PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Geen luchtje
aan affaire"
GULF-ADVISEURS MAKEN
ZICH BEKEND
PLO mag deelnemen aan
Midden-Oostendebat
Plan nieuwe kustweg Walcheren voor
landbouworganisaties onaanvaardbaar
minikrant
Agatha
Christie
overleden
55
Radio-actieve
grap
Pagina 2
219e jaargang no. 10
Dinsdag 13 januari 1976
Bk» «fffeg In <t» PZC da WfOALE ADVEftTECTK-
RUMBC »o<» Md»grap»« »d. «oor
■dMrtMdM ZONDER WtMTOOOMBK.
De drie prominente Nederlanders
die als adviseurs op de loonlijst
staan van de oliemaatschappij
Gulf hebben zich maandag bekend
gemaakt. Het zijn, van links naar
rechtshet kamerlid Roolvink.
oud-minister Schmelzer en de
journalist Hoogendijk. Zij werden
door Gulf te hulp geroepen na de
milieu-moeilijkheden met de raf
finaderij in het Europoortgebïed
eind 1972.
éYk
KAMERLID
ROOLVINK
OUD-MINISTER
SCHMELZER,
GULF-TRIO:
EJV HOOFDREDACTEUR HOOGENDIJK
DEN HAAG De drie Nederlanders die, zoals zij in een maan
dagmorgen uitgegeven verklaring meedeelden, gedurende de af
gelopen jaren adviseurs van de Amerikaanse oliemaatschappij
Gulf zijn geweest de oud-ministers Schmelzer en Roolvink en
de hoofdredacteur van Elseviers Magazine, dr. F. Hoogendijk
voelen zich in geen enkel opzicht bezwaard. Zij ontvingen voor
hun adviezen, die zich op politiek, sociaal-economisch en public-
relationgebied bewogen, vergoedingen van 27.000 per jaar, die zij
op de voorgeschreven wijze verantwoord hebben. Er zit geen
luchtje aan deze affaire, zo verklaarden zij alle drie.
De ex-KVP-minister Schmelzer stel-i zodat men de deskundigheid van bui
de maandag enkele maanden na zijn •.■.-•-«■/i.»-.
aftreden als minister in het kabinet-
Biesheuvel 'mei 1973) door Gulf bena-
LONDEN (RTR) Agatha
Christie, de wereldberoemde
Britse schrijfster van ongeëven
aard goed verkopende detective
romans, is maandag op 85-jari-
ge leeftijd overleden, zo hebben
haar uitgevers bekendgemaakt.
De schrifster van meer dan 90 detecti
ves overleed in haar woning in Wal-
lingford, Oxfordshire.
Haar eerste boek verscheen in 1920. Er
zijn sindsdien meer dan 350 miljoen
exemplaren van haar werken ver
kocht. Ze was de schepper van Hercu-
le Poirot, de kleine Belg die sinds
Sherlock Holmes een van de bekend
ste speurdersfiguren werd. Een ande
re figuur van haar is miss Marple, de
levendige oude vrijster die veel raad
sels tot oplossing bracht. In de films
naar deze verhalen werd miss Marple
vertolkt door Magaret Ruther-
ford.
Vorig jaar, in het hoek "Poirots laat
ste zaak' heeft Agatha Christie Poirot
dood laten gaan. Haar 23 jaar geleden
geschreven toneelstuk 'The Mousetrap'
wordt nog steeds' opgevoerd. Ze
schreef overigens nog zestien toneel-
(Zie slot pagina 3 kolom 6)
De bewoners van de Witte Wijk
te Sas van Gent klagen over de
slechte staat van onderhoud van
hun huizen en dreigden daarvoor
naar de rechter te stappen.
(Pag. 2)
Ruisbroek
Al een week lang heerst er vanwe
ge de overstroming grote versla
genheid in het Belgische Ruis
broek. (Pag. 4)
Zeeuws nieuws op de pagi
na's 2,4,5, 6 en 7.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 9.
Radio en t.v. op pagina 12.
Sport op de pagina's 10 en
11.
