Na gouden stroom van Sapporo telt een
vierde plaats in Innsbruck amper mee
ORANJE-BUIT: 22 PLAKKEN,
WAARVAN ACHT MAAL GOUD
WINTERSPELEN HADDEN VELE INDRUKWEKKENDE WINNAARS rMé\t/
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1976
INNSBRUCK - De geschiedenis van de Olympische Win- Voor Nederland zijn de Olympische Winterspelen
terspelen vermeldt, dat in 1924 in Chamonix voor het lange tijd zonder al te veel betekenis geweest. Zeker,
..„4 ^nliAiirlAn Yt JiaialMa T c ifcDn it n Tl H 11 VQTTJ f f h TT TY) flTl I 1' H Tl hpt nrill'ri! m m 23
INNSBRUCK - De geschiedenis van de Olympische Win
terspelen vermeldt, dat in 1924 in Chamonix voor het
eerst Winterspelen werden gehouden. Maar diezelfde ge
schiedenis leert ons ook, dat een jaar later, tijdens het
IOC-congres in Praag, besloten werd de Olympiade met
een wintersportprogramma uit te breiden.
Het Praagse
congres van het Internationaal Olympisch Comité, voor
het laatst voorgezeten door Pierre de Coubertin, nam die
beslissing namelijk met terugwerkende kracht. Het
Franse Chamonix had daarmee de primeur beleefd van
een evenement, dat van 4 tot en met 14 februari aan
staande in Innsbruck voor de 12e maal wordt gehouden.
Voor Nederland zijn de Olympische Winterspelen
lange tijd zonder al te veel betekenis geweest. Zeker,
schaatsen stond al vanaf Chamonix op het programma,
maar tegen de grote cracks uit de Scandinavische lan
den waren onze landgenoten nog lang niet opgewassen.
Pas bij de Spelen van 1936 in Garmisch Partenkirchen
meldde Nederland zich als schaatsnatie aan, toen Jan
Langendijk vierde werd op de 5 km en zesde op de 10
km. Toch zou het nog 16 jaar duren voordat er voor
Oranje eremetaal te verdienen viel. Dat was in 1952 in
Oslo, toen Wim van der Voort het zilver won op de 1500
meter, terwijl Kees Broekman de zilveren plak ver
overde op zowel de 5 als 10 km.
Veertig jaar na de eerste winterse Olympiade wapperde dan eindelijk het rood-wit-blauw aan de
hoogste mast. Dat was in 1964 in hetzelfde Innsbruck, waar straks om het Olympische eremetaal
zal worden gestreden. Die eerste gouden plak voor Nederland werd overigens niet door een schaat
ser veroverd, maar door kunstrijdster Sjoukje Dijkstra. En het is frappant, dat het enige goud dat
wij ditmaal in Innsbruck denken te verdienen dan weer naar een kunstrijdster zal moeten gaan,
namelijk Dianne de Leeuw.
De totale buit voor Nederland ziet er tot dusver als volgt uit: achtmaal goud; tienmaal zilver;
viermaal brons. Voor het goud zorgden Sjoukje Dijkstra (1964 Innsbruck), Kees Verkerk (1968
Grenoble op de 1500 meter), Carry Geijsen (1968 Grenoble 1-000 meter), Ans Schut (1966 Grenoble
3000 meter), Ard Schenk (1972 Sapporo op 1500, 5000 en 10.000 meter) en Stien Baas-Kaiser (1972
Sapporo 3000 meter).
Nationaal prestige heeft altijd voorop gestaan
Het xilver was voor: Wim v.d. Voort (1952 Oslo), Kees Broekman 2 X (1952
Oslo), Sjoukje Dijkstra (1960 Squaw Valley), Kees Verkerk (1964 Innsbruck),
Ard Schenk (1968 Grenoble); Kees Verkerk (1968 Grenoble); Carry Geijssen (1968
Grenoble); Kees Verkerk (1972 Sapporo); Atje Keulen-Deelstra (1972 Sapporo) en
Stien Baas-Kaiser (1972 Sapporo). Brons was er tenslotte voor: Jan Pesman
(1960 Sqnaw Valley); Stien Baas-Kaiser (1968 Grenoble) en Atje Keulen-Deelstra
tweemaal in 1972 in Sapporo.
