PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Geen luchtje aan affaire" GULF-ADVISEURS MAKEN ZICH BEKEND PLO mag deelnemen aan Midden-Oostendebat Plan nieuwe kustweg Walcheren voor landbouworganisaties onaanvaardbaar minikrant Agatha Christie overleden 55 Radio-actieve grap Pagina 2 219e jaargang no. 10 Dinsdag 13 januari 1976 Bk» «fffeg In <t» PZC da WfOALE ADVEftTECTK- RUMBC »o<» Md»grap»« »d. «oor ■dMrtMdM ZONDER WtMTOOOMBK. De drie prominente Nederlanders die als adviseurs op de loonlijst staan van de oliemaatschappij Gulf hebben zich maandag bekend gemaakt. Het zijn, van links naar rechtshet kamerlid Roolvink. oud-minister Schmelzer en de journalist Hoogendijk. Zij werden door Gulf te hulp geroepen na de milieu-moeilijkheden met de raf finaderij in het Europoortgebïed eind 1972. éYk KAMERLID ROOLVINK OUD-MINISTER SCHMELZER, GULF-TRIO: EJV HOOFDREDACTEUR HOOGENDIJK DEN HAAG De drie Nederlanders die, zoals zij in een maan dagmorgen uitgegeven verklaring meedeelden, gedurende de af gelopen jaren adviseurs van de Amerikaanse oliemaatschappij Gulf zijn geweest de oud-ministers Schmelzer en Roolvink en de hoofdredacteur van Elseviers Magazine, dr. F. Hoogendijk voelen zich in geen enkel opzicht bezwaard. Zij ontvingen voor hun adviezen, die zich op politiek, sociaal-economisch en public- relationgebied bewogen, vergoedingen van 27.000 per jaar, die zij op de voorgeschreven wijze verantwoord hebben. Er zit geen luchtje aan deze affaire, zo verklaarden zij alle drie. De ex-KVP-minister Schmelzer stel-i zodat men de deskundigheid van bui de maandag enkele maanden na zijn •.■.-•-«■/i.»-. aftreden als minister in het kabinet- Biesheuvel 'mei 1973) door Gulf bena- LONDEN (RTR) Agatha Christie, de wereldberoemde Britse schrijfster van ongeëven aard goed verkopende detective romans, is maandag op 85-jari- ge leeftijd overleden, zo hebben haar uitgevers bekendgemaakt. De schrifster van meer dan 90 detecti ves overleed in haar woning in Wal- lingford, Oxfordshire. Haar eerste boek verscheen in 1920. Er zijn sindsdien meer dan 350 miljoen exemplaren van haar werken ver kocht. Ze was de schepper van Hercu- le Poirot, de kleine Belg die sinds Sherlock Holmes een van de bekend ste speurdersfiguren werd. Een ande re figuur van haar is miss Marple, de levendige oude vrijster die veel raad sels tot oplossing bracht. In de films naar deze verhalen werd miss Marple vertolkt door Magaret Ruther- ford. Vorig jaar, in het hoek "Poirots laat ste zaak' heeft Agatha Christie Poirot dood laten gaan. Haar 23 jaar geleden geschreven toneelstuk 'The Mousetrap' wordt nog steeds' opgevoerd. Ze schreef overigens nog zestien toneel- (Zie slot pagina 3 kolom 6) De bewoners van de Witte Wijk te Sas van Gent klagen over de slechte staat van onderhoud van hun huizen en dreigden daarvoor naar de rechter te stappen. (Pag. 2) Ruisbroek Al een week lang heerst er vanwe ge de overstroming grote versla genheid in het Belgische Ruis broek. (Pag. 4) Zeeuws nieuws op de pagi na's 2,4,5, 6 en 7. Binnen- en buitenlands nieuws op de pagina's 1, 3 en 9. Radio en t.v. op pagina 12. Sport op de pagina's 10 en 11. Financieel nieuws op pagina 13. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De Amerikaanse oliemaatschappij Gulf heeft de afgelopen jaren 10.000 dollar per jaar betaald aan de ex-minister van buitenlandse zaken drs. W. K. N. Schmelzer, het AR-tweede- kamerlid en ex-minister van sociale zaken B. Roolvink en de hoofdredacteur van Elseviers Magazi ne, dr. F. A. Hoogendijk. In ruil daarvoor gaven de drie Gulf adviezen over sociaal-economische, milieu-technische en public-relationszaken. derd te zijn- „Ik vond het een interes sant probleem en was een vrij man. daarom heb ik het gedaan", aldus Schmelzer, die zei dat er geen sprake was van een politieke relatie met Gulf. „Veel ondernemingen hebben raadgevers zoals ik". Volgens de vroe gere KVP-voorman zit in zijn werk zaamheden geen enkele conflict. „Inte gendeel. ik vind het erg nuttig". Een soortgelijke reactie kwam het van het AR-kamerlid (en ook ex-minis ter) B. Roolvink. Hij was eind 1972 al benaderd. .Mijn adviezen betroffen onder andere de oonjunctuur, de soci aal-economische problemen, het pro bleem rond ondernemingsraden en de milieuproblematiek". Gulf-Nederland is, zo zegt Roolvink, een bedrijf zon der een Raad van Commissarissen, ten moes: aantrekken. „We hebben ze onder meer De drie adviseurs hebben dit maan dagochtend bekend gemaakt. De laat ste dagen waren tal van speculaties ontstaan over de mogelijke adviseurs. Hun bestaan werd aangetoond in een rapport van een Amerikaanse onder zoekcommissie, die de omkooppraktij ken van Gulf in allerlei landen heeft onderzocht. Volgens de commissievoorzitter, John McCloy, hadden de drie Neder landers niet verkeerd gedaan en hij weigerde daarom hun namen bekend te maken. De drie deden dit nu zelf om alle speculaties uit de wereld te helpen. Dat de verklaring pas maan dag kwam, komt, aldus de verkla ring, omdat één van hen (dr. Hoogen dijk J in het buitenland verbleef- De eerste adviezen dateren uit 1972 In die tijd ontstonden grote proble men rond de Gulf-raffinaderij in Eu ropoort. De overlast riep tal van reac ties van actiegroepen op. Gulf bena derde de drie Nederlanders, omdat men graag beter op de hoogte wilde zijn van de Nederlandse verhoudin gen, teneinde enig tegenwicht te kun nen bieden. Na het voorjaar van 1975 werden er bijna geen adviezen meei gegeven, aldus drs. Schmelzer. „Ik wil niet zeggen dat het alleen door ons aandeel kwam, maar de problemen van Gulf in de Rijnmond waren toen grotendeels de wereld uit", zei hij. Over de feitelijke inhoud van de adviezen van het trio wil niemand zich uitlaten. De drie zelf zeggen geen enkele aanleiding te zien voor berouw, Uit commentaren van andere betrok kenen blijkt dat sommigen hun advi seurschappen als een aanzienlijk min der logische zaak zien. ,Jk vind het een goed gekozen en semble, dat precies tekent hoe de Gulf dacht in Nederland zijn belangen te kunnen behartigen". Aldus de reactie van mr. H. Ver sloot, directeur van het Gemeenschap pelijk Administratiekantoor (GAK) in Vlaardingen en eerste-kamerlid vooi de PvdA, op het bekend worden van de nameneer Gulf-adviseurs. Hijzelf werd vorige week vrijdag in het VP RO-programma Embargo nog als mo gelijk betrokkene genoemd. „Het is goed dat de namen nu bekend zijn", aldus de heer Versloot maandagmiddag, „er bestond zo'n on zindelijke sfeer. Iedereen begon ieder» een wantrouwend te bekijken- Ikzelf (Zie slot pag. 3 kol. 1 JOODSE BOMAANSLAG OP VN-BIBLIOTHEEK OP NIPPERTJE VERIJDELD NEW YORK (AFP) De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft maandag met elf stem men tegen één (de Verenigde Staten) en bij drie onthoudingen (Frankrijk, het Verenigd Konink rijk en Italië) de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) uitgenodigd deel te nemen aan het debat over het conflict in het Midden-Oosten. De PLO heeft dezelfde rechten als een lidstaat van de Verenigde Naties. een beleid moester, voeren dat actiegroepen geen aanleiding tot be- staan geeft", aldus Roolvink. ,.ae vraag is: hoe verkoop je zoiets". De ex-minister van sociale zaken in het kabinet-De Jong zegt het een .norma le zaak" te vinden om bedrijven, die niet thuis zijn in de Nederlandse ver houdingen, te helpen. „Daar is ook een stuk werkgelegenheid bij betrok ken". Roolvink noemt de vragen die Gulf hem heeft gesteld .geer oir- Hij zegt er ook geen enkel tegen te hebben dat een kamerlid zich op deze manier met het bedrijfsleven inlaat, .Dit tast mijn onafhankelijk heid als kamerlid niet aan". Hoofdredacteur Hoogendijk van El seviers Magazine had in Zwitserland, tijdens zijn vakantie daar, het een en ander over het onderzoek naar de betekenis van Gulf flfelezen. Nederland werd daarin niet genoemd. Toen hij kennis nam van de berichten die Ne derlandse kranten publiceerden, waar bij zelfs namen werden genoemd, heeft hij vrijdagavond me: de heer Roolvink getelefoneerd. Beiden en de heer Schmelzer sloot zich daarbij aan waren van mening dat er van hun kant een bekendmaking