Financieel nieuws op pagina
13.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Amerikaanse oliemaatschappij Gulf heeft de afgelopen jaren 10.000 dollar per
jaar betaald aan de ex-minister van buitenlandse zaken drs. W. K. N. Schmelzer, het AR-tweede-
kamerlid en ex-minister van sociale zaken B. Roolvink en de hoofdredacteur van Elseviers Magazi
ne, dr. F. A. Hoogendijk. In ruil daarvoor gaven de drie Gulf adviezen over sociaal-economische,
milieu-technische en public-relationszaken.
derd te zijn- „Ik vond het een interes
sant probleem en was een vrij man.
daarom heb ik het gedaan", aldus
Schmelzer, die zei dat er geen sprake
was van een politieke relatie met
Gulf. „Veel ondernemingen hebben
raadgevers zoals ik". Volgens de vroe
gere KVP-voorman zit in zijn werk
zaamheden geen enkele conflict. „Inte
gendeel. ik vind het erg nuttig".
Een soortgelijke reactie kwam het
van het AR-kamerlid (en ook ex-minis
ter) B. Roolvink. Hij was eind 1972 al
benaderd. .Mijn adviezen betroffen
onder andere de oonjunctuur, de soci
aal-economische problemen, het pro
bleem rond ondernemingsraden en de
milieuproblematiek". Gulf-Nederland
is, zo zegt Roolvink, een bedrijf zon
der een Raad van Commissarissen,
ten moes: aantrekken.
„We hebben ze onder meer
De drie adviseurs hebben dit maan
dagochtend bekend gemaakt. De laat
ste dagen waren tal van speculaties
ontstaan over de mogelijke adviseurs.
Hun bestaan werd aangetoond in een
rapport van een Amerikaanse onder
zoekcommissie, die de omkooppraktij
ken van Gulf in allerlei landen heeft
onderzocht.
Volgens de commissievoorzitter,
John McCloy, hadden de drie Neder
landers niet verkeerd gedaan en hij
weigerde daarom hun namen bekend
te maken. De drie deden dit nu zelf
om alle speculaties uit de wereld te
helpen. Dat de verklaring pas maan
dag kwam, komt, aldus de verkla
ring, omdat één van hen (dr. Hoogen
dijk J in het buitenland verbleef-
De eerste adviezen dateren uit 1972
In die tijd ontstonden grote proble
men rond de Gulf-raffinaderij in Eu
ropoort. De overlast riep tal van reac
ties van actiegroepen op. Gulf bena
derde de drie Nederlanders, omdat
men graag beter op de hoogte wilde
zijn van de Nederlandse verhoudin
gen, teneinde enig tegenwicht te kun
nen bieden. Na het voorjaar van 1975
werden er bijna geen adviezen meei
gegeven, aldus drs. Schmelzer. „Ik wil
niet zeggen dat het alleen door ons
aandeel kwam, maar de problemen
van Gulf in de Rijnmond waren toen
grotendeels de wereld uit", zei hij.
Over de feitelijke inhoud van de
adviezen van het trio wil niemand
zich uitlaten. De drie zelf zeggen geen
enkele aanleiding te zien voor berouw,
Uit commentaren van andere betrok
kenen blijkt dat sommigen hun advi
seurschappen als een aanzienlijk min
der logische zaak zien.
,Jk vind het een goed gekozen en
semble, dat precies tekent hoe de
Gulf dacht in Nederland zijn belangen
te kunnen behartigen".
Aldus de reactie van mr. H. Ver
sloot, directeur van het Gemeenschap
pelijk Administratiekantoor (GAK) in
Vlaardingen en eerste-kamerlid vooi
de PvdA, op het bekend worden van
de nameneer Gulf-adviseurs. Hijzelf
werd vorige week vrijdag in het VP
RO-programma Embargo nog als mo
gelijk betrokkene genoemd.