ARD SCHENK
drie keer goud
Knud Johannesen
(rechts) als coach van
de Noorse schaatsploeg
in gesprek met Pleu'n
Verkerk
„Deelnemen is belangrijker dan
winnen", is de leuze die nog altijd
met betrekking tot de Olympische
Spelen wordt gehanteerd. Idea
lisme kan deze kreet niet worden
ontzegd, maar de werkelijkheid
ziet er wel iets anders uit. Ook
Nederland heeft er bij de uitzen
ding van atleten steeds op gelet,
dat een eervolle klassering mocht
worden verwacht. Niemand was
dan ook blij met de 34e plaats die
Peter Nottet 12 jaar geleden-in
Innsbruck op de 5 km bereikte.
Natuurlijk mocht meestal niet op
eremetaal worden gerekend, maai
eigenlijk wilde het thuisfront niets
liever dan dat. Ard Schenk heeft
het daarom de deelnemers aan de
Olympiade in Innsbruck niet ge
makkelijker gemaakt. De vierde
plaats van Jan Langendijk in 1936
in Garmisch werd in Nederland
als een geweldige prestatie be
groet Maar na de „gouden
stroom" van Sapporo telt een
vierde plaats in Oostenrijk nauwe
lijks nog mee...
Natuurlijk is Nederland niet het
enige land waar het aantal be
haalde plakken wordt geturfd. Het
nationaal prestige heeft zowel bij
Zomer- als Winterspelen altijd
voorop gestaan en zolang de
Olympiade nog gehouden wordt -
volgens velen is het einde in zicht
- zal dat zo blijven.
Saichow
De eerste Olympische Winter
spelen waren, zoals gezegd, in
Chamonix. Maar toch waren er
toen al medailles voor winterspor
ten uitgedeeld. In feite zijn de
Winterspelen dan ook al in 1908
bij de Olympiade van Londen een
beetje begonnen. Toen werd na:
melijk in het nieuwe ijspaleis van
de Prince's Skating Club Rink in
Londen gestreden om de olympi
sche medailles voor het kunstrij-
den. Bij de heren won de Zweed
Ulrich Saichow. naar wie een van
de bekendste sprongen is ge
noemd, het goud. Niet verrassend,
omdat Saichow inmiddels al
tienmaal wereldkampioen was
geworden. Bij de dames veroverde
de Engelse Madge Syers het goud,
bij de paren de Duitse combinatie
Anna Huebner-dr. Heinrich Bur
ger.
Eigenlijk had men in 1900 (Pa
rijs) het kunstrijden al in het
olympisch programma willen op
nemen, omdat al in 1894, toen het
IOC werd opgericht, schaatsen als
olympische sport was erkend. Bij
de Olympiade van 1920 in Ant
werpen was het schaatsen nog
nadrukkelijker vertegenwoordigd.
Het programma vermeldde niet
alleen kunstrijden, maar ook ijs
hockey Bij dat kunstrijden werd
de inmiddels 43 jaar oude Saichow
nog altijd vierde, terwijl in het ijs-
hockeytoernooi Canada superieur
Het succes van deze winter
sporten in Londen en Antwerpen
leidde ertoe, dat binnen het IOC
onder leiding van Pierre de Cou
bertin een stroming ontstond, die
enthousiast het invoeren van
Winterspelen propageerde. Het
verzet kwam merkwaardigerwijs
van de Scandinavische landen,
die bij Winterspelen ongetwijfeld
de boventoon zouden voeren. In
Noorwegen, Zweden en Finland
werd echter gevreesd, dat de po
pulaire „Noordelijke Spelen" er
het slachtoffer van zouden wor
den.
Chamonix 1924 (van 25 januar
tot 5 februari) was slechts een
proef, die het woord „olympisch"
niet mocht voeren, maar wel on
der auspiciën van het IOC werd
gehouden. Het succes was groot,
ook voor de Scandinavische lan
den, die enthousiast hun winnaars
begroetten. Een jaar later, bij het
IOC-congres in Praag, werd het
toernooi in Chamonix dus alsnog
uitgeroepen tot „Winterspelen
nummer 1". Die nummering heeft
men later echter laten vallen, zo
dat niet alleen Montreal, maar
ook Innsbruck dit jaar de 21e
Olympiade beleeft.
