(MBÉMÜSII?
PROVINCIALE ZEEUWSE COURA'IT
VAN DER STOEL: GEEN
ALTERNATIEF VOOR NAVO
Beluchting kanaal zal voor 30 pet
tegemoet komen aan eis traktaat
Felle
kritiek op
Gruijters
Geen erkenning VVR in Zuid-Vietnam
Spaanse premier zet
hervormingen door
FRANSE VLIEGTUIGEN KOPENANDERS ONTSLAG
Co es vreest
Pagina 2
218e jaargang no. 49
Donderdag 27 februari 1975
B<*4evwdOeRurt*r OBuafcarwtnMta V»i i> JU
Politici en bonden:
fan cmze 'parlementaire
DEN HAAG Een groot deel
van de tweede kamer is zo te
leurgesteld over het bouwbeleid
van minister Gruijters, dat zij
hem graag ziet vertrekken. Be
halve de WD-er De Beer hebben
ook CDA-politici zware kritiek
op de heer Gruijters. De heer
Kruisinga van de CHU stelt van
morgen in de tweede kamer mon
delinge vragen aan minister-pre
sident Den Uyl. De CHU-leider
wil weten waarom de oud-journa
list Gruijters (d'66) blijft weige
ren om zijn beleid voor pers en
televisie toe te lichten.
Volgens de VVD-er De Beer moet mi
nister Gruijters onmiddellijk naar huis
gestuurd worden. „Het bouwbeleid is
bij hem niet in veilige handen, wa
hij weigert een visie op dit terrein
ontwikkelen". De kritiek op het fa
lend bouwbeleid mag volgens hem
echter niet alleen op het hoofd van
Gruijters terechtkomen. ,HÜ is niet
alleen schuldig. Het hele kabinetsbe
leid heeft tot deze erbarmelijke situa
tie geleid. Vooral minister-president
Den Uyl heeft het klimaat verstierf'.
De Beer zou over het beleid van Gruij
ters een debat in de kamer willen hou
den.
Volgens de bouwnota 1975, die de be-
dinsdag naar de tweede ka-
irde, werden vorig jaar 111.000
n gebouwd, terwijl eerder
rekend was op 130.000 tot 135.000 wo
ningen. Ook de komende jaren zal de
bouw in net slop blijven. Meer
102.000 tot 115.000 woningen per jaar
zullen er niet gebouwd worden. En dat
ls weer veel minder dan de eerder
e verwachtingen.
faillissement
Dra. .tóe Buur. econoom van de bouw
bond NW, heeft woensdagavond in de
tv-rubriek Den Haag Vandaag gezegd
dat Gruijters moet aftreden. De bouw
bonden hebben de minister vorig jaar
meermalen voorgerekend dat zijn be
leid op weg was naar een faillissement.
„Gruijteis heeft ons toen weggelachen.
Maar nu moet hij zelf voor de dag ko
men met de trieste cijfers die wij hem
toen voorspelden, aldus de heer Buur.
Hij stelt de minister van volkshuis
vesting en ruimtelijke ordening overi
gens niet aansprakelijk voor het in
zakken van de bouwmarkt. Volgens
dra. Buur heeft de minister echter
twee fundamentele fouten gemaakt:
hij heeft er bewust naar gestreefd
ln kleine kernen niet meer te bouwen
uit een oogpunt van ruimtelijke or
dening zeer toe te juichen zonder
daar echter andere bouwplannen te
genover te zetten;
hij heeft de plannen tot standsver
nieuwing stelselmatig veel te optimis
tisch voorgesteld.
De bouwbond van het NW heeft geen
enkel vertrouwen meer in de bewinds
man.
De heer Schouten van de ARP en me
vrouw Groensmit - van der Kallen van
de KVP gaan in hun kritiek een heel
eind niet de vakbeweging mee. De
ARP-er stelt voor om Gruijters' bouw
beleid voortaan over te laten aan diens
alom geprezen staatssecretaris Schae-
Ier, die zich momenteel vooral met de
stadsvernieuwing bezighoudt. Mevr.
