„ik lig liever in de clinch met een ander dan met mezelf" PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN ZATE RU AG TI L" lllll!lll!!!ll!!!lllll'!!ll!!ll!i!!!lll!!lll!l!ll!!!llllllll!llll!!lllllllllllllllllll!lllllllll!llllllllllllllllll!llll!!lllllllllllll!lllll!lllll!lllllllllll!lllllllllll!ll!!llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!!lllli ALEWIJN DON, EEN VAN DE TIEN, TUINDER EN LOKAAL POLITICUS Alewijn Don had me vooraf gezegd, dat de PvdA-afdeling Domburg maar klein is. Er zitten dinsdagavond niette min twintig bezoekers op de vergadering in 'Tramzicht', vis-a-vis aan tafeltjes in 't vierkant. Er moet worden nabeschouwd. Het is nu on geveer een jaar geleden", verduidelijkt de convocatie „dat Domburg verrijkt werd met het uiterst rechtse (vvd- sgp) college. Nu dit gemeen tebestuur er aan de voor avond van de behandeling van de gemeentebegroting 1976 zijn eerste jaar heeft op zitten, leek het ons zinvol om dit jaar nog eem de revue te laten passeren". Terugblikker is Alewijn Don (54), fractie voorzitter voor de Partij van de Arbeid - twee zetels - in de Domburgse raad. Ale wijn Don, tuinder en lokaal politicus. Een man met een scherp belijnd gezicht, dat er nog vaker grimmig zou uitzien als zijn brilmontuur niet verzachtend zou werken. Hij is - na de vorige raadsverkiezingen - niet als wethouder herkozen. Van het beleid van b. en w. blijft niets heel, de toon is sarcastisch. „De stijl van onze al gemene beschouwing de laatste keer riep nogal weerstand op", zegt Don zelf. „Da's met zo erg. Dan komt de bedoeling meestal wel goed over". Hij haalt niet alleen uit naar b en w - in burgemeesterloos Domburg dus naar de beide wethouders maar ook naar de WD. Spaart de derde fractie in de raad. de christelijke groepering, die de meerder heid heeft. „Er is", zegt hij voorzichtig. ..nogal eens contact vooraf met een paar mensen van de christelijke groepering over sommige punten. Ze komen nogal eens met suggesties, waar we ons heel goed in kun nen vinden". Die opstelling zint niet iedereen in 'Tram acht': er gaan stemmen op, die willen, dat de PvdA-fractie elke keer zelf met voorstel len en suggesties komt als men het met eens is met b. en w. en dat de fractie de za ken niet moet doorspelen naar de christe lijke groepering. „Elke keer zelf zeggen wat we willen en laten we dan maar afwachten of ze meegaan. Moeten ze toch een keer met de billen bloot", is de hint. „Maar wat wil je dan roept Don, de armen heffend. „Ais we zelf .net andere voorstellen komen, roe pen ze meer weerstand op. Bijna nergens ziet een oppositie ooit kans een poot aan de grond te krijgen. In Domburg gaat dat nu wel. 't Is beroerd dat het zó moet. maar het gaat er om watje van je ideeën kunt realise ren Nu zijn we herkenbaar aan het beleid, dat de christelijke groepering voert. Hoe bestaat het!" Hij had me een kleine week eerder indrin gend en persoonlijk toegesproken over poli- ui Domburg en zijn visie daarop. Het was bij hem thuis, hij was met een schaar in v met me opgelopen, de tuinderij in. terst had-ie een pakje sigaretten aangebro- - n e,n 'er zelfbediening voor me op ta re' gelegd, zonder zelf op te steken. Hij is zes eken geleden opgehouden met roken ,.t' Werd te gek, joh. Je gaat op den duur onder je zelf door. Als ik van huis wegging, zaten in al m'n zakken aangebroken pakjes siga retten en in de auto lagen er ook nog Af en toe eens een, na het eten of na de koffie, op een geschikt moment, vind ik geen punt. Maar 't is een gevecht met jezelf 't is me tot nu toe gelukt. Ik ben er weieens eerder mee opgehouden, gooide ik de sigaret de kweke rij in en het pakje d'r achteraan. Maar na een uur zat ik alweer op m'n knieën om te proberen het terug te vinden. Je ziet je