PROVINCIALE ZEEUWSE COURM Uitwerkgelegenheidspot bijdrage f 5 miljoen mogelijk voor brug Vlissingen LOF KAMER VOOR BELEID TIJDENS GIJZELINGEN Officiervrijspraak in Dassault-zaak OCCASIONS KOPEN Meuser werkt mee aan onderzoek Lockheed-zaak Tempo LUBBERS SPRAK MET VAKBEWEGING EN CONSUMENTEN OVER PRIJZEN VOORSTEL IN KADER ZEEUWSE VERDELING Temeazen pag. 2 219e jaargang no. 37 Vrijdag 13 februari 1976 De gezamenlijke Bevelandse autodealer*. Zto pagina 8 IK) j&BOVAG VAN AGT: GEEN EXTRA HULP VOOR NABESTAANDEN kamer en haar geduchte bevoegd- (Van o 0 parlementaire redactie). DEN HAAG „In een samenleving die aan geweld went, treedt heilloze chaos op in plaats van orde ning tot welzijn". Dat zei minister Van Agt van justitie donderdag in de tweede kamer bij het de bat over de gang van zaken bij de gijzelingen in december van vorig jaar. Hij reageerde daarmee op de vele verzoeken uit de kamer om meer bevoegdheden voor de politie, strengere straffen voor wapenbezit en het optreden tegen gewelddadige groeperingen. In de tweede kamer werd don derdag het debat over de gijze lingszaken gehouden (loto bo venVanuit de loge volgden drie voormalige gijzelaars het debat tvlnr) Manusama. J. P. Niijuluw. L. Tahapary, J. Latumatahna en J- W. I.okollo het debat m de tweede kamer over de gijzelings zaken. COMMISSIE GESTART (Van onze correspondenten). DEN HAAG-WASHINGTON-ST. MORITZ Fred S. Meuser, de oud-verkoopdirecteur van Lockheed, die volgens de gegevens van de Amerikaanse senaatscommissie-Church tussenpersoon was bij de uitbetaling van steekpenningen aan prins Bernhard, is bereid mee te werken aan het onderzoek van de commissie-Donner-Hol- trop-Peschar. De heer Meuser, die de afgelopen dagen spoorloos was. wilde donder dagmorgen na terugkeer in zijn woon plaats Sankt Moritz niets naders zeg gen over de kwestie-Lockheed: „Ge zien mijn delicate positie past het mij niet enig commentaar te geven". In een ander gesprek zei de heer Meuser, een oude vriend van de prins, ,jnen" zich zal schamen ooit iets slechts te hebben gedacht van de prins, als eenmaal de hele waarheid bekend zal zijn. Ook de Zwitserse advocaat dr. Hu- bert Weisbrod heeft intussen verklaard bereid te zijn de Nedeerlandse onderzoekscommissie inlichtingen geven. Eventueel zou hij bereid zijn Lockheed te vragen hem van zijn zwijgplicht te ontheffen. Intussen werd donderdag bekend, dat prins Bernhard dinsdag een be zoek heeft gebracht aan München, ■waar hij werd behandeld door de arts ar. H. Felder- De prins kwam kort na twee uur op het vliegveld van Mün chen aan, in een door hemzelf be stuurde Fokker F-28 Fellowship. Na de behandeling dr. Felder vertelde ons dat hij de prins regelmatig van rugklachten afhielp door hem op een bepaalde manier aan het been te trek ken vertrok prins Bernhard om kwart over vier weer naar Neder land. Tegen een journalist van een plaat selijke krant zei de prins, dat hij zich geen zorgen maakte- „Ik heb het vol ste vertrouwen in de onderzoekscom missie en ik slaap net zo goed als anders", zou hij volgens de Münche- ner Tageszeitung hebben gezegd- Ver der zou de prins hebben verteld van plan te zijn dit weekeinde naar Lech te gaan, de Oostenrijkse wintersport plaats waar de koninklijke familie vrijwel elk jaar wintervakantie houdt. De onderzoekscommissie is intussen met haar werk begonnen, hoewel met name prof. Donner en drs.