PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZWITSERS LATEN ONDERZOEK
COMM1SSIE-DONNER TOE
Nieuwe industrie Oost Z.-Vlaanderen in
de Kanaalzone en op de Axelse Vlakte
minikrant
Boersma stelt grens van
bezuiniging op 10 miljard
Krappe zege Ford bij
voorverkiezingen VS
verhoor meuser en weisbrod mogelijk
Eerste kievitsei
in Eindhoven
twee procent voor op reagan
Ifoomwigen-
mjkjet
Pagina 13
J19e (aargang no. 48
ponderdag 26 februari 1976
Elk. vr%J»B ki d. nC da SPECIALE ADVERTENTIE-
RUBRIEK voof vafanlglnjan, »ctl«gr<**»n a.d. ïOOf
«Iv.rt.ntlai ZONDER WINSTOOGMERK
MANCHESTER: Jimmy Carter,
democraat en voormalig gouver-
ir van Georgia, maakt het V-
teken tijdens een toespraak voor
vrienden en campagnewerkcrs. na
dat hij als overwinnaar bij de de
mocraten uit de strijd is gekomen
bij de Amerikaanse voorver kiezm-
gen voor het presidentschap, die
i de staat New Hampshire rijn
Verbleekte kleuren
van de regen
MOSKOU: Premier Castro van
Cuba tijdens zijn toespraak tot het
partijcongres in Moskou. Castro
prees de Sowjet-Unie als het schild
n de steun van de kleine en on-
ierdrukte landen in de wereld.
(Van onze correspondent)
BERN De commissie-Donner krijgt van de Zwitserse regering de vrije hand om in Zwitserland
personen die bij het Lockheed-omkoopschandaal betrokken zouden zijn, te ondervragen. Dit be
tekent dat de commissie de sleutelfiguren in deze affaire, Meuser en Weisbrod, aan een verhoor
kan onderwerpen.
De in Zuerich wonende advocaat dr.
Hubert Weisbrod en de voormalige
agent van Lockheed. Fred Meuser.
zijn genoemd als tussenpersonen bij
de betaling van Lockheed-gelden aan
Nederlanders, onder wie mogelijk
prins Bemhard die ld miljoen dollar
van de Amerikaanse vliegtuigfabriek
zou hebben ontvangen.
Premier Den Uyl verklaarde woens
dagavond .niet voldoening kennis te
hebben genomen van de beslissing
van de Zwitserse regering". De heer
Holtrop, die ook deel uitmaakt van de
oommissie, liet zich in gelijke bewoor
dingen uit. De stap ran de Zwitserse
regering kwam in Bern als een ver-
urrsrEL bezuinigingsoperatie kabinet
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Boersma is niet van plan om meer te bezuinigen dan de 10 miljard die
voor de komende drie jaar op het programma staan. Het kabinet gaat ook niet op de eisen van
KVP-leider Andriessen in die al op de begroting van dit jaar wil bezuinigen.
dit betekent dat de KVP nul op het
rekest krijgt voor haar eis gesteld
bij de algemene politieke beschouwin
gen van afgelopen herfst om zo
mogelijk al in 1976 te bezuinigen. De
KVP denkt daarbij zowel aan de uit
gaven van de overheid, als aan de
overdrachtsuitgaven, dat zijn de socia-
verzekeringen. Het verlangen van
de confessionelen om in februari via
etc kabinetsnota aan te geven hoe er
in 1977 en '78 bezuinigd kan worden,
ml het kabinet evenmin honore
ren.
Dit valt af te leiden uit een inter
view dat het weekblad Haagse Post
deze week heeft met minister Duisen-
«ig van financiën. Boersma's uit
spraak dat 10 miljard als totaal voor
ce.Kdsombuigingen de absolute grens
moet zijn, viel woensdagavond te be
lasteren in het NOS-journaal.
