Zeeuws Museum heeft tien jaar
nodig om op goed peil te komen
Anton van Prooijen presenteert
'klankvertaling' van toneelstuk
directeur p. k. van daalen wijst aantijging van een
•gebrekkig museaal beleid' resoluut van de hand
Expositie van
Rik Jager in
'Uilenspiegel' Sas
geopend
VERDIEND APPLAUS VOOR HET
AMSTERDAMS PH1LHARM0NISCH,
KEES RAKELS EN P1-HS1EN CHEN
AANTAL BEZOEKERS ZEEUWS
MUSEUM STIJGT ZEER SNEL
Shaffy en List:
perfecte show,
bloedeloze avond
ZATERDAG 5 APRIL 1975
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
JIDIGE FUNCTIE VAN
BELANGRIJK
MIDDELBURG De Zeeuwse Cultu
rele Raad heeft als ingekomen stuk
In behandeling genomen een brief van
de heer Laurens van der Pol te Mis-
ilngen, waarin deze naar aanleiding
van de conceptnota voor het museumbe
Md in Zeeland van die Raad kritiek
uit op wat hij noemt 'het gebrekldg
museale beleid' van het Zeeuws Mu
seum. De Raad heeft de brief ter be
handeling aan een speciale commissie
gegeven. Directeur dr. P. K. van Daa
len van het Zeeuws Museum noemt
de brief van de heer Van der Pol
'weinig niveau', en stelt dat het op een
verantwoord peil brengen van het
Zeeuws Museum een zaak van enkele
dentallen jaren is.
Hoewel de heer Van der Pol in zijn
schrijven ook waardering toont voor
het beleid van de directeur „de door
hem georganiseerde tentoonstellingen
waren van goed gehalte" vindt hij
dat er zich grote tekortkomingen voor
doen, zodra het gezicht van het recrea
tieve element 'voor de regenachtige
uurtjes' wordt afgewend en gericht
wordt op het educatieve element. Kri
tiek uit de heer Van der Pol onder
meer op de afdeling archeologie,
waarvan hij vindt dat bijvoorbeeld de
verklaringen en toelichtingen o.a. bij
ce Nehalennia-votiefstenen te summier!
rijn. Hij constateert dat van de hoe-,
veelheid munten die in het Zeeuws Mu->
seum aanwezig zijn geen enkel exem-|
plaar is tentoongesteld, en noemt dei
munten 'het stiefkind van het mu-l
i seum', evenals de paleontologinche af-
deling, waar hij een slechte verlichting
constateert en 'zelfs een toelichting bij
de overigens verdienstelijk opgestelde
mammoet ontbreekt'.
doenlijke poppen 'horkerige lijzen'
zonder grime of make-up.
Hij vindt voorts dat het gebruikszil-
ver „waarvan een 40-ta.l dankbaar
in bruikleen aanvaarde stukken" op
gebrekkige wijze worden tentoonge
steld, en uit ook kritiek op „het be
langrijkste element van de in het
Zeeuws Museum aanwezige ceramiek",
de van het rijk permanent in bruik
leen ontvangen collectie Bal, waar
over de voorlichting in het jaarver
slag van 1963 te kort zou schieten en
welk 'onvoorstelbaar rijk erfgoed'j
slechts een 'armzalig deeltje' van het'
geheel vormt. In de brief wordt ook]
kritiek geuit op het volgens de heerl
Van der Pol bestaande feit dat de
Zeeuwse kunstenaars bewust een kans
wordt onthouden iets van hun werk te
laten zien 'dankzij' de leegtefilosofie'
van de directeur.
De heer Van der Pol vindt dat er van
het Zeeuws Museum 'geen uitstralen
de werking' uitgaat, en vindt dat daar
in verandering kan komen door in
schakeling van 'enthousiaste deskun
digen'.
Die kunnen worden gerekruteerd uit
groepen als onder meer de Numisma
tische Kring Zeeland, de werkgroep
Paleontologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen, de Vrienden van de Neder
landse Ceramiek, de Archeologische
Werkgroep, afdeling Zeeland, gebruiks-
zilverdeskundigen en beeldende kunste
naars uit deze provincie.
Gekke stelling
'Lijzen'
De lieer Van der Pol vindt dat de
Zeeuwse kostuums zijn gedrapeerd
rond het Ujf van een stelletje onaan-.
SAS VAN GENT Directeur Hans
Schrijen van de Limburgse Culturele
Raad heeft vrijdagavond de nieuwe
expositie in galerie 'Uilenspiegel' te
Sas van Gent ingeluid.
