SYRIË VAART WEL BIJ DE
SPANNING IN NABIJE OOSTEN
Het is geen vetpot in de off shore-industrie,
maar Nederland mag hier de boot niet missen
De snel
senator
rijzende ster van
Frank Clnirch
"Over vyf jaar land met kernreactoren"
w„
VRIJDAG 20 FEBRUARI 1976
Damascus - „Syrië dankt zijn ontwikkeling aan de spanning in het Nabije-Oosten". Een
voortdurend terugkerend thema in gesprekken met westerse diplomaten, maar het is opmerkelijk
dat nu ook eens hardop te horen zeggen door een hooggeplaatste man in de Palestijnse bevrij
dingsbeweging, die op zijn beurt weer voor een groot deel afhankelijk is van Syrië.
,,De plaats van Sirië in de inler-
Arabische politiek, de fabuleuze be
dragen en de enorme belangstelling die
D en Haag - De opzienba
rende onthullingen over de
handel en wandel van de
buitenlandse inlichtingen
dienst (CIA) en van de
Amerikaanse multinatio
nals hebben de voorzitter
van de Senaatscommissies
die beide zaken in onder
zoek hebben, Senator
Frank Church, midden in
het licht der schijnwerpers
geplaatst. De tot begin
1975 ook in de Verenigde
Staten nog niet algemeen
bekende Senator uit Idaho,
werd in juni vorig jaai1
al een goede kanshebber
genoemd voor de Demo
cratische nominatie voor
de komende presidents
verkiezingen. Tot op heden
heeft hij echter zfjn kandi
datuur nog niet gesteld. Hij
liet zelfs een groep die de
mogelijkheid van zijn kan
didatuur onderzocht het
werk staken en zei niet
over het presidentschap te
willen denken voor het on
derzoek naar de inlichtin
gendiensten voltooid zou
zijn.
Toch achten velen het niet uitge
sloten dat de Democraten een
man als Church willen om het ver
trouwen binnenslands en in het
buitenland te herstellen na het
sneeuwbaleffect dat Watergate
heeft gehad en nog heeft.
Hoewel hij vorig jaar pas natio
nale en internationale bekendheid
verwierf, viert Frank Church dit
jaar toch zijn tweede lustrum in
de Senaat. Hij werd in 1956 tot
Democratisch Senator voor Idaho
gekozen en de als liberaal bekend
staande Church is de enige Demo
craat die ooit door deze conserva
tieve staat werd herkozen en dat
tot driemaal toe.
Bij zijn laatste
pagne was het vooral de (rechtse)
John Birch Society die hem de<
voet trachtte dwars te zetten. De
Birchers zeiden dat Church door
de communisten werd gecontro
leerd via een van zijn medewerk
sters.
Senator Church heeft uitge
sproken ideeen over wat Amerika
zich wel en niet kan veroorloven
Al in het eind van de jaren zestig
was hij een van de leidende figu
ren in de Senaat in de strijd tegen
de Amerikaanse militaire inmen
ging in Indo-China. "Onze buiten
landse politiek is overdreven in
terventionistisch geweest. Wij
hebben op ons genomen de poli
tieman. bankier en rechter van de
wereld te zijn en het is tijd om het
evenwicht te herstellen", zei hij
vorig jaar tegen U.S. News and
World Report. Hij wil geen isola
tionist zijn. maar zegt dat de
Amerikaanse bemoeienis met het
buitenland beperkt dient te blij
ven tot "Gebieden waar de vitale
Amerikaanse belangen duidelijk
op het spel staan". Als lid van de
Senaatscommissie voor de buiten
landse betrekkingen heeft hij zijn
standpunt op dit punt duidelijk
gemaakt.
Ook als voorzitter van de sub
commissies voor onderzoek naar
de inlichtingendiensten en de
multinationals steekt Church zijn
mening niet onder stoelen of ban
ken.
In een vraaggesprek met Time
over de openbaarheid van de re
sultaten van het onderzoek naar
de CIA door zijn commissie zei
Church: Vuistregel zal zijn dat
openbare hoorzittingen zullen
worden gehouden wanneer dat
kan en dat besloten hoorzittingen
zullen worden gehouden als dat
moet. Beschuldigingen betref
fende illegale operaties tegen
Amerikaanse burgers dienen in
het openbaar te worden bespro
ken en elke eventuele onwettige
daad dient aan het licht te komen.