Het stellen van deze absolute grens
door de minister van sociale zaken is
opmerkelijk omdat zijn collega Lub-
teï, minister van economische zaken,
saaiopen vrijdag de Tweede Kamer
"art op wit liet weten dat de rege-
zich beraadt op verdergaande
otódsombuigingen. Deze zijn nodig,
IaB Lubbers, omdat de nieuwste
maingen van het Centraal Plan Bu-
raa omtrent de economische ontwik-
"Ing tot 1980 nogal tegenvallen.
De minister van sociale zaken wil
JKmelijk niettemin vasthouden aan
bat bedrag van 10 miljard. Hij
Gibraltar
MADRID (RTR) - De Spaanse rege-
™g ral waarschijnlijk haar standpunt
jan aanzien van de Britse kolonie
Wbraltar wijzigen, zo heeft de Spaan-
sa minister van buitenlandse zaken,
José Maria de Areilza, woensdag
verklaard.
de krant
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 4, 5, 7 en 9;
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 13;
Sport op de pagina's 14 en
15;
Radio en televisie op pagi
na 22;
Financieel nieuws op pagi
na 23.
woensdagavond niet te bereiken voor
het beantwoorden van de vraag waar
om hij dat bedrag voldoende vindt,
terwijl zijn collega's verder willen
gaan. Van belang is in dat kader dat
het departement van sociale zaken
twee derde van alle beleidsombuigin
gen moet gaan leveren. De ARP'er
Boersma (bijna 20 jaar werkzaam bij
het Christelijk Nationaal Vakverbond
ONV) zal er weinig voor voelen ons
stelsel van sociale verzekeringen ern
stig te verzwakken.
Duisenberg's uitspraken maken dui
delijk dat zowel oppositieleider Hans
Wiegel als de socialistische aanvoer
der in de Tweede Kamer Ed van
Thijn gelijk krijgen. Zij voorspelden
in oktober onmiddellijk nadat de
motie-Andriessen was aangenomen
dat het kabinet er zich niet veel aan
gelegen zou laten liggen. De KVP,
aldus een woordvoerder van deze par
tij, houdt er niettemin aan vast dat
op afzienbare termijn een nota van
het kabinet bij de Kamer wordt aan
geboden.
Duisenberg en ook andere ministers
zeggen herhaaldelijk dat zij hard wer
ken aan het opstellen van dit stuk.
Toch zal de KVP zich tevreden moe
ten stellen met wat de minister van
financiën omschrijft als, „enkele
hoofdlijnen". In genoemd interview
verschuift hij de concretisering, het
invullen van de te nemen maatrege
len, naar Prinsjesdag in september.
Dit betekent dat de totale bezuini
gingsoperatie aanzienlijk later op
gang komt dan een meerderheid van
de Tweede Kamer wil. Alle partijen
behalve de drie progressieve en de
CPN steunden destijds het verzoek
van mr. Andriessen.
EINDHOVEN In Eindhoven
is woensdagochtend uitzonderlijk
vroeg, waarschijnlijk, het eerste
kievitsei van 1976 in Nederland
gevonden.
De vinder, de 18-jarige Cor Ver
voort, liep in een weiland in de
omgeving van een boomkwekerij
toen zijn aandacht werd getrof
fen door een opvliegende kievit
die duidelijke manoeuvres maak
te om de man af te leiden. Ver
voort ging toen op zoek en vond
het ei. Normaal wordt het eerste
ei pas begin maart gevonden.
Veelal in een van de noordelijke
provincies. In het Zuiden komen
kievitseieren normaliter pas na
15 maart voor.
Het is nog nooit voorgekomen dat
een buitenlandse commissie toestem
ming heeft gekregen om in Zwitser
land een onderzoek in te stellen. Een
eerder vrzoek van de Nederlandse
ambassadeur in Bern. M. W. H. baron
Collot dEscury, om de commissie van
onderzoek toe te laten in Zwitserland
was door de federale regering van de
hand gewezen. Het ministerie van jus
titie beriep zich op artikel 271 van het
Zwitserse wetboek van strafrecht; dit
verbiedt buitenlanders op Zwitsers
grondgebied enigerlei officieel onder
zoek te verrichten. De regering nam
het besluit na een lange vergade
ring.
