Portugal
beleefde
chaotisch
jaar
Zes
grote
bedrijven
worden betrokken
bij productie F-16
VERKIEZINGEN OP WESTOEVER JORDAAN
EEN GRAADMETER VOOR DE PALESTIJNEN
SNELLE ECONOMISCHE
VOORUITGANG IN
ZUID-KOREA
opinie en achtergrond
4 ZATERDAG 3 JANUARI 1976
§an onze correspondent)
eoel - Nog maar twaalf jaar
geleden, een decennium na de
Koreaanse oorlog, scheen de
tijd in Zuid-Korea stil te
staan. Buitenlanders hielden
van de pittoreske beelden die
dit rustige land, boordevol
tradities, hun bood. Men
noemde Zuid-Korea toen ge
woonlijk „het land van de
morgenstilte", omdat het le
ven er zo arm en slaperig was,
dat er alleen sereniteit en rust
heerste. Maar het merendeel
van de bevolking leefde onder
ellendige omstandigheden en
keek tegen een weinig hoop
gevende toekomst aan.
Tegenwoordig heeft Zuid-Korea
een metamorfose ondergaan, en is
het het nieuwe economische wonder
in OosteAzië Elk jaar groeit de eco
nomie met ongeveer 10 procent, en
als men na een afwezigheid van zo'n
10 jaar in het land terugkomt, her
kent men Zuid-Korea nauwelijks. De
33 miljoen Ijverige inwoners zien er
goed doorvoed en goed gekleed uit.
De huiselijke omstandigheden geven
blijk van steeds meer opvoeding, en
technisch geschoolde mensen maken
de Zuidkoreanen tot de hoogst ont>
wikkelden in Azië.
In Seoel is het allang niet meer zo
rustig als vroeger. De zon komt op bij
droog geratel van fabrleksmachlnes.
bij herrie van bulldozers en bij de la
waaierige drukte van de 6.5 miljoen
inwoners van Seoel, die weer begin
nen aan een nieuwe drukke dag van
„nationale wederopbouw". „Natio
nale wederopbouw" is de officiële
slogan die men gebruikt om de Zuid
koreanen te motiveren tot harder
werken en om hen meer zelfvertrou
wen te geven. En klaarblijkelijk is het
een populaire slogan.
Herboren
Door het afwerpen van de moede
loosheid die bijna 40 jaar lang de na
tie beheerste - tijdens de meedogen
loze Japanse bezetting, de alles ver
woestende Koreaanse oorlog (1951-
1953) en een periode van afschuwe
lijke armoede in bet daaropvolgende
decennium - is Korea heden een na
tie in beweging. „Wat u hier aan
treft", vertelde me een Nederlandse
diplomaat die al meer dan 10 jaar in
Korea vertoeft, „is een volk dat
wordt herboren. Toen ik hier kwam,
was het land nog één grote puin
hoop, en omdat het bijna geen na
tuurlijke rijkdommen bezat, ge
loofde niemand dat Zuid-Korea ooit
een welvarend land zou wor
den".
Zuid-Korea kon zich op geen en-
kele manier bedruipen. ZeLfs het me
rendeel van het voedsel moest wor
den ingevoerd, ofschoon het grootste
deel van de bevolking in de landbouw
werkzaam was. Het platteland was
kaalgevreten alsof het was bezocht
door enorme zwermen sprinkhanen.
De eerste zwerm werd gevormd door
het Japanse leger, dat in de Tweede
Wereldoorlog bijna alle wouden kap
te. En tijdens en na de Koreaanse
oorlog kapte de bevolking het restant
voor brandstof gedurende de bar
koude winters. Het resultaat was dat
de meeste vruchtbare aarde werd
weggespoeld, wat een enorme klap
betekende voor de Koreaanse land
bouw.
