pijlsnelle ontwikkeling van Kleine loopt
parallel met die van de schaatssport De
spectaculaire seizoenstart van de Noren
blijkt namelijk een kettingreactie te
hebben ontketend waarin het gehele in
ternationale topschaatsen betrokken is
geraakt
Van Helden komt de eer toe als eerste
de handschoen te hebben opgenomen,
voor de rest en zeker voor de overige
Nederlandse rijders, was dit een stimu
lans er ook een schepje bovenop te
gooien. „Steeds snellere tijden maken
is vooral een mentale kwestie", is in dit
opzicht een betrouwbare opmerking
van Ard Schenk. „Als iemand de limie
ten verlegt zijn er anderen die denken
dat ze dan ook we! harder kunnen".
Overtuiging
In het binnenste van Piet Kleine moet
op een gegeven moment - in Davos.
waar de omstandigheden zich ervoor
leenden - deze gedachtengang zich ook
hebben vastgezet. De overtuiging dat
hü inderdaad veel meer kon dan hij tot
dan had laten zien, groeide naarmate hij
snellere tijden maakte. In eërste instan
tie waren telkens zijn persoonlijke re
cords, die allemaal aan Garden werden
gereden, een aantrekkelijk doelwit
Maar aangezien Piet Kleine begiftigd is
met een enorme portie talent kwamen
spoedig andere doelen in het vizier
Van enige vrees of twijfel aan zijn
kunnen was toen al helemaal geen
sprake meer. Hij joeg zelfverzekerd op
olympisch zilver, was nijdig omdat zijn
voorbereiding op de 1500 m in het hon
derd liep (ook op die afstand rook .hij
eremetaal) en haalde grimmig uit op de
afstand waarop hij waarschijnlijk
spoedig 's werelds snelste zal zijn, de 10
km.
Voorniemand bang
Met dezelfde instelling, het gevoel
voor niemand meer bang hoeven te zijn,
streek Piet Kleine in Heerenveen neer.
De meeste aandacht ging uit naar Hans
van Helden, als beste allrounder van het
ogenblik de gróte' favorièt. Kleine vond
dat prima, want het ligt hem niet als van
tevoren de ogen op hem zijn gericht, al
zou hij ook daaraan voortaan moeten
Natuurlijk heeft hij in zekere zin ge
boft dat Van Helden gisteren, toen de
harde wind nieuwe wereldtijden on
mogelijk maakte, volledig het spoor
bijster raakte en ineenstortte. Maar
onder normale omstandigheden zou de
kloof van 10,54 sec die het tweetal voor
het ontknopende gevecht van elkaar
scheidde, ook met een redelijke kans
van slagen door hem overbrugd zijn,
gelet op de persoonlijke toptijden.
De beste van Stensen
Hoe sterk hij die 10.000 m reed
mag ook duidelijk worden uit de woor
den van Jos Tenmann die de race van
Sten Stensen diens beste uit zijn loop
baan noemde. De wereldrecordhouder
heeft het zelfs aangedurfd de 13,18 sec
tussen hem en Kleine te overbruggen.
Hij moest daar al snel van af zien
waarna een geslaagde greep naar de
tweede plaats volgde. Indien dit inder
daad Stensens beste 10.000 m is ge
weest, mag Kleine zich dus nu de mo
rele wereldrecordhouder noemen.
Stensen deed op het laatste moment
toch nog mee in de strijd om de hoofd
prijzen nadat de drie afstanden een ex
clusieve aangelegenheid voor de Neder
landers was geweest. De andere Noren
konden, zoals verwacht, niet andermaal
een glansrol vervullen, maar van enige
teleurstelling wilde coach Tenmann
niet weten. „In vergelijking met Oslo
hebben we het niet veel slechter gedaan.
Alleen Kleine en VanHelden hebben me
erg verrast, terwijl er nu ook een Ameri
kaan tussen ons kwam die in Oslo niet
meedeed".
Piet Kleine snelt naar de zege op dc 1500 meter in een tijd van 2 03.33.
HEERENVEEN - Terwijl Piet
Kleine en Hans van Helden zich
naar het erepodium begaven om
met volle teugen te gaan genieten
van de triomf van het Nederlandse
topschaatsen, vatte bondscoach
Leen Pfrommer zijn indrukken
van het meeslepende toernooi sa
men met: „En toch heeft de teleur
stelling bij mij een tikkeltje de
overhand". Een conclusie die
voortvloeit uit de negatieve kant
van de titelstrijd, omdat bij de
volgende kampioenschappen, die
in 1977 in Davos worden gehouden,
er slechts drie in plaats van vier
Nederlandse rijders vertegen
woordigd zullen zijn.
Een nieuw reglementsartikel
schrijft namelijk voor dat het aan
tal deelnemers per land afhankelijk
is van de klassering na drie afstan
den in het daarvoor gehouden
toernooi. Gistermiddag na de 1500
meter stonden alleen Van Helden
en Kleine gerangschikt onder de
beste 20. waardoor er in Davos voor
Nederland hier maar één startposi
tie aan toegevoegd kan worden.
De onbegrijpelijke misser van
Klaas Vriend bij de start van de
500 meter en Joop Pasmans onfor
tuinlijke val op de 1500 meter zijn
de Nederlandse schaatsploeg dus
erg zwaar opgebroken. „En dat
terwijl ze allebei verder een uit
stekend toernooi hebben gereden.
Ze zouden waarschijnlijk tussen
de 9e en 13e plaats zijn geëindigd
als er niets was fout gegaan", was
de spijtige reactie van Pfrommer.
die het bewuste reglementsartikel
van de ISU fel aanvocht.
