WE LATEN GEEN RENOVATIEWALS
DOOR MIDDELBURG DRAMMEN
Hunkeren naar de repetitie
J. Tevel,
directeur
van een
woningbouw
vereniging in
de greep
van de
'vernieuwbouw':
DIRIGENT
K0 DEN
TOONDER
ZATERDAG 21 FEBRUARI 1976
PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN I
17
Het vernieuwde Bagijnhof
MIDDELBURG - Met ingeto
gen enthousiasme en de ken
nersblik van een bouwkundi
ge, inspecteert J. Tevel, direc
teur van de woningbouwver
eniging Middelburg, het die
dag opgeleverde renovatie
woninkje in de Middelburgse
Oosterscheldestraat, vroeger
- in de tijd dat het leven nog
goed was, maar het comfort
minder - Lageweg geheten,
zoals nog niet eens zo oude
Middelburgers zich nog weten
te herinneren. Het uit 1920
daterende woninkje is-in een
serie van zestien - plots ver
rijkt met een open keukentje,
centrale verwarming en dou
che. De benepen bovenruimte
heeft door een nieuwe dak
constructie aanzienlijk aan
vloeroppervlakte gewonnen.
De oude regenbak is, zoals bij
alle zestien woninkjes, op uit
drukkelijk verzoek van de
overwegend tot 'vijfenzestig-
plus' behorende bewoners in
ere gelaten.
Renovatie: het nieuwe fenomeen in
de Nederlandse volkshuisvesting, in
Middelburg zeer waarneembaar door
de activiteiten van de in 1971 uit drie
"kleintjes" gevormde woningbouwver
eniging. Een vereniging die na de
landelijk opgevallen renovatie van
het uit 1920 daterende Bagijnhof en
gezien haar nieuwe renovatieplannen
in de Zeeuwse hoofdstad, gerust het
predikaat 'vernieuwbouwvereniging'
verdient. 'Vernieuwbouw': een term
die nog op het ministerie van volks
huisvesting moest worden uitgevon
den toen de Middelburgse woning
bouwvereniging er al mee bezig was.
En mee doorgaat, gezien de positieve
ervaringen van de honkvaste, be
jaarde Bagijnhofbewoners na terug
keer in hun herboren woninkjes.
Even heeft de woningbouwvereniging
'pas op de plaats' gemaakt om het ef
fect in het Bagijnhof af te wachten.
Toen werd een inventarisatielijst op
gemaakt. Daaruit vloeide een ambi
tieus renovatieprogramma voort dat
de meer of minder grondige vernieu
wing van maar liefst 1097 (woning
wetwoningen binnen vier a vijf jaar
omvat. Voor het merendeel vooroor
logse woningen, verspreid door de
hele stad en gemeente Woningcom
plexen die ln bouwstijl en comfort
niet meer acceptabel zijn. naar de ei
sen van deze tijd
„Weg met die lelijke gebroken kap
Het hele straatbeeld knapt er van
op", constateert directeur Tevel op
die januaridag in de Oosterschelde
straat tevreden, temidden van een
gezelschapje bouwkundigen van de
vereniging en de bouwfirma 'De Del-
ia'. die ook het totale renovatiepro
gramma in de komende jaren mag
gaan uitvoeren. De woningbouwver
eniging ls met deze firma in zee ge
gaan omdat een teamverband met
een en hetzelfde bouwbedrijf de beste
waarborgen biedt voor een goede
kwaliteit. De ervaring met dit soort
projecten en een begripvolle werk
wijze ten opzichte van de bewoners-
huurders, die dit alles min of meer
lijdzaam moeten ondergaan, zijn voor
de woningbouwvereniging de belang
rijkste overwegingen tot deze meer
duurzame samenwerking geweest.