Groensmit-van der Kallen wijst er op
dat het noodplan voor de houw dat
de KVP enkele maanden geleden lan
terde en dat toen door de minister
werd weggewuifd, op dat moment nog
wn oplossing had kunnen bieden.
Ook uit de linkse partijen komt kri-
«bk, zij het in veel gematigder vorm.
Kombrink van de PvdA wijst erop dat
net bouwbeleid een kabinetszaak is,
«wat het niet aangaat om de heer
onujters hiervoor alleen verantwoor-
n Vm steUen- Gruijters' partijge-
oot NypeLs meenent dat de minister
™onnatie die hij regelmatig kreeg
met heeft gebruikt om zijn beleid tij-
dg bij te stellen.
Het Algemeen Verbond Bouwbedrijf,
overkoepelend orgaan van de werk
geversorganisaties in de bouw, acht
net bouwprogramma 1975 van minister
mijters een toonbeeld van gemis aan
nsie en een daarop gebaseerd beleid.
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,5,7 en 9;
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11;
Sport op pagina 13;
Radio en televisie op pagina
Financieel nieuws op pagina
MINISTER VAN DER STOEL
DEN HAAG Minister Van der Stoel (buitenlandse zaken)
vindt, dat de NAVO meer verdient dan het 'voordeel van de
twijfel'. De aldus verwoorde kritiek van de Partij van de Arbeid
op het bondgenootschap tijdens het debat over zijn begroting in
de tweede kamer, wees hij af. „De NAVO is een middel tot veilig
heid en ontspanning, en Nederland speelt daarin een actieve en
kritische rol", aldus Van der Stoel.
In antwoord op de kritiek van
PvclA-internationaal secretaris Relus
Ter Beek als zouden de politieke
doelstellingen van de regering niet
voldoende herkenbaar zijn in zijn be
leid, zei Van der Stoel dat ambitieuze
en geëngageerde doeleinden ook moe
ten worden nagestreefd in soms tradi
tionele kaders en organisaties. De re
gering steekt haar mening niet onder
stoelen of banken, aldus Van der
Stoel, die hieraan toevoegde dat „geen
land ter wereld actiever is dan Neder
land op het gebied van de mensen
rechten".
MET DE STEUN VAN FRANCO
MADRID (UPI) De Spaanse
premier Carlos .Arias Navarro
heeft de Spanjaarden verzekerd
dat hij zijn program van politieke
hervormingen zal doorzetten, on
danks het feit dat rechtse vijan
den optreden als 'inquisiteurs'.
Hij voelt zich daarbij gesteund
door „het vertrouwen van het
staatshoofd", de 82-jarige gene
ralissimo Francisco Franco.
Arias legde deze verklaring af in een I
interview voor de Spaanse televisie, j
het eerste van een premier onder het
regime van Franco. Hij beantwoordde
daarmee vragen van acht hoofdredac
teuren van Spaanse kranten. „Ik heb",
zo zei hij, „de angel gevoeld, de ge
krenkte gedachten van minderheids-
sectoren die menen dat zij de in
quisiteurs zijn van de orthodoxie (van
het regime), en die mij van ontspo
ring hebben beschuldigd. Wel", zo voeg
de de 66-jarige premier eraan toe," ik
eerbiedig hun argumenten en hun kri
tiek. Maar wat mij aanmoedigt is de
zekerheid dat de beschuldigingen
slechts v/orden geuit door geradicali
seerde minderheden".
Volgens regeringskringen in Madrid
heeft Franco zelf kennelijk een einde
gemaakt aan regeringscrisis in Span
je door zijn ministers te vertellen dat
hij wenst dat ze aanblijven, met één
uitzondering. De crisis was ontstaan
door meningsverschillen binnen het ka
binet over een wetsontwerp dat onder
bepaalde omstandigheden stakingen
wil toestaan, en door de wens van
premier Arias een deel van zijn kabi
net te vervangen. Spaanse kranten had
den gemeld dat Arias van plan was
minstens acht van de negentien mi
nisters te vervangen. Maar volgens re
geringskringen heeft Franco tijdens
een kabinetsbijeenkomst verklaard
dat dit naar zijn mening niet het ge-
schikste tijdstip was voor een wijzi
ging van het ministersteam, met uit
zondering van minister van arbeid De
la Fuente, die maandag zijn ontslag
indiende.
