PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
TWEEDE KAMER WIL EXTRA
INJECTIE IN
DE BOUW
Ring rond Phnom Penh nauwer
Raad volksgezondheid tot staten: laat
g.s. snel ziekenhuisplan vaststellen
Wensen lopen uiteen van 1 tot 1,5 miljard
Vredeling: geen
uitstel vervanging
van de Starfighter
de krant
van zeeland
DE JONG: NOG
ZES DELEN
We/nreb
^bdoriog
DONDERDAG
VIETNAM-DEBAT
VERDER UITSTEL BLOKKEERT ONTWIKKELINGEN
Brief aan staten
over houding g.s.
D'
218e Jaargang no. 89
Woensdag 16 april 1975
DEN HAAG In totaal zullen er
twaalf delen verschijnen met ge
schiedschrijving van het konink
rijk der Nederlanden in de twee
de wereldoorlog. Prof. dr. L. de
Jong. directeur van het Rijksinsti
tuut voor Oirlogsdocumentatie
en auteur van de serie, vertelde
dit gisteren op een persconferen
tie naar aanleiding van de ver
schijning van het zesde deel (2
handen). Nog niet bekend is uit
hoeveel banden de nu nog ko
mende zes delen zullen bestaan.
De Jong noemde het een heuglijk
feit dat hij nu op de helft is van
het werk, al is hij voor zijn
gevoel al verder omdat het ma
nuscript voor het volgend jaar
april verschijnende zevende deel
al voor de helft gereed is. Dat
deel zal tot de periode van onge
veer de invasie op 6 juni 1944
lopen. Deel acht, dat zal zijn
gewijd aan groepen uit de Neder
landse samenleveing die in gevan
genschap en in concentratiekam
pen hebben verkeerd, zal eind
1977 kunnen worden tegemoet ge
zien. De Jong zei behoefte gevoe
len zijn dank uit te spreken aan
de regering die het mogelijk
heeft gemaakt de geschiedschrij
ving van het koninkrijk in alle
opzichten tot stand te laten ko
men. In kwestieuse of discutabele
zaken heeft hij niet alleen vol
strekte vrijheid van zijn mening
en inzicht te getuigen, maar het
sprak voor de regering van zelf
dat het manuscript in druk zou
verschijnen,
Wat het nu verschenen zesde deel
betreft gaf de heer De Jong een
toelichting op één punt: het nage
noeg ontbreken van mededelingen
over Weinreb Had de heer De
Jong de vrije keus gehad, dan
rou hij de activiteiten van Wein
reb in de eerste periode in het
verschenen deel zes hebben
opgenomen. Hij acht het echter
onmogelijk en onbehoorlijk tui
vooruit te lopen op conclusies
van liet jarenlange onderzoek dat
twee medewerkers van het rijks
instituut naar Weinreb instellen.
Eind 1974 was ongeveertachtig
procent va.n het rapport dat
vermoedelijk zestienhonderd pagi
na's zal omvatten in concept
gereed. Nu is de helft van een
tweede concept klaar.
Voor een beschouwing over het
zesde deel van De Jong's stan
daardwerk zie pagina 13.
DE regering houdt vast aan het
spreidingsbeleid. zo blijkt uit
twee loijzigingsnota's op de oriën
teringsnota ruimtelijke ordening
die gisteren bij de tweede kamer
zijn ingediend, (pag. .11
Spreiding
Mavo
Staatssecretaris Veerman wil in
de toekomst een vierjarige mavo
opleiding invoeren met examens
Paar keuze op verschillende ni
veaus. (pag. 3)
Nieuws uit Zeeland, op de
pagina's 2, 4, 5, 6, 7 en 10.
Nieuws uit binnen- en bui
tenland op de pagina's 3, 9
en 13.
Sport op pagina 11.
Raclio en televisie op pagina
14.