In een verklaring zegt zij dat twee
motieven ertoe hebben geleid om het
verzoek van de Nederlandse regering
in te willigen: dat Zwitserland en
Nederland de Europese conventie
voor wederzijdse hulp in strafzaken
hebben geratificeerd, en dat deze hulp
altijd zou moeten worden verleend
wanneer het om een onderzoek gaat
naar een strafbaar feit.
In de verklaring wordt duidelijk
gesteld dat de commissieleden Don-
ner, Holtrop en Peschar vrij en zon
der enige belemmering in Zwitserland
kunnen werken Zij moeten de bewe
ringen van de commissie-Churcn on
derzoeken dat de hoge Nederlandse
functionaris die 1,1 miljoen dollar van
Lockheed zou hebben ontvangen,
prins Bernhard Is.
Deze verklaring betekent een succes
voor de commissie, en een besluit
waarvan de gevolgen voor Zwitser
land en het hele Zwitserse banksys
teem op dit moment nog niet te
overzien zijn. Het is bekend dat de
Zwitserse banken een veilige haven
zijn voor zwart buitenlands geld. Hoe
hoog deze bedragen oplopen, is dank
zij het bankgeheim onmogelijk te
schatten. Maar zeker is wel, dat zon
der het bankgeheim de aantrekkelijk
heid van Zwitserland ook voor meni
ge Nederlander een flinke deuk zal
krijgen.
In vooruitstrevende kringen toont
men zich zeer tevreden over deze
principiële beslissing, omdat het de
hele Zwitserse buitenlandse politiek
kan veranderen. Er is eigenlijk geen
retour meer mogelijk. Zwitserland
in de toekomst een andere koers
moeten varen. Want ook al beroept
de regering zich op een uitzondering,
er is geen twijfel aan of de Ameri
kaanse senaatscommissie-Church, die
in januari jl. tevergeefs gepoogd heeft
de vroegere Lockheedvertegenwoordi-
ger Fred Meuser in Zwitserland te
ondervragen, zal thans een hernieuwd
verzoek tot- de regering richten.
Volgens geruchten liggen er min
stens .10 brieven in de Verenigde Sta
ten klaar met gelijkluidende verzoe
ken. In deze context zij vermeld dat
president Ford een paar weken gele
den met Zwitserland een akkoord
heeft getekend dat het gerechtelijk
onderzoek in geval van misdaad tus
sen beide landen moet vergemakkelij
ken. De Amerikaanse regering zou
graag bewezen willen zien dat de
illegale geldsommen van de maffia
hier gedeponeerd zijn.
NEW YORK (DPA, GPD)
De president van de Verenigde'
Staten, Gerald Ford, heeft bij
de voorverkiezingen in New
Hampshire een zeer krappe
overwinning behaald op zijn Ti-
vaal Ronald Reagan. Bij de de-j
mocraten versloeg de vroegere]
gouverneur van Georgia, Jim-'
my Carter, de concurrentie met
ruime meerderheid.
Ford kreeg, nadat hil lange tijd op de
tweede plaats had eelegen. uiteindelijk
51 procent van de stemmen, teven
Heaean 49. Deze beschouwt de uitslag
niettemin als een duidelijke overwin
ning. Hij had voor de verkiezing in
New Hampshire verkondigd dat "hij
alles boven' de 4» procent als een
•overwinning op Ford zou beschou
wen'. De als conservatief bekend
staande Jimmy Carter, kreeg bij de
democraten 20 procent van de stem
men. Hii werd min of meer bedreigd
door Morris Una", die 24 orocent
benaalae. Udall is lid van het huis van
afgevaardigden. Senator Birch Bayh
kreeg zestien procent. Fred Harris,
een voormalige senator, behaalde elf
procent en de zwaeer van de Kenne-
dv-familie. Sarvent Shriver. negen.