Ditmaal stelt Rik Jager uit Almelo
schilderijen tentoon. De expositie
duurt tot 30 april. 'Uilenspiegel' is
dagelijks geopend van 9 tot 12 en van
13,30 tot 18 uur, op vrijdag tot 21 uur
en bovendien op zondagmiddag van 14
tot 18 uur. Woensdagmiddag is de
galerie gesloten.
Museum-directeur dr. Van Daalen
schudt het hoofd over deze brief: „Ikj
vind het jammer dat het museumbe
leid in een brief van dergelijk niveau
wordt behandeld. Het gaat hier om be
leidszaken. Het zou toch correcter ge
weest zijn, als die brief ook aan mij
was toegezonden, en dat is niet ge
beurd. Er heeft mij nooit directe kri
tiek bereikt. De heer Van der Pol heb
ik enige jaren geleden slechts enkele
malen ontmoet", aldus de heer Van
Daalen. Hij noemt de bewering, als
zou er van het museum geen 'uitstra
lende werking* uitgaan een 'gekke, stel
ling':
„In 1961 telden we 1460 bezoekers peri
jaar. Tot 1971 hebben we met een per-j
soneelsbezetting van vier mensen ge-:
werkt. Het bezoek steeg toen tot j
13.000. Na de verhuizing van het rau-
seum kregen we de beschikking oven
vijf mensen, plus enkele losse krach
ten in het zomerseizoen. Het bezoe
kersaantal is inmiddels gestegen tot
32.000. Begrijpt u nu. waarom of ik
die opmerking over het ontbreken van
'uitstralende werking' een 'gekke stel
ling' vind?"
Bordjes
Dilettanterig
VAN DAALEN
een prioriteit, al was het alleen maar
om daarmee een zekere bescherming'
tegen diefstal te hebben. Vroeger
schonk iemand een waardevolle vaas.
Als schenker en ontvanger dood wa
ren, wist niemand meer. waar dat stuk
vandaan kwam... De hele verzameling
moet gefotografeerd worden, behalve:
de collectie Bal, die al fotografischI
vastligt. Wat de muntenverzameling
betreft zijn we bezig met in kaart
brengen en fotograferen. Prioriteit,
heeft ook de verdere afwerking en in-]
richting van het gebouw. Zoals ik al j
zei: We hebben nog tien jaar nodig.j
En daarbij komen dan nog allerlei ac-j
tiviteilen. onder meer het opvangen,-
van veel bezoekers in de zomermaan-:
den", aldus de directeur.
„Wat wij nodig hebben zijn gekwalifi
ceerde krachten, geen liefhebbers, al
bedoelen die bet goed. Dat is het;
punt! Het is een grotere toer om met.
het aantal beschikbare mensen en de
stormen bezoekers de zaak in de hand
te houden, dan weer uit de hand tej
laten lopen. En dat zou zeker' gebeuren
als we gingen werken
de heeri
Hij vervolgt: .Je kunt natuurlijk een
discussie gaan voeren over het aantal
bordjes, dat bij de Nehalennia-votief-
stenen moet staan, maar daar kun je
lang over praten. Moet er bij iedere
steen een bordje met 'Nehalennia'
op?"
Over de 'lijzige poppen' waarop
Zeeuwse kostuums worden tentoonge
steld. zezt museumdirecteur Van
Daalen: .Ja. voor die starre presen
tatie is nu juist gekozen. Zij vormen
doelbewust een contrast met het na
turalistische plateau van de tentoon
gestelde winkel en de hoerenkamer,
om die nog meer te laten uitkomen.
Ook valt daardoor meer het accent op
de kostuums zelf". Dr. Van Daalen
vervolgt: „Uit de ceramiekcollecrie
Bal is bewust een keuze gedaan. Bin
nenkort kunnen we weer wat schui
ven in de presentatie daarvan, dank
zij een nieuw legaat".
Ook uit het gebruikszilver is doelbe-j
wust een keuze gemaakt: „In overleg;
met de binnenhuisarchitect is destijds:
bewust gekozen voor het principe
'weinig dingen goed uitstallen'. Ik ben
blij dat het museumbestuur destijds
in zee is gegaan met een bekwaam
binnenhuisarchitect als de heer Kho
Liang Ie. Zijn principes zijn typisch
tweede helft 20ste eeuw. De conceptie
van de heer Van der Pol is uit de 19e
eeuw".
Een museum moet zich niet gaan in
stellen op de gemiddelde Nederlander,
vindt dr. Van Daalen.