Minister Van der Stoel wees de
door de PvdA. PPR, CPN en PSP
gestelde eis tot erkenning van de
voorlopige revolutionaire regering van
Zuid-Vietnam (VRR) af. Erkenning
zou betekenen dat men zich neerlegt
bij een feitelijke tweedeling van Zuid-
Vietnam. aldus Van der Stoei, zodat
de vredesakkoorden van Parijs een
vodje papier worden.
Over de suggestie van Ter Beek
meer samen te werken met gelijkge
zinde landen, zei de bewindsman, dat
dit al veelvuldig en met vrucht ge
beurt. In de samen1werking met de
acht overige EEG-landen geeft Neder
land zijn posities niet prijs teneinde
een compromis in Europees verband;
te bereiken, aldus de bewindsman, die
onder andere verwees naar de opstel
ling van Nederland in de Verenigde;
Naties, die door ontwikkelingslanden
wordt gewaardeerd.
Geen confrontatie
Voor de NAVO is geen bruikbaar en
aanvaardbaar alternatief, stelde Van|
der Stoel, die er op wees dat de
NAVO op enigerlei wijze betrokken is
bij de ontspanning dienende conferen
ties als die over de Europese veilig
heid en die over de wederzijdse en
evenwichtige troepenvermindering
met het Warschaupact in Wenen
Tegen erkenning van de VRR voerde
Van der Stoel het argument aan dat de
VRR slechts 1,2 miljoen inwoners van
de 20 miljoen inwoners van Zuid-
Vietnam onder haar daadwerkelijk ge
zag heeft en er 1,1 miljoen onder
haar invloed heeft. De feitelijke situa
tie is dus dat de regering in Saigon
(die wel door Nederland wordt er
kend) het gezag uitoefent over
het grootste deel van ae Zuid-
vietnamese bevolking, aldus de be
windsman, die zei daarom niet te
voelen voor verbreking van de rela
ties met Saigon. Beide moties van de
CPN, waarin zowel het een als het
ander wordt gevraagd ontraadde hij.
Integrale uitvoering van de Parijse
(Zie slot pagina 3 kolom 1
RADIOACTIEVE
STOF
ONTVREEMD
UTRECHT Op het station in Amers
foort zijn woensdagavond om half ne
gen vijf ampullen ontvreemd met licbt-
radloactieve stof.
De Amersfoortse politie en de spoor
wegrecherche waarschijwen dat bij in
wendig gebruik deze stof blijvende
schade kan aanrichten aan het lichaam, j
De ampullen zijn weggenomen uit een
pakje op een transsportkar op het per-i
ron. Het materiaal was bestemd voor
het Sint-Liduinaziekenhuis in Apel
doorn. Met geigertellers is onderzocht
of er misschien vloeistof is gemorst.
SPORT-GASTEIS Een van dr
meest aantrekkelijke wintersport
gebieden is Sport-Gasiein. gele
gen bij Badgastein en Hor gas tan
in de Oostenrijkse provincie Salz
burg. Veel sneeuw en vooral veel
zon. waardoor zonnebaden min
stens zo aantrekkelijk is
skiën.
NOORWEGEN GAAT DOOR
MET ZEEHONDENJACHT
OSLO (UPI) Noorwegen blijft'
voortgaan met de zcehondenjacht in
de omgeving van Newfoundland on
danks protestcampagnes in Canada en
de Verenigde Staten. Dit heeft het
ministerie van buitenlandse zaken in i
Oslo bekendgemaakt.
DIRECTIE VAN 'AIR FRANCE' KAN KIEZEN:
(Van onze corespondent)
PARIJS De Franse minister
van financiën Fourcade heeft de
nationale luchtvaartonderneming
Air France doen weten, dat ze in
de toekomst voor de complete
ring van de luchtvloot geen Ame
rikaanse of andere buitenlandse
vliegtuigen meer zal mogen aan
kopenWanneer de directeuren
van Air France zich niet aan dat
verbod houden, zullen ze. zo
heeft de minister al gedreigd,
worden ontslagen.