- Peschar t nog enkele dagen ook met hun nale werk bezig zullen zijn. Dr. Holtrop, oud-president van de Neder- landsche Bank, was donderdag enkele uren op het Haagse Plein 1813, het ministerie van algemene zaken, waar hij ook premier Den Uyl ontmoette tijdens de avondpauze van het Twee- over de gijzelin- let onderzoek naar de Locheed- e ook maar de geringste twijfel at of de geringste smet werpt t blazoen van prins Bernhard, Het tempo van de dijkverzwarin gen langs de Westerschelde is veel te laag. zo meent dijkgraaf D. J. Dees van De Brede Watering van Zuid-Beveland. (Pag. 2) Nieuws uit Zeeland op de pagina's 2,5,6,7 en 9; Binnen- en buitenlands nieuws op de pagina's 1,3 en 13; Sport op de pagina's 14,15 en 16; Radio en televisie op pagina 17; Financieel nieuws op pagina 19. dan zal koningin Juliana afstand doen van de troon." Dit zegt prof. W. G. Verkruijsen, hoogleraar staatsrecht aan de Erasmus Universiteit in Rot- terdam, in een vraaggesprek met het universiteitsblad Quad Novum. Prof. Verkruijsen baseert zijn verwachting op de constatering dat de koningin zich in het verleden altijd zeer zuiver heeft opgesteld waar het staatsrech telijke aangelegenheden betrof. Het instellen van de commissie-Donner vindt Verkruijsen een goed idee. Hij meent dat de drie leden dankzij hun achtergrond (rechter, ex-bankdirec teur, topaccountant) gemakkelijker toegang zullen krijgen tot bepaalde informatiebronnen, met name in Zwitserland en de Verenigde Staten, dan een willekeurige kamercommissie. Prof. mr. Th. J. F. van Maarseveen, eveneens hoogleraar staatsrecht aan de EUR. is het wat de commissie Donner betreft oneens met Verkruij sen. Van Maarseveen acht de commis sie te monarchzal ingesteld, te weinig geëquipeerd en te onervaren in straf zaken om het onderzoek goed te kun nen verrichten. Het instellen van de commissie is volgens de hoogleraar e enpoging om de monarchie af te schermen. „Het grote sussen is weer begonnen", aldus Van Maarseveen. Ook in een parlementaire enquête ziet hij niet zoveel, omdat naar zijn me ning parlementariërs teveel verplich tingen hebben aan de politieke lijn van him partij. Volgens Van Maarse veen is er maar één manier om de zaak-Locklieed goed aan te pakken: het onderzoek opdragen aan een spe ciale officier van justitie, net zoals bij de Watergate-affaire is gebeurd. De Israëlische minister van buiten landse zaken, Yigal Allon. heeft prof. Shlomo Avineri, een voorstander van onderhandelingen met Palestijen, voor gedragen voor de post van secretaris generaal van zijn ministerie. Volgens de bewindsman mag er geen overmaat aan politieambtenaren komen en moeten we ook terughou dend zijn bij de toekenning van be voegdheden aan de politie. „We moe ten daarnaast bereid zijn te zoeken naar de gebreken in onze samenle ving. Geweld kan voorkomen uit machteloosheid, frustratie en verve ling. Onze samenleving heeft bronnen van geweld. We moeten open staan om ze te onderkennen en te verhel pen. We moeten ontvankelijk zijn voor de positie van enkelingen die tussen de wielen dreigen te gera ken". Eerder al hadden enkele kamerle den gesteld geen enkel begrip te kun nen opbrengen voor de daden van de terroristen. De heer Van Schaik (KVP): „Moord blijft moord, ook al wordt hij, zoals de journalist Vaders beschrijft, gepleegd door huilende moordenaars". De heer Schakel (AR): „De drie doden van Beilen vloeken met alles wat de kern is van onze samenleving". De heer Koning (WD): „Ik vond het een schokkende ervaring dat huilend, met de bijbel in de hand moorden werden gepleegd". Vrijwel alle sprekers in de tweede kamer vroegen om ruimere wettelij ke kaders, die optreden tegen terreur groepen mogelijk moeten maken. Ook oordeelde men dat de politie onvol doende is toegerust voor die taak Toch zal men moeten waken voor het vormen van een politiestaat. De