De laatste jaren heeft de regering
een ambitieuze en kostbare
herbebossings-campagne gevoerd, en
de eens zo kale heuvels beginnen
weer groen te worden. Dit jaar heeft
Zuid-Korea voldoende rijst geprodu
ceerd om aan de eigen behoefte te
voldoen, dank zij het gebruik van
veel kunstmest en dank zij de con
structie van enkele indrukwekkende
irrigatiewerken. Het irrigatiewater
komt op de meeste plaatsen van gro
te. voor meerdere doeleinden te ge
bruiken dammen, die werden ge
bouwd voor hydro-elektrische ener
gieprojecten, maar tegelijkertijd hel
pen het land te industrialiseren en
Zuid-Korea minder afhankelijk te la
ten zijn van geimporteerde olie. Er
zijn weinig landen zo getroffen door
de verveelvoudiging van de olieprij
zen als Zuid-Korea.
Het ambitieuze industrialiserings
programma, gebaseerd op staal,
scheepsbouw en petrochemische stof-
'Van onze correspondent)
1-iISSABON - Zou men trachten een balans op te maken van
de gebeurtenissen in Portugal in het afgelopen jaar, dan staat
aan de positieve zijde de terugkeer naar de democratie. Aan de
negatieve zijde vindt men de getemperde geestdrift waarmee
de Portugezen de bloemenrevolutie van de 25e april 1974 heb
ben begroet.
fcn in de zware sector, en elektroni
sche goederen, triplex en textiel in de
lichtere sector, heeft twee maal een
klap gekregen: èn van de hogere prij
zen voor olie en grondstoffen, èn van
de dalende vraag in de Verenigde
Staten en Japan naar zijn goedkope
verbruiksgoederen. Korea's nieuwe
scheepsbouwindustric heeft ook te
lijden gehad van de plotselinge af
neming van orders voor tankers, die
overal ter wereld merkbaar was.
Het zwakste punt van Zuid-Korea
is waarschijnlijk dat het zijn zware
industrie te snel heeft uitgebreid, en
dat het het grootste deel van het be
nodigde kapitaal overzee heeft moe
ten lenen. Zijn grote afhankelijkheid
van de Verenigde Staten en Japan als
handelspartners en investeerders
heeft het land ook de laatste twee
jaar van recessie dwars gezeten Deze
twee landen tekenden voor zo'n 70
procent van de export van Zuid-
Korea, en zelfs voor een groter per
centage wat betreft de industriële in
vesteringen.
„De oliecrisis heeft ons een achter
stand van vier tot vijfjaar bezorgd",
aldus een pessimistische economi
sche planner. Maar in handelskrin
gen in Zuid-Korea praat men opti
mistischer. Japan zal misschien een
egoïstische en onbetrouwbare han
delspartner blijven, verkondigde een
industrieel, maar de Amerikaanse
markt zal zich spoedig herstellen en
weer voor een opleving zorgen voor
de teruglopende export. Zuid-Korea
breidt eveneens snel zijn handel uit
met Europa en het Midden-Oosten,
en het aangekondigde doel is. de ex
port te vergroten van 4700 miljoen
dollar in 1974 (was een schamele 32
miljoen dollar in 1.962) tot 10.000 mil
joen dollar in 1980. Weinig buiten
landse waarnemers twijfelen eraan
dat Zuid-Korea dit doel zal bereiken,
vooropgesteld dat er geen nieuwe
Koreaanse oorlog komt.
Hoewel president Park Chung Hee
veel van zijn vroegere populariteit is
kwijtgeraakt door zijn onderdruk
kende maatregelen tegen de opposi
tie, de kerk en de studentenleiders,
wordt hij omringd door een aantal
buitengewoon begaafde en dynami
sche technocraten, die een groot
aandeel hebben in de verbazingwek
kende vooruitgang van het land.
„Zelfs als Park Chung Hee ten val
zou worden gebracht, zou Zuid-Korea
nog voldoende kundige mensen heb
ben om het land te besturen", ver
klaarde een buitenlandse waarnemer.
Hij waarschuwde er echter voor dat
de economische vooruitgang van
Zuid-Korea in gevaar zou kunnen
worden gebracht door een groeiende
oppositie tegen het buitengewone au
toritaire bewind van Park Chung
Hee.