Air France zal binnenkort 34
Caravelles en IS verouderde
Boeings van het 707-iype moeten
vervangen. Voor de Boeing is
buiten Amerikadat 92 procent
van de wereldmarkt beheerst, in
Frankrijk of Europa geen ge
lijkwaardig toestel te vinden. De
plaatsen van de Caravelles zou
den echter eventueel door de
Mer cure kunnen worden ingeno
men. die onder leiding van Das
sault door een Europees consorti
um wordt gefabriceerd. Maar de
Mercure is tot dusver, commer
cieel gesproken, een gigantische
flop geweest en alleen de Franse
binnenlandse luchtlijnen hebben
tien van deze toestellen in
dienst.
Net als alle andere nationale
luchtvaartondernemingen heeft
de laatste jaren ook Air France
met ontzettende verliezen te kam
pen. Vorig jaar bedroeg dat ver
lies al 575 miljoen franc, wat
uiteraard door de regering (de
belastingbetalers) zal moeten
worden opgevangen. Anderzijds
zijn door de mislukking van het
Concordeproject en de moeilijk
heden met de Mirage ook de
vooruitzichten voor de Franse
vliegtuigindustrie steeds ongunsti
ger geworden. Het is dus niet
onbegrijpelijk dat de regering nu
massale werkloosheid in de vlieg
tuigindustrie probeert te beteuge
len door Air France te verplich
ten alleen nog maar Franse toe
stellen te kopen.
De directie van Air France
heeft woensdag in een communi
qué enig begrip voor het verlan
gen van de regering uitgesproken,
maar toch ook gewezen op de
internationale concurrentie, waar
mee bij de keuze van nieuwe
toestellen uiteraard ernstig reke
ning moest worden gehouden.
Niettemin zal de directie van Air
France toch wel eieren in de
vorm van Franse vliegtuigen
voor haar ontbrekende geld moe
ten kiezen.
ARIAS NAVARRO
APPARATUUR BELUCHTING KANAAL GENT-TERNEUZENEIND 1975 KLAAR
H&ntlijn
OMSTREEKS 1980
MOET SANERINGS
PROGRAMMA
ZIJN VOLTOOID
(Van een onzer redacteuren)
BRUSSEL Eind maart, begin
april denkt het Belgische minis
terie van Volksgezondheid het
aanbrengen van vier beluchtings
mechanismen in het kanaal
Gent-Terneuzen te gunnen aan
de aannemer die hiervoor in aan
merking komt. Begin maart zal
het werk ondershands worden
aanbesteed, waartoe enkele ge
specialiseerde bedrijven om een
offerte wordt gevraagd. Men
houdt er in Brussel rekening
mee dat de apparatuur een lange
levertijd heeft, naar schatting
zo'n vijf maanden. Het aanbren
gen in het kanaal wordt als vrij
eenvoudig beschouwd. In elk ge
val moet het karwei vóór eind
1975 zijn geklaard.
Twee beluchfers komen in het Tol
huisdok in Gent. de oorsprong van
het zeekanaal. In dit afgesloten hav
tje krijgt het binnenkomend water uit
de Gentse wateren een opfrisser. De
andere twee zijn geprojecteerd net
ten noorden van de kanaalbrug bij
Zelzate, vlakbij de Belgisch-Nederland
se grens. Het gaat in alle vier geval
len om oppervlakte-belucliters die zo
veel zuurstof in het kanaalwater moe
ten loslaten dat het zuurstofgebrek!
voor een belangrijk deel wordt opge-|
heven.
De precieze uitvoering van de appara
tuur staat, hangende de aanbesteding,
nog niet vast, maar volgens ir. W. ae
Nijs van het kabinet van de minister
van Volksgezondheid zal met de,
kunstmatige beluchting voor ongeveerj
30 percent tegemoet worden gekomen;
aan de norm van het verdrag van
1960. Het verdrag bepaalt dat het.
zuurstofgehalte bij de grens niet on
der de 30 pet van de verzadigings-
waarde ofwel 3 milligram per liter
mag liggen. Ir. De Nijs: ..Als we ervan
uitgaan dat het zuurstofgehalte op het
ogenblik nul is. zal de beluchting een
verbetering betekenen van tenminste
tien oercent, in de praktijk kan dit
nog hoger zijn omdat het zuurstofge
halte de laatste tijd, mede door de
weersomsandigheden, boven de nul
lijn zit."