Financieel nieuws op pagi
na 15.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De meeste fracties in de tweede kamer willen een
extra injectie in de bouw van 1 tot l'/a miljard gulden. Het geld
zou vooral ten goede moeten komen aan al gereedliggende aan
vullende werken. Op deze manier hoopt de kamer het aantal
werklozen in de bouw, dat nu rond de 50.000 ligt, op zijn minst
gelijk te houden. Dit bleek dinsdag tijdens het debat over het
bouwprogramma 1975 van minister Gruijters.
Alle partijen toonden zich dinsdag ernstig bezorgd over de sterk teruggeloper,
bouwproduktie. Gruijters schat in zijn bouwprogramma het aantal in aanbouw
te nemen woningen voor dit jaar op 100.000 tot 110.000,tegen twee jaar gele
den nog zo'n 160.000. Niemand in de kamer wilde zo ver gaan de schuld vol
ledig bij Gruijters en zijn twee staatssecretarissen te leggen, maar men vond
wel, ook de linkse partijen, dat hij te laat en te laconiek op de instorting van
de bouwmarkt heeft gereageerd.
Als Gruijters op tijd de malaise
de bouw had zien aankomen, was de
werkloosheid onder de bouwvakkers
wellicht iets lager geweest en hadden
er eerder aanvullende werken tot
stand kunnen komen, zo meende men.
De ARP'er Scholten verweet de minis
ter zelfs onvoldoende geïnteresseerd
te zijn in de bouw. Hij drong aan op
een grotere persoonlijke inzet van
Gruijters. De Beer (VVD) zei een
motie tegen Gruijters in gedachten te
hebben, maar hij wilde met indiening
wachten op het antwoord volgende
week van de bewindsman op de wen
sen van de Kamer.
Over de hoogte van de gevraagde
Injectie waren de partijen verdeeld.
VVD pleitte voor 1.5 miljard, PvdA en
ARP voor 1 miljard. Kombrink
(PvdA) vroeg bovendien om een extra
verruiming van de gemeentelijke fi-
DEN HAAG (ANP) De tweede
kamer houdt donderdagmorgen een
kort Vietnam-debat. Hiertoe is dins
dagmiddag besloten. Aan het begin
van het debat zal minister Van der
Stoel een verklaring afleggen over de
recente gang van zaken in Vietnam.
Het vietnam-debat vindt .plaats op
verzoek van het kamerlid De Koster
(wd).
nanciën ter grootte van 300 miljoen
in het kader van de werkgelegenheids-
nota. Ir. Comelissen (KVP) wilde
zich in dit stadium van het debat niet
vastleggen op een bepaald bedrag,
maar zo zei hij. enkele honderden
miljoenen zijn beslist niet genoeg.
DEN HAAG Minister Gruijters
(l) schatert samen met staatsse
cretaris Schaefer om een opmer
king uit de kamer tijdens de be
handeling van de bouwnota.
Suggesties
De Kamer droeg, kennelijk Lange-,
spoord door Gruijters' oproep in een
eerder stadium, enkele tientallen sug
gesties aan voor de besteding van het
geld. Een wens die algemeen leefde,
was het beter toegankelijk maken van
openbare gebouwen voor gehandicap
ten. Ir. Comelissen becijferde dat te
gen de 900.000 mensen in ons land
moeite hebben met het bereiken en,
binnengaan van allerlei openbare
voorzieningen. De CHU'er Tolman
diende een motie in om aan alle
gemeenten voor dit doel 25 gulden
per inwoner beschikbaar te stel-
len.
PvdA, VVD en de drie christen
democratische partijen drongen bij
minister Gruijters aan op verkorting;
van de bestemmingsplan-procedures.
Zij vonden dat buitenstaanders te
vaak, via een beroep op de Kroon,
een snelle afwikkeling van de bouw
plannen doorkruisen. Mr. Scholten
achtte het in dit verband wenselijk
een (spoedkamer) bij de Raad van
(Zie slot pagina 3 kolom 1) I
NOG DEZE MAAND BESLISSING
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Nog deze maand zal de regering een beslissing ne
men over de vervanging van de Starfighter. Tijdig, voor 15 mei
de offertes van de Amerikaanse F-16 en de Zweedse Saab-
Viggen lopen dan af zal minister Vredeling (defensie) bij de
ministerraad een nota indienen waarin hij zijn keuze voor de op
volger van de Starfighter zal neerleggen. De nota zal aan de twee
de kamer worden aangeboden. De bewindsman zei dit dinsdag bij
de behandeling van zijn begroting in de eerste kamer.