Op een vraag of moord op een
buitenlands staatshoofd door de
CIA ooit gerechtvaardigd zou
kunnen worden, antwoordde
Church: "Neen. Bij het ontbreken
van (de staat van) oorlog kan aan
geen regeringsinstantie vergun
ning tot moord worden verleend.
De president is geen verheerlijkte
Peetvader".
Inmiddels heeft Frank Church
de afgelopen dagen als voorzitter
van de subcommissie van de Se
naat voor de multinationals voor
internationale deining gezorgd
met de onthullingen over de
omkoop-affaires door Lockheed,
waarbij ook werd gesproken van
"een hoge Nederlandse regerings
functionaris". (Bedoeld werd prins
Bernhardt.
Inmiddels heeft de Amerikaanse
senator voorgesteld een interna
tionale bijeenkomst bijeen te roe
pen om een eind te maken aan het
betalen van steekpenningen in
ruil voor winstgevende vliegtuig-
verkopen. Ook is hij voorstander
van opheffing van het Zwitserse
bankgeheim, daar veel steekpen
ningen op Zwitserse banken te
rechtkomen.
Frank Church werd 25 juli 1924
in Boise (Idaho) geboren als zoon
van een winkelier in sportartike
len. Tijdens de tweede wereldoor
log diende hij aanvankelijk als
soldaat in het leger. De man die
later het onderzoek naar de inlich-
tindiensten zou leiden, werd spoe
dig officier en diende bij de mili
taire inlichtingendienst in China,
Birma en India. Na zijn diensttijd
trouwde hij met Bethine Clark,
dochter van de Democratische
gouverneur van Idaho. Het echt
paar heeft twee zoons, Forrest en
Chase.
Zijn liefde voor spreken hij won
een onderscheiding bij een wed
strijd in welsprekendheid op 16-
jarige leeftijd) levert hem af en toe
het verwijt op dat hij pretentieus
is. Zijn vrienden zeggen echter dat
hij de voorkeur geeft aan vergelijk
boven confrontatie. De wijze
waarop hij het onderzoek naar de
inlichtingendiensten heeft geleid,
heeft hem lof bezorgd van zowel
Democraten als van Republikein
en.
Frank Church heeft zich vast
gebeten in de onderzoeken, maar
dat wil bepaald niet zeggen dat
hij het presidentschap niet am
bieert. In zijn vraaggesprek met
U.S. News and World Report zei
hij hierover: "Ik denk niet dat je
je leven aan de politiek kunt wij
den zoals ik zonder het meest
verheven ambt aanlokkelijk te
vinden. Maar ik heb altijd ge
dacht dat een man in de Senaat
ook belangrijk werk zou kunnen
verrichten. Ik lig er dus niet
wakker van".-.
het krijgt van de SowjetrUnie en de
•Verenigde Staten heeft Syriw allemaal
te danken aan het feit, dat het nog
steeds op voet van oorlog verkeert met
Israël. Bijlegging van het conflict zal
Syrië tot een land met niet
meer dan normale invloed", aldus deze
Palestijn in Damascus.
Saoedi-Arabië en de oliestaten van de
Perzische Golf leveren ruim een kwart
van de Syrische begroting van 12 mil
jard gulden voor dit jaar. In 1973 kreeg
Syrië maar 180 miljoen gulden bui
tenlandse hulp. maar na de vrij suc
cesvolle Oktoberoorlog begon de gi
gantische stroom oliedollars binnen te
vloeien. Gedeeltelijk ter vergoeding
van de honderden miljoenen guldens
schade die de Israëlische luchtmacht en
marine had toegebracht aan de Syri
sche industrie, gedeeltelijk voor de
aankoop van wapens (hoewel de
SowjetrUnie op dit gebied ook bijzon
der gul is) en gedeeltelijk voor de op
bouw van Syrië tot een ontwikkeld
land
luxe consumentengoederen mogen
weer worden ingevoerd.