„Het is goed dat de namen nu
bekend zijn", aldus de heer Versloot
maandagmiddag, „er bestond zo'n on
zindelijke sfeer. Iedereen begon ieder»
een wantrouwend te bekijken- Ikzelf
(Zie slot pag. 3 kol. 1
JOODSE BOMAANSLAG OP VN-BIBLIOTHEEK
OP NIPPERTJE VERIJDELD
NEW YORK (AFP) De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft maandag met elf stem
men tegen één (de Verenigde Staten) en bij drie onthoudingen (Frankrijk, het Verenigd Konink
rijk en Italië) de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) uitgenodigd deel te nemen aan het debat
over het conflict in het Midden-Oosten. De PLO heeft dezelfde rechten als een lidstaat van de
Verenigde Naties.
een beleid moester, voeren dat
actiegroepen geen aanleiding tot be-
staan geeft", aldus Roolvink. ,.ae
vraag is: hoe verkoop je zoiets". De
ex-minister van sociale zaken in het
kabinet-De Jong zegt het een .norma
le zaak" te vinden om bedrijven, die
niet thuis zijn in de Nederlandse ver
houdingen, te helpen. „Daar is ook
een stuk werkgelegenheid bij betrok
ken". Roolvink noemt de vragen die
Gulf hem heeft gesteld .geer oir-
Hij zegt er ook geen enkel
tegen te hebben dat een kamerlid zich
op deze manier met het bedrijfsleven
inlaat, .Dit tast mijn onafhankelijk
heid als kamerlid niet aan".
Hoofdredacteur Hoogendijk van El
seviers Magazine had in Zwitserland,
tijdens zijn vakantie daar, het een en
ander over het onderzoek naar de
betekenis van Gulf flfelezen. Nederland
werd daarin niet genoemd. Toen hij
kennis nam van de berichten die Ne
derlandse kranten publiceerden, waar
bij zelfs namen werden genoemd,
heeft hij vrijdagavond me: de heer
Roolvink getelefoneerd. Beiden en
de heer Schmelzer sloot zich daarbij
aan waren van mening dat er van
hun kant een bekendmaking moest
komen. Die is maandagmorgen ver
schenen.
Toen in het TROS-Aktua-program-
ma, waarin Hoogendijk werd geïnter
viewd, aan hem werd gevraagd of hij
het met de objectiviteit van de jour
nalist in overeenstemming kon bren
gen om adviezen te geven aan een
multinational als Gulf zei Hoogendijk:
„U spreekt daar van een multinational
en dat schijnt dan al verdacht te zijn.
En een Amerikaanse multinational,
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
Jjantlijn
Het Middenoostendebat begon onder
dreiging van een bomaanslag. In een
metrotunnel onder het bibliotheekge
bouw van de Verenigde Naties werden
drie pijpbommen gevonden die zo wa
ren afgesteld dat zij zouden ontploffen
kort voordat in de Veiligheidsraad het
debat over het Midden-Oosten zou be
ginnen.
,-Er zat voldoende explosief materiaal
in om de helft van de bibliotheek te
vernietigen", verklaarde een VN-veilig-
heidsfunctionaris. De bommen werden
vier uur voordat zij zouden exploderen
gevonden en onschadelijk gemaakt.
Ongeveer vijf uur na de ontdekking van
de bommen, meldde een onbekende
man telefonisch dat de actiebeweging
van het gewapend joods verzet voor de
aanslag verantwoordelijk was. De man
zei dat de groep een onderafdeling was
van de militante Joodse Defensie Liga
(JDL).
Hij verklaarde dat de actie bedoeld was
als 'protest tegen de pressie die minis
ter van buitenlandse zaken Henry Kis
singer op Israël uitoefent om de
gangsters van de PLO als gespreks
partners te aanvaarden'.
Een .groep Israëlische academici, aute-
ors, ex-militairen en aanhangers van
politiek links heeft maandag laten we
ten dat zij Israëls besluit betreurt om
het debat in de Veiligheidsraad te boy-| satie. niet uitgesloten mag worden. Al-
cotten.