VREDELING
Het Eerste-Kamerlid Nederhorst
(PvdA) had om uitstel van de beslis
sing gevraagd. Vredeling» partijgenoot
VLIEGVELD AL IN HANDEN RODE KHMER?
SAIGON (RTR, UPI, AFP, DPA) De radio van de Cambodjaan
se revolutionaire strijdkrachten heeft dinsdag gemeld dat de troe
pen van de Rode Khmer het vliegveld Pochentong bij Phnom Penh
hebben veroverd en datr de Cambodjaanse regeringstroepen hun
verzet elk ogenblik kunnen opgeven. Een woordvoerder van de
Cambodjaanse ambassade in Bangkok zei echter dat Pochentong
nog steeds in handen van de Cambodjaanse regeringstroepen is.
Hij had dit vernomen van het Cambodjaanse opperbevel waarmee
hij rechtstreeks radiocontact onderhoudt.
De zevende Cambodjaanse regeringsdi
visie heeft zich acht kilometer terug
getrokken in de richting van Phnom
Penh. Voordat de divisie zich terug
trok, vernietigden enkele eenheden
ee.. grote hoeveelheid wapens en mu
nitie die. naar men aanneemt, in de
afgelopen weken door Amerikaanse
vliegtuigen zijn aangevoerd.
Troepen van de Rode Khmer zijn
maandagmiddag de industriestad Tak-
mau die op 5 km ten zuidoosten van
Phnom Penh ligt. binnengetrokken. De
Cambodjaanse regeringstroepen heb
ben de stad ontruimd en zich terugge
trokken op nieuwe stellingen aan de
zuidoostgrens van Phnom Penh. Dui
zenden vluchtelingen bewegen zich in
de richting van de Cambodjaanse
hoofdstad en de weg van Takmau
naar Phnom Penh is volledig ver
sperd. Naar schatting 50 buitenlan
ders, onder wie een aantal Amerikaan
se journalisten, kunnen Phnom Penh
niet meer verlaten.
Het internationale comité van het Ro
de Kruis liet dinsdag in Genêve weten
dat het contact via de radio heeft
gehad met zijn personeel in Phnom
Penh. Dit had geen melding gemaakt
van de verovering van het vliegveld
Pochentong of een andere belangrijke
wijziging in de militaire toestand.
luii-Vielnam
In Zuid-Vietnam tastten de troepen
van de VRR dinsdag de verdedigingsli
nies rond Saigon af. Noordvietnamese
eenheden en troepen van de VRR
zouden ten oosten en westen van de
Zuidvietnamese hoofdstad worden sa
mengetrokken. De vrees neemt dan
ook toe dat er binnenkort een grote
aanval op ae stad zal worden gedaan.
'Quan Doi Nhan Dan', het blad van
het Noordvietnamese leger, schreef
dinsdag dat Noord-Vietnam ervoor zal
zorgen dat de 6.000 Amerikanen die
nog in Zuid-Vietnam zijn, veilig geëva
cueerd kunnen worden als president
Ford hun opdracht geeft het land
'onmiddellijk' te verlaten.
Kissinger
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken. Henry Kissinger, ver
klaarde dinsdag op een bijeenkomst
van de machtige commissie voor toe
wijzingen van de Amerikaanse senaat
dat president Ford en diens regering
Zuid-Vïetnam genoeg militaire hulp
Zie slot pagina 3 kolom 7)
drong, zoals onlangs het PvdA-con-
gres. aan op de aanschaf van een
goedkoper toestel, dat met name ge
schikt is voor het geven van grond-
steun. Volgens Nederhorst is de infor
matie over goedkopere toesteilen on
volledig en onvoldoende.
