PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
KAMER AKKOORD MET
FONDS SLACHTOFFERS
GEWELDMISDRIJVEN
Huurwetje toch
door senaat
Getuige-deskundigen fel tegen verlenen
vergunning voor kerncentrale in Borssele
Regeling krijgt experimenteel karakter
SJAH VAN PERZIË:
OLIE VOOR ISRAËL
de krant
van zeeland
PROCES-AUGUSTIN BEGONNEN
218e jaargang no. 42
Woensdag 19 februari 1975
:V
y
5S28i
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De PvdA heeft dinsdag in de tweede kamer voor
gesteld om daders van geweldmisdrijven een bijdrage te laten
storten in een bedrag dat wordt uitgekeerd aan hun slachtoffers.
Volgens de PvdA'er Kosto hoeft het niet om een grote som geld
te gaan; het kan ook een symbolische bijdrage zijn. De PvdA lan
ceerde dit voorstel tijdens het debat over het Voorlopig Schade
fonds Geweldmisdrijven. De tweede kamer stond unaniem sym
pathiek tegenover dit wetsvoorstel van minister Van Agt
(justitie).
In de Westduitse plaats Buc-
keburg is gisteren het pro
ces begonnen tegen de Neder
lander Ronald Augustin, die
ervan wordt beschuldigd lid
te zijn van de Baader-Mein-
hofgroep. Het proces speelt
zich af in een soort bunker,
waar omheen uitgebreide vei
ligheidsmaatregelen zijn ge
troffen. De prikkeldraadver
sperringen moesten mede
voorkomen dat fotografen en
filmers te dichtbij konden
komen. Een verslag van de
eerste dag van het proces op
pagina 3.
De bedoeling van het voorstel is,
om een fonds op te richten:
voor iedereen die in Nederland
zwaar lichamelijk letsel oploopt bij
geweldsmisdrijven of pogingen
daartoe;
voor achterblijvende echtgenoot,
kinderen of ouders, voor zover zij
afhankelijk waren van het inkomen
van iemand die ten gevolge
een misdrijf overleden is:
voor Nederlanders die aan boord
van een Nederlands vaartuig
vliegtuig buiten Nederland zwaar
letsel hebben oplopen bij een op
zettelijk gepleegd geweldsmis
drijf.
Het is de bedoeling dat de aanmel
ding van de misdrijven geschiedt op
basis van terugwerkende kracht. Aan
gezien voor letsel een aaiigifteperiode
geldt van zes maanden, zullen alleen
GARANTIE BIJ TERUGGAVE ABOE RODEIS
ZÜRICH (RTR, UPI, DPA, AFP) De sjah van Perzië heeft gis
teren op een persconferentie in Ziirich te kennen gegeven dat
hij de olieleveranties aan Israël gaande zal houden, indien
Israël de olievelden van Aboe Rodeis in de Sinai-woestijn aan
Egypte teruggeeft.
De Perzische vorst herhaalde tijdens
een onderhoud met de Amerikaanse
minister Kissinger zijn standpunt,
dat wanneer de olie eenmaal in
tankers geladen was. de bestem
ming onbelangrijk zou zijn. .„Als de
tankers eenmaal geladen zijn, kan
het ons niets schelen waar zij naar
toe gaan. Voor ons is dit een louter
commerciële transactie. Ik stel be
lang in bet op peil houden van de
koopkracht."
feu embargo
De Perzische monarch gelooft niet,
dat de Arabische landen tot een
nieuwe olie-embargo zullen over
gaan. Van een olic-cmbargo zou
geen sprake meer kunnen zijn, om
dat het gezien de in de westelijke
landen opgeslagen reserves geen
uitwerking zou hebben. En een
oorlog nu zou ongeveer twee weken
duren, zo voegde de sjah eraan toe.
