KABEL TV
EERSTE JAREN
TOT MISLUKKEN
GEDOEMD
POLITICI
ZIJN ME
GAAN
BOEIEN
Glastra van Loon
Engeland is nog
lang geen tevreden
'bekabelde' natie
„Ik heb de laatste weken
wel mijn depressies gehad"
jjiaoag 7 juni WISSEL BEVELANDEN WISSEL SCHOUWEN erovinciaie zeeuwse courant
17
ervaringen met deze kinderen. En
die twee groepen hebben geen enkel
.contact met elkaar. Dei staan tegen
over elkaar en gaan van elkaar een
steeds lelijker beeld vormen".
Twee jaar praktische politiek,
heeft u dat veranderd?
Glastra van Loon: ,.Ja, zonder eni
ge 'twijfel. Doordat ik door vele
contacten nu een concrete voorstel
ling kan maken over allerlei zaken,
voel ik me veel vrijer in mijn den
ken. Je blijft veel minder in het
spoortje van de theorie lopen".
„Zoals iedere andere Nederlander
heb ik langs veel dingen heengeleefd.
Je weet allerlei dingen wel, maar je
denkt er verder niet over na. Het
feit bijvoorbeeld, dat wij mensen
met een afwijkend gedrag uit onze
gezichtskring verwij deren en zo een
acuut probleem oplossen zonder de
diepere oorzaak op te sporen. Dat
weet je wel. maar je doet er verder
weinig mee. Ik ben er nu veel meer
bij betrokken geraakt. We waren
met een groep mensen aan het
werk. Je merkte dat er zien iets
ontwikkelde; er kwam beweging in.
Maar aan de andere kant groeit er
ook een stukje verzet. De problemen
in de gevangenissen heb ik aan de
grote klok gehangen, omdat dat ver
zet doorbroken moest worden".
Is het u als staatssecretaris ge
lukt te praten met mensen die
vinden dat Nederlandse gedeti
neerden het eigenlijk veel te
góed hebben en dat gevangenis
sen Hilton-hotels zijn?
Glastra van Loon: „Ik heb ze wel
ontmoet, ja aar het contact is erg
mofeilijk. Het beste kun je dan ge
woon uitleggen wat je aan het doen
bent; tegenargumenten helpen wei
nig. Gevangenen in een soort pak
huis willen zetten; het is allemaal
erg kortzichtig".
„Een andere vraag komt ook
steeds luider op: kunnen we de
gevangenissen eigenlijk niet hele
maal afschaffen. Maar als je dat
doet, creëert de maatschappij zijn
eigen bescherming, dan gaan mensen
met revolvers rondlopen en ver
sterkte huizen bouwen. Ik ben eens
in Toscane in een zeer merkwaardi
ge stad geweest: de hele stad be
stond uitsluitend uit hoge vestingto
rens. De bewoners beschermden zich
zo tegen de buitenwereld en tegen
elkaar".
Er is niet alleen, op uw politieke
bekwaamheid, maar ook op uw,
beleid nogal wat kritiek.
Glastra van Loon: „Dat raakt je
ook. Ik ben er nog steeds niet
ongevoelig voor. Ik word er niet
onrustig door. maar ik begin er wel
over na te denken: welke betekenis
heeft, die kritiek. Dan blijkt ook
kritiek een functie te hebben. Je
accepteert dat, en je wordt er niet
paniekerig door. Ik heb de laatste
weken wel mijn depressies gehad,
maar daar kun je jezelf 'verder in
praten. je kunt jezelf er ook uittrek
ken: het is een vorm van instel
ling".
In de hele affaire bent u nogal
afstandelijk overgekomen.
Glastra van Loon: „Ja. maar wel
betrokken. Maar er zit veel spel in
de politiek. De vragen die meneer
Kruisinga bijvoorbeeld heeft" gesteld,
die probeer ik zo goed mogelijk te
beantwoorden. Maar het is net als
wanneer je aan het schaken bent:
het is heel leuk. maar niet wezen
lijk. Je probeert het zo goed moge
lijk te doen. maar het is niet waar
het echt om gaat".
