„Ik mod het doen
zoals ik het doe"
HENK JUKKEMA NEEMT DEEL
AAN SOLO-ZEILRACE
OVER DE OCEAAN
OMSTREDEN ARCHITECT PIET BLOM:
ZATERDAG 31 JANUARI 1976
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 19
MONNICKENDAM - Piet
Blom (42) is architect. „Een
maal per halfjaar neem ik mijn
kinderen mee naar de Bijlmer.
We spelen en rennen tussen die
op elkaar gestapelde honing
raten; gaan allerlei liften in.
Niet om me zelf te kwellen (het
is wel een kwelling), maar het
maakt je denken weer helder.
Even tussen die flats lopen on
derstreept die dingen waar je
in gelooft, waardoor je twijfelt,
waarvoor j e op je donder krij gt.
Het is de grootste bevestiging:
ik moet het doen zoals ik het
doe. Ik kan het iedereen aan
raden: de waarheid onder ogen
zien.
Piet Blom, ffij bewoont in Mon-
nickendam de oude gereformeerde
kerk, is een omstreden architect. In de
Kasbah in Hengelo bouwde hij een
hele serie woningen op palen; in Hel
mond plaatste hij woonkubussen op
één punt, zette ze op een betonnen
paal en noemde deze experimentele
huizen woonbomen. Drie verdiepin
gen, de bovenste heet „loofhut". De
cement was nog niet droog of Piet
Blom riep weer bewondering en ern
stige afkeuring over zich al De ene dag
kan hij ergens lezen dat hij de ge
niaalste architect van Nederland is, de
dag erop wordt bericht dat hij gek is.
althans uiterst krankzinnig omspringt
met subsidiegeld.
Hij is nu bezig om voor de stad .Gro
ningen een nieuwe kunstacademie te
ontwerpen. Als de plannen doorgaan,
komt aan de Zuiderkuipen, in het
schijnsel van de prostitutie, een serie
gebouwen die samen de nieuwe aca
demie vormen. Bestaande panden
worden onderdeel van het project,
winkels en woonhuizen blijven zoveel
mogelijk bestaan en worden opge
knapt. Door het geheel komen allerlei
steegjes te lopen.
Piet Blom; „Het moet bijna gênant
zijn om er binnen te gaan, net zoals bij
een hofje of een hoerenbuurt: twijfel of
je zo naar binnen kunt stappen. Die
kunstacademie moet er enorm voel
baar zijn, dingetjes die uit de ramen
hangen te drogen. Ik denk aan een
berg van acht meter, waar kinderen op
kunnen spelen, en bovenop heb je uit>
zicht op de zonnige kant van de stad.
Ik hoop ook dat de dingen die ze er
binnen maken op straat terecht ko
men, dat er tekeningen blijven slinge
ren. Maar de hoeren zullen er we! weg
moeten. Binnenkort gaan we weer met
de buurt praten"
Woorden
Piet Blom beschikt over een enorm ar
senaal woorden. Praten met hem is
een zeer onstuimig gebeuren „Vergeet
niet", roept hij plotseling, „dat in zo'n
kunstacademie de confrontatie met de
puberteit op zijn hevigst is". Eén pa
gina verder in mijn aantekeningen
staat plotseling: „Maar het zijn toch
echt prachtige vogelnesten gewor
den". En we praten over zijn experi
mentele woonbomen in Helmond.
„Gisteravond heb ik nog met Jan
Schaefer, de staatssecretaris, zitten
bekvechten over de mensen die zeg
gen: het is toch ook schandalig dat die
Piet Blom met steun van het rijk zo
veel malligheid kan uithalen. Maar is
het niet geweldig dat het gelukt is zo'n
kinderlijk, feestelijk stuk hoop over
eind te krijgen daar in Helmond, ter
wijl Nederland op het randje staat en
nog net niet failliet is".
- Zonet noemde u de woonbomen vo
gelnesten. U hebt ook eens gezegd:
„De mooiste droom uit onze jeugd was
het bouwen van hutten in bomen.
Waarom moet eens mens die droom
verliezen als hij ouder wordt?" Mijn
vraag is nou: lukt het u met mensen
over dat soort dingen te praten, of vin
den ze het alleen maar gek?