De groep zegt in een manifest dat Israël
op basis van wederzijdse erkenning
moet onderhandelen met 'onverschillig
welke vertegenwoordiger van het Pa
lestijnse volk dan ook' en dat dus de
PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorgani-
leen via coëxistentie tussen twee soe
vereine staten kan men tot vrede ko
men, aldus het manifest. -Deze twee
staten met hun eigen nationale identi
teit zijn de staat Israël voor het jood
se volk en een staat voor het Palestijn
se volk".
NEW YORKIn een ondergrond
se dienstingang van het gebouw
van de Verenigde Naties in New
York zijn maandag drie tijdbom
men ontdektHet tijdmechanis-
me was ingesteld op drie uur
plaatselijke tijd. 's middags. Op
de foto zien we een bomexpert
bij de drie pijpbommen, nadat het
tuig onschadelijk was gemaakt.
BEZWAAR TEGEN KARAKTER AUTOWEGEN TEGEN GERING GEBRUIK BESTAANDE WEGEN
LANDBOUWSCHAP
STUURT BRIEF AAN
PROVINCIALE STATEN
MIDDELBURG De fractie
voorzitters in de provinciale
staten kunnen dezer dagen een
brief tegemoet zien van de ge
westelijke raad Zeeland van het
Landbouwschap, waarin het on
aanvaardbaar wordt uitgespro
ken over de door g.s. gelanceer
de plannen voor een nieuwe
kustweg op Walcheren.
Het gaat om de nota 'verdeelweg
Walcheren', die op 23 januari door de
provinciale staten wordt behandeld.
Deze nieuwe verdeelweg z~
de nota en bijbehorende kaarten van
de provinciale waterstaat zoveel mo
gelijk buitenom de dorpen moeten
lopen en gedeeltelijk (voor ongeveer
25 procent) door verbetering van de
huidige wegen moeten worden gereali
seerd-
De dagelijkse besturen van CBTB en
ZLM op Walcheren hebben zich maan
dagmorgen. in aanwezigheid van se
cretaris W. Goeman van' het Land
bouwschap, in Middelburg over de
plannen beraden, waarbij besloten
werd tot het verzenden van een brief
met de conclusies van de landbouwor
ganisaties aan de provinciale staten.
De bestuursleden vatten die conclusies
na afloop van het beraad als volgt
samen: de twee belangrijkste bezwa
ren tegen het plan betreffen het feit
dat men slechts voor 25 procent ge
bruik denkt te maken van het huidige
wegenstelse". en dat de gedachten
gaan in de richting van een 'auto-
weg"-
De bezwaren van de georganiseerde
landbouw tegen een nieuwe recreatie
ve rondweg op Walcheren zijn niet
van vandaag of gister. Voorzitter W-
J. Sanderse van de CBTB-kring Wal
cheren: .Die bezwaren hebben wij al
bij de behandeling van het streekplan
Midden-Zeeland in 1968 naar voren
gebracht. Daarin was ook al sprake
van een recreatieve rondweg op Wal
cheren- Wij hebben toen al gesteld dat
er aan een dergelijke weg op Walche
ren geen behoefte is
Als er dan toch een dergelijke weg
moet komen, is voor de landbouwor
ganisaties alleen een oplossing aan
vaardbaar waarbij wordt uitgegaan
van uitsluitend verbetering en aanpas
sing van bestaande wegen (en niet
voor slechts 25 procent), gekoppeld
aan rondwegen om de dorpen. „Wij
zijn dus wel in principe voor
aanleg, van rondwegen om de ker
nen", zo verklaarden de bestuursleden
maandagmorgen, .maar we gaan
ker niet akkoord met de tracering
daarvan." Voor het dorp Koudekerke
acht men een rondweg zelfs geheel
overbodig- Ten aanzien van de situatie
bij Koudekerke benadrukte de land-
bouwvertegenwoordigers nog eens dat;
het plan voor de aanleg van een
nieuwe verbinding tussen Middelburg
en Vlissingen westelijk langs Koude
kerke (de omstreden S-14) voor öe
landbouwers 'nimmer acceptabel is
geweestOok dit al uit 1966 dateren
de tracé komt in het nieuwe verdeel-
weg-plan weer aan de orde- Datzelfde
geldt voor een eventuele "Dammen-
weg', die Walcheren ongeveer noord-
zuid vanuit Vrouwenpolder zou door
kruisen, maar die door de gewijzigde
plannen voor de Oosterschelde-afslui
ting op losse schroeven is komen te
staan. Ook deze Dammenweg wordt
door de landbouworganisaties zonder
meer afgewezen.