Gevaar
Hoewel directeur van een ln dit op
zicht voortvarende woningbouwver
eniging. gaat de heer Tevel niet ge
bukt onder een bewustzijnsvernau-
wend hobbyisme. Hij is voor zichzelf
en voor buitenstaanders bereid tot
een afstandelijke beschouwing over
de 'renovatiewoede' van de vereni
ging-
Later, vanachter zijn bureau in het
kantoor aan de Middelburgse Bier
kaai, zal hij hardop de vraag stellen:
„Hoe komt het nu dat plotseling ie
dereen van de daken begon te
schreeuwen dat er gerenoveerd moest
worden?", om vervolgens zelf de ver
klaring te geven „Eeuwenlang is
nieuwbouw en verbouw een automa
tisch. evenwichtig proces geweest,
met het accent op verbouwing en
vernieuwing Maar na de oorlog en de
daarop volgende bevolkingsexplosie
werd alle aandacht op nieuwbouw
gericht. In de afgelopen dertig jaar
heeft niemand nog tijd gehad om te
denken aan groot onderhoud en ver
nieuwing. Die achterstand moet nu
worden ingehaald". Maar er is een
tweede motief voor de roep om reno
vatie: het op peil houden van de
werkgelegenheid in de bouw. nu de
nieuwbouw - in evenredigheid met
het bevolkingscijfer - stagneert Maar
daarin schuilt naar de mening van de
heer Tevel het levensgrote gevaar dat
te hard wordt 'doorgehold naar de
stadsvernieuwing, omdat de be
staande bouwcapaciteit zo nodig
moet worden benut En dat kan ertoe
leiden dat het middel tot doel wordt
verheven: renoveren om te renoveren,
dus om de bouwcapaciteit te hand
haven. met ook het gevaar van kapi-
taalverslinding.
De heer Tevel vindt dat onverstan
dig: „Het zal toch echt nodig zijn de
bouwcapaciteit terug te brengen,
want over een jaar of tien zou dat
hele renovatieproces ook welcens
een eind bekeken kunnen zijn". Het
uitgangspunt bij renovaties moet
zijn en blijven, aldus de heer Tevel,
„dat je het doet ten behoeve van de
bewoners die graag een goed woon
comfort willen en in hun eigen om
geving willen blijven wonen".
Niettemin loopt de Middelburgse
woningbouwvereniging voorop in het
versnellingsproces van de renovaties
De directeur: „Ik geef toe dat we ook
in Middelburg moeien oppassen dat
het niet te snel gaat Ook in deze re
gio zou misschien eigenlijk de bouw
capaciteit wat moeten worden inge
krompen"
De activiteiten van de Middelburgse
woningbouwvereniging - zoals daar
zijn de renovatie van het Bagijnhof
en restauratie van de Bellinkstraat -
bewijzen volgens de heer Tevel wel
dat het samengaan van woning
bouwverenigingen van groot nut is
voor de volkshuisvesting en voor de
bewoners-huurders in het bijzonder
Ook in andere steden zou een derge
lijke bundeling van krachten nodig
zijn Hij tekent er evenwel onmiddel
lijk bij aan „dat de kracht van de re
novaties in Middelburg zit in de
kleinschaligheid van deze stad". „Dat
is gewoon een gegeven waar we hier
van profiteren Het is duidelijk dat in
een stad ais Amsterdam de proble
men vele malen groter zijn".
bouwprijs. Maar aan de andere kant:
als Je de woning sloopt, betekent dit
dat de huidige bewoners dan niet
meer in hun omgeving kunnen terug
keren. Want de huur van een nieuw
bouwwoning ligt meestal toch wel
vier a vijf maal hoger dan de huur
van de woning in oude staat. Dal is
voor de meesten toch met op te bren
gen Als de woning wordt gereno
veerd. is het ln hel algemeen zo dal
slechts 2'i a 3 procent van het geïn
vesteerde bedrag ln de huurverho
ging hoeft te worden ingebracht. Het
restant komt dan uit de rijksbijdra
gen Op die manier krijg je zeer rede
lijke huren. Daarom kén de woning
bouwvereniging het z'n huurders ge
woon haast niet aandoen om van
deze gunstige regeling geen gebruik
te maken" De huurders krijgen bo
vendien nog - zoals in de Ooster
scheldestraat - 3.000.- vergoeding
voor verhuis- en herinrichtingskosten
en een huurgewennlngsbijdrage van
anderhalf maal de jaarlijkse huurver
hoging. uitgesmeerd over drie jaar
Als na die one jaar hun inkomen nog
onvoldoende is. kunnen ze ook nog
aanspraak maken op de individuele
huursubsidie.