Piet Blom: „Met kunstenaars kun je
erover praten, maar ook met bouw
vakkers. De mannen die nu in de
bouwput in Helmond bezig zijn met
het storten van beton voor een speel
huis, hebben er geen enkele moeite
mee timmeren en spelen te combine
ren. In Nederland is er een enorme
scheiding tussen ernst en spel, tussen
je jeugd en je werk. Maar die bouw
vakkers in Helmond merken dat ze be
zig zijn een prachtig gebouw te maken.
Als ik op de bouw kom, geven we me
kaar een arm en draaien we een rondje,
en maken we grappen over het enorme
kunstwerk dat we aan het bouwen
zijn".
Prikkeldraad
„Vergeet niet: ik kom uit de bouw.
Mijn eerste werk was het aanbrengen
van prikkeldraad rond een bouwput".
„Werken is niet plezierig. Maar als je
werkloos bent. zou je toch graag sa
men een keer willen kankeren. Samen
op de tocht staan, dat is iets. En elke
maandagmorgen tot aan de eerste
schaft fantaseren over de voetbalto
to".
- Maar er is in Nederland nogal wat
werk waar het spelelement moeilijk in
valt te ontdekken.
„Ja. als een meisje bij Verkade koekjes
inpakt, blijft er weinig anders over dan
tijdens de arbeidsvitamines erover
praten met wie je de vorige avond naar
bed bent geweest".
„Dat spel ontdekken, dat kunnen we
trouwens ook niet meer. Kijk eens
hoeveel Nederlanders ziek worden van
hun werk. en vergelijk daarmee eens
het elan waarmee een gastarbeider
loopt te slepen".
Na mijn aarzeling: „Ik weet ook wel
hoe rottig ons vak is geworden. Mijn
overbuurman, prima timmerman,
heeft gesolliciteerd bij de grote bouw.
Drie weken lang is hij elke dag bezig
geweest cement in een vloer te wrijven.
Er zijn j ongens die dag in dag uit alleen
maar deuren afhangen"
„Ik ben zelf de zoon van een van de
armste groenteboeren uit de Amster
damse Jordaan. Toen ik bp de mts zat.
ging ik 's morgens om vijf uur eerst met
mijn vader naar dc markt, met een
kleine bakfiets over al die bruggen. Als
de trappers in de hoogste stand ston
den. kon ik over de kisten heenkijken.
Om negen uur waren we klaar, ik
mocht dan een kwartier te laat op
school komen. En 's avonds boenden
we het graniet in de winkel".
„Mijn vader is nu gesaneerd. Drie jaar
geleden kon hij nog met een mud aar
dappels op zijn nek lopen, nu is hij
bijna dood omdat hij niks meer te doen
heeft. En nu is er een supermarkt".
Met stemverheffing: „Maar hoe ver
rekte hard het werk ook was, wij wis
ten nog wel wat we verkochten; we
hadden 13 soorten aardappelen. In
zo'n supermarkt kunnen ze geen
pruim meer van een aardbei onder
scheiden. Zeg nou zelf: alles is enorm
gekelderd. En dat frusteert ons allen
op een eigen manier. Ik verbaas me
over deze tijd".
„Maar als ik niet blijf praten en mijn
poten met blijf uitsteken, betekent het
dat ik beken dat mijn vak kapot gaat
Nergens is meer werkloosheid dan bij
ons. En ik kan een jongen die werkloos
is ook alleen maar aanraden de gore
moed te hebben om te gaan beunha
zen. Aannemers doen daar altijd erg
bezorgd over. Maar ze moeten mij nog
eens aantonen dat het vak erdoor
wordt bedorven. Als je dakkapel weg
waait, is er niemand die dat even snel
kan repareren Terwijl we stikken in de
werklozen
Ernst
Piet Blom loopt door de kamer, gaat
voor het raam staan Uitzicht op kool-
planten en kippen. „Ik wil nog verder
met je praten over die scheiding van
spel en ernst. Kinderen worden op
school gefrustreerd omdat ze alleen
maar intellectueel worden gevormd.