socia list Kosto stelde: ,Het gelbruik van geweld door de overheid moet wor den geminimaliseerd". Lof De tweede kamer was overigens unaniem van mening, dat de regering lof verdiende voor de wijze van optre den bij de gijzelingen. Van de kritiek, (Zie slot pagina 3 kolom 3) HANDELEN KAMERLEDEN GEHEKELD AMSTERDAM In het proces tegen de van poging tot omkoping van de kamerleden Keja en Dankert verdachte Dassault-vertegenwoordiger J. B. Botterman (61) heeft de Amsterdamse officier van jus titie mr. F. von Meyenfeldt vrijspraak gevraagd wegens onvoldoende bewijs. Hij voegde er het ongebruikelijke verzoek aan de rechtbank aan toe om wanneer zij het met hem eens was toch een uitspraak te doen over de vraag of er sprake was van een strafbaar feit. Dit leek hem van belang gezien de frequentie van geruchten en verdachtmakingen over politieke figuren en bestuurders die door contacten met het bedrijfsleven beïnvloed zijn of worden. Beraad over PTT-tarieven DEN HAAG (ANP) Uit het gesprek dat de vakbeweging en de consumentenorganisaties donderdagmiddag met minister Lubbers van economische zaken hebben gevoerd is niet veel nieuws gekomen, zo verklaarde de woordvoerder van de vakbe weging, de heer Frans Drabbe. na afloop van de twee uur du rende bijeenkomst. Het is door de meeste deelnemers met teleurstelling gevolgd, zo voegde hij er aan toe. Er is dringend aandacht van de minis ter gevraagd voor het tariefbeleid van overheid en semi-overheid met betrek king tot het beleid dat het kabinet zich blijkens zijn brief van 1 decem ber j.l. als doel heeft gesteld De minister heeft zich bereid ver klaard, voor zover hem dat mogelijk is, duidelijk te maken dat ook lagere overheden zich naar het kabinetsbe leid inzake tarieven etc. moeten voe gen. Er is voorts gesproken over het op stellen van een nieuwe lijst van arti- (Zie slot pagina 3 kolom 2 In zijn requisitoir hekelde de officier 'de wijze van handelen van de twee kroongetuigen in dit proces', daarbij doelend op de kamerleden. De kamerleden Dankert en Keja, zijn beiden defensiespecialist voor hun partij, respectievelijk de PvdA en de VVD. Dankert zou in januari 1973 een stuk land in Frankrijk zijn be loofd en op 13 augustus 1974 zou hij een belofte van betaling van 1 a lj miljoen gulden hebben gehad- Keja zou in het voorjaar van 1973 een bedrag van 30.000 gulden zijn toege zegd. Botterman, die de Ofema verte genwoordigt, een Franse exportorgani satie waarbij de producent van de Mirage, de vliegtuigfabriek Dassault, is aangesloten, heeft dinsdag op de eerste procesdag deze pogingen tot omkoping ontkend. Wel heeft hij ge zegd da; de contacten die hij met kamerleden in het algemeen en met Dankert en Keja in het bijzonder zocht, ten doel hadden de verkoop van de Mirage aan de Nederlandse regering te bevorderen. Hoewel alleen door de twee kamer leden bezwarende getuigenissen zijn afgelegd, zou het volgens de officier van justitie toch mogelijk moeten zijn geweest de poging tot omkoping wet tig te bewijzen. Maar de kroongetui gen hebben zelf de zaak in de war gestuurd. „Op de wijze zoals zij nu hebben gehandeld hebben zij de justi tie wel zeer onhandig voor de voeten gelopen", meende mr. Von Meyenfeld. Volgens hem hadden Danken en Keja onmiddellijk naar de bevoegde autori teiten moeten gaan met hun bevindin gen. „Dan was de kurk op de fles geweest en had B. niet kunnen ontko men aan een veroordeling". De officier sprak nu alleen zijn „afkeuring" uit tegenover de Dassault- vertegenwoordiger. „Hij is naar mijn overtuiging wel te ver gegaan maar of zijn handelen ook strafrechtelijk verwijtbaar is