Bij een totale verbouwing moeten de
bewoners tijdelijk verhuizen, wat
vooral ook uit sociaal oogpunt - te-
TEKST: PAUL DE JONGE
FOTO'S: DICX FABER EN
CHARLES STRIJD
meer daar het meestal om oudere
mensen gaat - geen kleinigheid is.
Al sinds de renovatie van het Ba
gijnhof biedt de woningbouwvereni
ging deze bewoners onderdak ln de
leegstaande woningen van de toren
flats in Middelburg-Zuid, waardoor
deze leegstand nog een geluk bij een
ongeluk is geworden. De verhuizings
operaties vereisen een grote zorgvul
digheid in de voorbereidingen,
waarin de gemeente, sociale dienst en
de maatschappelijke instellingen van
gezinsverzorging een onmisbare bij
drage leveren
„Maakt u zich geen zorgen u hebt
het uiteindelijk zelf voor het zeggen
of het gebeurt of niet", een eerste
brief van deze strekking krijgen de
bewoners van de complexen waarop
de vereniging het 'renovatie-oog'
heeft laten vallen. Daarna een eerste
gezamenlijk gesprek, waarbij een
schetsplan aan de bewoners wordt
voorgelegd, daarna verdere gesprek
ken. nog eens een schriftelijke en
quête en - als het om omvangrijke
complexen gaat - de bouw van een
modelwoning. Pas daarna wordt van
de bewoners een definitieve uit
spraak voor of tegen verwacht Tot
nu toe betoonde 75 a 100 procent van
de onderhavige bewoners instem
ming met de plannen
De heer Tevel: „Wij dwingen abso
luut niet- wêl proberen we druk uil te
oefenen op degenen die nee zeggen.
En het is al herhaalde malen gebeurd
dat de meest fervente tegenstanders
een maand later de grootste enthou
siastelingen worden Dat komt mijns
inziens doordat we de bewoners zo'n
grote vrijheid laten. Er wordt weieens
gezegd dat ln Nederland eerst een
wijk-actiegroep moet worden opge
richt voordat er Inspraak komt. Maar
aan actiegroepen blijkt tn ons geval
helemaal geen behoefte te bestaan"
De woningen van degenen die uitein
delijk toch niet willen meewerken,
worden - als tenminste hel totale
buitenaanzicht daarmee niet wordt
geschaad - voorlopig ongemoeid ge
laten.
Tevel: „Wij vinden dat het renova
tieplan moet doorgaan als tenminste
zestig procent bereid is mee te wer
ken en die medewerking is dus tot
nu toe erg meegevallen. Als niet ie
dereen instemt, komen we natuur
lijk wel in een moeilijke situatie te
recht, want dan blijf je renoveren in
zo'n complex, iedere keer als er een
nog niet aangepakte woning leeg
komt. We kunnen dus in principe ie
dere bewoner dwingen tot mede
werking - door het ministerie wordt
daar zelfs op aangedrongen - maar
we doen het niet. Want dat zou bete
kenen dat we gewoon een renova-
tiewals door Middelburg laten
drammen en daar voelen we heus
niets voor".