Grote winnaars
De Winterspelen hebben vele
grote winnaars gekend. Dat begon
in Chamonix in 1924 met de Noor
Thorleif Haug en eindigde in 1972
in Sapporo voorlopig met Ard
Schenk. Haug veroverde in de bit-
tere kou die tijdens de Spelen
heerste het goud op de 18 en 50
km langlauf en in de Noorse com
binatie. Bovendien kwam er bij
het schansspringen nog brons bij.
In zijn woonplaats Kongberg werd
Haug als een held binnengehaald
en nog tijdens zijn leven werd er
voor hem een standbeeld opge
richt. Bij die Noorse ski
onderdelen hebben de Scandina
viêrs trouwens erg lange de boven
toon kunnen voeren. De Zweed
Sixten Jemberg, die 12 jaar gele
den in Innsbruck voor het laats!
deelnam, was met viermaal goud
driemaal zilver en tweemaal brons
de meest succesvolle. Het abso
lute record wat gouden plakken
betreft is echter in handen van
een schaatsster, namelijk de Rus
sische Lidija Skoblikova.
In 1960 in Squaw Valley was
het damesschaatsen voor het
eerst op het programma ge
plaatst. Skoblikova pakte goud
op de 1500 en 3000 meter. Vier
jaar later in Innsbruck voerde zij
het totaal aan gouden medailles
op naar zes door alle afstanden
te winnen. Een unieke prestatie,
waarbij legendarische schaatsers
als de Fin Clas Thunberg (vijf
maal goud. 1 maal zilver en 1 maal
brons) en de Noor Ivar Ballang-
rud (viermaal goud, tweemaal
zilver) in de schaduw komen te
staan.
Thunberg zou echter ongetwij
feld een onbereikbaar record aan
medailles hebben bereikt, als zijn
land niet had besloten de Winter
spelen van 1932 in Lake Placid te
boycotten. Ondanks woedende
protesten van de Scandinavische
landen was namelijk besloten de
startprocedure te wijzigen, waar
door op elke afstand alle deelne
mers tegelijkertijd zouden ver
trekken. Het publiek zou daarmee
beter aan zijn trekken komen,
stelden de Amerikaanse organisa
toren, die echter glimlachend toe
keken toen zij de overmacht aan
Amerikaanse schaatsers bij de
massastarts zagen.
Geslagen
Moeilijkheden konden niet uit
blijven en het schaatsgebeuren
van 1932 zal dan ook de geschie
denis ingaan als het meest onre
glementaire. Er werd geduwd, ge
trokken en geslagen... Zelfs het
publiek kon het niet langer aan
zien en protesteerde bij de jury,
die via de luidsprekers de deelne
mers tot sportiviteit aanmaande...
Een uniek en eenmalig gebeuren.
Het waren overigens steeds Ame
rikanen die als eerste over de fi
nish gingen-
Na de Tweede Wereldoorlog
dienden Rusland, Nederland en
West-Duitsland zich als nieuwe
schaatsnaties aan. Jewgeni Gris-
hin veroverde vier gouden en twee
zilveren plakken voor de Sowj et-
Unie en schaarde zich daarmee in
het rijtje Thunberg-Ballangrud.
Uit de Scandinavische landen, en
dan vooral Noorwegen, bleven
echter geweldige schaatsers ko
men: Hjalmar Andersen, Knut
Johannesen, die in Squaw Valley
een geweldig wereldrecord op de
10 km reed (15.46.6), en Fred An
ton Maler.