Stem
We gaan rond de luidspreker in de
werkkamer van Terlouw ritten. Als
Kruisinga zegt: „Niet iedere profes
sor uit Leiden is een goed bestuur
der". lacht Glastra van Loon min
zaam. Als. Wiegel -.verwijst naar een
communiqué van een aantal oud
bewindslieden. waarin rij stellen dar
zij nooit problemen hebben gehad
met de ambtelijke top op het minis
terie van justitie, reageert Glastra
van Loon met: „Allicht niei. want
het waren zelf op en top regen
ten".
Plotseling klinkt de stem van Van
Agt door het kleine kamertje. Gla
stra ran Loon: .Hij klinkt mat, ja
hij is bekaf".
Wat doet die stem u nu: twee
jaar hebt u met Van Agt ge
werkt, en in dit' conflict heeft hij
geen contact met u willen heb
ben?
Glastra van Loon: .Hie stem
klinkt nu heel anders: ja, denk je.
dat is die man".
(Van onze correspondent Rudolf
Bakken
Kabeltelevisie in Groot-Brittannië is
gedoemd de komende jaren te mis
lukken. In de toekomst zal het ech
ter in zijn opmars niet te stuiten
zijn- Experts verwachten, dal het
land eens een volmaakt „wired nati
on" een bekabeld tolk zal rijn.
Daarvoor is echter veel geld nodig,
en een grote bereidheid tot meeden
ken van de autoriteiten.
In juli 1972 was het eerste kabel
televisiebedrijf in werking gestold.
Dat, was in Greenwich, vlak bij Lon
den. De eigenaars konden niet. vee'.
net werden aangesloten. Na enig
geharrewar konden er ook beschei
den lokale programma's worden uit
gezonden. waarover het ministerit
van binnenlandse zaken met arguso
gen waakte.
De verwachting van de oprichters
van het Greenwichstation was, dat
televisiekijkers ,door het lokale pro
gramma zouden worden aangetrok
ken. him antenne zouden opdoeken
en zich op de kabel zouden abonne
ren.
Eveneens steunend op deze ge
dachte opende in maart 1973 het
station Wellingborough, in mei een
station in Bristol, in augustus i-olg-
de Sheffield, en in september Swin
don-
Nauwelijks twee jaar na deze uit
werking van kabelinitiatief bleek
boe dramatisch men rich had verre
kend. Greenwich loopt nog maar op
één been- De meerderheid van de
staf is naar huls gestuurd. De uitzen
dingen beperken rich tot enige uren
gedurende het weekeinde-
Bristol en Wellingborough' z:jn ge
heel van het toneel verdwenen. Shef
field werkt nog met lood in de
schoenen, en Swindon kan alleen
blijven bestaan omdat het eigendom
is van de communicatiemiddeien-gi-
gam. E.MI. die zijn st3::on gebruikt
als een toonzaal voor belangstellen
den in het kabel wezen.
De miscalculatie was da: het pu
bliek zich. uit nieuwsgierigheid naar
de lokale programma's, van de „an
tenne" zou afwenden. Deze beweging
zette niet .in. integendeel. De bewe
ging ging in de richting van meer
antennes, naarmate het televisiezen
dernet wordt uitgebreid en technisch
vervolmaakt. Bijna het gehele Vere
nigde Koninkrijk kan een perfecte
ontvangst van de beide BBC-sta::on5
zowel als van de lokale commerciële
zenders samengevoedg onder de
ITV genieten. Alleen uit de con
tributie van de .kabelabonnees kon
den de lokale programma's _n;e:
worden gefinancieerd.
Abonnees
He: aantal abonnees op kabel re V-
vi3ie bedroeg volgens ae laatste be
schikbare cijfers van 1973 zo'n
2.300.000. Da: is nog meer dar. 13
procent van het totale aantal televi-
siebezitters. De kijkers van kabelte
levisie doen dat zo zou men
ruwweg kunnen stellen nu alleen
nog maar uit apathie. De ontvangst
per antenne is in kwaliteit gelijk. En
ce onder de paraplu van de ITV
samenwerkende lokale commereie'.e
stations, die via de antenne uitzen
den. geven ook ai die informatie the
men wenst te ontvangen Althans, zo
redeneert men in anti-kabeH:r.n-
gen.