Dat betekent dat een heel geslacht ge
frustreerd raakt. Want wat hebben
kinderen nodig: veiligheid. Dat is: die
dingen leren waarmee je jezelf kunt
redden. Leren timmeren, groente ver
bouwen, leren met je lichaam om te
gaan. Het klinkt heel elitair, maar dat
zijn de dingen waardoor ze zich veilig
voelen"
„Mijn zoon kan hartstikke goed leren,
en hij is bewust naar de ambachts
school gegaan. Mijn dochter zit op het
gymnasium. Maar die jongen is geluk
kiger. De dochter komt straks in de
spil van de werkloosheid terecht, voor
die jongen hoeft dat met. Het klinkt
vreselijk ouderwets, maar hij kan zijn
beide handen gebruiken. En ik praat
hier niet als een idioot, maar als een
verstandige vader, die zelf op de am
bachtsschool heeft gezeten. En die in
de visconserven gaat werken als hij
voor een gebouw te veel concessies
moet doen".
En dan ineens: „Waarom kletsen jullie
allemaal zo. waarom zou ik met op
recht zijn? Ik heb de buik vol van men
sen die steeds over arbeid en recht
vaardigheid praten, maar niet weten
wat werk is: gehoorzamen en dingen
doen waar je geen zin in hebt. Iemand
gehoorzamen die zegt. breng dat pak-
kie even weg. Dat is arbeid"
- Maar hoe rijm je dat dan met het
combineren van werken en spelen?
„Dat zijn de spelregels. Spelen is niet
altijd lachen en liefde, in elk spel zit
een natuurlijke grimmigheid, kanke
ren over je vader, je baas. Kijk maar
naar het ganzebord. er is altijd een put
bij en andere vuile rotdingen".
„Dat is de vraag: wat doet Piet Blom
voor de gewone man. Door mijn in
vloed zijn hier in de hele buurt stukjes
bij de huizen gebouwd. Als ik een ma
quette maak, komt de hele buurt hel
pen".
- Het klinkt erg zuur: de buurt helpt
maquettes bouwen, maar alleen de
hogere salarisgroep kan erin wonen
„Je weet toch ook wel: het maken van
gewone betaalbare huizen, waarin je
ook nog kunt leven, is onmogelijk. Dat
kan alleen politiek opgelost worden"
„Over de Kasbah-huizen in Hengelo
ben ik door het dolle heen geweest van
woede. Toch te duur. Als je het aan de
ploeg bouwvakkers vroeg die er werk
te, zeiden ze: nou Piet. ik woon in dat
en dat dorp. en daar heb ik wat tuin
met sla erop. In Helmond is het nog
schrijnender: 110 000 gulden, daar
gaat een arbeider niet eens op af.
Contact
„De dingen die ik bouw, hebben met
sociaal contact te maken. Je probeert
zo te bouwen dat mensen beter con
tact met elkaar kunnen krijgen. Wie
hebben het daar vaak nog het makke
lijkste mee: de laagstbetaalden. En
hen bereik ik nooit. Ze stemmen zelfs
tegen mij. Arbeiders lopen in Helmond
wel naar die woonbomen te kijken. En
degene die erin woont, maakt het mo
gelijk dat ze er staan.
„Het is een enorm conflict. Maar ik
ga er niet de les uit leren dat ik me
matig in het maken van prachtige din
gen".
„In de Jordaan hoef ik niet meer te
bouwen, daar kopen mensen nu hui
zen voor een kwart miljoen. Maar in
een stad als Helmond, altijd arm ge
weest, daar moeten alle registers open
worden getrokken. En dat moet ge
beuren door iemand die goed orgel kan
spelen. En veel gein erbij, het spel er
bij. Anders zou ik er kapot aan gaan".
Cruijff
„Maar ook al zitje met die prijzen, vind
je dat een reden om het niet te doen?
Als Johan Cruijff uit solidariteit naast
de bal zou gaan trappen, waar zijn we
Schrik
- In Helmond staan nu drie van jc
woonbomen. Hoe voel je je als je en-
naar staat te kijken?
„Ik schaam me er nog altijd voor, ik
voel me in m'n onderbroek staan. Piet,
wat heb je je laten kennen. Ik moet er
vaak zijn, maar iedere keer als ik de
hoek om kom, schrik ik. Ik ben bang:
wat sta je in je hemd. Ik heb zo hoog
gegrepen en het is niet meer weg te
denken".