De wonlngbouwdirecteur tot slot:
„Tegenstanders van renovatie in den
lande zeggen wel - op deze manier
schepen we de twintigste eeuw op
met deze toch oudere woningen. Ver
nieuwde woningen zijn toch nooit te
vergelijken met nieuwe. - Dat is op
zich misschien juist, maar als je het
aspect van de hele woonomgeving en
het sociale milieu erbij betrekt, dan
heeft renovatie duidelijk voordelen
boven nieuwbouw. Het is misschien
best zinnig dit allemaal eens weten
schappelijk te onderzoeken. Uit dat
oogpunt kunnen deze negatieve ge
luiden beslist geen kwaad"
Geldverspilling
De renovaties zijn niet allemaal even
ingrijpend De werkzaamheden varie
ren van een nieuwe keukeninventaris
tot een algehele inwendige uitbraak,
met als belangrijkste doel hel verbe
teren van het wooncomfort En wel
zodanig - aldus Tevel - dal dit voor
de eerste dertig jaar voldoende is. zo
dat ook de volgende generatie er nog
van profiteert. „Renoveren moet je
beslist niet doen als je daar alleen de
sloop maar tien jaar mee uitstelt. Dat
is pure geldverspilling".
Komt nu elk complex min of meer
verouderde woningen in aanmer
king? Tevel: „Nee. Ik vind hei wei
eens zorgelijk als je ziet dat 'renova
ties 60.000 tot 65 000 gulden gaan
kosten. Ik vraag me af of er dan. m
relatie met de nieuwbouwprijs. niet
teveel met geld wordt gesmeten. Ik
geef toe dat het moeilijk is om een
prijsgrens vast te stellen Als vuistre
gel zou ik willen hanteren dat reno
vatie verantwoord is als het niet meer
kost dan tweederde van de nieuw-
Ko den Toonder is er breed uit voor «aan zitten, iu eft de ar
men op de leuningen van z'n clubfauteuil gelegd. Hij zit met
z'n rug naar de straat, naar de Prinses Irenestraat. in Kloetin-
ge, waar op de gevel van z'n woning bet huisnummer 36 in ge
glazuurde siersteen prijkt. In z'n woonkamer, links van z'n
stoel de attributen van een muziek-minnend mens: bandre
corder. radio, platenspeler, grammofoonplaten. Langs een an
dere wand rijen banden voor de recorder
Terwijl z'n vrouw de koffie brengt, kijkt Ko ons wat cildaieiid aan. met de
zelfde blik, die hij heeft na een geslaafd conroiiisnur..»ier: de onbewogen
gelaatsuitdrukking van de veldheer, die wei heeft geweten dat hij de «,1a* zou
winnen, met iets van triomf in de ogenKom «naar op:..." zegt hij uitnodi
gend. Dan neemt hij zelf het woord. En de man. die de naam heeft een hoogst
bekwaam dirigent te zijn. maar niet direct een briljant redenaar, is de vol
gende tweeëneenhalf uur vrijwel onafgebroken aan hel woord...
Jacobus den Toonder. Kloetlnger, di
rigent van drie bekende Zeeuwse
amateur-blaasorkesten: de Konink
lijke fanfare Accelerando van
Slnt-Annaland, de fanfare Euterpe
te Heinkenszand. en de brassband
Excelsior" te KloeUnge Orkesten,
die de bezoeker van concoursen en
concert herkent als ensembles die
meestal vanwege hun muzikale pres
taties ln de hogere en hoogste waar
deringsafdelingen terecht komen
Ko den Toonder, ook secretaris van
de Zeeuwse bond van muziekvereni
gingen (sedert 1946 tn het bestuurt,
de bond dje de dubbel-naam van 'Af
deling Zeeland van de Koninklijke
Nederlandse Federatie' voert. Zoals
het er nu voor staat zal hij dit laatst
genoemde ambt er dit voorjaar aan
geven:
„Bij de KNP is de regel dat je met je
65ste uit het bestuur treedt, al kun je
soms nog wel een jaartje aanblijven.
Dat hebben ze mij ook gevraagd.
Maar ik denk niet dat ik het doe. Ze
zeggen: „Ko. het gaat toch nog goed?
Dat is het 'm nou net Ik wil opstap
pen juist als het nog goed gaat. niet
wachten tot je gaat afoakken...