„Als we dat continu zouden gaan doen.'
dan werk je op het niveau van een1
kind van 13 jaar. Dat noem ik geen;
beleid. Ik realiseer mij wel. dat tijdens;
de zomermaanden duizenden mensen;
naar onze films komen kijken. En te-:
gelijkertijd bezoeken ze onze tapijten- j
zaal, en zien daar dan dingen, die ze,
nog nooit eerder hebben gezien". Dej
museumdirecteur wijst ook nog opj
het museum als tentoonstellingsruim
te: „De huidige functie van het mu
seum is daarbij benaderd".
„Nu is er Joop Dam met 'recente ar-i
cheologie'. In mei komt een omstreden]
figuur als Panamarenko uit Antwer-
pen. Maar in de maanden juni. juli,;
en augustus komen we met dingen
voor een groter publiek, onder meen
met "Middelburg na de beschieting' inj
het kader van het monumentenjaar".
Museum-directeur Van Daalen besluit: j
„Waar het om draait is tijd. (want we;
zijn nog lang niet klaar), en... gekwa-l
lifïceerde krachten!"
ZEEUWS MUSEUM
KOCHT WERKEN
VAN ZEEUWSE
KUNSTENAARS
.MIDDELBURG Hel Zeeuws
Museum heeft in 1974 onder
meer aankopen van werken van
de volgende Zeeuwse kunstenaars
gedaan: Jan van Leeuwen. Peter
de Jong, Andries Minderhout, Le
onard Maas. Jan Haas en Antoine
Mes. De aangekochte werkstuk
ken behoren alle tot de collectie
die, ook in 1974. In de Middel
burgse Vleeshal werd geëxpo
seerd.
Verder werden zeven tekeningen
van Cees Bantzinger aangekocht.
Deze hebben betrekking op de
droogmakingswerken in Walche
ren en werden eerder in het
museum tentoongesteld.
Het Zeeuws Museum kocht
voorts van Jacques van Rossum
een tekening van een Zuidbeve-
landse vrouw.
Aan het museum werden onder
meer geschonken een object van
Axel van de Kraan en een kleur-
houtsnede van Jan Heyse en
voorts een groot aantal voorwer
pen op het gebied van kostuum
en sieraad.
wiens suite uit 'Hary Jiinos' werd uit
gevoerd. Deze Hary Janos is een figuur
uit de Hongaarse sprookjeswereld, een
vlo: verteller, die wel met een korrel-
t'e zou: genomen moet worden. Over
I op:
IERSE KUNSTENAARS
EXPOSEREN IN 'ETC'
BERGEN OP ZOOM
BERGEN OP ZOOM Van vrijdag
11 april tot en met donderdag 24
april is in 'ETC' te Bergen op Zoom1
een expositie ingericht van aquarellen,
tekeningen en pastels door Vivian
Boldan en Willem Minjon.
Momenteel wonen en werken zii sa
men in het Ierse Limerick. Vivian]
Boldan Is daar in 1951 geboren en zij j
studeerde in haar woonplaats aan de
School of Arts. Vanaf 1972 verbleef!
zij enige tijd m Nederland om lessen
aan de Haagse Kunstacademie te vol-,
gen, waarna zij onder meer werkte in|
Australië, de Verenigde Staten, Zuid-i
Amerika en Japan.
Willem Minjon. geboren in 1952 tej
Gilze-Rijen, tekende van jongsaf. Tot.
1970 woonde hij in Bergen op Zoom.'
maar vertrok daarna naar Ierland om
in Limerick aan de School of Arts te
studeren. Gedurende deze periode was:
hij een van de oprichters van de:
"Limerick Artist Group' en ook ce
"Abbey Studio School'. Daar worden
vooral zomercursussen in tekenen,
schilderen en grafiek aangevuld
met andere kunstvormen, zoals mu
ziek en ballet gegeven.
Willem Minjon had eerder exposities;
in Limerick (samen met. Vivian Bol-!
dan) en te York en Dublin.
v&n Zo-lKi KOétfcr. tXRsnx Kra Btóel».
Gisteravond concerteerde in de Sint'
Jacobskcrk te Vlissingen het Am-1
sterdam* Phüharmonlsch Orkest onder,
directie van Kees Bakels. Aan dit con
cert werkte solistisch mede de pianiste
Pi-Hslen Chen uit Taiwan.
Mijn eerste kennismaking met Kees
Bakels, die de door ziekte afwezige
vaste dirigent Anton Kersjes verving,
dateert uit het Concertgebouw in Am
sterdam. waar hij enige jaren geleden
in een met bravoure en charme gediri-
geerd concert zijn examen orkestdirec- j
tie aflegde
Dit concert, van een in Zeeland te spo
radlsch gegeven soort, werd begonnenI
met de ouverture "Fits' van Stamslaw!