Een aantal jaren geleden, het was
nog voor de Oktoberoorlog, toen ik
voor de eerste keer Syrië bezocht, re
den er alleen maar auto's van vóór de
socialistische omwenteling van 1963
rond. Het straatbeeld is nu aanzienlijk
veranderd: Peugeots, Fiats en de bij de
zeer welgestelden zo populaire Merce
des Benz (Syrische prijs: 75.000 tot
150.000 gulden per stuk) gaan meer en
meer de plaats innemen van de stok
oude Amerikaanse wagens. Toch rij
den die. vooral als taxi en versierd met
gordijntjes, poppetjes, kettinkjes en
kleedjes nog in groten getale rond.
Bewijs van hun deugdelijkheid, want
ze hebben heel wat te verduren in die
heksenketel van het Syrische verkeer
De doelen van de Syrische economie
worden steeds vastgelegd in een vijfja
renplan Het Vierde Vijfjarenplan van
1976 tot 1981 zal een dezer weken wor
den gepubliceerd. Verwacht wordt dat
daarin het zwaartepunt gelegd zal
worden op de ontwikkeling van de
staatsbecfrijven, de verhoging van de
landbouw, de olie en de fosfaatproduk-
tie. het vestigen van een sterk op de
landbouw gebaseerde voedselindus
trie. modernisering en uitbreiding van
de industrie, vooral textiel en petro
chemie en de ontwikkeling van de
menselijke „bronnen", door verbete
ring van het onderwijs, de gezond
heidszorg en het sanitair.
Iskander: „Aan het eind van het
Vierde Plan heeft Syrië een ander gé-
zicht". Een westerse diplomaat is wat
minder optimistisch „Van die plannen
wordt nooit meer dan veertig procent
„We worden binnenkort lid van de
OPEC - de organisatie voor olieprodu
cerende en -exporterende landen", zegt
olie-en-fosfaatminister dr. Moestafa.
„De komende vijf jaar houden we de
produktie op tien miljoen ton per jaar,
hoewel het erop lijkt dat we een visje
in de Middellandse Zee hebben gevan
gen en onze voorraden groter worden".
Uranium
Westen
Sinds de Oktoberoorlog accepteert
Syrië meer hulp en investeringen uit
het Westen. Frankrijk staat daarbij
voorop. Maar ook de Amerikanen pik
ken een graantje mee van de vooruit
gang van dit land, dat voor kortpot-
5. Een Amerikaanse
nister van informatie, de 34-jarige maatschappij boort zelfs in opdracht
Achmad Iskander. optimistisch. „Met
de jaren tachtig", rekenen de deskun
digen. „is die tijd gekomen". En de Sy
rische planners weten dat ze hun land
Voor het op is
Welvaart is alleen nog maar een
kwestie van tijd", zegt de Syrische mi- dicht voor hen
de Syrische staat naar olie voor
de Middelandse-Zeekust. Voorwaarde
voor het afsluiten van een contract is
moeten ontwikkelen voordat het olie- echter wel, dat er tegelijk met de i
geld op is.
Maar economische waarnemers me
nen. dat Syrië een te snelle expansie
doormaakt en zich te veel afhankelijk
maakt van het buitenland. Vreemd
vesteringen Syrisch personeel wordt
opgeleid. Geld en hersens wordt er
gevraagd.
De deur open zetten brengt ook inlo-
pers met zich mee. Er zijn een paar
kapitaal maakt bovendien schulden, eersteklas hotels in Damascus in
hoewel een deel schenkingen is.
bouw, maar voor het ogenblik bestaat
er een geweldig tekort aan hotelka
mers. Zonder een maand vooruit te re
serveren is er niets te krijgen. Soms
van de regerende Ba'athpartij. De willen wat extra dollars of marken -
staatsgreep ln 1970 van luchtmachtge- liever geen Syrische ponden - nog wel
Syrië's economie is in principe geba
seerd op de socialistische denkbeelden
neraal Hafez al-Assad en zijn „correc
tieve beweging" maakte echter een
einde aan de orthodoxe, gesloten, so-
eens een kamer te voorschijn toveren.