Hubert Humphrey, vice-president or.-,
der president Johnson, kreeg vijf nro-1
cent van de democraten in New
Hampshire achte- zich ofschoon hi 1
zich niet als gegadigde opgegeven had.
tijdstip van ex-president
Nixon's bezoek aan Pel-ring. In republi
keinse politieke kringen ging zelfs het
gerucht dat Nixon juist dit tijdstip
zou hebben uitgekozen om Ford
dwars te zitten en om de kansen te
vergroten van de ex-gouvemeur van
Texas. John Cormally.
Carter
'heen
torn? Tl
De presidentiële woordvoerder. Ro
nald Nessen, verklaarde woensdagmid
dag dat Ford erg ingenomen is met
zijn overwinning. In New Hampshire,
aldus Nessen, is Reagan erg popu
lair.
Functionarissen in Ford's verkie
zingscampagne. zoals Stuart Spencer
en Howard Callaway schreven de
twijfelachtige resultaten in New
Hampshire toe aan het ongelukkig
Carter zei na zijn overwinning dat
zijn campagne nu goed op gang was
gekomen en dat hij in staat zou zijn
zijn vrijwilligersorganisatie uit te
breiden. Carter was verder van me
ning dat hij het in Florida makkelijk
zou kunnen winnen van de gouver
neur van Alabama, George Wallace,
wanneer daar niet meerdere democra
tische kandidaten aan de verkiezingen
zouden deelnemen.
Voordat de voorverkiezingen in Flo
rida echter plaats zullen vinden, zijn
er nog voorverkiezingen in Massachu
setts en Vermont. Van deze twee. is
Massachusetts de belangrijkste omdat
dc- rassenkwestie er een rol speelt in
de broeierige kwestie van de verde
ling van blanke en zwarte leerlingen
over de openbare scholen.
Bovendien doen in Massachusetts
George Wallace en senator Henry
Jackson mee aan de voorverkiezin
gen.
Indonesië sluit
consulaat-generaal
DEN HAAG (ANP) Het Indonesi
sche consulaat-generaal in Amster
dam, dat Zuidmolukkers in december
hadden bezet, zal worden gesloten,
aldus heeft de Indonesische ambassa
de in Den Haag meegedeeld.
De maatregel is genomen in het be
lang van rost en vcüigheid- Het ge
voel van onveiligheid is niet pas bij
de actie tegen het consulaat-generaal
ontstaan: ook eerder is sprake ge
weest van 'onverantwoordelijke terro
ristische acties van RMS-zijde".
VOORONTWERP-STREEKPLAN: TOT 1995 GROEI MET 23.000 INWONERS
TERNEUZEN EN
HULST WORDEN
GROEIKERNEN
MIDDELBURG De provincie
heeft woensdag een nieuw
(voorontwerp) streekplan voor
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen uit
gebracht. Dit plan wijkt aan
zienlijk af van het terugge
nomen voorontwerp, dat in
1971 naar voren werd gebracht.
Zo wordt niet langer gedacht
aan een industriegebied bij Os-
senisse. De industriële activitei
ten zijn nu geconcentreerd op
de Mosselbanken (Dow) en met
name ook langs de kanaalzone
en op de Axelse Vlakte.
Er is van uitgegaan, dat Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen in de komende
twintig jaar zal groeien met ongeveer
23.000 inwoners. Voor de 'opvang"
de bevolkingsgroei is nieuw voor
Zeeland gebruik gemaak? van
spreidingsmodel, dat uitgaat- van ver
schillende 'groeigroepen'; een model,
dat recentelijk aan de orde is gesteld
in de nota'bewoningspatroncn'- Er
wordt naar gewerkt, dat het sreek-
plan in het najaar van 1977 door de
provinciale staten van Zeeland kan
worden vastgesteld.