Moniuszko. Deze Poolse componist uitj
de vorige eeuw was behalve organist
dirigent van de opera te Warschau. Hij
wordt beschouwd als de belangrijkste
operacomponist uit de vorige eeuw.
Het stuk was meer een 'inspeelstuk'.
maar toch een compositie waar het
orkest de handen meer dan vol aan
had. De violisten vooral, want die wa-
ren constant in een soort 'perpetuum I
mobile' bezig in een vaak presto-achl
tig tempo.
Zo gezegd een gezellig openingsstuk,
zonder dat men er nu verder lang over
wakker behoeft te liggen. Kees Bake.-- i
leidde het geheel op een rustige, doch
waakzame wijze En waakzaamheid]
was hier wel geboden, want de ogen]
schijnlijk gemakkelijk in het gehoor
liggende klanken bleken niet altijd;
dito te vertolken.
Van Chopins twee planoconcerten
speelde ae pianiste Pl-Hsien Chen
gisteravond het. eerste, in e-klein. De
nog jonge pianiste, bescheiden en haast
verlegen opkomend, bleek alras van
ander kaliber toen zij haar eerste ak
koorden uit de vleugel toverde. Weg
was alle schroom en op een waa- f
zeer muzikale wijze vlocht zij zich door
deze drie celen van Chopins pianocor.-l
eert heen. In het eerste deel (Allegro'
maestoso) komt -- een lange in
leiding ^as laat 'aan bod', maar in,
die periode laat zij het pub!"-'- dan ook
genieten van echt Chopinspel. virtuoos
en duidelijk in de moeilijke passages.]
Een paar kleine 'versprekingen' moch
ten geen afbreuk doen aan dit optreden
van een jeugdig talent.
Ook in de 'Romance' muntte zij uit in I
een spel dat eenvoud op een zodanige]
wijze bracht, dat datzelfde woordje]
eenvoud een goucen betekenis kreeg.
Het slotgedeelte bevatte een "Rondo']
dat met spint werd gespeeld: onnodig
re zeggen dat Pi-Hsien Chen uitbundig
werd beloond met applaus (en bloe
ment. De kleine pianiste was kennelijk'
niet op de hoogte met de Beethoven-
stoel waar zij op zat en waar zij bij
het verzetten er van haar vingers klem
de. Gelukkig bleek alles nog goed af
te lopen.
Het gedeelte na de pauze was gere
serveerd voor Zoltan Kodaly,
„Wanneer iemand een verhaal vertelt
of een verklaring aflest en één der toe
hoorders moet daarop niezen, betekent
dit volgens het Hongaars'- bijgeloof
dat het verhaal op waarheid berust."
Deze Suite begint met zo'n genies sis
gevolg van een reactie- op Hary's be
wering, dat hij Napoleon eens heeft
bedwongenHet Amsterdams Philhar-
monlsch Orkest (op praktisch volie
sterkte) bracht deze Suite op een speel
se wijze. Men had zich goed ingeleefd
in de steeds wisselende tempi en dito
ritmepatronen. De vele ritenuto's wer
den door de zich uitstekend in de par
tituur verdiept hebbende dirigent K«-»:s
Bakels met doorzichtigheid aangegeven
en het orkest richtte zich uitstekend
op de intenties van hun dirigent.
In het tweede gedeelte van deze Suite
'Klokgelui tc Wenen' genaamd, heet
het volgens de bescnrljving dat Hary
Janos naar het klokkenspel in het Ko
ninklijk paleis te Wenen luistert en
kijkt naar de zich steeds draaiende
kleine soldaatjes bij het uurwerk. Ko
daly heeft deze programmatische mu
ziek uitstekend uitgewerkt en ondanks
dat het programma geen uitvoerige
verklaring van deze onderdelen beva'-
te kon men zich toch van de moesm
delen een voorstelling vormen. De
'Strijd en nederlaag van Napoleon
waar het gaat om de vrouw van Na
poleon. was een hevig gevecht, naast
schermutselingen tussen 'koper en
slagwerk'. Hei 'Intermezzo' is een le
vendige kleurrijke Hongaarse dans. <he
niets mei al deze voorafgaande hande
lingen heeft te maken. Ondertussen
was het wel een prachtig stuk muziek,
waarbij Kodaly op muzikaal schilder
achtige wijze het. Hongaanse leven pen
seelde. Hel sluitstuk van deze Suite
bestond uit de 'Intocht van de keizer
en zijn hofstoet'. Het werd een mar
kante. enigszins ironisch gespoelde
mars. die uitmondt In een uitbundig
festiin.