„Na het profschaatsen is men
zich binnen de ISU gaan beraden
op welke wijze het schaatsen in de
breedte zou kunnen worden bevor
derd. Toen is onder meer deze bij
zonder slechte beslissing eruit ge
rold. Een diep trieste zaak. Het zal
nog zeker een jaar duren voordat er
hlet weer iets aan kan worden ver
anderd. want dan is er pas weer een
congres van de ISU en daar kunnen
alleen besluiten worden genomen
om het reglement te veranderen".
De uitschakeling van Klaas
Vriend was een uiterst wonder
lijke zaak. Nadat zijn directe
tegenstander op de 500 meter, de
Fin Koeppa. een valse start had
veroorzaakt, klonk even later voor
beide rijders opnieuw het start
schot, maar Vriend bleef stokstijf
bij de streep staan, terwijl Koeppa
wel vertrok. „Ik dacbt dat er twee
keer was geschoten. Daarom ben
ik meteen naar starter Mulder toe
gegaan en heb hem aan zijn mouw
getrokken. „Ik wil niet met jou
praten", was het enige wat hij
tegen me zei Even later overtuig
den scheidsrechter Charisius en
Henny Roos me ervan dat ik toch
moest rijden en anders gediskwa
lificeerd zou worden. Toen had ik
geen keus meer, natuurlijk", was
naderhand de reactie van Vriend,
Joop Pasman weet zijn val op de
1500 meter aan domme pech. Hij
botste in de bocht met zijn schaats
tegen een blokje dat de baan mar
keert. Normaal hoeft dat nog geen
valpartij tot gevolg te hebben,
omdat de blokjes los op de baan
liggen en dikwijls als projectielen
over het ijs suizen als ze door de
schaatsers worden aangeraakt,
maar uitgerekend het markerings
teken dat door Pasman werd ge
troffen zat stevig vastgevroren op
debaan. Een buiteling kon daarom
niet meer worden vermeden, maar
het kostte de Deventenaar wel een
fraaie plaats in zijn eerste wereld-
kampioenstoernooi Niettemin
liet Pasman een goede indruk ach
ter. waarmee hij zijn mislukte de
buut op internationaal niveau (de
Europese kampioenschappen in
Oslo) ruimschoots goedmaakte. Na
twee afstanden bood zijn elfde
plaats een fraai uitzicht op een
zelfde klassering in de eindrang
schikking, maar dat kon hij uiter
aard na de 1500 meter wel vergeten.
Toch liet hij zich door dit voor
val niet ontmoedigen, want Pas
man reed vervolgens de beste
10.000 meter in zijn prille carrière.
Vooral door zijn klim naar de in
ternationale top en de eveneens
grote mogelijkheden van Jan de
Vries heeft Leen Pfrommer het
KNSB-bestuur ervan op de hoogte
gebracht alleen een tweejarig con
tract te ambiëren. „Ik wil de moge
lijkheid hebben om met iets ver
der te bouwen waaraan ik een
maal ben begonnen", aldus de
bondscoach. „De bond kent nu
mijn voorstel, twee jaar of anders
niets. Er zou na onze trip naar
Alma Ata een gesprek plaatsvin
den, maar misschien is bet op dit
moment wat gemakkelijker om op
korte termijn een beslissing te
nemen", voegde hij er glimlachend
aan toe.
sport
.„M0A61 MAART 1978
Grote ontdekking
KlaxLs T?^ 6 Leen pfrommer 'kaffert' rekening maakte: hij dacht ten on-
lande eru^ nadat deze Neder- rechte dat er afgeschoten was voor een
op de 500 meter een fatale mis- valse start en bleef staan.
Deze Amerikaan, de 18-jarige Eric
Heiden, was overigens wel de grote ont
dekking van het toernooi. De sensatie
was vooral zijn 500 m omdat hij die nog
nooit eerder beneden de 40 sec had afge
legd. Heiden verbeterde het stoffige re
cord van Grishin, wiens 39.8 sinds 1963
de snelste 500 m is geweest tijdens de
wereldkampioenschappen.
Ook de 5000 m-tijd van Schenk (7.18.8
in 1971 in Gothenburg) ging eraan,
maar dat was minder opzienbarend ge
zien de grote vooruitgang van het to
tale peil. In dit verband was het ook
pikant dat het baanrecord van Kees
Verkerk (7.29.8) niet voldoende was
voor een plaats bij de beste 16, De Rus
Kondakov, tot voor enkele weken hou
der van het wereldrecord, kwam dank
zij het klassement en niet de 5000 m met
de hakken ovèr de sloot en onder
streepte daarmee nogmaals de malaise
in het Russische schaatsen.
Maar misschien zullen de Russen over
enige tijd op hun vertrouwde Medeo-
baan in Alma Ata weer van zich doen
spreken, al is de kans kleiner geworden
dat dit jaar ook de Nederlandse record
jagers in gezelschap van de Noren op de
wonderpiste zullen strijden. „Daar en in
Inzeil", zo zei een wederom teleurges
telde Sten Stensen. „hoop ik Piet Kleine
weer te ontmoeten. Ik laat me niet nog
?f"sH,door hem kl°PPen °P miin 35 Moment van victorie voor Leen Pfrommer en Hans van Helden, die zo juist op de 5000 meter met een tijd van 7.08.72 maar net iets boven zijn wereld-
5tanQ record is gebleven, maar die deze afstand wel won.