Met betrekking tot bet Midden-Oosten
verklaarde de sjah, dat hij geen
actieve rol zou kunnen spelen bij
De Portugese 1beweging van de
strijdkrachten' heeft gisteren laten
weten ook na de verkiezingen nog
een flinke vinger in de politieke
vap te zullen houden, (pag. 31
SIR
PvdA en KVP verschillen van me-
over een voorgestelde ivijzi-
van de Selectieve Investe-
nngs Regeling, die gisteren in de
tweede kamer aan de orde was.
(pag. 9)
Spionnen
De Russische delegatie bij de Salt-
°naerhandelingen in Genéve we-
welt volgens een hoge Amerikaan-
lunctionaris van de spionnen.
(pag. 9)
Nieuws uit Zeeland op de
na's 2, 4, 5, 6, '7 en 10
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 3 en 9
Sport op de pagina's 10 en
11
idio en televisie op pagina
12
Financieel nieuws op pagina
13
de pogingen van Kissinger tot het
stap voor stap nader tot elkaar
brengen van de standpunten van
Israël en die van de Arabische
landen. Wel wilde hij zijn 'geringe
invloed' in zoverre laten gelden, dat
de spanningen zo mogelijk vermin
derd zouden worden en later op
bouwende gesprekken zouden kun
nen worden gevoerd.
Kissinger legde er de nadruk op, dat
het hem bij de 'nooit beter geweest
zijnde uiterst nauwe banden tussen
de Verenigde Staten en Perzië' er
om ging, de sjah over zijn jongste
gesprekken over het Midden-Oosten
in te lichten en van de goede raad
van de sjah te profiteren. Zowel
Kissinger als de sjah spraken zich
uit voor een 'nuttige dialoog" tussen
olieproducerende en -verbruikende
landen.
Prijs
De sjah verklaarde verder dat de
rijs van olie niet zal dalen en zelfs
nog hoger zou kunnen worden ten
zij in de westelijke wereld aan de
inflatie een halt toegeroepen zou
Zie slot pagina 3 kolom 5)
SJAH VAN PERZIË
de slachtoffers van een misdrijf dat
een half jaar voor het in werking
treden van de wet werd gepleegd, uit
het fonds kunnen putten. Voor ge
weldsmisdrijven met dodelijke afloop
geldt een limiet van twee jaar.
Voor dit jaar heeft justitie op haar
begroting een bedrag van 1.1 miljoen
gulden voor het fonds uitgetrokken.
Het beheer van het fonds is in han
den van een speciale commissie. Als
het slachtoffer meent dat een verzoek
ten onrechte is afgewezen, kan hij of
zij de zaak voorleggen aan het ge
rechtshof in Den Haag. In principe
zal de commissie niet tot betaling
overgaan als de betrokkene zelf over
voldoende financiële middelen
schikt. KVP, ARP en CHU staan aar
zelend tegenover dit aspect van het
wetsvoorstel. De heer Van Schaik
(KVP) zei dinsdag in de Kamer
vreesd te zijn dat het voorstel door
deze clausule nivellerend zal gaan
Overigens wilde hij voorlopig wel
akkoord gaan met het wetsvoorstel
zoals het er nu ligt. „Wij zijn er voor.
zolang het om een experiment gaat en
er met beperkte middelen wordt ge
werkt", zei de heer Van Schalk. Hij
wil van de minister de duidelijke
toezegging dat de oprichting van het
fonds er niet toe zal leiden dat de
dader minder zwaar gestraft gaat
worden. De schadeloosstelling mag
volgens hem geen vergoeilijkend argu
ment In het voordeel van de dader
zijn.
Nu de volksverzekering tegen de
Frankrijk heeft de scheepvaart ge
waarschuwd uit de buurt te blijven
van de atollen Moeroerca en Fangata-
oefa in de Stille Oceaan in verband
met ondergrondse kemproeven die
daar zullen plaatsvinden. In tegenstel
ling tot vroeger, toen de waarschu
wing betrekking had op een periode
van mei tot september, geldt zij nu
arbeidsongeschiktheid op komst is.
zou de KVP'er er voor zijn als het
fonds her accent meer op de immate
riële schade gaat leggen dan op de
materiële. De 'neer Van Schaik vroeg
aan de minister vergoeding van de
immateriële schade aan een maximum'
van tienduizend gulden per geval te
binden. Dit voorstel werd door de
andere partijen ondersteund.