Kees Bakels en de zijnen mochten oen
warm slotapplaus van de talrijke be
zoekers in ontvangst nemen en dat
was voor deze jonge en kundige diri
gent een juiste beloning.
A.L.
De heer Van Daalen noemt de, opvat
tingen, die verder uit de brief van de
heer Van der Pol spreken „van een
19e-eeuwse teneur, dilettanterig, en be
staande uit halveof hele onwaarhe
den".
„Toen men vóór 1961 via de Museum-;
stichting met vrijwilligers werkte, is'
de zaak juist uit de hand gelopen. In
eerste instantie hebben we tien Jaar
nodig gehad om orde op zaken te stel
len. We zijn nog steeds bezig, en we
zullen zeker nog tien jaar nodig heb
ben om alles zodanig te inventariseren,
dat degenen, die na ons komen er mee
kunnen werken. Dat inventariseren is
ffaisDesimg in Abdij en inrichting 'gangmakers'
Afwerking van de
inrichtingen krijgt
nu alle voorrang
MIDDELBURG Dr. P. K. van 1
len, directeur van het Zeeuws Museum
ie Middelburg, toont zich in zijn zo
juist verschenen jaarverslag over 1974
uitermate verheugd over de steeds
groeiende belangstelling voor het mu
seum,
..Ongetwijfeld was het slechte weer
één der redenen voor de soms enorm
drukke toeloop. Toch was het niet
alleen het weer'. De filmvoorstelling
over Walcheren onder water, dertig
jaar geleden, bleek een grote attractie
te zijn. Soms waren er drie middag
voorstellingen nodig teneinde alle be
langstellenden tevreden te stellen.
De tienduizendste bezoeker kwam bin
nen op 5 juli. de twintigduizendste op
1 augustus en de dertigduizendste op
24 oktober, terwijl het jaar afsloot
met 31930 bezoekers, alweer een record
in de geschiedenis van het museum.
In de twee en een half jaar sinds de
opening van het museum in de nieuwe
behuizing bedroeg op 31 december het
totale bezoekercijfer 79.303. Het totale
bezoekcijfer vanaf het jaar van de op
richting van de Zeeuwse Museumstich
ting (1961) tot 1 augustus 1971 toen
het museum in de Wagenaars (raat.
sloot in verhand met de ophanden
zijnde verhuizing bedroeg 74.881. Het
is opvallend en verheugend tevens, dat
in 21/ï jaar er bijna 4500 bezoekers
méér kwamen dan gedurende lO'/j jaar
in de Wagenaarstraat.
Niet alleen de huisvesting aan het Ab-
(iijplein, maar ook de inrichting, zo
blijkt uit de reacties, zijn de oorzaak
van deze toeloop. Nog altijd blijft het
een probleem het museum optimaal te
laten functioneren. Het kost ons nu,
na 10 jaar al moeite in herinnering te
roepen met welke andere ideeën we
destijds de functie van het museum
hebben' 'ingevuld'. De opmerking van
de filosoof Bertrand Russell 'Een der
feilen van de moderne opvoeding is.
dat zij al te zeer een opleiding is tot
het verwerven van kennis en bekwaam
heden en te weinig tot verruiming van
de geest' blijft actueel. Nog steeds
staat de overdracht van kennis te veel!
de ontwikkeling van het gevoelsleven
in de weg. Het zal een lange weg zijn
dit, verwachtingspatroon bij 'het pu
bliek', dat te veel gefixeerd is op kij
ken en te weinig op 'ondergaan' te
doorbreken", aldus directeur Van Daa
len.
Tentoonstellingen
De expositie van de tekeningen van
architect J. J. P. Oud eindigde op 8
februari: de tekeningenexpositie van
C. A. B. Bantzinger over het. droog
maken van Walcheren in 1943 werd
gehouden van 1 juni tot. 31 augustus.