H 'Mij niet gezien'
Vijf en zestig ls Den Toonder, al se
dert april vorig jaar. Zijn drie mu
ziekverenigingen bereidden hem
toe - mede in verband met zijn veer
tigjarig dirtgentschap - een enorme
huldiging. Ko den Toonder nam toen
ook afscheid bij de drukkerij Ooster-
baan Le Colntre in Goes waar hij al
op z'n veertiende werkte. „Ik ben er
nog niet terug geweest", vertelt hij.
als we 't hem vragen. „Ik heb er met
plezier gewerkt, maar dat is voorbij
Je kunt daar nu nog wel wekelijks of
dagelijks een praatje gaan maken.
Maar hoewel het m'n zaak niet was.
heb ik eens zomaar uitgerekend dat
er gepensioneerden waren die zowat
iedere week de mensen een paar uur
van hun werk hielden. Ik vind dat dat
niet klopt. Ik heb wel eens meege
maakt dat een baas tegen zo Iemand
zei: „Nou ls 't wel tijd dat je gaat." Ik
heb altijd gedacht: dat zal mi] niet
overkomen...
Dacht Den Toonder veel aan de mu
ziek tijdens z'n dagelijks werk?
„Nee. dat kon ik me niet permitte
ren. Ik werkte op de boekbinderij,
was snijder. Dat betekende millime
terwerk, dus oppassen en je niet la
ten afleiden, je hoofd bij Je werk
houden. Maar als het dagelijks kar
wei was afgedaan, en het liep zo
tegen half vijf. dan kon ik hunkeren
naar de muziek, naar de repetitie..."
Brengt de gepensioneerde werkne
mer en muziekliefhebber nu al zijn
dagen door met die geliefde muziek?
„Dat zeker niet. Ik sta vroeg op. 's
Zomers al om half vijf 's morgens, 's
winters wat later. Ik ga ook vrij laat
naar bed. Zo tegen twaalf uur. Op die
manier leef je langer, heb je meer aan
de tijd. vind ik. Als 't weer 't maar
even toelaat, ga ik s morgens vroeg
fietsen of wandelen. De polderwegjes
op Mooi is dat. Stil Je komt geen
mens tegen. Met die enkele, die ik
tegenkom maak lk dan Wel eens een
praatje. Ik ben wel 's morgens om zes
uur al ln Ovezande geweest, of op de
Kattenöieksen Diek. Je ziet dan vo
gels. konijnen, hazen Ik houd van
de natuur. Op m'n fiets zit ik dan te
zingen: passages uit de orkestpar
tijen, waarvan ik vind dat ze er nog
beter tn moeten komen. Laatst reed
me een man achterop, zegt. „Jei
nogél goeie zin. wantje ziengtWas
Ik in m n eentje een concoursnummer
aan het doorzingen.
een bestuurslid van toen nog de har
monie 'Hosanna uit Goes. Hij flout
marsen. Als h., een regeltje had geflo
ten. vulde ik hem aan „Waar ken Je
me van?" vroeg hij. Ik vertelde dat ik
die marsen hoorde van het muziek
korps 'Excelsior' dat we toen ook al
in KloeUnge hadden Hij vroeg of ik
niet bi] 'Hosanna wilde komen Dat
heb ik gedaan. Ik kreeg die kleine
L-om. het mooiste instrument dat er
voor een jongen oestaat En een
pet... Daar moesten eerst kranten in.
anders zakte die tot over m'n oren...
Onze buurman op Kloetinge. barito-
nlst ln Excelsior1 vond het maar zo
zo- dat ik tn een Goes' muziekkorps
speelde Hij zag me liever ook in 'Ex
celsior" Bij 'Hosanna' had ik een oud
bugeltje op de kop getikt De toon
ladder kon :k al aardig blazen. Met
m'n maat Holiestelle ging ik eens
naar de Kloetingse repeutle fcijken.
Ik kreeg van de dirigent een instru
ment in de handen gedrukt, moest er
op blazen Hij was enthousiast dat
ik de toonladders al kendeIn 'Ex
celsior' ging ik bugel spelen, later ook
cornet, banton, tuba flosanna-Goes
ben ik toch nog een paar jaar trouw
gebleven..,"
Dirigent
Ko den Toonder onderbreekt z'n
verhaal, vraagt z'n vrouw of er iets
anders is. Hij zet defies jonge klare
en de glaasjes tussen ons in. schenkt
in. neemt de draad weer op.