zoe ken, man". Een stem vol verachting. VET KOPJE OVERTUIGING In de kas blijkt de oktoberzen aanzienlijk milder dan buiten We zitten op een richel. Don haalt zijn politieke loopbaan op. Kwam in 1953 in de raad van Oostkapelle, had er zitting in tot de herindeling van 1966 en werd daarna gekozen in de raad van Domburg, was daar van 1970 tot. 1974, eén zittingsperiode, wethouder vnor de hvoa. Wie het neutraal zou willen formuleren, zou moeten zeggen, dat Don er in die tijd aan zienlijk loebijdroeg, dat de gemeenteraden van Oostkapelle en later van Domburg nogal eens met een vet kopje in de krant kwamen, en dat de verslagen zélf nogal eens melding moesten maken van verschillen van inzicht tussen de PvdA-fractie, andere raadsfracties en b. en w „Precies", zegt Don in die^kas. „De PvdA- fractie. Niet Don. Don voerde alleen het woord. En elk vogeltje zingt nu eenmaal zoals het gebekt is. We hebben - laat ik het bij Domburg houden - in liet verleden ge vraagd om zaken versneld af te schrijven en om reserves te kweken. De raad heeft dat op den duur overgenomen. Er kan nu veel meer dan er vroeger kon. Maar als je dan ziet met wat voor college je nu zit - als ze over je begroting in de raad algemeen zeg gen: maak je huiswerk maar opnieuw als je er helemaal de mist mee ingaat, clan stap je als college toch op Vergeet dat maar Ik vind, je moet voor je zaken staan. En je moet in een college van b en w. gaan zitten, als je zoiets aankunt. Ik kom ook niet op de weg. als ik niet kan autorijden". Het klinkt verbeten. „Wie werkt maakt fouten", zegt Don, „en wie hard werkt maakt meer fou ten". Priemt de schaar tegen m'n borst been: „Maar ik ken er ook, die geen fouten maken" wethouder kunnen wezen. Maar dat verdom ik. Ik wil niet met mezelf in de clinch liggen. Liever met een ander. Ik spring in Domburg elke keer weer op de ketting - maar daarom is het niet leuk. D'r is op het moment eigen lijk geen moer aan. Van b en w. moetje het niet hebben, de motoren van de gemeente zitten eigenlijk in de raad. Maar dat geefr moeilijkheden, en omwegen, en frustraties om toch tot zaken te komen. Ik: „Waarom blijf je eigenlijk meedoen Er zijn, geloof ik. twee gangbare antwoorden, omdat het een uitdaging is of omdat je in die functie iets kunt betekenen voor een ander. Welke kies je Don: „Ja, ja, ik weet het precies. M'n vader zei altijd, als 't gemeen je roept, moet je sterke argumenten hebben om te weigeren Natuurlijk trekt ook iets van macht je aan Ik kom nogal eens op het sportveld of in de sportzaal in Oostkapelle. dan ben ik altijd een beetje gróös. Die zijn er toch maar ge komen, toen ik wethouder was, denk ik dan Die zijn ook een beetje van mij. In 1953 vroegen ze of ik kandidaat voor de raad van TEKST: KEES CIJSOUW FOTO: WIM RIEMENS Oostkapelle wilde wezen voor de arbeiders kiesvereniging. Dal wilde ik wel. maar ik vond, dat we met een eerlijke vlag moesten komen. Als Partij van de Arbeid. Dat is toen gebeurd. Wat toen bij die kandidatuur ook meespeelde was. dat ik zelfstandig was. Een eigen bedrijf. Hoefde me niet in te hou den of dingen voor me te houden, omdat ik van iemand afhankelijk was. Dat speelde toen nog wel, in een dorp als Oostkappel. Nu niet meer". VADER DON Don gaat voor. de druivenkas in. waar me de bedoeling van de schaar duidelijk wordt. Hij knipt een tros mooie blauwe en over handigt me die We verorberen ze samen op de bank in de tuin achter het huis, de steel tjes en de vellen mogen achter belendend struweel worden weggeworpen. „Volgens mij", opper ik. „kan Don uitstekend over weg met mensen, diè er een sterke overtui ging op na houden. Van welke kant dan ook". Don zwijgt, ziet. eruit of-ie aan enig zelfonderzoek doet en knikt. „Zo'n Aantjes, daar heb ik respect voor. uit