De technici van het Belgische ministe
rie verwachten in het algemeen dat
met de beluchting van het kanaal de
eisen van het tussen Nederland en
België gesloten verdrag "behoorlijk'
zullen worden benaderd. „Het effect
moet goed zijn. maar hoe goed moe
ten we nog afwachten. We hebben in
België met beluchting nog nauwelijks
ervaring. We hebben aan het Neder
landse Rijksinstituut voor de Zuive
ring van het Afvalwater gevraagd wat
ze van het plan dachten. Het RIZA
stond er wel positief tegenover. Maar
voor een definitief oordeel moeten we
eerst het resultaat van de aanbeste
ding afwachten." zegt men in Brussel.
Korte fermijn
De beluchting van het kanaalwater in
de Gentse zone is slechts een voorlo
pige en gedeeltelijke oplossing van
het gigantische vervuilingsprobleem,
en met name bedoeld om het water
reukloos te maken. Zuurstof geeft
water een zelfreinigend vermogen (de
aërobe afbraak), de stank van de
rottingsprocessen wordt tegengegaan
zodat het water weer a's 'fris' wordt
ervaren.
De kosten van de beluchting. 14 a 25
miljoen Belgische francs (één miljoen
gulden) zijn maar een schijntje van
het miljardenbedrag dat nodig is voor
een meer structurele aanpak van del
watervervuiling in de kanaalzone. De-1
ze structurele aanpak, een veelomvat
tend saneringsprogramma voor huis
houdelijk en industriële afvalwaters,
is al wel in voorbereiding, maar de
resultaten zullen nog jaren op zich
laten wachten. Ir. De Nijs: „Wij heb
ben een flinke achterstand in te halen.
Om op korte termijn in elk geval iets
te doen hebben we besloten tot die
beluchting. Als het systeem voldoet,
althans voldoende effect heeft, willen
we meer beluchters laten plaatsen, in
de Gentse binnenwateren, bij Zelzate
en op nog nader te bepalen punten in
het kanaal." Overleg met het ministe-
(Zie slot pagina 9 kolom 4)
Herinnering met
gemengde gevoelens
I O is leren werd gemeld dat
Vtete. vJ in Rusland oud-premier
IflLry&j Boelganin was overleden.
k£.y,yj een bericht dat hier en daar
- i de verbaasde reactie opriep:
'v jJ „Leefde die man nog?" De
wereld was zijn bestaan ver
geten. want er werd al meer dan vijf
tien Jaar over hem gezwegen. Toch
was hij in de eerste periode na Staling
dood de personificatie van een ander
naar men dacht wat minder grim
mig Rusland dan men gewend was.
l "B en C' noemde de westerse pers om
streeks 1955 het merkwaardige twoe-
tal Boelganin en Chroesjtsjow dat
plotseling de wereld begon sf te rei
zen als vertegenwoordigers van de
Russische top. B en C: het leek een
parafrase op Abott en Castello. Ze
hadden er oo'c. wel iets van weg, twee
gemoedelijke, af en toe wat komisch
uitziende heren, die overal vriendelijk
en goedhartig deden en helemaal niet
deden denken arm de nors-kljkendo
Josef Stalin. Boelganin met het uiter
lijk van een vriendelijke grootvader
bezorgde in die dagen zijn land een
milder image.
Hun eerste buitenlandse excursie
gold in 1955 Joegoslavië: men zou
Tito wel eens even terugbrengen
in de schoot van het Russische moeder-
communisme. Dat lukte echter niet.