Alain Teister's Zevenluik met bed en
bezoekers was te zien van 7 november
tot 7 december, terwijl de inzendingen
voor de keurcollect-ie 'Grafiek in Zee
land' getoond werden van 16 december
tot 3 januari 1975; tegelijkertijd werd
jok een pas verworven verzameling
menukaarten uitgestald uit de periode
1853 tot 1920. In februari was er gedu
rende twee weken keramiek te zien
(uit de hemdenreeks) van Jan van
Leeuwen. Twee experimenten hadden
de bedoeling bewustmakende proces
sen op gang te brengen: in de maand
april werden de mensen uitgenodigd
antwoord te geven op de vraag: "Waar
in voel ik mij kunstenaar?'. Een klein
aantal inzendingen kwam hierop bin
nen variërend van aquarellen en uit
voerige brieven tot en met geteerd
hout en touw; deze zijn in de stoute
ruimte geëxposeerd. Gedurende de
maand oktober liet Paul Bonger zijn
foto's zien van "lege museumzalen' in
de overigens lege stoute ruimte. Deze
opzettelijk onduidelijke presentatie
was aanleiding tot discussie o.a. met
leerlingen van de Streekschool Zeeland
(school voor beroepsbegeleidend on
derwijs) over het thema 'leegte'.
„Als poging tot een educatieve tentoon
stelling werd een aantal mansportret
ten getoond om de ontwikkeling van de
haardracht van 1500 tot heden te de
monstreren in samenhang met het or
nament uit dezelfde tijd. Ook werd in
het verslagjaar een begin gemaakt met
het organiseren van de tentoonstelling
van werk van de Belgische kunstenaar
Panamarenko", aldus dr. Van Daalen.
De tentoonstelling van Panamarenko
zal zoals bekend dit jaar mei
worden gehouden.
De heer Van Daalen benadrukt in zijn
verslag verder het belang van een snel
le afwerking van de inrichting van de
museumgebouwen aan het Abdijplein.
„Het behoeft geen betoog dat deze in
richting prioriteit krijgt boven alle an
dere, niet hoogst noodzakelijke uitga
ven."
Dr. Van Daalen meldt verder in zijn
"erslag het overlijden van de binnen
huis-architect Kho Liang Ie, die met,
zijn inrichting van het complex in be
langrijke mate aan de belangstelling
voor en presentatie van het museum'
heeft bijgedragen.
PREMIÈRE EXPERIMENTEEL MUZIEKSTUK ZONDAG IN ZUIDLANDTBEATER TERNEUZEN
UITVOERING VAN
(N)UMBER (N)INE
IN COMBINATIE MET
'GROTE VERVELING'
TERNEUZEN Donker vibre
rende en golvende geluiden, afge
wisseld met plotselinge hoge
toonreeksen, vullen het lege leslo
kaal van de Temeuzense muziek
school. In het aangrenzende ver
trek, het elektronische geluidsla
boratorium. zit directeur Antoo
van Prooijen achter een indruk
wekkend instrumentarium en
beluistert vandaar dit achter
grondfragment, zonder begin en
zonder eind, uit zijn nieuwste
experimentele compositie
'(N)umber (N)ine'. Zijn gehoor
registreert een Vuiltje' op de met
elektronische muziek geprepa
reerde hand. „Hoor, er zit een tik
in van het schakelen. Die moet ik
er nog wel even uithalen."
Morgen zondag 6 april
moet de band vlekkeloos kunnen
weergeven, want dan gaat in het
Zuidlandtheater van Terneuzen
de uitvoering van dit actuele mu
ziekstuk in première. Om half
negen 's avonds begint het pro
gramma. dat eerst het toneelstuk
"De Grote Verveling' van de Ter-
neuzense atheneumleerlingen Jos
de Mul en Paul van de Velde
brengt en vervolgens de experi
mentele compositie van Anton
van Prooijen, geïnspireerd op het
voorafgaande.
Componist Anton van Prooijen
heeft in nauwelijkn twee maan
den '(N)umber (N)ine' uitge
dacht en getoonzet. „Eigenlijk
was de tijd van voorbereiding
veel te kort. Maar het verzoek
van Jos en Paul om een composi
tie op hun toneelstuk te maken
sprak me aan. Ik heb mijn stuk
getalmat,ig gecomponeerd, met
behulp van zo'n klein en hand
zaam computer-rekenmachientje."
Drie elementen
Het muziekstuk is gebaseerd op
drie elementen: inhoudelijkheid,
klank en citaten. „De compositie
geldt zo'n beetje als muzikaal
alternatief voor "De Grote Verve
ling', zegt Anton van Prooijen.
Het zou ook een vertaling in
klank van het toneelstuk ge
noemd kunnen worden. In elk
geval sluit de compositie aan,
omdat ze op De Grote Verveling5
is geïnspireerd. „De produkties
vormen een twee-eenheid maaT
de muziek kan even goed los van
het toneel worden uitgevoerd.
I-Iet is uiteindelijk mijn persoon
lijke, muzikale interpretatie van
de gegevens," legt Anton van
Prooijen uit.
De titel '(N)umber (N)ine' heeft
hij min of meer bewust gekozen,
omdat het iets van de inhoude
lijkheid zegt.