De VVD'er Rietkerk wil aan de
hand van de ervaringen met het expe
rimentele fonds bekijken in hoeverre
te zijner tijd tot uitbreiding kan wor
den overgegaan. Volgens hem heeft de
overheid al te lang gezwegen over de
slachtoffers, en de zaak overgelaten
aan het particulier initiatief. Kosto
(PvdA) heeft voorgesteld de voorlopi
ge regeling drie tot vijf jaar te laten
een definitief
duren alvorens a
fonds te beginnen.
Nabestaanden
Evenals de christen-democratische
partijen (KVP. ARP. CHU), wenst ook
de PvdA dat de kring van nabestaan
den die voor een uitkering in aanmer
king komen, wordt uitgebreid. De con
fessionelen willen dat ook pleegkinde
ren in het wetsartikel worden opgeno
men; de PvdA denkt bij een uitbrei
ding meer aan ongehuwöen die sa
menwonen. Overigens willen geen van
de partijen hiervan een punt maken
bij dit debat, aangezien wijziging van
het betreffende artikel in het Burger
lijk Wetboek in behandeling is.
Minister Van Agt antwoordt
CHRISTEN-DEMOCRATEN STEMMEN -
ONDANKS BEZWAREN - VOOR
(Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG Een meerderheid
van de christen-democratische
senatoren zal volgende week
dinsdag akkoord gaan et het
huurwetje van staatssecretaris
Van Dam (meldingsplicht huur
verhogingen boven 8 pet), dat
kort voor Kerstmis in de tweede
kamer bijna tot een kabinetscri
sis leidde. KVP-senator Van
Kuik verklaarde namens KVP,
ARP en CHU, dat men in meer
derheid met het wetje akkoord
zal gaan, hoewel men het over
bodig en slecht vindt. Ook PvdA,
Oegandese ex-
minister Bagaya
is in Kenia
KAMPALA (RTR) Elizabeth Bagaya.
de voormalige Oegandese minister van
buhenlandse zaken die door president
Amin is ontslagen omdat ze liefde zou
hebben bedreven met een blanke op
het vliegveld van Parijs, is In Kenia,
zo meldt radio-Oeganda.
Ze heeft met president Amin getelefo
neerd om hem te condoleren met het
overlijden van zijn vader, vorige
maand, zo werd gezegd.
Elizabeth Bagaya stond na haar ont
slag enkele weken onder huisarrest. Er
gingen onbevestigde geruchten dat ze
niet meer in leven zou zijn.
PPR en D'66 zullen zeker voor
stemmen.
Het belangrijkste argument van de
christen-democraten om, ondanks alle
bezwaren toch voor het wetsontwerp
te stemmen, is dat de regering er
grote waarde aan hecht. De meeste
christen-democraten vreesden dat
door verwerping van het wetsontwerp
blijvende politieke schade zou kunnen
ontstaan.
Aanvankelijk leek het erop dat de
christen-democraten tegen zouden
stemmen, omdat Van Kuik in zijn
betoog geen spaander heel liet van
het wetje en de verdediging ervan
door de staatssecretaris. Ook na het
antwoord van Van Dam constateerde
Van Kuik. dat de staatssecretaris
zelfde zwakke argumenten gebruikte
als bij de behandeling van het wets
ontwerp in de tweede kamer. Toch
hoefde Van Dam het ..onaanva
baar" niet uit te spreken, want Van
Kuik liet weten dat KVP. ARP en
CHU ondanks alles zouden inbin
den.