Op de „zwarte markt" komt een ver
blijf in een hotel op zo'n honderd gul-
cialistische politiek van voorgaande den meer. De behoefte aan hotels - ook
a'athregimes. Voorzichtig, maar dui
delijk merkbaar, heeft Assad zijn land
naar een meer open en gemengde eco
nomie geleid, waarin de privé-sector
een vaste plaats heeft verworven. Zelfs
veroorzaakt door de stimulering
het toerisme - is zo groot, dat de eige
naars van bijvoorbeeld het nieuwe
Sheraton de eerste zeven jaar geen be
lasting hoeven te betalen.
Steunpilaren
i_7e vier grote, nationale steunpilaren
van de Syrische economie zijn: land
bouw, olie en fosfaat, industrie en de
Eufraat Dam. De landbouw is de
grootste werkgever van SyrFen het
land kan in staat worden geacht een
overvloed aan graan en katoen te pro
duceren. De agrarische sector is echter
sterk afhankelijk van de (onregelmati
ge) regenval, maar verwacht wordt-, dat
de landbouw zich snel zal verbeteren
nu de EufraatrDam, in het noorden van
het land. in werking is gesteld.
De dam, die eigenlijk Tabqqa-Dam
heet. staat nummer twee op de priori
teitenlijst van Syrië. Nummer één staat
defensie, die naar schatting 70 procent
van het nationale budget opslokt.
Door de dam, gebouwd met Russische
steun, kunnen grote delen van Syrië
/ruchtbaar worden gemaakt. Het pro
bleem is echter hoe Syriërs enthousiast
te maken boer te worden op de nieuwe
akkers. De laatste jaren heeft er een
geweldige leegloop van het platteland
naar de grote steden plaatsgevonden.
Syrië zal met zijn 200 miljoen ton aan
bewezen oliereserves wel nooit een be
dreiging worden voor andere oliesta
ten. Per jaar wordt tien miljoen ton ge
produceerd, waarvan 1.8 miljoen voor
eigen gebruik, in 1977 gestegen tot 4
miljoen ton. De Syrische olie, die van
een diépte van meer dan 4000 meter
gehaald moet worden, is echter van
een slechte kwaliteit.
Eet troetelkind van minister en bc
demdeskundige Moestafa is de fosfaat,
voorraad (een produktie van 1.7 mil-
joen ton per jaar). De Syriërs gaan na
melijk uranium als bijprodukt van de
fosfaat winnen. „Dat stelt ons in staat
om over vijfjaar met nucleaire energie
te beginnen. Voor de bouw van kern
reactoren zoeken we nu al landen, die
bereid zijn in ruil voor uranium de
technologie te leveren", zegt Moestafa,
en verzekert dat het uranium niet ge
bruikt zal worden voor militaire doel
einden.
Ook al wordt maar veertig procent
van de ambitieuze plannen uitgevoerd,
dan nog heeft Syrië binnen twee jaar
een gebrek aan arbeidskrachten. Waar
het Syrië jarenlang aan ontbreekt, en
wat de ontwikkeling tegenhoudt, is een
industrieel middenkader en
schoolde arbeiders. Bovendien is nog
altijd de helft van de bevolking analfa
beet. De snelle ontwikkeling van het
land heeft ook een enorme inflatie met
zich meegebracht: 42 procent per Jaar.
Syrië magdan wel varen bij de gespan
nen situatie in het Nabije Oosten, deze
kan zich ook iedere dag tegen hem keren
De Israëlische raketten met hun rei
kwijdte van 300 mijl zijn in staat binnen
een paar dagen hethele industriële com
plex van Syrië te vernietigen.
Ook de interne verhoudingen in Syrié
zijn een mogelijke bedreiging van de
plannen. Binnen de regering bestaat
nogal wat oppositie van de recht
geaarde Ba'ath-socialisten tegen de
liberaliseringstendensen. Tot nu toe
heeft Assad de discussies aardig in de
hand weten te houden, maar als ze op
een dag tot een uitbarsting komen, zal
dat Syrië ongetwijfeld in een meer ra
dicale richting drijven. Ook ten op
zichte van de kwestie-Israël.