Want juist in de Verenigde Staten,
en in mindere mate in Japan, gaan er
steeds meer stemmen op om de steun
aan de regering-Park stop te zeggen
En de ruggesteun van de Verenigde
Staten, militair zowel als economisch,
is voor Seoel van vitaal belang. Zuid-
Korea heeft voor 1980 nog 10.000 mil
joen dollar aan buitenlandse investe
ringen nodig, voordat het op eigen
benen kan staan. Maar als president
Park zich niet bescheidener opstelt
ten opzichte van zijn oppositie, zal
het voor de regering-Ford spoedig
moeilijk worden om voldoende bijval
in Washington te vinden voor steun
aan de regering-Park.
PARK CHUNG HEE
(!£an onze correspondent!
EiNDHOVEN - Hoewel de uiteindelijke opdrachten eerst half
1976 zullen worden verstrekt, is het nu al duidelijk geworden
dat bij de co-produktie van de F-16, de gevechtsstraaljager van
General Dynamics, die Nederland in NAVO-verband samen
met Denemarken, Noorwegen en België heeft gekozen, in ons
land slechts een zestal grote firma's zal worden ingeschakeld.
Dat wil zeggen als subcontractanten van de in Amerika ver
antwoordelijke bedrijven. Vanzelfsprekend zullen de Neder
landse bedrijven er weer toe overgaan een aantal kleinere in
dustrieën by de voorbereiding en de fabricage in te schakelen,
maar uiteindelijk komt de koek toch bij deze zes grote indus
trieën terecht.
Dit wordt duidelijk uit het over
zicht van het commissariaat voor
militaire produkties van het minis
terie van economische zaken. On
langs waren een honderdtal in de
produktie van dit miljoenenproject
geïnteresseerden aanwezig op een
vergadering, die In De Doelen in
Rotterdam wérd gehouden. Een bij
eenkomst die werd voorgezeten door
de heer Slingerland van VMF-Stork,
het bedrijf dat met de organisatie
van deze vergadering was belast.
Voorts hadden vertegenwoordigers
van DAF, Fokker, Philips en
Ground-Equipment als panelleden
achter de tafel plaatsgenomen. Het
doel van de bijeenkomst was Neder
landse bedrijven de gelegenheid te
geven na te gaan of zich voor hen
mogelijkheden zullen voordoen om
als toeleverancier deel te nemen in de
co-produktle van de F-16. In een
overzicht werd een momentopname
gegeven van de planning van hier te
lande onder te brengen produk-
ten.
Eisen
Op de eerste plaats werd erop ge
wezen dat aan de deelnemers strenge
eisen worden gesteld, die verband
houden met het bijzondere karakter
van het project. Enkele van deze ei
sen zijn: een stringente kwaliteits
controle van alle te leveren produk-
ten of onderdelen daarvan, zowel tij
dens de produktie als bij levering; pe
riodieke rapportage in het Engels in
zake aspecten als voortgang van de
produktie. kwaliteitsbeheersing, enz.;
het toepassen van gedetailleerde
specificaties, veelal van Amerikaanse
origine, welke in de Engelse taal zijn
gesteld, en scherp gecalculeerde, zeer
in detail uitgewerkte prijzen, binnen
nauwe grenzen
Meteen na de opening van de ver
gadering bleek dat een groot aantal
Nederlandse bedrijven op het vinken
touw zit om een graantje uit de rijk
gevulde korf mee te pikken. Ook
bleek dat er bij vrijwel iedereen on
duidelijkheid bestond over de vraag
waar men moest zijn om zich als
deelnemer aan te melden. Wie kan in
deze de juiste informatie verschaffen;
wat moet mén doen om als bedrijf in
het kader van de co-produktie voor
werkgelegenheid' in aanmerking te
komen? Aangeraden werd zich zeker
niet rechtstreeks tot de Amerikaanse
leveranciers te wenden, doch contact
op te nemen met de in het overzicht
genoemde subcontractanten in eigen
land.