„Je begint ermee en je kimt niet meer
terug. Je vóelt dat. Je wordt bekeken
„Ik ga nu drie maanden aan de Kun
stacademie voor Groningen werken.
Mensen hebben er geen benul van hoe
je daar zelf tegenover zit. De koorts
van jaren, het ternauwernood zelf dur
ven. De angst dat je een hele aanslag
op je ziel pleegt, terwijl het misschien
toch voor niks is geweest. En steeds
maar weer proberen meer aap te zijn"
- Wat bedoel je daarmee?
„Meer aap-zijn is een heleboel tegelijk.
Een aap, een dier, heeft meer hart. ook
al is zijn gedrag onbegrijpelijker Min
der remmen op je hart zetten, dat doet
een dier. Wij mensen zijn bezig om aan
alle kanten tc bezuinigen op het leven.
Veel dieren zijn verdwenen, mensen
zijn ervoor in de plaats gekomen, en
wat doen ze, terwijl ze kunnen dansen
en vrijen: stil zitten op hun eigen geld
en eigen zekerheid. Veel mensen doen
eigenlijk niks, hè".
Piet Blom springt overeind, zwaait
zijn ene been hoog op: „Dat is toch
eigenlijk ongelooflijk dat je dat kunt.
Ik kan er niet omheen dat ik een aap
wil zijn, juist omdat ik bang ben om
■ook in dit vak een ambtenaar te wor
den".
ATLANTISCHE
OCEAAN
als een knappe en beroemde meneer.
je werkt in een koorts, het is bijna niet
te bedenken, op papier kan het nog
wel, maar hoe kun je zoiets maken Je
had die smoelen moeten zien toen ik in
Helmond met de eerste maquette
aankwam. Ik werd bang. het lukt niet.
Iedereen rekent erop dat het Piet
lukt". h==
- Wou je halverwege nog terug?
„Ik ben er nu blij mee. maar dat is nog
maar heel kort zo Er zit een enorme
zorg aan vast. Had ik maar iets ge-
woons gedaan, dan had ik het nu nog
gezellig gehad. Nou heb ik het idee dat
ze je elke dag voor je raap kunnen
schieten, want het heeft veel losge- =S
maakt: je hebt iets op je geweten. Maar
ik ben er enorm bezeten mee bezig ge-
weest"
Na enige stilte: „De verwachtingen die
opdrachtgevers vanje hebben, worden
steeds hoger. Daar heb je mee te ma-
ken: je doet het, of je krabbelt terug.
Als je je erin stort, accepteer je de ver-
wachtingen. Je moet doelpunten sco-
ren, bent er blind mee bezig, je drinkt
er echt een pilsje minder om. Niet om-
dat ik zo'n strenge man ben, maar je =5
hebt de zorgen op je nek"
- Ik wou het nu graag hebben over de
voornaamste kritiek op je werk: Piet
Blom kom t zelf uit een milieu vol geld-
PIETER BLOM zorgen, wat doet Piet Blom nu aan so-
ciale woningbouw?
Dc komende zomermaanden wordt weer de Single-
handed Transatlantic Race gehouden, dat is de be
roemde race voor solozeilers dwars over de Atlantische
Oceaan. De wedstrijd is eens in de vier jaar. De laatste
keer deed daaraan als enige Nederlander mee de bekende
zeezeiler Gerard Dijkstra, die ook nu weer aan de start
verschijnt.
Een nieuwe Nederlandse deelnemer is evenwel de 29-
jarige (ekenleraar-grafisch ontwerper Henk Jukkema.
woonachtig in Enschede, die wil proberen aan te tonen
dat het ook mogelijk is aan deze race mee te doen in een
„gewoon" schip, dat wil zeggen zo'n schip als er tegen
woordig bij honderden in de Nederlandse jachthavens
zijn te vinden. Jukkema zeilt in de Contest 28. een acht en
een halve meter lang schip.