moest komen. Die is maandagmorgen ver schenen. Toen in het TROS-Aktua-program- ma, waarin Hoogendijk werd geïnter viewd, aan hem werd gevraagd of hij het met de objectiviteit van de jour nalist in overeenstemming kon bren gen om adviezen te geven aan een multinational als Gulf zei Hoogendijk: „U spreekt daar van een multinational en dat schijnt dan al verdacht te zijn. En een Amerikaanse multinational, (Zie slot pagina 3 kolom 2) Jjantlijn Het Middenoostendebat begon onder dreiging van een bomaanslag. In een metrotunnel onder het bibliotheekge bouw van de Verenigde Naties werden drie pijpbommen gevonden die zo wa ren afgesteld dat zij zouden ontploffen kort voordat in de Veiligheidsraad het debat over het Midden-Oosten zou be ginnen. ,-Er zat voldoende explosief materiaal in om de helft van de bibliotheek te vernietigen", verklaarde een VN-veilig- heidsfunctionaris. De bommen werden vier uur voordat zij zouden exploderen gevonden en onschadelijk gemaakt. Ongeveer vijf uur na de ontdekking van de bommen, meldde een onbekende man telefonisch dat de actiebeweging van het gewapend joods verzet voor de aanslag verantwoordelijk was. De man zei dat de groep een onderafdeling was van de militante Joodse Defensie Liga (JDL). Hij verklaarde dat de actie bedoeld was als 'protest tegen de pressie die minis ter van buitenlandse zaken Henry Kis singer op Israël uitoefent om de gangsters van de PLO als gespreks partners te aanvaarden'. Een .groep Israëlische academici, aute- ors, ex-militairen en aanhangers van politiek links heeft maandag laten we ten dat zij Israëls besluit betreurt om het debat in de Veiligheidsraad te boy-| satie. niet uitgesloten mag worden. Al- cotten. De groep zegt in een manifest dat Israël op basis van wederzijdse erkenning moet onderhandelen met 'onverschillig welke vertegenwoordiger van het Pa lestijnse volk dan ook' en dat dus de PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorgani- leen via coëxistentie tussen twee soe vereine staten kan men tot vrede ko men, aldus het manifest. -Deze twee staten met hun eigen nationale identi teit zijn de staat Israël voor het jood se volk en een staat voor het Palestijn se volk". NEW YORKIn een ondergrond se dienstingang van het gebouw van de Verenigde Naties in New York zijn maandag drie tijdbom men ontdektHet tijdmechanis- me was ingesteld op drie uur plaatselijke tijd. 's middags. Op de foto zien we een bomexpert bij de drie pijpbommen, nadat het tuig onschadelijk was gemaakt. BEZWAAR TEGEN KARAKTER AUTOWEGEN TEGEN GERING GEBRUIK BESTAANDE WEGEN LANDBOUWSCHAP STUURT BRIEF AAN PROVINCIALE STATEN MIDDELBURG De fractie voorzitters in de provinciale staten kunnen dezer dagen een brief tegemoet zien van de ge westelijke raad Zeeland van het Landbouwschap, waarin het on aanvaardbaar wordt uitgespro ken over de door g.s. gelanceer de plannen voor een nieuwe kustweg op Walcheren. Het gaat om de nota 'verdeelweg Walcheren', die op 23 januari door de provinciale staten wordt behandeld. Deze nieuwe verdeelweg z~ de nota en bijbehorende kaarten van de provinciale waterstaat zoveel mo gelijk buitenom de dorpen moeten lopen en gedeeltelijk (voor ongeveer 25 procent) door verbetering van de huidige wegen moeten worden gereali seerd- De dagelijkse besturen van CBTB en ZLM op Walcheren hebben zich maan dagmorgen. in aanwezigheid van se cretaris W. Goeman van' het Land bouwschap, in Middelburg over de plannen beraden, waarbij besloten werd tot het verzenden van een brief met de conclusies van de landbouwor ganisaties aan de provinciale staten. De bestuursleden vatten die conclusies na afloop van het beraad als volgt samen: de twee belangrijkste bezwa ren tegen het plan betreffen het feit dat men slechts voor 25 procent ge bruik denkt te maken van het huidige wegenstelse". en dat de gedachten gaan in de richting van een 'auto- weg"- De bezwaren van de georganiseerde landbouw tegen een nieuwe recreatie ve rondweg op Walcheren zijn niet van vandaag of gister. Voorzitter W- J. Sanderse van de CBTB-kring Wal cheren: .Die