Uit het genoemde overzicht is ech
ter ook overduidelijk gebleken dat
bedrijven die dringend om werk ver
legen zitten en hun hoop, misschien
de laatste, op dit project hebben ge
vestigd, er berooid dreigen af te ko
men. Wanneer het tijdschema van
dit moment wordt aangehouden, be
tekent dit dat wanneer de grote or
ders inderdaad op de helft van 1976
worden vergeven, pas in 1977 met de
gereedschapsproduktie kan worden
gestart en dat de onderdelenproduk-
tie pas in 1978 kan worden begon-
Volgens plan zullen de eerste toe
stellen in 1980 worden afgeleverd en
in gebruik worden genomen Door de
regeringsautoriteiten, die uiteindelijk
voor een beslissing ten voordele van
de F-16 hebben gekozen, is altijd ge
steld dat een groot deel van de werk
zaamheden naar ons land zou worden
gehaald. Cijfers spreken van werkge
legenheid voor 2000 man gedurende
acht jaar.
Werkgelegenheid
Uit het staande de vergadering be
sproken overzicht blijkt dat dit stre
ven waarschijnlijk gehaald kan wor
den Als vermoedelijke co-producers
worden in dit overzicht genoemd;
Fokker, voor wat betreft de bouw van
de romp, de samenstelling en de
montage, de afbouw en tot slot de
complete aflevering van de toestellen
voor Nederland en Noorwegen. De
bouw van landingsgestellen zal ver
moedelijk worden toegewezen aan
DAF. Voor het vuurleidingssysteem,
komt Hollandse Signaal Apparaten
in Hengelo, in aanmerking. Hierbij
moet wordéri aangetekend dat een
aantal onderdelen hiervan, waaron
der de computer en de ontvanger,'tri
Noorwegen en België zullen worden
vervaardigd.
De fabricage en constructie van de
'head-up display', ofwel het instru
mentenpaneel en alles wat daarmee
samenhangt, zal worden toegewezen
aan de optische Industrie De Oude
Delft in Delft, terwijl voor het brand-
stofvoorzieningsystecm de Neder
landse vestiging van Simmonds Pre
cision in Brammen staat genoteerd.
Ten slotte krijgt ook Philips een
flinke hap van de koek. Het Eindho-
vense bedrijf zal worden belast met
de complete produktie van het ach
terstuk, uitlaat, nabrander. spruit-
stukmodule, enz.
Nog geen kandidaten werden ge
vonden voor de bouw van de genera
torsystemen. De F-16 krijgt een 40-
en een 5 kV-systeem. Ook aangaande
de gronduitrusting is nog geen en
kele kandidaat voorgedragen.
De rekening van het tijdperk van
wanordelijk, deels „revolutionair",
deels besluiteloos regeren, wordt nu
aan het volk gepresenteerd en het
ligt hen heel zwaar op de maag.
Een benzineprijsverhoging, de
derde in een jaar tijds. brengt de au
tobezitters. waaronder de met
enorme salarisverhogingen bedeelde
hogere arbeidersklasse, tot de meest
betalende ter wereld. Taxi's, open
baar vervoer, elektriciteit, gas en de
levensmiddelen gaan omhoog, soms
met 40 pet. Deze verhogingen, plus de
voorgenomen belastingstijgingen
maken de salarisverhogingen onge
daan.
De economische maatregelen van
de eerste zes voorlopige regeringen
na de revolutie hebben weinig uitge
richt. De economische noodmaatre
gelen die nu worden getroffen komen
waarschijnlijk te laat om de meeste
Portugezen van een bittere armoede
te vrijwaren.
Deze bittere pil wordt niet vergoed
door het uitschrijven van nieuwe
verkiezingen, voor de wetgevende
vergadering, waarvan de kieslijsten
opnieuw worden gereed gemaakt in
januari a.s.. ditmaal de emigranten
en de Angelose vluchtelingen omvat
tend. Zulks in tegenstelling met de
verkiezing van de constitutionele
vergadering.