Ook de VVD'er Van Hemert en de
SGP-er Meuleman vonden het wets
ontwerp overbodig en bovendien-
slechts opgesteld. Zij vonden meldings
plicht van huurverhogingen boven 8
procent overbodig, omdat na het aflo
pen van de Machtigingswet per
januari nergens sprake is geweest van
buitensporig hoge huurverhogingen en
omdat huurders altijd nog bij de
kantonrechter in beroep kunnen gaar.
Van Dam meende echter dat veel
.ïenser; daarvoor nog terugschrik
ken.
KVP, ARP. CHU, WD, SGP en CPN
maakten zich boos over de onlees
baarheid van het wetsontwerp, dat
volgens hen door bijna niemand te
hegrijpen is. Van Dam toonde zich
niet onder de indruk van deze kritiek.
..Ik heb zelf nooit Iets gedaan nadat
ik eerst de wet heb gelezen. Meestal
Zie slot pagina 3 kolom 6)
TIJDENS BEHANDELING BEROEPSSCHRIFTEN VMZ, VERENIGING
MILIEUDEFENSIE EN VAN PARTICULIEREN DOOR RAAD VAN STATE:
ZITTING VERDAAGD
OP VERZOEK VAN
MINISTERIE VAN
ECONOMISCHE ZAKEN
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG „Zowel bij één enkel
ongeluk met één enkele kerncentrale
als bij het voortdurend doorsijpelen
van radioactieve stoffen uit de splijt
stofcycli in de biosfeer over langere
tijd bestaat het risico van uitzonder
lijk grote schade in huidige en toe
komstige generaties van de gehele
bevolking". Dat zei de Groningse, theo
retisch fysicus prof. dr. H. J. Groene,
wold dinsdag tijdens de zitting die de
Raad van State hield over het beroep
dat de Vereniging Milieuhygiëne Zee
land, de Vereniging Milieudefensie en
een aantal particulieren hebben aange
tekend tegen de verlening van een
vergunning voor het in werking bren
gen en houden van de Borsselse kern
centrale.
Prof. Groenewold was een van de
vier getuigen-deskundigen die door de
raadsman van de verenigingen, mr. I.
Vos, werden opgeroepen en die zich
ernstig keerden tegen de verlening
van een vergunning voor dc centrale.
De vier deskundigen, prof. Groene
wold, drs. F. Braaksma, biologe, werk
zaam aan het genetisch instituut van
de rijksuniversiteit in Groningen- dr.
P. Boskma, kernfysicus en polemo
loog, ook verbonden aan de Groningse
universiteit, en dr. W. Smit. weten
schappelijk medewerker aan de
Twentse TH, waren met de heer H.
Hofman uit Vrouwenpolder de enigen
die dinsdag aan het woord kwa
men.
De vertegenwoordiger van het mi
nisterie van economische zaken, mr.
F. G. W. Keurvers. vroeg de Raad van
State de zitting te verdagen, omdat
hij niet eerder had kunnen kennisne
men van de betogen van de deskundi
gen. die hij overigens omschreef als
mensen die „geen bijzondere reputatie
hebben op het gebied van de biogene-
tica". De voorzitter van de raad, mr,
J. R. Stellinga, willigde dat verzoek in.
,,Het is een te belangrijke zaak om
over te beslissen na maar half te zijn
voorgelicht", zei hij.
Prof. Groenewold stelde in zijn be
toog dat niet alleen omwonenden be
langhebbend zijn, maar dat de hele
bevolking, ook toekomstige generaties,
belang heeft bij de beslissingen die
over kernenergie genomen worden.
Hij stelde verder dat er een grote
mate van wetenschappelijke onzeker
heid is over de orde van grootte van
een aantal factoren die beslissend zijn
voor de risico's. Onzekerheid is er
volgens de Groningse hoogleraar over
de hoeveelheid en verscheidenheid van
radioactieve isotopen die in normaal
bedrijf van de hele splijtstofcyclus in
de biosfeer raken en over de hoeveel
heden die daar in de loop van de tijd
door kleine fouten en door rampen
aan worden toegevoegd. Ook is vol
gens de heer Groenewold onvoldoende
bekend over het transport van zulke
isotopen door het milieu en over zich
pas later openbarende schade voor de
gezondheid van mensen en dieren.