De wedstrijd start in het Pinksterweekeinde van 5 en 6
juni in het Engelse Plymouth en eindigt in Newport,
Amerika. Jukkema schat dat de tocht 30 a 50 dagen zal
De redactie van deze krant is inmiddels met de heer
Jukkema overeengekomen dat uitgebreid verslag van
het verloop van deze wedstrijd zal worden gedaan. De
zeiler Jukkema zelf zal de lezers op de hoogte houden van
de voorbereidingen en het verloop van deze eenzame,
maar avontuurlijke tocht.
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE - Wat bezielt een man
om mee te willen doen aan zo'n mon-
stertocht als die race voor solozeilers
over de oceaan is? Wat is de aantrek
kingskracht van dat onmetelijke wa
ter. het overgeleverd-zijn aan de ele
menten en het bloot komen te staan
aan zware psychische druk. Waarom
doet een mens zoiets?
Solozeiler Henk Jukkema daar
over: „Om weer eens te ervaren wat
het is opgenomen te worden in de na
tuur en jezelf terug te vinden op een
grote zee. onder een wijde hemel, in
een kleine boot".
Het is voor Henk Jukkema namelijk
niet de eerste keer dat hi j zijn leven op
de oceaan waagt. Twee jaar geleden
maakte hij voor het eerst kennis met
hetzeezeilen, toen hij samen met twee
vrienden op een oud zeilschip de
oceaan overstak om vervolgens solo
met een klein jachtje naar Zweden te
rug te zeilen.
Beleefde hij op de heenreis toen al de
meest onwaarschijnlijke avonturen,
de terugreis alleen met dat kleine zeil-
jachtje bezorgde hem zijn nieuwste
droom: ooit nog eens mee te mogen
doen aan de beroemde Singlehanded
Transatlantic Race. Dat is dezelfde
race als waaraan vier jaar geleden als
enige Nederlander deelnam de zeiler
Gerard Dijkstra, maar die toen ruim
schoots halverwege de strijd moest
staken, omdat de mast van z'n schip
brak.
Dij kstra doet nu weer mee. J ukkema
heeft inmiddels verscheidene contac
ten met Dijkstra gehad en krijgt veel
adviezen van hem. Het verschil tussen
Dijkstra en Jukkema zal evenwel zijn
dat de race voor eerstgenoemde een
vrijwel professionele aanpak heeft,
waarbij behoort de bouw van een spe
ciaal voor dit doel ontworpen schip,
terwijl Jukkema hoopt aan te tonen
dat het ook mogelijk is deze race mee
te doen in een „eenvoudig" schip, dat
wil zeggen dat type schepen dat
tegenwoordig steeds meer bij de wa
tersporters op onze eigen grote wate
ren in gebruik is.
Aanvankelijk wilde Jukkema een
schip in eigen beheer bouwen, ook met
de nadruk op het „low-budgetr
aspect", maar toen het niet haalbaar
bleek, nam hij contact op met Neder
landse werven met het verzoek of een
van hen een schip beschikbaar wilde
stellen. Als „bewijsmateriaal" voor z'n
capaciteiten gebruikte hij daarbij het
inmiddels van zijn hand verschenen
boek Reis door het Blauw, waarin de
ervaringen van z'n eerste oceaanreis,
op zeer boeiende wijze zijn beschre
ven.
De werf Conyplex in Alkmaar zag
het met Jukkema wel zitten. De werf
toonde zich bereid voor de race een
schip te lenen (een Contest 28), dat
toch voor een eigenaar in Amerika be
stemd zou worden. Gewoonlijk gaat
zo'n schip per vrachtboot over. nu mag
Jukkema hem als het ware overvaren,
zij het dat er voor zo'n belangrijke
wedstrijd uiteraard heel wat bij de uit
rusting van zo'n schip komt kij
ken.
De Contest 28 is een 8,5 meter lang
zeiljacht. Op de andere technische as
pecten gaan we in dit bestek niet in.
omdat de schipper dat te zijner tijd zelf
zal doen.