„Dirigent in Kloetinge was een ze
kere Manhardt, Franciscus Xavier
Manhardt. een Oostenrijker, ook di
rigent van het symfonieorkest dat ze
in Goes toen nog hadden."
„Hem trof het ongeluk dat voor Pa
sen 1932 zijn vrouw overleed. Vroeger
moest je dan 13 weken 'zware rouw'
voeren Dat wil zeggen, nergens naar
toe. ook niet naar de repetitie. We za
ten voor een concours.. Of ik er zo
lang voor wilde gaan staan als diri
gent. Nou Ja. we haalden op dat con
cours m Kapelle een le pnjs met een
Belgische compositie: 'La Montagne
d'Argent', de Zilverberg Ook Man
hardt dik tevreden. Later is hij weg
gegaan. Dat zat zo. Hij ging met va
kantie Ik moest hem weer vervan
gen. „Maar niet met het korps buiten
optreden had-ie nadrukkelijk tegen
het bestuur gezegd. Het geval wiJ dat
juist in die tijd de Ambachtsvrouwe
naar haar buiten in Kloetinge
kwam. voor enkele weken maar. Die
vroeg aan het bestuur of het korps
niet voor haar en haar gasten kon op
treden. Het bestuur vond het een
moeilijke zaak. maar wilde toch niet
neen zeggen De muzikanten dach
ten aan de wjjn en de sigaren, die
daar altijd rijkelijk werden rondge
deeld... We speelden toch buiten..
Manhardt kwam terug. Niet te over
tuigen. We hadden geen woord ge
houden. vond hij. Hij wilde niet meer
dirigeren. We wilden hem toch zo
maar niet laten gaan. Terwij) hij
waardig in de deur stond, hebben we
hem nog de door De Rooy gecompo
neerde 'Manhardtmars toegespeeld..
Daama hebben we hem nooit meer
gezien Ze zetten een advertentie
voor een opvolger. Er kwam nie
mand Toen hebben ze inij maar diri
gent gemaakt..."
Marsen fluiten
Hoe is Ko den Toonder bij 'de mu
ziek' terecht gekomen, muzikant en
dirigent geworden?
„Als veertienjarige j -n floot lk
onder mijn werk. L losterbaan
werkte toen ook ene enwaarde.
Studie
Het conservatorium heeft Ko den
Toonder niet bezocht Hoe studeerde
hij dan verder?
„Ik las elk handboek over directie
wat ik maar te pakken kon krijgen.
Ook over muziektheorie en zo voort.
Maar dat vond ik niet voldoende.
Twee Jaar heb Ik toen directie ge
studeerd bij Piet van Mever. zelf be
roepsdirigent, componist en jury
lid."
Beroepsmensen krijgen vaak een ge
degen opleiding. Amateurs kunnen ze
ker tegenwoordig ook via de muziek
scholen goede begeleiding krijgen.
Wat is volgens Den Toonder nodig
voor een amateur om muzikaal een
goed peil te bereiken''
Ko aarzelt niet lang met het ant
woord „Doorzettingsvermogen. Dat
is het belangrijkste Muzikanten mei
een gemiddeld muzikaal talent heb
ben heel wat bereikt door vol te hou
den. door dagelijks te oefenen op
moeilijke passages en niet op te wil
len geven voor het er tn zat En en
thousiasme voor de muziek. Ik heb ln
'Excelsior' een hoornist gekend, toen
we nog de fanfarebezetting hadden
Geestdriftige jongen Wild van die
boom! Haalde overal platen van
hoomconcerten van Mozart vandaan,
wilde die naspelen...
Je slaat bekend als een streng
dirigent, die tijdens de repetities de
mensen weinig rust gunt.