Eisen ontoereikend
Naar zijn mening zijn de eisen die
zijn gesteld aan kerncentrales volko
men ontoereikend en hij meende dal
de gevolgen van de werking van kern
centrales niet genoeg zijn nagegaan.
Een integrale risicoanalyse zou vol
gens prof. Groenewold niet alleen be
trekking moeten hebben op één be
paalde centrale met de daarbij beho
rende splijtstofcyclus, maar op het
geheel tan alle aanwezige en toekom
stige kerncentrales binnen en buiten
het land.
Dr Smit stelde dat bij de voorlich
ting aan het publiek van officiële
zijde voortdurend is getracht
lige ongelukken die zouden kunnen
gebeuren- te bagatelliseren. Veel van
de getallen die genoemd worden voor
de kansen van het falen van onderde
len van de reactor bijvoorbeeld
pijpbreuken in het primaire koelsys
teem. waardoor de koeling wegvalt
zijn volgens de heer Smit speculatief.
„De kans op het ongeluk met de
Dresden-II-reactor in de VS in juni
1970 was volgens berekeningen een
kans van eens in de miljard maal
miljard jaar Toch vond deze hoogst
onwaarschijnlijke gebeurtenis plaats",
aldus de heer Smit.
Hij voerde aan dat er kans is op
het barsten van een reactorvat en dat
het reactorvat minstens eenmaal per
jaar totaal gecontroleerd zou moeten
worden. Ook ging hij in op de moge
lijkheid dat het noodk oelsys teem niet
werkt, en hij bracht in het midden
dat het gevolg van het vrijkomen van
grote hoeveelheden radioactiviteit, af-
(Zie slot pagina 10 kolom 5) I
fiantlijn
Nationaal licmd
of Europese rol
Pvc Franse president Gin-
\Aa/.J L/ card (TEstalng ls eer-
'ri^iv! uitteren in Zwitserland w«v
zen buurten om daar met
i de sjah van Perzie te pra-
ten. Deze vorst ls nameiljk
in Sankt Moritz om er wat
aan wintersport te doen en dat be
tekende voor Giscard een makkelijke
gelegenheid om even met hem te pra
ten zonder allerlei officiële soesa. Het
ging over de internationale energie
problemen en de heren dachten daar
gelijkelijk over, zo is meegedeeld. Een
hele geruststelling. Niettemin kan men
zich afvragen wat er nu werkelijk la
besproken: heeft Frankrijk toch weer
geprobeerd om op een eenzijdige basis
energiepolitlek te bedrijven? En met
'eenzijdige basis' bedoelen we: bulten
de EEG om. In dit opzicht is Frankrijk
nog altijd het meest 'nationale' land
van de EEG. het tracht altijd weer
eigen politiek te bedrijven en pas als
dat niet lukt wil het nagaan of er via
Europa wat. te bereiken ls. Het bezoek
van Giscard is vermoedelijk zo'n 'na
tionale' aangelegenheid ondanks de
groeiende bewustwording in Europa
dat vooral ten aanzien van de energie
een nationaal beleid weinig meer kan
uithalen.
Dit laatste punt was gisteren in
Straatsburg het thema -.-an een
rede. die de voorzitter van de Europe
se Commissie Ortoli voor het
Europese parlement hield. „Wij zijn
geen meester meer over onze toe
komst". aldus Ortoli. ..de centra waar
de beslissingen worden genomen op
economisch, financieel en politiek ge
bied komen meer en meer buiten onze
üd-staten en de gemeenschap te lig
gen". Dat ls een
neerslachtig oordeel,
maar niettemin
juist, zeker als het
om de energie gaat.