Killyade
Ook de andere sporten hebben
natuurlijk hun grootheden ge
kend. Zoals de Zweedse kunstrij
der Gillis Grafström (driemaal
goud), de Oostenrijker Toni Sailer,
die in 1956 in Cortina d'A
SJOUKJE DIJKSTRA de eerste...
het goud op alle drie Alpine
skionderdelen won: afdaling, reu
zenslalom en speciaalslalom. Het
zelfde presteerde de Franse ve
dette Jean-Claude Killy in 1968 in
Grenoble, waardoor deze Winter
spelen ook wel de „Killyade" wor
den genoemd. De winst van Killy
op de speciaalslalom werd echter
pas een feit nadat Karl Schranz
was gediskwalificeerd, omdat hij
een poortje zou hebben gemist. De
gemoederen raakten in Oostenrijk
zo sterk in beweging, dat in We
nen voor de Franse ambassade
een betoging werd gehouden.
Schranz heeft geen gelegenheid
gekregen op sportieve wijze
wraak te nemen. In Sapporo
kreeg de Oostenrijker namelijk
de banvloek van IOC-voorzitter
Avery Brundage over zich uitge
stort. Schranz werd uitgesloten
omdat hij de amateurregels zou
hebben overtreden. Maar natuur
lijk was hij niet de enige. Schranz
was kennelijk uitgekozen om een
keihard voorbeeld te stellen,
zoals er nu geruchten gaan, dat
een aantal prominente skiërs
straks In Innsbruck hetzelfde lot
zal ondergaan.
De andere, nog niet genoemde
olympische wintersporten zijn
bob, Biathlon (combinatie van
skilauf en schieten) en rodelen.
Tweemaal werden medailles uit
gereikt voor skeleton, een vorm
van rodelen, waarbij men echter
op de buik op de slee lag. Het
stond op de programma's van St.
Moritz (1928 en 1948).
Bergbeklimmen
Drie gouden medailles mogen in
dit historische overzicht niet on
vermeld blijven. Ze werden uitge
reikt in 1924 in Chamonix, in 1932
in Los Angeles en in 1936 ui Ber
lijn. De Engelsman Struth kreeg
een gouden plak omdat hij een
expeditie naar het Himalayage-
bergte had geleid, waar men er
overigens niet in geslaagd was om
's werelds hoogste berg. de Mount
Everest, te bedwingen. De laatste
huldiging van de Zomerspelen in
Los Angeles gold de Duitse broers
Franz en Toni Schmld. waarvan
Toni inmiddels was overleden,
omdat hij in het hooggebergte in
een ravijn was gevallen. In het
voorjaar van 1932 waren zij erin
geslaagd de noordwand van de
Matterhom te beklimmen. En in
1936 mocht het Zwitserse echt
paar Dyrenfurth na een expeditie
in de Himalaya in het Olympisch
Stadion van Berlijn het goud in
ontvangst nemen.
Bergbeklimmen werd daarna
definitief uit het olympisch pro
gramma geschrapt, waardoor
Edmund Hillary en Sherpa Ten
sing, die in 1953 als eersten de
Mount Everest bedwongen, niet
met een gouden olympische plak
gehuldigd werden. En op de top
van de hoogste berg lag ook geen
gouden medaille op hen te wach
ten. De Engelsman Struth. die in
1924 namelijk plechtig beloofde
het eremetaal op de top van de
Mount Everest achter te laten, is
zijn belofte namelijk nooit na
kunnen komen.
Als eerste deelnemer heeft Eu
ropees kampioen kunstrijden
John Curry een persconferentie
gegeven. De nerveuze Engelsman
gaf als reden op dat hij tijdens de
trainingen, die hij voor meditaties
pleegt te onderbreken, niet ge
stoord wenst te worden. Een op
merkelijke mening van Curry:
„Het kunstrijden heeft in de loop
van de jaren steeds meer aan ele
gantie en schoonheid ingeboet.
Het zijn je reinste springwedstrij-
den geworden." Curry is van plan
zijn sportieve loopbaan na de spe
len te beëindigen.
De 19 jarige Amerikaan Terry
Kubicka heeft drieste plannen. De
man, die tijdens de strijd om de
wereldtitels vorig jaar in Colorado
Springs de beste kür reed, is van
plan een achterwaartse salto in
zijn programma op te nemen.
„Weliswaar hoort een salto mis
schien meer in het circus thuis,
maar ik wil de toeschouwers wat
bieden," verklaarde Kubicka.
Overigens kan hij voor deze
sprong worden gediskwalificeerd.