bezwaren hebben wij al bij de behandeling van het streekplan Midden-Zeeland in 1968 naar voren gebracht. Daarin was ook al sprake van een recreatieve rondweg op Wal cheren- Wij hebben toen al gesteld dat er aan een dergelijke weg op Walche ren geen behoefte is Als er dan toch een dergelijke weg moet komen, is voor de landbouwor ganisaties alleen een oplossing aan vaardbaar waarbij wordt uitgegaan van uitsluitend verbetering en aanpas sing van bestaande wegen (en niet voor slechts 25 procent), gekoppeld aan rondwegen om de dorpen. „Wij zijn dus wel in principe voor aanleg, van rondwegen om de ker nen", zo verklaarden de bestuursleden maandagmorgen, .maar we gaan ker niet akkoord met de tracering daarvan." Voor het dorp Koudekerke acht men een rondweg zelfs geheel overbodig- Ten aanzien van de situatie bij Koudekerke benadrukte de land- bouwvertegenwoordigers nog eens dat; het plan voor de aanleg van een nieuwe verbinding tussen Middelburg en Vlissingen westelijk langs Koude kerke (de omstreden S-14) voor öe landbouwers 'nimmer acceptabel is geweestOok dit al uit 1966 dateren de tracé komt in het nieuwe verdeel- weg-plan weer aan de orde- Datzelfde geldt voor een eventuele "Dammen- weg', die Walcheren ongeveer noord- zuid vanuit Vrouwenpolder zou door kruisen, maar die door de gewijzigde plannen voor de Oosterschelde-afslui ting op losse schroeven is komen te staan. Ook deze Dammenweg wordt door de landbouworganisaties zonder meer afgewezen. BEDRIJFSVOERING Als op Walcheren een nieuwe verdeel weg zou komen, die voor 75 procent nieuw zou zijn en bovendien nog het karakter van een 'autoweg' zou krij gen (in de nota wordt dit laatste uit veiligheidsoverwegingen 'gewenst* ge noemd) vrezen de landbouwers een ernstige belemmering van hun be drijfsvoering. De opzet als autoweg impliceert, zo wordt ook in de nota gesteld, dat dan voor he: langzame 'landbouw)verkeer parallelwegen moe ten worden ingericht. De landbouw organisaties vrezen dat door de aan leg van nieuwe weggedeelten zowel voor de 'autoweg' als voor de parallel wegen belangrijke stukken land bouwgrond moeten worden opgeof ferd en versnipperd- Ten aanzien van dit laatste stelde voorzitter S. de Visser van de ZLM-kring Walcheren: „Daarmee zou het nuttig effect van de herverkaveling van 1953. waarvoor we nog steeds herverkavelingsrente moe ten betalen, temet worden gedaan." Als het landbouwverkeer niet over de nieuwe weg mag. maar over parallel wegen moet worden geleid, zal dit grote gevolgen hebben voor de be drijfsvoering. zowel voor de onderlin ge bereikbaarheid van de percelen als voor de afvoer van de landbouwpro- dukten, omdat dan aanzienlijke omrij dingen moeten worden gemaakt, zo vrezen de landbouwer*. De drie olie- adviseurs §Ochmelzer. Roolvink en Hoo- O gondii k z:«-n r.n-f •>otAr- baars ln hun adviseur schap voor het olieconcern Guif. een opvatting die wordt gedeeld door de Amerikaanse congrescommissie belast met het onderzoek naar relaties van be paalde maatschappijen. In de Verenig de Staten zijn adviseurschappen van dit genre schering en inslag: ze beho ren er vanouds tot het systeem. Al ln J875 nam er het huis van afgevaardig den een motie aan. waarin werd geëist dat allerlei Instellingen, bedrijven en particulieren die probeerden iets ge daan te krijgen van het congres of van zijn leden dienden te zijn ingeschre ven bij de griffie. In vrijwel alle staten van Amerika en ook bij de federale regering in Washington zijn speciale wetten van kracht om de overheid al thans enige greep te geven op deze wat de Amerikanen noemen lob byists', agenten, adviseurs, een uitge breide groep lieden die proberen ten gunste van speciale belangen de wet geving te beïnvloeden. Dergelijke voor schriften hebben weliswaar niet altijd resultaat, maar ze geven in ieder geval het congres de mogelijkheid om na te gaan of er sprake is van omkoperij of corruptie. Bij dergelijke onderzoeken komen menigmaal interessante feiten en namen naar buiten, zoals de afge lopen maanden is gebleken. Nu gaat het bij deze Gulf zaak en