Belangrijke elementen in het (voor
ontwerp) streekplan zijn:
Terneuzen en Hulst worden ge
noemd als de belangrijkste groei
kernen in het gebied;
de kanaalzone en de Axelse Vlakte
vormen de zwaartepunten voor in
dustriële activiteiten en de eventu
ele ontwikkeling van Baalhoek
wordt pas aan de orde gesteld als
het naar de formulering
gedeputeerde mr. J. P. Boersma
.slecht gaat in het gebied", als „na
verloop van tijd mocht blijken dat
de Axelse Vlakte onvoldoende mo
gelijkheden bezit om de taakstel
lende bevolkingsverwachting te re
aliseren."
door de voorbelasting in het ge
bied moet de afstand tussen wo
nen en "hinderlijk' werk zorgvuldig
in het oog worden gehouden: men
legt de bebouwingsgrens op twee
kilometer van hinderlijke bedrij
vigheid.
handhaving van het natuuurgebied
Saeftinge wordt Vanzelfsprekend'
genoemd, men ziet het ..als eeenj
uniek natuurgebied van onvervang-;
bare waarde";
in het streekplan is een binnen-1
dijks Baalhoekkanaal ingetekend,
nu het ontwerp-verdrag „ten tijde
van de openbaarmaking van dit
voorontwerp-streekplan was gepa
rafeerd.";
in de recreatieve sfeer wordt ge
zegd. dat voorzieningen voor de
dagrecreatie bevorderd moeten
worden, met name in de omgeving
van Terneuzen., Hulst en
Axel-
de vaste oeververbinding over en
onder de Westerschei de tussen
Kruiningen en Perkpolder is in het
streekplan opgenomen, het provin -
ciaal bestuuur "hecht grote waarde
aan een snelle realisering*.
Meer informatie over het vooront
werp-streekplan Oost-r
Vlaanderen op
enboog
I de pre»-
UfvCI voorontwerp-streekplan Oost-
Zeeuwscb-Vhumdervn..Nou.
6533 daar ligt heft dan". En hJJ
koek er b:j alsof hij het vil
niet kon geloven. Geen wonder: riet
gaat hier om een plan met een lange
voorgeschiedenis. Meer dan vier jaar
geleden kwam er een eerste vooront
werp op tafel, waarover toen fel la ge
discus&ieerd. zowel ln als buiten
Zeeuwsch-Vlaandercn. Dat ontwerp
van destijds zat nog in de sfeer van de
gekleurde boeken: er waren met namo
in de jaren zestig in en over Zuid weet.
Nederland allerlei studies verecb»
nen. die werden aangeduid rrwft de
kleur van hun omsla;:het gele boek.
het groene boek, het blauwe boek, en
fin zowat de hele regenboog was voor
handen. In de meeste gekleurde rap
porten werd er van uitgegaan dat No
deriand tegen het jaar 2000 grote ter
reinen nodig zou hebben voor zeeha
venindustrie en dat ook Zeeland daar
van een deel voor zijn rekening moest
nemen. Mede ooder invicied van die
theorie werd in het eerste vooront
werp duizend hectare zeenavengebied
in Oost-Zeeuwsch-VIaanderen geprojec
teerd. een aantal dat in het gisteren
gepubliceerde stuk is teruggebracht tot
nog geen vijfhonderd hectare bedrijfs
terrein'. En daarmee :s tegelijkertijd
het verloop van de discussie sinds 1972
aangegeven.
Een groot deel daarvan heeft zich
overigens in de openbaarheid afge
speeld. voornamelijk wanneer er
deelnota's werden behandeld d;e basis
materiaal voor het. nieuwe streekplan
bevatten. Ze worden Lu het nieuwe ont
werp opgesomd, zoals het rapport van
de werkgroep Axelse Vlakte, de ar
beidsmarktnota Zeeu wsch-Vlaanderen,
het rapport. Osseins se - Baalhoek. om
enkele voorbeelden te noemen. Over
deze stukken is de afgelopen jaren ook
intensief gedebatteerd, een debat waar
uit de beleidslijnen voor dit nieuwe
streekplan konden worden afgeleid.