Het systeem van de Britse rege
ring is om iedere 12 jaar de ganse
structuur van het omroepwezen op
de helling ze zetter.- Op dit moment
is er zo'n onderzoek aan de gang.
Het staat onder leiding van een
zekere lord Annan He* eindresultaat
zal dan ook het Annan-rapport wor
den genoemd.
Het is dit Annan-rapport waarach
ter de regering zich verschuilt om
voorlopig geen beslissing over de
kabel te hoeven nemen. Annan zal
ae kabel immers eerst grondig on
derzoeken. Kabelen thousiastehngën
schreven echter dat lord Annan niet
meer veel onderzoekmateriaal zal
hebben, als de kabelstations met
dezelfde snelheid blijven sterven als
de meeste werden opgericht.
De ITV de cornmerctele televi
sie die ais concurrent van de BBC
■ptreedt doet vanzelfsprekend
ook alles wat in haar macht ligt om
de kabel uit de wereld :e helpen.
Het viel de ITV dan ook met me*
op het ministerie van binnenlandse
zaken, die mei de hand over het
hart heeft gestreken, of zo men wit
de stervenden de helpende hand
neeft toegestoken- commercie op de
Kabelstations werd nu plotseling toe
gestaan.
Het besluit is echter nog te nieuw
om over enig resultaat te kunnen
berichten. Het komt op het moment
dat het. bedrijfsleven een ernstige
crisis teistert. De verwachting is dan
ook dat de verwerving van commer
ciële spots allerminst zal meevallen.
Het bedrijfsleven kijkt toch al dub
bel uit en het reclaebudget. voor
de televisie is voornamelijk voor de
„antenne-stations" van de TTV-leden
bestemd, waar het bereik aanzienlijk
groter is.
De hoop van de kabelstations Is
nu gevestigd op het simpele verto
nen tussen de lokale programma's
in van dia's of zelfs van kaarten,
waarop de adverteerder rijn bood
schap heeft laten drukken. Deze
kaarten en dia's zouden in een uur
achter elkaar worden afgedraaid, in
de hoop dat iemand naar zoiets
buitengewoons saais zou willen kij
ken. Het stervende Greenwich zal
zelfs proberen de kaart te vertonen
op de dagen dat ze zich niet meer
kan permitteren om uit te zenden.
Het is af te wachten of het ministe
rie een dergelijke pure advertentie-
zender zal goedkeuren
De „Cable television association"
dat is cc bescheiden organisatie
die de belangen van de kabe'.televi
siestations behartgt en coördineert
heeft echter vee', vérder reikende
plannen met de kabeltelevisie. Zij
wil bijvoorbeeld ook het Amerikaan
se systeem invoeren, waarbij men
als kijker voor bepaalde uitzendin
gen ex'ra betaalt, bijvoorbeeld door
het inwerpen van een munt-
Hier voelt de regeling niets voor
Zij z:et de uitwassen waarin het
systeem in ae Verenigde Staten is
terechtgekomen Bovendien zou ce
huidige Labourregëring nooit ofte
nimmer de ongebreidelde concurren
tie als uitvloeisel van de vrije han
delsgeest toestaan die met de prak
tijken achter het opkopen van de
televisierechten voor bijvoorbeeld
voetbalwedstrijden gepaard
gaat.
leder huis
Het licht in de duisternis voor de
kahelfan komt echter uit de nieuwe
satellietstad die ten noorden ran
Londen is gebouwd: Milton Keynes.
Milton Keynes wordt een geheel en
perfect bekabelde stad. met andere
woorden: de stad van de toekomst.
Ieder huis zal op de kabel zijn
aangesloten. De kabel zal worden
gebruikt voor alles wat men er in
het jaar 2000 van verwacht. Men zal
er zijn boodschappen op kunnen be
stellen. ze za! de rol overnemen van
de stadsomroeper, en er zullen een
bijna onbeperkt aantal televisie, en
radiostations op kunnen worden ont
vangen.