•"OSN.. KRN MRCHINE
OOK VROUWE LUKE DIRECTIE
LEDEN VERVfiN&EU
He,
let is geen vetpot (meer) in de internatio
nale offshore-industrie. Enkele jaren geleden
nog leek het een nieuwe industrie met een
gouden einder, dat indrukwekkende stelsel
van grootscheepse activiteiten rondom de
winning van olie en gas uit de zeebodem. In de
haast van de ontwikkeling hebben we er nog
steeds geen Nederlandse begripsomschrij
ving voor kunnen vinden en behelpen we ons
methetEngelse 'offshore' (letterlijk vertaald:
buitengaats). De gang van zaken is stormach
tig geweest. Nog geen tien jaar geleden ont
dekte de oliemaatschappij BP voor de kust
vanEngeland heteerste gasveld West-Sole. En
het duurde nog tot 1969 voordat Denemarken
heteerste Noordzee-olieveld (Ekofisk) 'boven
water' kon halen. Na ongeveer800 boringen en
investeringen tot een bedrag van 7 miljard
hebben de gezamenlijke oliemaatschappijen
die op het continentale plat van de Noordzee
opereren (vaak gecombineerd in consortia om
derisico's te spreiden) kunnen vaststellen dat
ergroteaardolie-enaardgasvoorradenliggen.
Begin 1974 werd becijferd dat de economisch
haalbarereservesindeNoordzeevooraardgas
op 1700 miljard kubieke meter en voor olie op
1900 miljoen ton kwamen. Er kan op worden
gerekend - was de voorspelling - dat in 1980
jaarlijks ongeveer 100 miljard kubieke meter
aardgasen rond 150 miljoen ton aardolie ui tde
Noordzee gewonnen kunnen worden. Met de
overige olie- en gaswinning in Europa zou
daarmee rond 20 procent of meer van de Eu ro-
pese behoefte uit eigen bronnen kunnen wor
den gedekt. Dat waren leuke getallen in de
zenuwachtige tijd van de oliecrisis. Europa
zou in rap tempo een stuk onafhankelijker van
de Arabische oliesjeiks kunnen geraken in zijn
energievoorziening. Deskundigen als de En
gelse hoogleraar prof dr. Peter Odell (tevens
verbonden aan de Rotterdamse Erasmusuni-
versiteit) stelden vast dater Europa veel aan
gelegen was om snel tot een exploitatie van de
énerglevoorraden te komen, te meer daar de
Arabischeolie inmiddels tot een prijspeil was
gestegen waarop winning onder de Noordzee
ook interessant was geworden.
De
"e inmiddels al stevig op toeren gekomen
exploratie naar een exploitatie van olie en
aard gasonder de Noordzee leek in een versnel
ling te komen. En dat opende perspectieven
voor die industrieén die zich intussen waren
gaan toeleggen op de bouw vanboorplatforms
en booreilanden, winninginstallaties, onder
zeese pijpleidingen, ontvangsten opslagfaci
liteiten aan de kust en al die andere bedrijven
die zich voor de toelevering en bevoorrading
rondom het grootscheepse off-shore-
gebeuren hadden gegroepeerd.
InhetbeginwasdezevoorWest-Europageheel
nieuwe bedrijfstak met zeer specialistische
karaktertrekken in hoofdzaak een Ameri
kaanse aangelegenheid Kennis en ervaring
van off shore-lokaties in bijvoorbeeld de Golf
van Mexico werd naar het Noordzee-
continentaleplat'geëxporteerd'. Gaandeweg
begonnen in de landen die iedereen sector van
datplatkregentoegewezen-Engeland, Noor
wegen, Duitsland. DenemarkenenNederland
-steedsmeerindustrieënzichopdienieuweoff
shore-markt te werpen. Vooral de maritieme
inbreng in de scheepsbouw, de constructie-
bouw en de verdere technologische ontwikke
lingen op het terrein van wetenschappelijk
onderzoek (en apparatuur), communicatie en
dienstverlening kwamen daarbij goed van
pas. Bovendien dienden de mogelijkheden in
deze bedrijfstak zich aan toen de orderporte
feuilles in de scheepsbouw almaar kleiner be
gonnen te worden.