geweest krijg ik niet meer boven water. Daarvoor is het bewijs te zwak", aldus mr. Von Mey enfeldt. De twee kamerleden kregen hun deel van de justitionele afkeuring en dat had veel weg van een moreel pak slaag. „Uit de verklaringen van alle kamerleden die in deze zaak zijn gehoord blijkt wel dat zij. althans dat er onder hen zijn, die frequent bena derd worden door allerlei mensen die proberen de invloed die zij veronder- (Zie slot pag. 3 kol. 1 A. J. KALAND: „PROJECT DAN VAN DE GROND TE BRENGEN" MIDDELBURG Bij de verde ling van de nieuwe subsidie reeks voor projecten ter bevor dering van de werkgelegenheid wil men van Zeeland uit hoge prioriteit leggen bij de half-ho- ge brug voor Vlissingen. De op zet is, dat wordt gepoogd uit de subsidiepot een bedrag van 5 miljoen voor dat doel te bestem men. „Als er op een andere ma nier geen geld beschikbaar komt, komt het niet van de grond", aldus gedeputeerde A. J. Kaland donderdag, nadat een voorbereidingsgroep voorstel len aan het coordinatiecollege voor openbare werken had ge daan over de besteding van het Zeeuwse subsidie-aandeel van 15,2 miljoen. Voor de half-hoge brug in Vlissingen is nu j 15 miljoen beschikbaar, uit bijdragen van de gemeente, de provin cie, het ministerie van economische zaken en verkeer en waterstaat. Het project kost ƒ20 miljoen. Er wordt nog geplusd en gemind over de ma nier, waarop de nog ontbrekende miljoen uit de nu te verdelen subsidie- lot ter bevordering van de werkgele genheid moeten worden gehaald. Op de lijst van werken, die aan het coördinatiecollege voor openbare wer ken worden voorgesteld staan behalve de half-hoge brug in Vlissingen nog: een subsidie voor de bouw van het Zeldenrustcollege in Terneuzen, subsi- dievoorstel 1 miljoen voor een pro ject van rond de 10 miljoen; een bijdrage in de bouw van een nieuwe sociale werkplaats in Goes; een drietal riolerings- en zuiver- ingsbijdragen, namelijk een onderdeel van een rioolzuiveringswerk in het Hulster Ambacht, een persleiding op Schouwen-Duiveland en de uitbreiding van de zuiveringsinstallatie in Kortge- ne. „Werken," aldus de heer „die het- mogelijk zullen maken dat ook de milieuheffing in deze gebieden iets wordt gedrukt." Van het subsidiebedrag van 15.2 mil joen voor Zeeland moet aldus de heer Kaland de helft ten goede komen aan rijkswerken en de helft aan werken van gemeenten of water schappen, elk dus 7.6 miljoen. Ten aanzien van dat bedrag voor rijkswer ken heeft minister Boersma de helft ƒ3,8 miljoen 'geblokkeerd' en t lijk gereserveerd voor isolatiemaatre gelen, voor bouwkundige voorzienin gen in het midden- en kleinbedrijf, voor cultuurtechnische werken van particulieren en voor verplaatsing van bedrijven uit binnensteden. Als gevolg daarvan is het Zeeuwse effectieve subsidiebedrag voor allerlei werken ƒ11,4 miljoen; 7.6 miljoen voor gemeentelijke en waterschaps projecten, ƒ3,8 miljoen voor rijkswer ken in Zeeland. De bedoeling is nu, dat zowel uit de gemeentelijke ais de rijkspot subsidies voor de half-hoge brug worden verstrekt. Daarnaast aldus de heer Kaland wordt er gezocht naar restanten van lopende programma's in Zeeland, werken waarvoor een subsidie is gegeven, maar die de een of andere reden niet zijn of kunnen worden uitgevoerd of die goedkoper zijn uitgevallen dan geraamd was. De verwachting is, dat uit die restanten een bedrag van 1 miljoen aan subsidie voor het Viis- singse brug-project kan worden toege voegd. Kaland: .Het komt er op neer, dat er dus uit verschillende hoeken wordt gewerkt om die subsidie bijeen krijgen. Als dat geld er namelijk niet komt, zie ik het