Tito was allerminst tegemoetkomend
en probeerde B en C ln verlegenheid
te brengen. Zo hield hij een groot:
ontvangst in het Witte Paleis, waarbij
hij er voor zorgde dat al de officieren
groot gala hadden aangetrokken, de
ambtenaren in rok waren gekleed en
de dames lang droegen. De Russische
delegatie evenwel had geen avondkle
ding. maar maakte juist daardoor een
gemoedelijke indruk, met name Boel
ganin. Dat bleef zo
de volgende reizen:
B en C bleven rus
tig zichzelf en had
den iets weg van
twee Amerikaanse
congresleden op verklezingstoumee. In
1958 echter was het feest voor Boel
ganin uit: Chroesjtsjow had voldoende
macht en medestanders verzameld om
de belangrijkste bevoegdheden aan
zich te trekken. Boelganin moest het
veld ruimen en werd er van beschul
digd te hebben behoord tot wat de
'anti-partij-groep' werd genoemd, een
oppositie die zich tegen Chroesjtsjow
had verzet. Het verschil met de Sta-
lin-periode bleek toen vooral hierin te
bestaan, dat Boelganin en met hem
vele anderen weliswaar van het to
neel verdween, maar niettemin in le
ven bleef. Onder Stalin was hij zonder
twijfel ter dood gebracht.
Was Boelganin altijd die vriende
lijke man geweest waarnaar de
wereld in ae jaren vijftig met
zoveel verbazing keek? In geen geval.
Hij behoorde tot Stalins overlevenden
in de top van het partii-apparaat en
dat betekende dat hij allerminst scho
ne handen had. In 1931 was h!j be
noemd tot president van de stedelijke
sowjei :n Moskou en als zodanig toon
de hij zich een getrouw uitvoerder van
Stalins harde en meedogenloze beslui
ten. Hij was verantwoordelijk voor de
zuivering van het Moskouse staats
apparaat en oogstte daarvoor de goed
keuring en instemming van Stalin zelf.
In die periode werkte hij al nauw sa
men met Chroesjtsjow: beiden hadden
de reputatie stipte dienaren te zijn
van de man, die ze later tijdens het
befaamde twintigste partijcongres
min of meer zouden afzweren. De
vriendelijke baas, die minzaam ae ver
baasde menigten in de westerse we
reld groette, was onder Stalin een spij
kerharde organisator, mede verant
woordelijk voor de ondergang van ve
len tijdens ae grote terreur van de
jaren dertig.
Er is een merkwaardige en voor de
buitenstaander onbegrijpelijke te
genstelling tussen het optreden
van de groep die na Stalin de macht
overnam en hun handelingen tijdens
de zuiveringsperiode. De Russische
historicus R A. Medvedev commu
nist maar fel anti-Stalinist toon: in
zijn omvangrijke studie over de Slalin-
periotie een duidelijke neiging om hen
vergoeilijkend te beoordelen. Hij wijst
er weliswaar op dat bijvoorbeeld
Chroesjtsjow zich in de jaren 1938-
1939 zo verdienstelijk maakte bij het
'vernietigen van vijandenen van het
volk' dat hij er op het partijcongres
van 1939 openlijk voor werd geprezen,
maar tegelijkertijd probeert hij daar
voor een verklaring te vinden.
Chroesjtsjow en de zijnen stonden
sterk onder invloed van Stalin: rij
waren veel jonger dan hij. werden be
schouwd als een nieuw type partij
functionaris bekwaam en de partij
lijn zonder tegenspraak accepterend
maar vermoedelijk waren ze voor
al doodsbang van hun chef. Toen die
druk in 2953 eenmaal was geweken,
was er sprake van een bezinning, uit
eindelijk leidend tot het initiatief van
Chroesjtsjow om op het twintigste
partijcongres Stalins misdaden aan de
kaak te stellen. Voor Medvedev. een
'dienst aan het land, die nooit verge
ten zal worden'. Boelganin. de vrien
delijke oude heer uit de tweede helft
van de jaren vijftig, behoorde tot die
merkwaardige, bijna verdwenen groep.
Hun handen waren gedompeld in
bloed, maar na Stalin poogden ze als
nog die handen te reinigen. De rol van
Boelganin in die laatste periode is
maar kort geweest en eigenlijk was
men hem al vergeten. De dood heeft
hem even in de herinnering terugge
roepen. Een herinnering met gemeng
de gevoelens.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, ar. Henry A. Kissinger,
zai op 5 maar: vertrekken voor een
nieuwe ronde van onderhandelingen in
het Midden-Oosten maar eerst een be
zoek brengen aan Engeland, r