Al met al leverden de off shore-activiteiten
een gevarieerd stuk werkgelegenheid op dat
volgens een recente raming moet worden ge
steld op een aantal arbeidsplaatsen in Neder
land van tussen de 9.500 en 11.500. En daarbij
gaat het dan om activiteiten buiten de directe
operationele sfeer op installaties en schepen
op de Noordzee. Voor een deel is deze zoge
naamde 'natte offshore' op de boorplatforms
en-eilandenenopdegespecialiseerdeschepen
bemand met zeevarend personeel. Daarnaast
zijn er mensen met beroepen als boortechni-
cus, procesdeskundige, meet- en regeltechm-
cus, kraandrijver, lasser, constructieban
kwerker. enzovoorts. Aan de wal (de 'drogeoff
shore') houdt een grote reeks bedrijven zich
dan bezig met scheepsbouw en platformbou w
(nieuwbouw, ombouw en ontwerp).
nader bekeken
bevoorrading, onderzoek, reparatie en onder
houd. De omzet in off shore in Nederland werd
voor 1975 onlangs geraamd op een bedrag van
1,2 miljard. En op de lijst van bedrijven die
zich m deze wereld van olie- en gaswinning op
de Noordzee bewegen komen niet minder dan
33 grotere en kleine scheepswerven voor, een
gevarieerd aantal bedrijven, actiefin de con
structie, operatie, bevoorrading, onderzoek,
engineering enzovoorts.
heeft geleid. Wat dus als het begin van een
versnelde ontwikkeling werd beschouwd met
perspectief op grote mogelijkheden voor de
nabije toekomstismwezen ui tgedraaidopeen
knalharde onderlinge concurrentie waarbij
ongelukken niet konden en kunnen uitblij
ven.
Denieuwbouwmarktvan(grote)olietankersis
na de manipulaties van de Arabieren aan de
oliekranen compleet ineengestort. Oliemaats
schappijen weten nog maar met grote moeite
plaatsen te vinden waar ze (soms net afge
bouwde) tankschepen kunnen opleggen. De
Noorse fjordenzijnveranderdmwachtkamers
voor tankschepen met een gezamenlijk bijna
onvoorstelbare capaciteit. De scheepsbouw
zochthetnadieklapbijnaalsvanzelfsprekend
in de off shore: de bouw van platforms, boor-
schepen. werkschepen en dergelijke. En daar
is het aanbod intussen vele malen groter dan
de vraag.
gen," klaagde hij. „Voor de weinige orders die
erzijngroeithetaantalwervendatbelangstel-
ling heeft. Het is daarom nodig dat de Neder
landseoffshore-industrie gaat samenwerken.
Steun van de regering zal daarbij onontbeer
lijk zijn
He,
De
at zijn de vooruitzichten op de off shore-
markt voor Nederland? Het ziet er nu al naar
uitdat de dolle rage van investeringen voor de
exploratie van dezeebodem vanhetcontinen-
tale plat van de Noordzee (sinds de oliecrisis
van 1973 plotseling op gang gekomen) een zeer
tijdelijkverschijnselisgeweest.Eriseenover-
ïnvestering ontstaan die op middellange ter
mijn geen uitbreiding van activiteiten en ar
beidsplaatsen meer zal toelaten. Omdat de
prijzen zo omhoog gevlogen zijn is er in de
off-shore-wereldeenschrikeffectontstaandat
bij verschillende bedrijven tot financierings
problemen en tot een aanmerkelijke vertra
ging in de aanvankelijk geplande nieuwbouw
"e Nederlandse scheepsbouw en de in an
dere sectoren van de offshore geïnteresseerde
industrie krijgen het de laatste tijd bovendien
steedsmoeilijkermetdebuitenlandseconcur-
rentie. Engeland en Noorwegen bijvoorbeeld
voeren een zeer beschermende politiek ten
opzichte van de eigen industrie: oliemaat
schappijen in die landen worden door de rege
ringen min of meer gedwongen om
nieuwbouw-orders in eigen land onder te
brengen. En dan is er Japan datzwaar beneden
de markt werkt: met behulp van de overheid
brengt de industrie van land offertes uit die 25
tot 30 procent onder het gemiddelde van de
Westeuropeseindustrieliggen.Zaterdagjl.bij
detewaterlatingvaneengrotepijpenleggerin
Rotterdam heeft ir. J. van der Meer, lid van de
raad van bestuur van Rijn-Schelde-Verolme,
de problemen in het off-shore-wereldje nog
eensuitgestald„Demarktvoorolie-industrie
opzeestagneert.Hetisvoordescheepswerven
'uitermate moeilijk om opdrachten te verkrij
.etis volstrektduiaeüjk aatvooraide mid
delgrote en kleine bedrijven in deze nog zo
jonge bedrijfstak het snelst in de moeilijkhe
den verzeild raken. In Zeeland is deze bedrijf
stak afgelopen week ln het nieuws gekomen
dooreen geval van surséancevan betaling: aan
het acht maanden geleden opgerichte onder
neminkje Zeeuwse Offshore Combinatie BV
ZOC). Hoewel hier in de eerste plaats de eigen
bedrijfsvoering de oorzaak van de weinig op
gewekte gang van zaken lijkt te zijn, kan deze
kwestie toch niet worden los gezien van de
algemene verschijnselen in het kort geleden
nog zo aantrekkelijk ogende off-shore wereld
je. De vakbonden hebben gesignaleerd dat in
het bedrijf met 106 werknemers opdrachten
zouden zijn aanvaard tegen onvoldoende lo
nende prijzen.