Minister Vredeling bleek het niet.
eens te zijn met de heer Nederhorst,
dat het aanschaffen van de Ameri
kaanse F-16 een bijdrage zou leveren
aan de bewapeningswedloop. Volgens
Nederhorst is de F-16 kwalitatief veel
beter dan de toestellen die de Sowjet-
ünie op dit moment heeft. .Alen moet
de F-16 niet vergelijken met de huidi-
ge Russische toestellen. Er zijn aan
wijzingen voor dat er in de Sowjet-
Unie zwaardere vliegtuigen worden
ontwikkeld. Vervanging van het oor-'
spronkelijke aantal van 138 Starfigh-
ters door 102 nieuwe toestellen is
noch kwantitatief, noch kwalitatief
een bijdrage aan de bewapeningswed
loop". aldus Vredeling, die de Kamer
beloifde hier in zijn nota nader op
terug te komen.
De vervanging van de Starfighter is
volgens de bewindsman mogelijk bin
nen de daarvoor uitgetrokken 2 A mil
jard gulden.
Uitgaven
De minister noemde de verwachting
dat de defensie-uitgaven drastisch zou
den moeten stijgen, ireëel. Volgens
het Eerst-Kamerlid Van Riel (VVD)
Zie slot pagina 3 kolom 2
MIDDELBURG De meerder
heid van de provinciale raad
voor de volksgezondheid wil, dat
de Zeeuwse staten gedeputeer
de staten er toe beweegt een
standpunt in te nemen over het
concept-proefplan voor de zie
kenhuisvoorzieningen in Zee
land. In een brief vraagt men de
staten daartoe stappen te onder
nemen. De raad voor de volks
gezondheid wil, dat het proef-j
plan ziekenhuisvoorzieningen j
Zeeland zo spoedig mogelijk
wordt vastgesteld.
De raad komt met zijn brief aai
staten van Zeeland, nu gs. voor
tweede maal hebben laten weten Tiet
niet verantwoord te achten nu
.landpunt in te nemen ten aanzien
van het concept-proefplan. „In novem
ber vorig jaar noemde gedeputeerden
het plan 'voorlijk', op het verzoek
de provinciale raad voor de volksge
zondheid aan bet college het pi:
alsnog in behandeling te nemen en
spoedig mogelijk door te sturen naar
de staatssecretaris van volksgezond
heid en milieuhygiëne reageerden gs
opnieuw afwijzend. Men vindt, dat het
plan als één geheel dient te worden
beschouwd en dat het eerst kan wor-
len vastgesteld zodra ingestemd is
iet alle onderdelen.
Nu zegt de meerderheid van de raad
voor de volksgezondheid in de brief
aan de staten: „Een verder uitstel
dat op grond van de argumentatie van
gedeputeerde staten nog wel jaren
kan duren blokkeert de ontwikke
ling in bepaalde gebieden van Zeeland,
waar men samenwerking ambieert.
Met name in Zeeuwsch-VIaanderen
kan de bestaande onrust alleen n
groter worden, en kunnen de tegen
stellingen alleen maar verscherpt wor
den- omdat men in onzekerheid ver
keert over het standpunt van gedepu
teerde staten ten aanzien van de toe
komstige planning."
Bij verzoek aan de staten om pressie
op gs. uit te oefenen terzake van het.
proefplan verwijst de meerderheid
van de raad voor de volksgezondheid
ook naar het feit, dat het college voor
ziekenhuisvoorzieningen landelijk de
criteria van het zogenaamde rapport
'Korte Termijn' hanteert en dat dit
door de staatssecretaris wort gele
galiseerd 'als grondslag voor de be
oordeling van initiatieven waarbij ik
bij mijn goedkeuringsbeleid rekening
kan houden." De brief aan de staten:
,De meerderheid van de provinciale
raad is van mening, dat de realiteit
derhalve gebiedt dat ook in Zeeland
van de thans gehanteerde normen
wordt uitgegaan. Temeer, daar vol
gens de staatssecretaris verdere ver
volmaking en verfijning der normen
vrij lange tijd kan duren en daarbij
nog van tijd tot tijd bijstelling der
normen zal moeten plaatsvinden."