..Ja. Dat heb Ik geleerd bij Govaerts
van 'Hosanna', die daar dirigent des
tijds was. Een oud staf-muzikant Op
de repetitie beoefenen we het samen
spel. Daar hamer ik sieeds op. op dat
samenspel. Maar zelden laat ik eens
een muzikant een passage indivi
dueel. alleen spelen Heb Ik leergeld
mee betaald t Is psychologisch niet
altijd juist Ik zit er wel op dat ze hun
partijien thuis instuderen. Maar op
de repetities zeg ik: „niet Je tijd ver
praten, maar werken, samenspelen
E6n van je drie orkesten - 'Excelsior'
is toch wel het meest bekend Het Ls
bovendien de enige brassband van de
'trie, hoewel het vroeger toch ook een
fanfare was Hoe komt dat?
„Die muzikanten daar hadden ook al
in de fanfare-U>d voor een groot deel
een Engelse klank weten te bereiken
Als er een EngeJ.se band. of een band
van het Leger des Hells op bezoek
kwam. gingen ze er naar toe. Ze luis
terden vaak naar radio-uitzendingen,
grammofoonplaten van brassbands
Lr zijn er die thuis banden vol brass-
bandmuzlek hebben, die ze - nu nog -
aldraaien en naspelen, om die klank-
kipur maar te bereiken... Toen kon
den we in 1969 naar het nationale
concours in Engeland. Na die UJd -
we hadden toen nog niet helemaal de
Engelse bezetting - zijn we conse
quent overgeschakeld op de brass-
bezettlng Maar niet ieder orkest
heeft daar de feeling voor Beter een
goede fanfare, of harmonie dan een
slechte brassband, vind lk al geel
tk de voorkeur aan brass.
Luister je nooit naar andere muziek?
..Natuurlijk wel Ik heb daarvoor nu
ook meer tijd. Vroeger schreef ik
soms wel 's nachts tot vier uur toe ar
rangementen Dat. kan nu overdag.
Ais ik gewandeld of gefietst heb - dat
sla ik geen dag over - neem lk de UJd
om met m'n vrouw samen te praten,
samen koffie te dnnken. ergens naar
toe te gaar. Maar er is nu ook meer
gelegenheid om de platen en banden
en de radio te beluisteren. Kijk. :k ga
ai sinds 1956 naar Londen, naar de
nationale brassband-concoursen tn
de Albert Hall. Maar lk heb daar ook
wel de concerten van het Londena
Philharmoni8Ch Orkest bezocht. Ge
weldig!"
Lievelingsmuziek
Wat ls je lievelingscompositie en je
lievelingscomponist?
„Dat Is Journey Into freedom' van
Eric Ball. Zijn muziek, daar houd ik
hei meeste van. Ik heb Erie Ball
eenmaal persoonlijk ontmoet Hij
was toen in Amsterdam, repeteerde
daar met de Leger des HeiJs stal
Band."
Als jij voor je orkesten staat, maak je
altijd een stoïcijnse, erg kalme, be
heerste indruk. Is dat ook zo?
„Uiterlijk wel. Maar ze kunnen nlei
van bmnen kijken. Daar trilt en beeh
het wel eens Maar lk laat het nlei
merken. Er valt na een goede ultvoe
ring of concours wel wat van me af.
Den Toonder vertelt dan dat hij ziel.
over t algemeen wel een gelukki,
mens voelt, die samen met z'n vrouv
geniet van het pensioen; blij ls dat c-
kinderen en verdere familieleden ook
muzikaal zijn. in de band meespeler,
of meegespeeld hebben; dat hij vee:
vriendschap ondervindt...
„Maar er is een ding dat tk spijtig
vind. Dat is de jaloezie. Als je suecc>
hebt met je muzikanten, een goed re
sultaat baalt op een concours, dar
zijn er veel collega's die je felicile
ren. Er tlju er ook die je voorbij lo
pen, een gelukwens je niet op fcunnei.
brengen. Dat hindert me wel eens
Dat begrijp ik niet. We maken toch
allemaal muziek voor ons genoegen?
Bij muziek horen geen lelijke gevoe
lens. Maar ik lig er niet van wakker.
Ik lig trouwens nooit wakker. Twee
minuten nadat ik In bed ben ge»tapt
Gerard C. van Loo
slaap Ik..."