die man spreekt een overtuiging Voor de CHU niet. Die doen water bij hun principes om toch nog een keér op de kussens te kunnen zit ten" „Nou moetje die situatie eens terugschroe ven naar zo'n kleine gemeenschap als hier. Oostkapelle. Domburg Mensen, die ergens voor staan en blijven staan vind je niet veel. En die het doen, wordt het niet in dank af genomen. Reken dat maar niet". Knikt nadrukkelijk. „Als ik voortdurend had ge schipperd. had ik echt al-wel twintig jaar als zoon van Don en zei. „Alewijn. dat. was nou zo merkwaardig aan Je vader: ik heb hem niet eens zo vaak ontmoet maar die korte periodes gaf-ie op een bepaalde ma nier richting aan m'n leven". Don. „Fedde Schurer. Dat is toch wel iemand" Ds. F. Don. een man met een dwingende aanpak. Hij heeft - vertelt Alewijn - een preek eens een keer onderbroken met: „Als ik u zie zit ten (gebaar in de richting van de kerkgan gers i en als ik u zie zitten (gebaar naar de kerkeraadsbank). dan kan ik het wel opge ven". Ging toen anderhalve minuut zwij gend zitten, stond weer op en vervolgde: „Maar gelukkig heb ik hoger hren zien". En Don doet me het verhaal van het Amemui- dense meisje, dat z'n vader - toen die daar consulent was - kwam vragen ol fietsen op zondag zonde was. „Alles wat door de week geen zonde is. is het ook niet op zondag", had ds. Don gezegd, „maar ais je vader of moeder het niet willen hebben, moet je je houden aan de regels van het huis". Ale wijn: „Dat had-ie thuis ook heel sterk. Ik betrap me erop, dat ik nog regelmatig tegen de kinderen zeg: al wordt je zo groot als de Vlaardingse toren, als je hier bent hou je je aan de regels van het huis". LANDSCHAP Zegt. dat het socialisme in zijn opvoeding verweven zat. „Vader was een van de eerste predikanten, die lid werden van de Partij van de Arbeid". Vader Don. Ds. F. Don. die in ae crisisjaren met een gezin van tien kinderen voor predikant studeerde en her vormd predikant in Oostkapelle van 1935 tot 1946. Een dominerende persoonlijkheid, voor wie de kinderen diep respect en be wondering hadden - en hebben. Ik merkte het vorig jaar ook bij Alewijns broer Wim Don. fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid in de Zeeuwse staten, in een inter view met hem als lijstaanvoerder. Een ge sprek met een van de Donnen zonder dat de naam van hun vader valt is maar een half gesprek. Alewijn Don vertelt bijvoorbeeld graag het verhaal over Fedde Schurer, die samen met ds. Don in de vredesbeweging van de partij zat, „de club van het gebroken geweertje zal ik maar zeggen". Alewijn ontmoette Schu rer op een partijcongres, hij herkende hem Don vertelt me over zijn vader In de auto. hij laat me tussen Oostkapelle en Domburg, bij 'Zonneveld' parkeren en loopt de duinen in „Ik kom hier vaak. Zomaar, om een eind te wandelen of zó" - balt de vuisten naast zich tot de knokkels wit worden - „na een moeilijke raadsvergadering om even uit te waaien". Van bovenaf ligt West-Walcheren hertstig mooi te wezen in de oktoberzon. Op een bankje maakt Don me deelgenoot van zijn kommer over de verloedering van het Walcherse land. „Nou komt er binnenkort in de raad weer. een voorstel om vergunning te geven voor een huis aan de weg tussen Domburg en Oostkapelle. Als je het de één geeft, kun je het een volgende keer een ander moeilijk weigeren. Lintbebouwing, 't Is het laatste wat we daar kunnen gebruiken J leeft ie dere keer weer op als je uit de dorpen komt en je rijdt langs die open ruimte. Nog zoiets - volgens het streekplan mag je in sommige stukken van het agrarisch gebied op twee hectare met bebossing d'r omheen landhui zen bouwen. Een boer wil zo'n stuk wel kwijt - al zie ik niet waarom-ie er tachtig mille voor moet krijgen, als ander agrarisch terrein vijfentwintig