De bedrading en de organisatie
van het kabelplan in Milton Keynes
zijn m handen van de Britse poste-
-.-en. De organisatie zal door de
gemeente Milton Keynes zelf in dë
nar. d worden gehouden. De staat
houdt alle vingers in de pap.
-rpe.rts siellen dan ook dat de
-.aoe. duidelijk alleen succes kan
neboen als de regering wil dat ze
succes heeft. Milton Keynes treedt
echter pas m de herfst van het
yo.gende jaar in werking. Dat is te
.?-at voor lord Annan en zijn onder
zoekers En een goed excuus om de
uiteindelijke beslissing over de kabel
nog we! enige jaren op de lange
oaan te schuiven
Dat 2e er ooit komt. neemt men
eenter ais rotsvast aan- Of het ech
ter ooit in het Verenigde Koninkrijk
eer. aantrekkelijk zakelijk object zal
worden staat te bezien.
In Nederland spreekt de kamercom
missie op 13 juni uitvoerig over de
draadomroep en kabelteleviste-
ye werkkamer van D'66-fractievoorzitter Jan Terlouw in het
^■kamergebouw hangt een mooie papieren vogel aan de
ahmerlamp. Ex-staatssecretaris prof. mr: Jan Frederik Glastra
■j, Loon (55 jaar, D'66) stopt ontspannen zijn pijp en geniet
neen goed glas rode wijn, terwijl in de vergaderzaal het de-
■dover zijn ontslag aan de gang is. Eerst had hij samen met
üibejaarde moeder de debatterende volksvertegenwoordigers
joiuit een loge willen gadeslaan, maar Hans van Mierlo ont-
•id hem dat.
Mr, Glastra van Loon moest
ai minister Van Agt ontslag
smen na interviews over de
ifibtelijke top op het ministe
rs tan justitie en het falende
siangenisbeleid. Deze intellec
ts man, die tot voor twee
jsahoogleraar was te Leiden,
is to voornamelijk verbaasd
orsMKtboos of zo. Van Agt
rtievoor de televisie dat
iij een aantal rotdagen achter
rug had; Glastra van Loon
Éefdehet anders: „Ik ben er
sbt niet kapot van". Na zijn
lüslag maakte hij eerst een
simde boswandeling om ken-
3 ie nemen van de ontluiken-
ienatuur („Daar had ik nog
s tijd voor g ehad"). Daar-
ïettehij zich in alle rust aan
'schrijven van een beschou
wd artikel over De Toe-
at van de Vrijheid.
- Glastra van Loon Is geen
"Sst politicus, en betreurt dat
*ntó. „Ik denk niet zo op korte
Met een milde glimlach
- üj afgelopen dinsdag in Ter-
'7i kamer bij de luidspreker,
vioor kamerleden allerlei kwade
"ver hem zeiden. Zo hoonde
M de uitspraak van de ex-staats-
dat hij op het moment
v -Ü tot zijn hoge post geroepen
van het gevangeniswezen van
noch blazen wist.
ïra van Loon- „Dat mag je
zzüjk ook niet zeggen, maar het
«ttóef is; gewichtig doen, alsof
ie functie automatisch al-
-rti. Uit de kritiek maak ik op
:«nanü een goed bestuurder is
'*j met vaste hand alle conflic-
-Kiest, de indruk wekt geen
onzekerheid te kennen en
«rooi dus vertrouwen wekt".
jaren '30; we hadden het niet breed,
maar we kwamen ook niets te kort.
Het was geen milieu waar over
politiek gepraat werd; wel over alge
meen maatschappelijke vraagstuk
ken"-
Film
Ais medicijnen-student in Gronin
gen t zat hij in de oorlog in het
verset- „Je loopt met een tas vol
illegale kranten door een leeg Den
Haag. Plotseling komt een Gestapo-
kolonne om de hoek, en wat doe je
wat ontactische interviews- Daarop
gaf hij een persconferentie die vol
gens parlementaire journalisten een
voor het Binnenhof ongekende mani
festatie van openheid was.