Radio terug
Ook niet door de teruggave van ra
dio Renascenca aan het episcopaat,
inclusief de vernielde zenders die de
regering belooft aan de kerk te ver
goeden. want de staat is een be
trouwbare betaler, zoals de minister
van voorlichting Almeida Santos het
uitdrukte. De rooms-katholieke radio
gaat nu op 1 januari de lucht in (éën
uur per dag) met een gebrekkig mid
dengolfzendertje, dat groot-Lissabon
kan bestrijken en met de medewer
king van twee radiotechnici en een
omroeper onder de staf van ongeveer
80 man.
Alleen maar om niet helemaal op
straat te komen doen de arbeiders
van de bezette krant Republica nu
pogingen om tot een akkoord te ko
men met de door hen eruit gegooide
vroegere directie. Teneinde tot een
overeenkomst te komen om de krant
alsnog te redden. Deze vorige direc
tie. nu in het bezit van het succes
volle avondblad de Luta, wil niet met
deze wat zij noemen illegale oproer
kraaiers te maken hebben, zodat, van
een akkoord waarschijnlijk niets te
rechtkomt.
Koopvaardijvloot
De Portugese koopvaardijvloot, die
overuren niet betaald krijgt en
daarom maar met halve kracht
werkt, zodat de olieraffinaderijen van
Lissabon vrijwel zonder ruwe olie zit
ten, wijdt het arbeidsconflict aan de
communistische staatssecretaris van
de koopvaardij, die inmiddels zijn
ontslag heeft genomen.
Zodoende wordt de rekening van
het wanbestuur niet alleen aan het
volk aangeboden, maar vooral aan
het extreem-linkse deel hiervan, dat
zich tot nu toe opvallend stil
houdt.
Stakingen
Het gevaar van massale stakingen
in het volgend jaar blijft niet denk
beeldig, ondanks het feit dat 5 pro
eent van de nationale volkshuishou
ding thans aan de staat toebehoort.
De echte zin om flink de handen uit
de mouwen te steken en aan bet
werk te gaan in Portugal ontbreekt
nog steeds.
Ofan onze correspondent)
d ERUZALEM - De komende gemeenteraadsverkiezingen op de westoever van de Jordaan zul
len mogelijk de. sleutel worden tot de vraag hoe groot de steun is die de Palestijnse Bevrijdings
organisatie (PLO) in de door Israël bezette gebieden geniet. De Israëlische militaire autoriteiten
hebben aangekondigd dat zy begin april 1976 in Judea en Samaria gemeenteraadsverkiezingen
zullen houden, de tweede maal dat zulke verkiezingen onder Israëlische bezetting plaatsvin
den.
De PLO beeft daarop volgens de
Jerusalem Post besloten haar kandi
daten aan deze verkiezingen te laten
deelnemen. In 1972 riep de PLO op
tot een boycot, maar deze oproep
werd vrijwel genegeerd.
Op zichzelf zijn gemeenteraadsver
kiezingen op de Jordaan-westoever
niet van wereldschokkende beteke
nis. Verkiezingen vinden eens in de
vier jaar plaats volgens het nog feo
dale Jordaanse kiessysteem, dat al
leen het stemrecht verleend aan die
genen die grondbelasting betalen.
Grondeigenaren dus. De Israëli's
gaan ditmaal in zoverre de Jordaanse
wet veranderen dat ook vrouwen zul
len .mogen stemmen.
Graadmeter
Maar de discussie die in en buiten
Israël gevoerd wordt over de Pales
tijnse kwestie en de PLO maakt de
verkiezingen op de westoever tot een
belangrijke graadmeter van de steun
die de PLO heeft. Het touwtrekken
gaat tussen de Israëli's enerzijds en
Jordanië en de PLO anderzijds.
Weliswaar heeft Jordanië zich for
meel van de westoever teruggetrok
ken en de verantwoordelijkheid voor
de westoever aan de PLO overgedra
gen, het zijn nog steeds de mannen
van Hoessein die op de westoever de
dienst uitmaken. Economisch is de
westoever nog steeds van Jordanië
afhankelijk. Agrarische produkten
worden naar Jordanië uitgevoerd en
ambtenaren worden vanuit Amman
betaald.