Voorwaarde
Jukkema heeft inmiddels een zeil
tocht met zijn toekomstig schip op het
IJsselmeer gemaakt en dat is hem zeer
goed bevallen. Hij zal overigens nog
heel wat meer met dezelfde boot moe
ten varen alvorens aan de race te kun
nen meedoen-
Een van de voorwaarden voor in
schrijving is namelijk dat de deelne
mer met her schip, waarmee hij mee
doet. ten minste 500 mijl moet hebben
solo-gezeild. Jukkema heeft dan ook
het plan deze 500 verplichte mijlen
omstreeks eind maart te gaan afleg
gen. Waarheen die tocht gaat. is nog
niet bekend Mogelijk wordt het Scan
dinavië, maar daar heerstdan wellicht
nog winter: misschien wordt het de
Golf van Biscaje, doch een probleem
daar kan zijn het stormweer, dat veelal
in het voorjaar heerst. Jukkema houdt
HENK JUKKEMA
ons wat dit betreft ook zelf op de hoog
te.
Het is de bedoeling van Henk Juk
kema het schip zo eenvoudig mogelijk
uit te rusten, maar dat neemt niet weg
dat een en ander wel aan alle eisen
moet voldoen. De nadruk zal daarbij
gelegd worden op de veiligheidsmid
delen, zoals een opblaasbare redding
boot met uitrusting.
Andere belangrijke zaken zijn uiter
aard de tuigage, de proviandering, een
geneesmiddelenpakket, maar ook de
communicatiemiddelen. waaraan
vooral wij zwaar tillen, omdat we zo
veel mogelijk contact willen zien te
houden met Jukkema.
Mochten er in dit verband lezers zijn
die suggesties hebben voor een even
tuele vorm van sponsoring, dan mag
men ons dat best laten weten. Juk
kema beschikt nu eenmaal niet zeli
over alle middelen. Hij moet zogezegd
even worden voortgeholpen om deze
unieke kans waar te maken.
Winnaars
Inmiddels ook heeft Jukkema zich
officieel laten inschrijven voor de race.
die in 1960 voor het eerst werd gehou
den, zulks op initiatief van de Engelse
kolonel H. G. (Blondiei Hasler en de
Engelse krant The Observer De af
stand bedraagt ongeveer 3000 zeemijl,
dat is plusminus 5500 kilometer. Zoals
gezegd wordt de tocht eens in de vier
jaar gehouden. De winnaars totdusver
zijn:
- 1960: Sir Francis Chichester met
Gipsy Motto H. lengte 11.70 meter, in
40 dagen;
- 1964: Erie Tabarley met Pen Duick
II. lengte 13.20 meter, in 27 dagen.
- 1968: Geoffrey Williams met Sir
Thomas Lipton, lengte 17 meter, in
25 dagen,
- 1972: Alain Colas met Pen Duick IV,
lengte 20 meter, in 20 dagen.
Voor 1976 laat Alain Colas een vier-
master bouwen van 71.50 meter
lengte met 1204 m2 zelloppervlak.
kosten circa 2.8 miljoen gulden.
Toch is er altijd nog een groep zeilers
die gehoor geven aan de uitdaging
zonder een schijn van kans te hebben
om te winnen. Zij varen in gewone bo
ten. die niet speciaal voor de race ont
worpen en gebouwd worden. Tot die
laatste categorie behoort duidelijk
Henk Jukkema. Maar hij is zeker niet
van plan er een „drijfpartij" van te
maken en wel te zien wanneer hij over
is. Integendeel. In de zgn. handicap
klasse wil hij proberen zo hoog moge
lijke ogen te gooien, dat betekent dat
wel degelijk alle zeilen moeten worden
bijgezet om zo'n goed mogelijk resul
taat te behalen.
Zoals gezegd duurt de tocht naar
schatting 30 tot 50 dagen, dat hangt
erg af van de wind. De deelnemers aan
de race kunnen kiezen uit een aantal
routes. Jukkema is van plan de zgn.
grootcirkelroute te varen, dat is de
kortste afstand, maar niet de gerief
lijkste. omdat de te verwachten win
den meestal tegen zullen zijn.
In totaal zullen op 5 en 6 juni in
Plymouth ongeveer zo'n 130 schepen
aan de start verschijnen, allemaal
bemand met solozeilers, die afkom
stig zijn uit verscheidene landen.
Na deze aankondiging houden we u
voortaan zoveel mogelijk op de
hoogte van de gang van zaken en
tegen Pasen zal Jukkema u zelf vertel
len over z'n voorbereidingen, waarbij
de ervaring van de 50(1 mijlstocbt die
voorwaarde is.
DE CONTEST 28