..Het gaat over nummers en dat
vond ik een interessant gegeven.
In mijn hoofd speelde alsmaar
de gedachte dat '(N)umber (N)i-
ne' de alliteratie NN heeft. NN
betekent anoniem, onbekend, on
persoonlijk. Ik dacht, aan de
nummers die we zijn in verband
met de maatschappij, in compu
ters. Nummers roepen een vrij
blijvende en onpersoonlijke sfeer
op. Er gaat een naar genre van
beperking vanuit, die een onvrede
bij de mensen t-weegbrengt. Die
zelfde onvrede heb ik ook in het
stuk van Jos en Paul beluisterd."
Citaten
Citaten uit het rode hoekje
Mao en van Che Guevara v
het tweede basiselement in Van
Prooijen's compositie. Van Mao
is een passage over kunst en
politiek genomen. Van Che Gue
vara worden een citaat over in
tellectuelen en kunstenaars en
het lied van de nieuwe mens'
gebruikt. „De citaten zijn natuur-
lijk uit hun verband gerukt maar
daardoor passen ze juist," zegt.
Anton van Prooijen bij voorbaat.
Op de band is een uitspraak van
Michel Angelo vastgelegd, die
eerst gecoupeerd en later in zijn
totaliteit wordt geciteerd: „Ik
huiver bij de gedachte aan de
idioten die mijn manier zullen
navolgen," luidt Angelo's gezegde.
,Dat slaat in dit geval in de
eerste plaats op mijn eigen
werk." merkt Anton van Prooijen
op. waarmee hij maar wil aange
ven dat zijn compositie een expe
riment van de eerste orde is.
Meditatie
Halverwege de muziekuitvoering
is er een minuut absolute stilte
in de compositie ingelast. .Deze
rust heeft twee functies, een me
ditatieve en een muzikale. Die
minuut geeft het publiek tijd
voor een meditatie, waarin het
op zich in kan laten werken wat
er tot dan toe gebeurd is. Daar
naast kan het zich bezinnen over
datgene wat nog gaat volgen."
Voor de aanvang van de uitvoe
ring krijgt iedereen een stuk pa
pier, waarop de 'partij voor het
publiek' staat aangegeven. Op dat
papier is ook een gekaderde,
blanco ruimte gelaten, waarboven
Rohrschach-achtige tekens zijn
gedrukt. „Op dat wit mag men
schriftspelletjen tekenen. Dat is
tegen de eventuele, grote verve
ling tijdens de hele uitvoering,
Die tekens erboven moeten als
het ware signalen geven, die het
associatief denken stimuleren."
verduidelijkt Anton van Prooijen.
Van Prooijen verklaart waarom
zijn compositie tot 'actuele mu
ziek' behoort en wat het typische
kenmerk ervan is. ,Je hebt klas
siek, jazz en pop. Na Schönberg
en Debussy heb je de stroming
van de moderne muziek gekregen
en die wordt ook wel actuele
muziek genoemd. Muziek van
vandaag de dag dus. Het zijn
composities waarin de kenmer
ken van het toeval een grote rol
spelen. Er bestaat binnen het
compositorische kader ruimte tot
improvisatie. Natuurlijk geeft ae
partituur we! voorschriften. Bij
voorbeeld welke slaginwtrumen-
ten er gebruikt moeten worden.
Eigenlijk kun je het best spreken
van een geleide improvisatie,
waarin de toevalsfactor, het alea-
torische element zoals men in de
muziek zegt, de weergave, de
sfeer en de uitvoering van een
stuk bepalen."
In Van Prooijen's compositie
hebben de uitvoerenden een rui
me marge tot interpretatie van
de 'genummerde' muziektaken s
gekregen. „Maar ze moeten na
tuurlijk wel de melodische lijn
volgen. De hele compositie is gro
tendeels zó opgebouwd dat er
naast voldoende duidelijk om
schreven delen niet mag worden
afgeweken van de aangegeven
toonzetting. Het geheel moet een
doorzichtig klankstuk blijven, an
ders wordt het een ongenietbare
kakafonie," aldus Anton van
Prooijen.
Uitvoerenden
De uitvoerenden rijn Sybille Jans
zen (zangstem: geen belcanto
naar een natuurstem). Sierk
Janszen (slagwerk), Henk Koke
(spreekstem: "live" en op band),
Clement van den Bulck (electro
nical en Anton van Prooijen (pia
no). In het muziekstuk wordt
ook volgens partituur gebruik ge
maakt van de geprepareerde ge
luidsband. „Die kan telkens op
een willekeurige plek gestart
worden maar moet wel volgens
partituur gestopt worden, Met de
hand kan ae band voor een aan
gepaste klankverhouding in de
niet voorziene improvisatie wor
den bijgestuurd. Met filters kun
nen hoge en lage tonen worden
geregeld", lich Anton van Prooij
en toe. Hij verwacht een grote
toeloop, vooral van jongeren,
naar deze experimentele proauk-
tie van J'uit.