BEDRIJFSVOERING
Als op Walcheren een nieuwe verdeel
weg zou komen, die voor 75 procent
nieuw zou zijn en bovendien nog het
karakter van een 'autoweg' zou krij
gen (in de nota wordt dit laatste uit
veiligheidsoverwegingen 'gewenst* ge
noemd) vrezen de landbouwers een
ernstige belemmering van hun be
drijfsvoering. De opzet als autoweg
impliceert, zo wordt ook in de nota
gesteld, dat dan voor he: langzame
'landbouw)verkeer parallelwegen moe
ten worden ingericht. De landbouw
organisaties vrezen dat door de aan
leg van nieuwe weggedeelten zowel
voor de 'autoweg' als voor de parallel
wegen belangrijke stukken land
bouwgrond moeten worden opgeof
ferd en versnipperd- Ten aanzien van
dit laatste stelde voorzitter S. de
Visser van de ZLM-kring Walcheren:
„Daarmee zou het nuttig effect van de
herverkaveling van 1953. waarvoor we
nog steeds herverkavelingsrente moe
ten betalen, temet worden gedaan."
Als het landbouwverkeer niet over de
nieuwe weg mag. maar over parallel
wegen moet worden geleid, zal dit
grote gevolgen hebben voor de be
drijfsvoering. zowel voor de onderlin
ge bereikbaarheid van de percelen als
voor de afvoer van de landbouwpro-
dukten, omdat dan aanzienlijke omrij
dingen moeten worden gemaakt, zo
vrezen de landbouwer*.
De drie olie-
adviseurs
§Ochmelzer. Roolvink en Hoo-
O gondii k z:«-n r.n-f •>otAr-
baars ln hun adviseur
schap voor het olieconcern
Guif. een opvatting die wordt
gedeeld door de Amerikaanse
congrescommissie belast met
het onderzoek naar relaties van be
paalde maatschappijen. In de Verenig
de Staten zijn adviseurschappen van
dit genre schering en inslag: ze beho
ren er vanouds tot het systeem. Al ln
J875 nam er het huis van afgevaardig
den een motie aan. waarin werd geëist
dat allerlei Instellingen, bedrijven en
particulieren die probeerden iets ge
daan te krijgen van het congres of van
zijn leden dienden te zijn ingeschre
ven bij de griffie. In vrijwel alle staten
van Amerika en ook bij de federale
regering in Washington zijn speciale
wetten van kracht om de overheid al
thans enige greep te geven op deze
wat de Amerikanen noemen lob
byists', agenten, adviseurs, een uitge
breide groep lieden die proberen ten
gunste van speciale belangen de wet
geving te beïnvloeden. Dergelijke voor
schriften hebben weliswaar niet altijd
resultaat, maar ze geven in ieder geval
het congres de mogelijkheid om na te
gaan of er sprake is van omkoperij of
corruptie. Bij dergelijke onderzoeken
komen menigmaal interessante feiten
en namen naar buiten, zoals de afge
lopen maanden is gebleken.
Nu gaat het bij deze Gulf zaak en de
daarbij genoemde drie Nederlan
ders niet om lobbyisme", dat wil
zeggen beïnvloeding van de overheid
of van de wetgeving. Voor zover nu
duidelijk is geworden gaven zij advie
zen aan het Amerikaanse bedrijf ten
einde de verhoudingen tussen Gulf en
de Nederlandse samenleving in het
bijzonder Rijnmond te verbeteren.