De voorzitter van
de Brusselse commissie onderstreepte
dat in het bijzonder: ..Centraal in onze
afhankelijkheid staat het energiepro
bleem". En hij voegde er aan toe dat
in dit opzicht Europa zich niet kan
permitteren zijn gemeenschappelijk
werk te verzaken. Het bezoekje van
Giscard aan de sjah doet echter ver
moeden dat sommige lid staten van de
EEG toch altijd nog bereid zijn van
harte aan die verzaking mee te wer
ken. Men doet dat nu wat minder de
monstratief dan in de eerste weken
van de oliecrisis, maar toch is de toen
heersende gesteldheid nog altijd aan
wezig
Die eerste maanden na het begin van
de olieboycot was er weinig van
de EEG merkbaar. Dat lag niet aan
Brussel, maar aan de nationale hoofd
steden; daar met name werd gepro
beerd binnen te halen wat er binnen
te halen viel via rechtstreekse onder
handelingen met de olie-producerende
landen. De nationale hemden bleken
in die dagen heel wat nader dan de
Europese rok. Wanneer men nu
ruim een jaar later balans opmaakt
van al die haastige en eenzijdige pogin
gen uit die eerste tijd. dan is echter
de conclusie niet gunstig voor deze na
tionale activiteiten- veel beter is men
er niet van geworden en eigenlijk zijn
alleen maar wat incidentele resultaten
bereikt. Resultaten die achteraf ook
duur zijn gebleken. En dat leidt on
danks de géne over het gedoe in die
eerste tijd toch tot enkele voorzichtig-
positieve conclusies. Zo is sindsdien
een duidelijker inzicht ontstaan in
aard en achtergronden van de energie
crisis. Daarbij is het besef gegroeid
dat men jarenlang op een 'goedkoopte-
eiland' heeft gewoond, een tijd die
nu definitief achter de rug is. zodat
er in de toekomst met heel andere
maatstaven moet worden gerekend.
Niet het verleden met zijn goedkope
olie was normaal, maar heden en toe
komst met. een veel duurdere energie
behoort het uitgangspunt te zijn. Een
tweede belangrijke conclusie van de
afgelopen maanden is, dat ten aanzien
van deze energie Europa volkomen af
hankelijk is geworden, althans op kor
te termijn: het was het thema van
Ortoli gisteren in Straatsburg.
Om deze twee punten kan niemand
meer in de EEG heen op dit ogen
blik, zelfs de Franse president niet
tijdens zijn bezoek aan de sjah. En dat
geeft aan de huidige EEG toch wel
een markant en eigentijds karakter. In
het begin van de Europese samenwer
king wapperden de vlaggen en werden
de banieren geheven, het was de tijd
van de grote slagzinnen en de idealis
tische uitgangspunten. Weliswaar wor
den op dit ogenblik nog wel hier en
slagzinnen aangeheven, maar ze
zijn toch naar de achtergrond gedron
gen. De problemen van vandaag zijn
namelijk zo allesbeheersend en over
rompelend dat men niet meer aan het
vlaghijsen toekomt. Vroeger was de
Europese rok om die beeldspraak
nog maar eens te herhalen een fraai
kostuum voor zon- en feestdagen, nu
is het een lapjesdeken voor alledag
geworden met hier en daar nogal wat
gaten, maar ze geeft in ieder geval wat
warmte en beschutting. De grote woor
den zijn verstomd en moesten plaats
maken voor dringend en zeer nood
zakelijk werk op korte termijn. Het
lijkt er zelfs op alsof de politici aan
deze nieuwe eisen zijn aangepast en
gemodelleerd: de bloemrijke dagen
van Adenauer en De Gaulle zijn ver
geten, de namen van Brandt en po—,
pidou verbleekt, de dienst wordt nu
uitgemaakt door zakelijk optredende
mannen van het kaliber Schmidt en
Giscard. Europa ontstaat, maar het
blijkt nu te gebeuren op een nee! an
dere manier dan de idealisten van
eertijds meenden dat het zou moeten
gebeuren. Géén fraaie rok. maar een
lapjesdeken met veel zwakke plekken.
Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