ZUIDLANDTHEATER. TERNEUZEN
'Shaffy -L Uv: rre- Burnses Shaffy «o
Lresbetó I-te. Enff «ei taiay rsn k» Star
ches. Dimitr! Frenkef Frenfc. Mi-rW:»
besre;e:óir«: de Shdffy's. otsjtimi* tót
Karei Pr.ns forse-: en vleugel). Dlcifc Vluier
(slagweric iJtoy Hermirnrer fgKuar) »n
Als Lewalat» 'gitaar' Liedjes van o.a.
Hans van Hwtinrt. Cees Nooreboom. .tan:
ses Shaffy. Rob Cïir.spijn. Jeccues Brei
er Ernst ren Alrena
Ik geloof dat artiesten met niets zo
voorzichtig moeten omspringen ais met
succes. Wie op de schouders van een
Juichend publiek de Olympus wordt
opgedragen beseft, daar aangekomen,
vaak net iets te laat dat hij. artistiek
gezien, het graf is in geprezen. Hij kan
geen kant meer op en moet. als hij
tenminste waarde hecht aan het com
fort van volle zalen en een stevig be
legde boterham, tot het einde van zijn
j dagen (dat komt altijd sneller dan
iedereen hoopt) doen wat de klant van
hem eist. Ik ben een beetje bang, dat
het met Ramses Shaffy en Liesbeth
List toch werkelijk geen' geringe
talenten nu voorgoed die richting
is opgegaan.
In het Temeuzense Zuidlandtheater
bouwden ze vrijdagavond aan hun ei
gen mausoleum en ik kreeg, jammer
genoeg, niet de indruk dat ze daar erg
over inzaten.
Laat lk vooropstellen dat hun show.
'Shaffy List', waarmee ze tien jaar
samenwerking vieren, niet helemaal
niks is. Hij zit technisch gezien, per
fect. in elkaar: Ramses Shaff7 en Lies
beth List weten wat ze met hun stem
kunnen en moeten doen. ze slagen er
in om een podium te bespelen en ze
slepen in hun kielzog traditiegetrouw
een voortreffelijk stel medewerkers
mee.
Hun muzikale bagage is van erkende
zwaargewichten als Brei. Nooteboom.
Shaffy. Van Ahena en Van Hemer*.
Dimitri Frenkel Frank (die ook regis
seerde! zorgde voor 6 grappige sket
ches. De hele avond door staat er een
uitstekend viermans-ensemble te mu
siceren en de jongens van het licht
sloven zich uit in de meest feeërieke
tinten.
En t-och ontkom ik niet aan de indruk,
dat er op zo'n avond op een verfijnde
manier artistiek bedrog wordt ge
pleegd. Het wil er 'oij mij niet. in. dat
tien jaar Shaffy en List uiteindelijk
niet meer oplevert dan een handvol
ouwe wijsjes ('Amsterdam', "Kinderen
een kwartje'. 'Zing. bid, lach er. be
wonder'. "Wij zullen doorgaan' en de
onvermijdelijke "Pastorale') van popu
laire platen. Perfect gebracht welis
waar. maar ook bloedeloos en voor
spelbaar. omdat ze op zo'n griezelig
commerciële manier passen In wat de
fans al jaren geleden van Liesbeth en
Ramses hebben gemaakt.
En zo kreeg deze avond voor mij iets
van een benefietwedstrijd voor twee
verstikte talenten toegejuicht en
gelauwerd die in 1975 uitkwamen
bij waar ze tien jaar eerder begonnen
B.L.
REGIONALE OMROEP IN
SECTIE CULTURELE RAAD
MIDDELBURG De sectie informa
tie van de Zeeuwse Culturele Raad zal
in een vergadering van woensdagmid
dag 9 april aanstaande zich buigen
over de vraag of de sectie zich dient
te beraden over de visie die minister
Van Doom in rijn medianota heeft
neergelegd over ce regionale omroe
pen.
De sectie zal zich mede beraden of er
initiatieven genomen dienen te wor
den of da: er reactie zal moeten
volgen 'in aansluiting op of tegenge
steld met de nota van de Zeeuwse
Culturele Raad indertijd'.