Aan de Amerikaanse kant werd dat na
melijk nodig geacht. Ten aanzien van
Schmelzer behoeft dat helemaal geen
punt van discussie te zijn: deze oud
politicus is ambteloos burger en kan
elke functie aanne
men die hem goed
dunkt. Er zijn vele
oud-ministers bij en
in het bedrijfsleven
werkzaam en zelden
is er reden om daarop kritiek uit te
oefenen. Bij Hoogendijk ligt de zaak
echter iets anders. Hij is namelijk ver
antwoordelijk voor de redactionele in
houd van een belangrijk opinievor
mend weekblad, een positie die van
hem een onafhankelijke instelling
vergt. Wel moet worden aangetekend
dat toon en teneur van commentaren
en berichtgeving in dit weekblad
meestal positief luiden jegens het in
dustriële bedrijfsleven. Met andere
woorden: de signatuur van Hoogen-
dijks weekblad brengt met zich mee
dat dit Gulf adviseurschap niet bij voor
baat onverenigbaar hoeft te zijn met
zijn functie van hoofdredacteur. Hij
zelf zal dat in eerste instantie moeten
beoordelen. Gisteravond voor de
TROS-televïsie ging hij zelfs zover te
betogen dat deze nevenfunctie jourr.-
listiek gezien erg belangrijk was: b:
had daardoor met name in de dagen
van de oliecrisis over waardevolle ach
tergrondgegevens beschikt. Een argu
mentatie. die naar ons gevoel weinig
overtuigend is: een goed journalist
heeft geen betaalde functie nodig om
aan zijn nieuws te komen. Maar nog
maals: Hoogendijk zelf is de eerst aan
gewezene om te oordelen over de toe
laatbaarheid van dit adviseurschap,
voorts uiteraard de uitgevers van zijn
blad maar zij hebben al te kennen
gegeven geer. bezwaren te hebben
en ook zijn lezers. Het dubieuze punt
echter is de geheimzinnigheid: via
Amerikaanse onderzoekingen is dere
zaak naar buiten gekomen. Was dat
niet gebeurd, dan zou deze relatie niet
bekend zijn geworden. En dat nu lijkt
ons onjuist. Een hoofdredacteur van
een belangrijk opinievormend orgaan
zou eigenlijk periodiek zijn functies
moeten vermelden: men weet dan hoe
in bepaalde gevallen de lijnen lopen.
We ge!oven we! dat er gerede
twijfel mogelijk is over de juist
heid van het Gulfadviseurschap
voor het kamerlid Roolvink. Ook hij
hij heeft met kracht de suggestie van
de hand gewezen dat er hier iets ver
keerds aan de gang zou zijn Dat zal
best waar wezen: Roolvink is er de
man niet naar a:e zich met allerlei
draaierijen ophoudt en er zich boven
dien voor laat betalen. Maar ca: is
het punt niet. Het gaat er om da: een
kamerlid zich eenvoudig niet kan per
mitteren er geheime relaties op na te
houden me: welke groepering of instel
ling ook. Dit adviseurschap was na
melijk geheim. Roolvink erkende gis
teravond dat hij na het bekend wor
den van deze affaire onmiddellijk frac
tievoorzitter Aantjes had ingelicht:
eerder was deze niet op de hoogte. Een
kamerlid moet echter naar ons gevoel
zijn fractie inlichten op het moment
waarop hij wordt gevraagd en dient
bovendien de gevoelens van deze frao-
te te peilen. Het kan bes: zijn dat men
hem dan dringend adviseert om de be
wuste post toch maar niet te accepto
ren: aanvaarding kan hem persoonlijk,
maar vooral ook zijn partij in diskre
diet brengen. Roolvink betoogde giste
ren voor de tv dat nevenfuncties voor
een kamerlid verantwoord zijn: hij
had nog meegemaakt dat voorzitters
van vakcentrales lid van de kamer wa
ren en daar was naar zijn mening nie»
tegen. Dat is juist, maar iedereen wist
toen dat deze kamerleden die functie
uitoefenden: zij waren in het openbaar
gekozen en traden in het openbaar
als zodanig op. Roolvink was echter
geheim adviseur van Gulf. Hij zegt nu
alleen advies te hebben uitgebracht
aan deze maatschappij, maar de vraag
is toch ook: heeft hij in deze never,-
(Voot vervolg zie pagina 3
kolom 1)