mille doet. Hier en daar kan zo'n landhuis best goed staan. Maar honderd van die krengen verspreid door Walcheren en je landschap is verpest. Ik zie met in, waarom in een land waar je zo met de ruimte moet woekeren als Nederland, mensen zo ruim mogen wonen. Je kunt ook goed terecht in de uitbreidingsplannen. Dat móet je in ieder geval kunnen WERKPLAATSEN We rijden door. Eerst naar zijn garage, waar zijn auto van een versplinterde achterruit is afgeholpen en vervolgens naar de sociale werkplaatsen Walcheren. Don is van die gemeenschappelijke regeling dagelijks be stuurslid en heeft er - zegt hij - zijn hart aan verpand De werkplaatsen bieden mensen, die geestelijk of lichamelijk niet zouden kunnen meedraaien in het normale bedrijfs leven de mogelijkheid toch mee te doen in het arbeidsproces. We lopen door het be drijf, een mengeling van een constructie- werkplaats. een spuiterij en een atelier Mannen en vrouwen produceren, spuiten spotjes, zetten de onderdelen In elkaar en verpakken ze - voorlopig een hoofdmoot uit het orderpakket. De moeilijkheid is - legt directeur Lange rne uit - een evenwicht te vinden tussen de commerciële kant en de sociale aspecten van een dergelijke werk plaats. Je moet concurrerend kunnen wer ken. aan de andere kant is je produktie mis schien vijfendertig procent van een econo misch gerund bedrijf. Dat betekent, dat je naar buiten keihard commercieel moet op treden en in de werkplaats zelf het accent op de sociale aspecten moet leggen. Als je maar zorgt, dat de organisatie van de afde lingen op elkaar is afgestemd. Het was op verzoek van Don, dat we de so ciale werkplaatsen aandeden. Hij loopt er, als db-lid, regelmatig binnen, ,,'t Is leuk werk. Hardstikke leuk. De sfeer is er uitste kend. onder de mensen zelf. maar ook in het bestuur Ik ben blij toe. omdat er nogal wat deining is geweest rond een reorganisatie- rapport. Da's nu afgewikkeld en de zaak loopt uitstekend. Ik doe het ook zo graag, omdat je er samen met iets bezig bent. je hebt er niet die verbetenheid en dat gehak ketak als in de gemeenteraad. Beinema uit Middelburg zei tegen me, toen-ie nog wet houder en voorzitter van de werkplaatsen was: „Ik ben blij, te constateren dat het al leen politieke lijnen zijn, die ons schelden. Dat deed me goed. Ik ben er zielsge lukkig mee. dat ik niet in een rancuneuze bui over het verlies van het wethouder schap ook de werkplaatsen heb overge daan". Zegt op een vraag, dat zijn interesse voor de werkplaatsen ook wordt gevoed door zijn persoonlijke situatie, zijn Jongste dochtertje is geestelijk gehandicapt. VEILING Don moet nog even in de groente- en fruit veiling Middelburg wezen, waarvan-ie voor zitter is. „Het is tragisch", zegt hij, „als je als voorzitter moet zien hoe een groep men sen haar eigen belangen op lange termijn met in de gaten heeft". Hij werkt de opmer king een paar dagen later uit. nadat we tegen het eind van de ochtend de geur van de verse aanvoer van prei, bloemkool, sla, tomaten en appels hebben opgesnoven. „Middelburg heeft een veiling", legt hij uit. „waar best een aantal leuke mogelijkheden inzitten. We zijn wat duurder dan sommige veilingen in de buurt, maar die hogere kos ten worden goedgemaakt door de gemid delde, hogere prijsvorming. Als de spruitjes slecht zijn, gaat de sla wel goed. Je zit in een gebied met toeristen, het toeristensei zoen wordt langer en er komen meer inwo ners. Bovendien liggen de eisen voor de produkten lager dan op een exportveiling. Wat zie je nu gebeuren De laatste paar jaar lopen een aantal leden weg in de ver onderstelling dat ze bij andere veilingen met minder kosten, beter terecht kunnen. Het gebeurt bijvoorbeeld met grote partijen fruit. Daarmee loop je het risico als veiling, dat