de daarbij genoemde drie Nederlan ders niet om lobbyisme", dat wil zeggen beïnvloeding van de overheid of van de wetgeving. Voor zover nu duidelijk is geworden gaven zij advie zen aan het Amerikaanse bedrijf ten einde de verhoudingen tussen Gulf en de Nederlandse samenleving in het bijzonder Rijnmond te verbeteren. Aan de Amerikaanse kant werd dat na melijk nodig geacht. Ten aanzien van Schmelzer behoeft dat helemaal geen punt van discussie te zijn: deze oud politicus is ambteloos burger en kan elke functie aanne men die hem goed dunkt. Er zijn vele oud-ministers bij en in het bedrijfsleven werkzaam en zelden is er reden om daarop kritiek uit te oefenen. Bij Hoogendijk ligt de zaak echter iets anders. Hij is namelijk ver antwoordelijk voor de redactionele in houd van een belangrijk opinievor mend weekblad, een positie die van hem een onafhankelijke instelling vergt. Wel moet worden aangetekend dat toon en teneur van commentaren en berichtgeving in dit weekblad meestal positief luiden jegens het in dustriële bedrijfsleven. Met andere woorden: de signatuur van Hoogen- dijks weekblad brengt met zich mee dat dit Gulf adviseurschap niet bij voor baat onverenigbaar hoeft te zijn met zijn functie van hoofdredacteur. Hij zelf zal dat in eerste instantie moeten beoordelen. Gisteravond voor de TROS-televïsie ging hij zelfs zover te betogen dat deze nevenfunctie jourr.- listiek gezien erg belangrijk was: b: had daardoor met name in de dagen van de oliecrisis over waardevolle ach tergrondgegevens beschikt. Een argu mentatie. die naar ons gevoel weinig overtuigend is: een goed journalist heeft geen betaalde functie nodig om aan zijn nieuws te komen. Maar nog maals: Hoogendijk zelf is de eerst aan gewezene om te oordelen over de toe laatbaarheid van dit adviseurschap, voorts uiteraard de uitgevers van zijn blad maar zij hebben al te kennen gegeven geer. bezwaren te hebben en ook zijn lezers. Het dubieuze punt echter is de geheimzinnigheid: via Amerikaanse onderzoekingen is dere zaak naar buiten gekomen. Was dat niet gebeurd, dan zou deze relatie niet bekend zijn geworden. En dat nu lijkt ons onjuist. Een hoofdredacteur van een belangrijk opinievormend orgaan zou eigenlijk periodiek zijn functies moeten vermelden: men weet dan hoe in bepaalde gevallen de lijnen lopen. We ge!oven we! dat er gerede twijfel mogelijk is over de juist heid van het Gulfadviseurschap voor het kamerlid Roolvink. Ook hij hij heeft met kracht de suggestie van de hand gewezen dat er hier iets ver keerds aan de gang zou zijn Dat zal best waar wezen: Roolvink is er de man niet naar a:e zich met allerlei draaierijen ophoudt en er zich boven dien voor laat betalen. Maar ca: is het punt niet. Het gaat er om da: een kamerlid zich eenvoudig niet kan per mitteren er geheime relaties op na te houden me: welke groepering of instel ling ook. Dit adviseurschap was na melijk geheim. Roolvink erkende gis teravond dat hij na het bekend wor den van deze affaire onmiddellijk frac tievoorzitter Aantjes had ingelicht: eerder was deze niet op de hoogte. Een kamerlid moet echter naar ons gevoel zijn fractie inlichten op het moment waarop hij wordt gevraagd en dient bovendien de gevoelens van deze frao- te te peilen. Het kan bes: zijn dat men hem dan dringend adviseert om de be wuste post toch maar niet te accepto ren: aanvaarding kan hem persoonlijk, maar vooral ook zijn partij in diskre diet brengen. Roolvink betoogde giste ren voor de tv dat nevenfuncties voor een kamerlid verantwoord zijn: hij had nog meegemaakt dat voorzitters van vakcentrales lid van de kamer wa ren en daar was naar zijn mening nie» tegen. Dat is juist, maar iedereen wist toen dat deze kamerleden die functie uitoefenden: zij waren in het openbaar gekozen en traden in het openbaar als zodanig op. Roolvink was echter geheim adviseur van Gulf. Hij zegt nu alleen advies te hebben uitgebracht aan deze maatschappij, maar de vraag is toch ook: heeft hij in deze never,- (Voot vervolg zie pagina 3 kolom 1)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1