Zwarigheden
rond de F16
fitntlijn
ZONDER
Het is voor de meerderheid van de
provinciale raad duidelijk, dat er zo
wel door het ministerie als door de
geneeskundige inspecties en het colle
ge voor de ziekenhuisvoorzieningen
verder wordt gewerkt aan een plan
ning, die is gebaseerd op de criteria
uit het rapport 'Korte Termijn'. „In
dien Zeeland zich niet bij deze han
delwijze aansluit zal de verdere plan
ning van voorzieningen in Zeeland
zeer waarschijnlijk zonder een proef
plan ziekenhuisvoorzieningen plaats
vinden," aldus de brief.
Men wijst er de staten voorts op, dat|
de staatssecretaris nu wil afwijken
van de grondgedachte van de wet
ziekenhuisvoorzieningen en op korte
termijn het via een wetswijziging mo
gelijk wil maken regionale en catego
rale plannen vast :e stellen. De ver
wachting is- dat hij van deze moge
lijkheid ook "direct gebruik zal willen
maken'. „Ir. dit verband is het van
groot belang, dat het proefplan zo
snel mogelijk als een Zeeuws proef
plan aan de staatssecretaris wordt
toegezonden." zo wordt betoogd.
De brief brengt tenslotte onder de
aandacht van de Zeeuwse staten, dat
met name de planning van verpleeg
huizen en zwakzinnigeninrichtingen
juist op dit moment bijzonder belang
rijk is. „Vertraging van deze planning
voor Zeeland zal in de komende jaren
tot ongewenste gevolgen kunnen lei
den." aldus het schrijven. Zoals aange
duid: de brief is uitgegaan van de
meerderheid van de Zeeuwse i
voor de volksgezondheid, éénentwintig
van de zesentwintig leden waren er
voor
uitspraken van het
PvdA congres ln Am
sterdam vorige week heb
ben hun invloed tot ln De
nemarken doen gc-lden.
2*3 Daar heeft nam«-li;k de re-
gering een beslissing over
de opvolging van de Starfighter uitge
steld: zij had gisteren een besluit ten
gunste van de F 16 willen nemen, maar
ze wenst nu eerst zekerheid over de
Nederlandse houding Als Nederland
namelijk géén F16 zou aanschaffen,
zou tevens de basis zijn vervallen voor
een Deense aankoop van dit toestel, zo
is in Kopenhagen meegedeeld. Uit deze
gang van zaken valt één onweerleg
bare conclusie te trekken: de Deense
regering ging er vóór het Amsterdam
se PvdA-congres zonder meer van uit
dat Nederland de F16 zou kiezen.
Blijkbaar was de hele procedure al zo
ver in kannen en kruiken dat in Ko
penhagen niet meer over hc-t Neder
landse voornemen werd getwijfeld, een
zekerheid die kennelijk r.u is verdwe
nen. Is zij verdwenen? Het lijkt du
bieus. De opmerkingen gisteren van
minister Vredeling in de eerste kamer
geven namelijk geen enkele aanleiding
om te veronderstellen dat de Neder
landse regering een onverwachte zwen
king heeft gemaakt en de weg zal op
gaan die het PvdA-congres vorige
week heeft aangewezen.
fredeling verklaarde gisteren in de
V eerste kamer dat de regering vóór
de vijftiende mei haar beslissing aan
het parlement zal meedelen en vestig
de bij die gelegenheid nog weer eens
de aandacht op een al eerder uitge
sproken voorkeur van Nederland. Bel
gië. Noorwegen en Denemarken voor
de F 16. Hij ontkende met klem dat
de F 16 een bijdrage zou vormen tot
een verdere bewapeningswedloop een
opvatting van hel. PvdA-congres en
beloofde dit standpunt nog eens duide
lijk uiteen te zullen zetten in zijn nota
over de vervanging van de Starfighter.