Terwijl hij alweer gepolst is voor
enige leerstoelen, progressieven hem
roemen, en de oppositie hem taxeert
als „politiek onbenullig", rit mr- Gla
stra van Loon nog met enige „intel
lectuele vragen", zoals hij het zelf
noemt: „wat kun je er nu aan
bijdragen om het hele maatschappe
lijke proces wat; meer open te ma
ken- Er loopt veel mis, omdat men
sen in glazen stolpen zitten, allemaal
'/verschillende stolpen, en de een mag
aan- de ander niet laten blijken wat
er onder zijn stolp gebeurt*. Ik ge
loof dat dat veel mensen belem
mert; de hele maatschappij hangt
van stolpen aan elkaar. Het is een
sociale norm, dat veeL dingen niet
openlijk besproken kunnen worden;
een politicus mag niets over een
ambtenaar zeggen, al gaat het over
puur zakelijke dingen".
.Mensen zitten vaak in allemaal
afgesloten vakken. Wat ik in mijn
werk als staatssecretaris heb gepro
beerd, is overleggen; niet iets van
Glastra van Loon: „Veel was
nieuw voor me; veel aspecten wil ik
nog beter leren kennen. Politici rijn
me gaan boeien: die inzet. Het boeit
me hoe zo'n politiek wezen functio
neert; ik zou bijna zeggen „politiek
dier", maar dat klinkt zo onaange
naam, en ik heb een hogere dunk
van mensen, Wat mij interesseert is:
hoe functioneert zo'n man en hoe
werkt dat uit op ontwikkelingen in
de maatschappij?"
Vele Nederlanders hebben niet
van die propere gedachten over
politiek.
Glaslra van Loon: „Dat is waar,
ze vinden het een vies bedrijf. Ben
ik het niet mee eens. maar het is
wel te verklaren: wat mij bezig
houdt. bij politici, is het niet kunnen
blootleggen van hun motieven. Het
„inkleden
U bedoelt het politieke spel?
Glastra van Loon: „Ja, en dat
gebeurt dan meestal om verstaan
baar te blijver, voor de eigen achter
ban. Maar het leidt tot ongeloof
waardigheid ten opzichte van de ge
middelde Nederlander. Als iemand
«ring
vreselijk vriendelijke, wat
man. Vlak voor het tweede-
;~t£bat over het einde van zijn
-j-oriige loopbaan als fulltime
rs, hebben we uiters genoeg-
nieuwe haring gegeten,
"a bei milieu-vriendelijke D'66-
._:-J Imkamp het raam geheel
2®°°*' «want het stinkt hier zo
:j-~a naar uien-. Het is met mr-
van Icon makkelijker haring
an praten. „Dat komt wel-
■- i'f8® -omdat ik tegelijker-
.'.^ndwlijk ben en zeer bij de
betrokken- Ik ben ook niet
l?.3 °:e in Interviews harde of
duigen zegt. Ik ben overi-
- niet van plan me voor dat
17 veranderen"
fjfr fo-i? van Loon heeft een
f opvoeding genoten. Zijn rader
~~s in Batavia. Jn een flits zie
jw me hoe ik met Indische
- rj stond te praten. In onze
•L dat; het. was een leuk
Hotsehng werd ik binnenge-
2s en ik mocht ook niet meer
t-s» Werd niet met zoveel
Sfzefd, maar met die kin-
ik kennelijk geen con-
-^_m°eder, een telg uit het ar-
fczer5 Cuypers, vergastte
toselmatig op kamermu-
w. Jan Frederik was tot zijn
heetje katholiek, „maar
v;;^te ik, al schrijvend, dat
Wtoet bestond". Hij ver-
c- kostschool in Zwitser-
°®Paald niet de gemiddel-
i'tc/ er in de leer ging. en
Middelbare school in Het
■CrS?!:er discussieerde hij met
'-Ha ^den, al dwalend over
W ~;,oveJ zaken als filosofie.