brug-project niet van de grond komen. De brug is daarom een aantrekkelijk project, omdat bij toevoeging van deze subsidie er een werk van twintig miljoen in uitvoe ring kan worden gegeven. En boven dien past het in een van de wensen voor de besteding van deze subsidie- pot, die de minister heeft gegeven, namelijk: objecten voor groeikernen. In die conté kan het in Den Haag ook op verantwoorde wijze worden voor gesteld al zal het kantje boord zijn ais het lukt aan die 5 miljoen te komen. Maar de VTïssingse brug heeft bij ons nu een grote prioriteit." Onderwijs Er is in de voorbereidingsgroep voor de verdelingsvergadering van het coördinatiecollege voor openbare wer ken nog geen exact programma opge zet van werken, die men nu wil laten uitvoeren. Tot het wensenpakket van de minister van sociale zaken bij dei verdeling van de subsidies hoort dit maal, dat speciaal aandacht wordt besteed aan de bouw van scholen voor voortgezet onderwijs, de bouw van politiebureaus en belastingkanto ren. objecten voor groeikernen en rio lerings- of zuiveringsprojecten. Tegen die achtergrond worden subsidies voor de bouw van het Zeldenrustcolle ge, de sociale werkplaats in Goes, en de drie zuiverings en rioleringsprojec ten voorgesteld. Kaland: „Een belangrijk element bij! de toetsing is daarnaast de spreiding i over de gebieden. En wij pogen toe te werken naar projecten met een be trekkelijk geringe subsidie, zodat veel mogelijk werken in uitvoering kunnen komen. Als je alles stop: een werk met 90 of 95 prooent subsi die ben je in één keer uitgepraat." Hij wees er op, dat voor Zeeland projec ten me: een investering van in totaal ƒ202 miljoen voor werkgelegenheids subsidie zijn aangemeld: .He moeilijk heid is in zo'n geval om bij zoveel projecten en relatief zo weinig geld te kiezen voor een groot project, omdat je dan in het. gedrang kunt met de verdeling en de i bevordering van de weri De bedoeling is. dat aan de lijst nog een aantal kleinere werken wor den evenwichtige ïrkgelegenheid. n de lijst ook fiantlijn 1^1 LocJtheed affaire heeft Jan Terlouw van D'C6 gepleit voor het houden van een par lementaire mquMe. maar bij de discussie bleek dat daar voor geen meerderheid zou zijn te vin den, althans niet op dit ogenbUk. Over het algemeen is het Nederlandse parle ment uiterst terughoudend al» het er om gaat zijn recht van enquête uit te oefenen: er zijn nogal een* voorstellen verworpen in de afgelopen honderd vijfentwintig jaar. Wanneer men de lijst bekijkt van wel- en van nle;-aan vaarde enquête voorstellen, dan blijkt dat zakelijke onderwerpen al» regel een goede kans hadden om te worden aangenomen, terwijl daarentegen poli tieke aangelegenheden geen meerder held verwierven. Enkele voorbeelden van de eerste categorie: een onderzoek naar besmettelijke longziekte onder het rundvee 18761. naar de kinder- en vrouwenarbeid alsmede de toestand van fabrieken en werkplaatsen <1886). onderwerpen waarbij de partijpolitiek niet of niet nadrukkelijk op de voor grond kwam. In die dagen was trou wens de politieke partijvorming nog in de beginfase: men had in de vorige eeuw weinig behoefte om tegenstan ders met enquêtes om de oren te slaan Dat gebeurde veel meer in deze «ruw met als blijkbaar onvermijdelijk ge volg da: er als regel geen kamermeer derheid voor te vinden was. E'en opvallend en bekend voorbeeld van een enquête-voorstel met dui de! ijk politieke inslag dateert mt mei 1910: Troelstra wenste een onder zoek naar de handelingen van dr. A. Kuyper als minister-president in 1 903 en 2905 bij het verlenen van een krv ninklijke onderscheiding. Er zou na