Vandaar dat het plan eigenlijk niet zo
heel veel nieuws bevat, het viel te ver
wachten dat het er
zou uitzien zoals het
er nu uitzie-.: een
plan dat alle ruimte
biedt voor een rede
lijke ontwikkeling
van Oost-Zeeuwsen
dat zich
fiaMjn
aanderen. maar
?r!ei mogelijkhe
den vertilt. En dat Laatste was wel beft
geval achteraf gezien met heft
eerste voorontwerp. Als we dit nieuwe
plan goed taxeren zal de kritiek dit
maal veel minder fel zijn dan op het
aanvankelijke ontwerp: weliswaar
trilt het niet van een adembenemende
visie, maar dat hoeft ook niet. De laat
ste jaren is de wereld en Jn het
bijzonder Nederland bang ge-worden
van adembenemende visies waarin met
name de industrie een grote en over
wegende rol speelt- Dit plan is een
soort voorzichtig 'terug naar de wer
kelijkheid'.
Onvermijdelijk brengt deze nog
schoorvoetende terugkeer met
zich mee dat aan het nieuwe plan
een zekere tweeslachtigheid niet valt
te ontzeggen. Zo is voor de industrie
gekozen conform de discussies van
de afgelopen jaren voor het ontwik
kelen van de Axelse Vlakte: he: is ech
ter de vraag of uit een oogpunt van
milieu en ligging hier wel die industrie
zal komen, nodig om die groei te krij
gen die het plan veronderstelt. De hier
voorgestelde oplossing zou wel eens
een slag in de lucht kunnen zijn. Daar
om is een 'ontsnapping" in het ontwerp
opgenomen: als de Axelse Vlakte niet
van de grond komt. kan eventueel wor
den gedacht aan een gebied langs het
Baalhoekkanaal. He; is echter ook hier
de vraag of deze mogelijkheid erg
reëel is: Den Haag voelt, er weinig of
niets voor. Het is een tweeslachtigheid
met bovendien een soort dubbele bo
dem; als het ene (Axelse Vlakte) niet
lukt, dan mogen we wellicht het an
dere (Baalhoek) proberen, ai is de
kans niet uitgesloten da: geen van
beide mogelijkheden Jukt. Deze dualis
tische luchtspiegeling kan in de prak
tijk alleen dan verdwijnen indien heft
rijk er daadwerkelijk voor zorgt dat de
Axelse Vlakte als industriegebied van
de grond komt. In dit beeld past ook
de vaste oeververbindingzij is een be
langrijk element voor de realisering
van de verwachtingen, waarop dit
streekplan is gebaseerd. Met andere
woorden: wil Zeeuwsch-Vlaanderen
een bescheiden aandeel kunnen nemen
in een nationale taakstelling 'een ves
tigingsoverschot van gemiddeld 0.6 H
per jaar) dan zullen stimulerende
maatregelen inclusief een vaste ver
binding hard nodig zijn.
De kleuren van de regenboog de
ambitieuze rapporten zijn in dit
streekplan verdwenen, al zijn ze
nog niet helemaal verbleek:. Wat vorm
geving betreft is er met dit streekplan
een duidelijke stap vooruit gezet: het
is in redelijk Nederlands geschreven
en allerlei onbegrijpelijke demografi
sche voorstudies zijn weggelaten. Te
recht: niemand las dergelijke verhalen.
Dit ontwerp zou wei eens het begin
kunnen zijn van een nieuwe fase ir. de
Zeeuwse planologie, eer. ruimtelijke
ordening die zich werkelijk beperkt tot
hoofdzaken en die bovendien rekening
houdt met wat er in het gebied zelf
naar voren is gebracht. De discussie
kan nu opnieuw op gang worden ge
bracht: Zeeuwsch-Viaanderen heeft het
woord.
Ongeveer zestig studentes van de
Tbeda Mansholtschool in Haren (Gr.i
hebben dinsdagavond her schoolge
bouw bezet u:- protest :egen ce wijze
waarop het bestuur de opleiding wil
afbouwen.