Het gevaar is niet denkbeeldig dat de kenne
lijk moordende concurrentie in de toekomst
vaker tot dit soort avonturen zal leiden.
Voor de bedrijven zelf, voor de werkgelegen-
heidenvoorhetvertrouwenindezebedrijfstak
zou dat bijzonder nare gevolgen kunnen heb
ben. De off shore-industrie in Nederland heeft
haar zwaartepunt in het Rijnmondgebied en
het achterliggende rivierengebied. Toch leek
ook Zeeland de laatste jaren een aardige aan-
zetindeze bedrijfstak te krijgen. Ophetogen-
blik is in deze sector ongeveer 500 man direct
werkzaam. Bij de Zeeuwse Offshore Combina
tie en bij de Nederlands-Amerikaanse Pijplei
ding Maatschappij (NAPM) in het Sloegebied.
Verderlevertdewerf'Scheldepoort'vandeNV
kon. mij. 'De Schelde' in hetSloegebied onder
meer een stuk onderhoud aan off shore-
activiteiten.
Öuggesties om tot een betere relatie tussen
de overheid en deze industrietak te komen
kunnen niet langer vrijblijvend worden aan
gehoord. Nederland heeft de afgelopen jaren
eenüinkstuk energie, vakmanschap, ervaring
en uitrustingin de off-shore-industriegeïnves-
teerö, - te belangrijk om te worden dood-
geconcurreerd. In 1971 heeft hetbedrijfsleven
de zogenaamde Industriële Raad voor Ocea-
nologie opgericht. Vertegenwoordigers uit de
sectoren zeemijnbouw, konstruktie op zee,
scheepsbouw, visserij, bagger en recreatie
stelden zich voor in dit samenwerkingsver
band de belangen te bundelen, het beschik
bare industriële vermogen zo doelgericht mo
gelijk in te zetten en nieuwe mogelijkheden te
onderzoeken. Minister Trip (wetenschapsbe
leid) van zijn kant heeft vorig jaar een 'Plan-
ninggroepvoorOceanografischOnderzoekop
lange termijn' in het leven geroepen. Het be
gint langzaamaan duidelij k te worden waarde
knelpunten voor de off-shore industrie in Ne
derland komen te liggen. De bedrijfstak zal
kredietgaranties van de overheid nodig heb
ben. Er zal moeten worden gezocht naar an
dere off-shore markten dan de Noordzee: mis
schien dat daarheen onder meer de nodige
kennisenervarlngkanworden'geëxporteerd'.
En dan is er grote behoefte aan hoger ge
schoold personeel met ervaring in 'off-shore'.
In het onderwijs zou daarmee wel eens reke-
ninggehoudenkunnen worden. Ookveellager
geschooldmaarwelgespecialiseerd personeel
bestaat vaak uit buitenlanders, Een feituitde
praktijk om rekening mee te houden. Het is op
het ogenblik geen vetpot in de off shore-
industrie. Toch kan Nederland het zich niet
permitteren om in deze jonge, hier en daar nog
avontuurlijke en nog lang niet uitgebalan
ceerde bedrijfstak straks de boot te missen.
KEES VAN DER MAAS