melijk een relatie hebben bestaan tus sen deze onderscheiding, aan een ze kere dr. R. Lehmann verleend, en diens donaties aan de AR-partijkas. Toen Troelstra met zijn enquête voor stel kwam. sprak Kuyper de sindsdien beroemd geworden woorden .Het boe tekleed ontsiert den man niet". He» voorstel-Troelstra werd verworpen, waarna hij echter de tegenstemmers bijtend toevoegde „Gij weet evengoed als wij aan deze zij de der kamer, mijne heren van rechte, dat de politieke car rière van dr. Kuyper is afgelopen". Elout schreef daarover de andere dag in het Algemeen Handelsblad: .Hen aangrijpend ogenblik. Want de dood werd daar bekendgemaakt, niet het roemvol sneuvelen, maar het trieste omkomen in een modderpoel, van een der grootste politieke figuren die Ne derland ooit heeft gehad". Troelstra had kans gezien om me. zijn slotcon clusie uit een verworpen enquête-voor stel zware politieke munt te slaan. Daarmee is tegelijkertijd f waarom de kamer meestal terug houdend is ten aanzien van enquê tes. De meerderheid is geneigd zich af te vragen of de voorstellers er niet vooral op uit zijn politieke successen te behalen, waarbij het belang van de zaak op het tweede plan komt. Op die manier zou de parlementaire enquête een element in de politieke strijd wor den en dat nu wenst men te verhinde ren. Bij voorbaat gaat men er van uit dat een ruime meerderheid in ae ka mer achter het enquête-voorstel moet kunnen staan, zodat mede daardoor een goede uitvoering is gewaarborgd. He: grote voorbeeld daar-,-an is de par lementaire enquête waartoe op 6 no vember 1947 werd besloten op voorstel van P-. dA-woordvoerder Van der Goes van Naters, een onderzoek naar de gebeurtenissen 1940 - 1945 en het tij dens die periode in Londen gevoerde regeringsbeleid. Deze enquête vergde niet minder dan negen jaar en ae tekst omvatte een vijftienduizend gro te) bladzijden Een gigantisch werk. Daarna is geen enquête meer gehou den. 'T'erecht De vraag komt steeds diri- 1 delijker naar voren of het Neder landse parlement niet sneller zou moeten besluiten tot het houden van enquêtes. Is het niet te veel behept met een politieke koud-water-vrees Wanneer men nagaat hoe bijvoorbeeld in het Amerikaanse congres allerlei senaatscommissies opereren, vooraren van een staf van uitgezochte mensen, wanneer men nagaat ook hoe sterk dit commissie-systeem bijdraagt tot de controlerende functie van de Ameri kaanse volksvertegenwoordiging, dan moert men erkennen dat het hier om een uiterst waardevol instrument gaat voor de uitoefening van de parlemen taire taak. De Watergatecommissie van senator Sam Ervin bijvoorbeeld zag kans een groot aantal onduidelijk heden int deze zaak op te helderen en bracht bijvoorbeeld het bestaan van de 'tapes', de geluidsbanden, naar bui ten. Weliswaar zijn senaatscommissies in de Verenigde Staten nie: helemaal te vergelijken met een parlementaire enquêtecommissie in Nederland, maar toch zijn er punten van overeenstem ming. Zo bestaat ook in Nederland een plicht om te verschijnen voor een der gelijke commissie, en een plicht om te getuigen. Een staatsrechtsgeleerde als professor J. T. Buys betoogde eens dat het recht van enquête 'een geduchte bevoegdheid' van het parlement in hield: het beschik: in een dergelijk ge val over 'zodanige dwangmiddelen de wet aan de rechter van instructie heeft toegekend'. In Nederland laat het parlement echter deze bevoegdheid meestal ongebruikt liggen. Dat is Jam mer: er is reden voor de kamer om in deze tijd met zijn ingewikkelde en (Voor vervolg zie pagina 3 kolom 1

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1