"to won: „Zegt u maar
elitair wereldje met
zeilen- Het waren de
t
dan: je loopt door". Na de oorlog
studeerde hij rechten, sociologie en
filosofie in Salzburg. Goetfcingen en
Leiden. „Ik zwierf zoveel omdat ik
het verblijf aan een universiteit nog
al eens teleurstellend vond. Je was
zo weinig creatief; het was vaak
meer een lesje leren".
In die dagen trad hij ook nog
even op als filmster in een filmpje
van een half uur over een student in
de oorlog. „Ook een aardige erva
ring. Ik heb er. dacht ik. aan te
danken dat ik nu bij tv-interviews
helemaal geen last heb van came
ra's; camera's zeggen mij volstrekt
niets".
Voordat mr. Gl~stra van Loon in
1933 buitengewoon hoogleraar inlei
ding rechtswetenschappen te Leiden
werd. werkte hij twee jaar op het
Binnenhof als assistent-griffier van
de vaste kamercommissie voor justi
tie. „In die tijd hebik de freule ook
ontmoet: dat is nu het voorbeeld
van iemand die altijd open en eer
lijk haar mening geeft". Het kern
probleem van Glastra van Loon in
de politiek: „het toedekken of op
een bepaalde manier inkleden van
problemen, daar heb ik grote moeite
mee".
Twee jaar staatssecretaris van
justitie, met als voornaamste bezig
heden het gevangenisbeleid, de
vreemdelingen en de kinderbescher
ming. Het mondde uit in ontslag na
bovenaf eventjes regelen, maar men
sen in het overleg betrekken. Het is
moeilijk, het kost tijd. het levert je
kritiek op, maar je merkt dat men
sen naar dat contact verlangen".
Bezetters
..Als staatssecretaris ben ik met
een begonnen met een bezetting. De
Bond van Minderjarigen bezette her.
bureau van de Nationale Federatie
voor de Kinderbescherming. Ik ben
met die mensen gaan praten: dat is
me kwalijk genomen. Dat doe je
niet als staatssecretaris van justitie.
Maar ik wou weten hoe die bezet
ters dachten, welke signalen rij afga
ven".
.He Nationale Raad voor de Kin
derbescherming dacht aanvankelijk:
wat een rare vent is die Van Loon
Op het departement heb ik ook veel
moeten uitleggen. Haar dacht men:
als je met bezetters gaat praten, ben
je het met hen eens- Maar ik wil ze
horen, verrekte graag horen. En als
ik het niet met hen eens ben. krij
gen ze dat op hun beurt van mij te
horen"-
U was hoogleraar te Leiden. Uw
politieke belangstelling ging voor
al uit naar theoretische, staats
rechtelijke zaken, en plotseling
zit u als staatssecretaris midden
in de praktische politiek. Hoe
beleefde u dat?
iets vreselijk ingewikkelds staat te
vertellen, om het zo aanvaardbaar
te maken voor allerlei gToepen.
geeft dat de indruk dat Hij niet zegt
wat hij bedoelt".
Ik heb gelezen dat u het anders
had moeten inkleden: u had uw
zorgen over de propvolle gevan
genissen. de wachtlijsten en de
macht van ambtenaren niet zelf
moeten verwoorden, maar u had
het aan politieke vriendjes moe
ten doorspelen die er dan kamer
vragen over stellen.
Glastra van Loon. bijna verbaasd:
„Zo opereer ik niet. dat is mijn stijl
niet". Na enige stilte:. .Maar er is
wel een groot communicatiepro
bleem Je merkt dat het hele debat
over de affaire langs de kern van de
zaak heen gaat. Er wordt veel meer
gesproken en geschreven over de
politieke kanten van mijn ontslag
dan over de ernstige problemen in
het gevangenisbeleid. En dat was de
kern waar het om draaide: hoe
doorbreek je een tekort aan commu
nicatie".
„Neem een voorbeeld in de kinder
bescherming: er is een stichting van
verontruste ouders, die stuk voor
stuk diep geschokt rijn over wat
hun kinderen is overkomen en wat
anderen met hun kinderen hebben
gedaan. Aan de andere kant zijn er
enige alternatieve mensen, die ook
diep bewogen rijn over hun eigen