Conclusie. Vredeling houdt voet bij
stuk ongeacht de congresuil spraken
van de PvdA. Zijn ae voorbereidingen
en de studies al zover dat het uitein
delijke besluit van de Nederlandse re
gering in dit stadium eigerJ:;k alleen
maar een formaliteit is? Het merk
waardige van de huidige binnenlands-
politieke situatie is nu, dat zowel een
negatief als een
positief antwoord
op deze vraag een
crisis kan veroorza
ken. Gesteld dat in
internationaal ver
band de onderhandelingen inderdaad
al zo ver zijn gevorderd dat Vredeling
aan handen en voeten is gebonden en
zich verplicht voelt tot de F16 te be
sluiten. dan gaat hij daarmee in tegen
de meerderheidsopvatting van zijn
eigen partij. Bij de parlementaire be
handeling van de regeringsbes: tssing
de aankoop van de F16 zal dan
ongetwijfeld blijken dat de verhouding
tussen PvdA-kamerfractïe en de be
windsman niet meer erg hartelijk is.
Op dat moment gaat het er om of Vre
deling nog kan rekenen op het 'mini
mum aan vertrouwen' dat hij uit eigen
kring nodig heeft. Is dat minimum er
niet, moet op het aftreden van deze
minister worden gerekend. Op dat
moment evenwel zal het uiterst moei
lijk zijn een kabinetscrisis te voorko
men: de F 16-zaak gaat namelijk niet
alleen Vredeling aan. maar is een ka
binetsbeslissing.
Het kan anders gaan. in tegenover
gestelde richting. Bijvoorbeeld:
de hele zaak wordt alsnog terugge
draaid en het kabinet komt in feite
tegemoet aan de uitspraak van het
PvdA-congres. In dat geval behoeft er
niet op te worden gerekend dat KVP
en AR het kabinet welwillend zullen
bejegenen, integendeel. Men zal van
die kant en vanzelfsprekend ook
van de kant der oppositie vast
stellen dat door een congresbeslissing
van de PvdA de veiligheid van West-
Europa in gevaar kan worden ge
bracht. Een conflictsituatie binnen de
huidige regeringscoalitie is als gevolg
daarvan niet uitgesloten: ook in dat
geval zou een kabinetscrisis onvermij
delijk zijn. Het komt er alles bijeen
genomen op neer dat vanaf het Am
sterdamse PvdA-congres de positie van
het kabinet-Den Uyl plotseling veel
hachelijker is geworden.
Een kabinetscrisis zal onvermijdelijk
tot vervroegde verkiezingen leiden
en dat houdt weer in dat. bij de stem
busstrijd het accent sterk zal worden
gelegd op defensie en buitenlandse po
litiek. De PvdA heeft vorige week im
mers niet alleen een uitspraak gedaan
over de vervanging van de Starfighter.
maar zij heeft ook voorwaarden ver
bonden aan het Nederlandse lidmaat
schap van de NAVO. He*, is niet aan
te nemen dat een komend verkiezings
congres van deze partij tot een minder
scherpe houding jegens het bondge
nootschap zou besluiten dan vorige
week is gebeurd. Zeker zal dat niet
het geval zijn indien de aanleiding tot
een kabinetscrisis de defensiepolitiek
zou zijn. In dat gevai lijkt het ons
twijfelachtig of de huidige coalitie zou
terugkeren: AR en KVP zullen dan
vermoedelijk niet meer met de PvdA
willen regeren. Maar wat is het alter
natief? Een combinatie met de VVD?
Of een linkse regering inclusief ae
CPN? Het zou afhangen van de ver
kiezingsuitslag.
Kernvraag voor de komende weken
is nu: kabinetscrisis of niet? Men
mag aannemen dat in diverse fractie-
kamers rond het Binnenhof daarover
vele bespiegelingen worden gehouden,
men mag tevens aannemen dat daar
bij allerlei elementen in het geding
komen: niet alleen de NAVO. niet ai-
leen de F16. maar ook bijvoorbeeld
de huidige economische situatie. Is
Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