commissionairs, die het om grote par tijen fruit te doen is en tegelijk ook groente meenemen, van je afstoot Dat ze niet meer komen. Wat moetje dan doen Het fruit af stoten - dat is niet in het belang van je vei ling, je versmalt de basis". „Als je als groep, als coöperatie iets doet, moet je het ook samen blijven doen Er is geïnvesteerd in een koelhuis. Voor de fruit kwekers. Als die weglopen, drukt de af schrijving zwaarder op de anderen, op de mensen voor wie dat ding niet is gebouwd We zitten in een tijd, dat het egoisme ge stimuleerd wordt. Ieder voor zich en God voor ons allen. Je moet een vuist maken, maar iedere organisatie is niet sterker dan de zwakste schakels. En als er een paar man weglopen, die voor een ton veilen - dan merk Je dat wel. Ik heb daar verrekt veel moeite mee. En natuurlijk Is het voordeel voor de weglopers maar voor korte termijn, want ook bij die andere veilingen worden de kosten hoger Dat zie je nu al gebeuren. De zusterverenigingen zouden weglopende le den van elders ook niet moeten aannemen. Als zo'n uittocht aanhoudt, kun je plotse ling voor een liquidatie komen te staan. Da's niet in het belang van de Walcherse tuinders. Als de veiling wegvalt, zoeken ze toch een ander afzetpunt in de buurt. Vong jaar heb ik langs vijftig, zestig leden een zendmgstocht gemaakt, ze waren het in principe allemaal met me eens. De leden vergadering ook - maar toch gaat een aan tal mensen elders veilen, fruit, maar ook groente. En als je dan de statuten wilt han teren en op de veilingplicht wijst, zeggen re Don. wordt eens een beetje menselijker Maar hoe dan? Je hebt te maken met er, organisatie, met vrijheid in gebondenheid WETHOUDER Tussen de middag, bij een Middelburgse Chinees, komen we toch weer op de lokale politiek terecht. Don bekent, dat-ie erg graag wethouder zou zijn gebleven, ,,'t Was m'n mooiste tijd in de raad. Je kon zélf wat doen". Vertelt hoe hij kans zag een lang sle pend uitbreidingsplan in Oostkapelle op gang te helpen door een onvermoede grond transactie te bewerkstelligen. En verhaal', over het plezier om ook kleine dingen te doen: warm water en een onderwijzerska mer voor een school in Oostkapelle, of hoe hij ter stoffering van de omgeving van de sportzaal in Oostkapelle een vijver kon la ten graven uit ae post groenvoorziening en hoe hij samen met burgemeester Leen- dert Marinus Moermond van Westkapelle er met een net op uittrok om bij de kreek in Westkapelle ter verlevendiging van het g> heel eenden te vangen. „Ik kon in mijn ti;-d een parkeerterrein aanleggen voor tachtie mille in de zekerheid, dat de goedkeuring van gs. wel zou afkomen en met de weten schap, dat het een maand later tien procent duurder zou zijn. Er is nooit een bedankje- gekomen. dat ik de gemeente acht mille had bespaard, ik heb er wel voor op m'n donder gehad". Alewijn Don, tuinder en lokaal po liticus. Hij vertelt me een verhaal uit '58. Hij reed door het dorp. toen-ie werd aangehouden door iemand met de vraag, of-ie van avond nog ging vissen. Deed dat ir: die tijd vaak - nog wel - met een sleepnet. Hij kon die avond niet had het- te druk, 't was de voor avond voor de raadsverkiezingen „Nou", zei de man. „Leen me je ne: dan vanavond, stem ik morgen op je. Waarop Don het raampje dichtdraaide en sprak: „Barst maar, jij". Hij weet het verhaal zeventien jaar later exact te reproduceren en voegt er nog aan toe: „Je moet be denken, dat kostte ons niet één stem. Dat waren er vier. Zo'n heel gezin stemde mee, in die tijd. Dal betekende dus in zo'n kleine ge meenschap acht stemmen meer of minder naar de ene of de andere kant. Misschien net een restzetel, die we goed hadden kunnen ge bruiken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1975 | | pagina 17