Daar staat tegenover dat ook de
genen die de steun van de koning ge
nieten zich ln het openbaar voor de
PLO uitlaten. „Lippendienst" zeggen
de Israëli's, die de invloed van Hoes
sein gehandhaafd willen zien. „Zie je
wel", zeggen de PLO-leiders, die zeg
gen het hele Palestijnse volk te ver
tegenwoordigen
De waarheid ligt ergens in het mid
den. Vaststaat dat de PLO door haar
internationaal versterkte positie ook
op de westoever aan invloed heeft
gewonnen Vaststaat ook dat de
plaatselijke leiders de kat uit de
boom kijken en voorlopig zowel met
Amman als met de PLO goede
vriendjes willen blijven
Voordeel
De Israëli's hebben het „voordeel"
dat zij de verkiezingen organiseren.
Het is niet al te speculatief te veron
derstellen dat de pro-Jordaanse ele
menten van de Israëli's alle mogelijke
steun zullen krijgen. Daarmee zou de
Israëlische stelling immers bevestigd
worden dat de toekomst van dc wes
toever bij Jordanië ligt en niet bij de
PLO. Over deze Israëlische politiek
bestaat binnen de regering nauwe
lijks verschil van mening De veel ge
citeerde meningsverschillen tussen
Rabin en Allon zijn - voorlopig ten
minste - alleen van tactische
aard
Beiden zijn het er over eens dat dc
PLO een onaanvaardbare onderhan
delingspartner is, beiden geloven dat
een Palestijnse staat op de westoever
voor Israël onwenselijk is. Allon ge
looft echter dat zo'n staat misschien
op de lange duur onvermijdelijk is,
terwijl Rabin over die mogelijkheid
van een Palestijnse onafhankelijke
staat niet bereid is te praten of te
denken.
Zo komt Rabin tot een politieke
formulering die negatief en koppig
aandoet: „Wij zullen nooit met de
PLO onderhandelen, zelfs niet als de
PLO Israèls bestaansrecht erkent".
Allon hangt een formule aan die in
principe onderhandelingen met de
Palestijnen mogelijk maakt, en dus
positiever klinkt, maar die de PLO
uitsluit.
Harde lijn
De vraag waarover Rabln en Allon
van mening verschillen gaat hierom
of Israël nu over de Palestijnse kwes
tie ruzie moet gaan maken met de
Verenigde Staten.
Rabin hangt de harde lijn aan: als
Israël geen consequente lijn volgt
dan zal het voor voldongen feiten
worden geplaatst, en met de PLO
moeten onderhandelen. Daarom zal
Israël principieel niet deelnemen aan
het debat op 12 januari in de Veilig
heidsraad over het Midden-Oosten.
Allon gelooft dat nu niet het tijdstip
gekomen is om met Amerika ruzie te
maken. Daarom zou hij deelneming
aan het debat in de Veiligheidsraad
wel voorstaan.
De interne strijd over de Pales
tijnse kwestie in Israël, en de voorts
durende machtsstrijd tussen de PLO
en Jordanië vertroebelen de verkie
zingen op de westoever nog meer dan
normaal onder het feodale kiesstelsel
het geval zal zijn.
Waarom willen de Israëli's juist nu
die verkiezingen laten plaatsvinden?
Het bewijs dat de westoever pro-
Jordaans is, is niet het enige motief.
Israël wil een alternatief leiderschap
creëren op de westoever voor de PLO.
Tot nu toe zijn deze plannen nooit se
rieus ter hand genomen. Minister van
defensie Peres en andere ministers
hebben er zo nu en dan over gespro
ken. Maar deze verkiezingen moeten
de krachtproef worden. Daarover be
staat tussen Rabin en Allon geen
verschil van mening. En dat is ook de
reden dat de PLO zo happig is om
zich - zij het op verkapte wijze - in
deze verkiezingen te mengen.
