PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
BEPERKINGEN KLM BETEKENEN
ZWARE SLAG VOOR ECONOMIE
Middengebied van de Goese Polder
wordt nog dit jaar 'ingevuld'
De Gaay Fortman wil gesprek
met Suriname voortzetten
Frankrijk levert
Egypte Mirages
vandaag 1
de krant,
Israëls minister
Yariv treedt af
de krant
van zeeland
üw
218e jaargang no. 25
Donderdag 30 januari 1975
DEN HAAG Na afloop van de
'.uchtvaartonderhandelingen tus
sen Nederland en de VS. die zon
der resultaat zijn geëindigd, gaven
woensdagmiddag minister Wester-
'erp rechtsen de Amerikaanse
onderhandelaar Waldmann flinks)
zen persconferentie,
ONDERHANDELINGEN MET VS ZONDER RESULTAAT
VASTGELOPEN OP DEFENSIEKWESTIE
PARAMARIBO (ANP) Minister De Gaay Fortman heeft het initiatief genomen om de vastgelopen
Surinaams-Nederlandse besprekingen in Paramaribo weer op gang te brengen. Dit heeft een Suri
naamse regeringswoordvoerder woensdagmiddag
De Nederlandse minister heeft contact
opgenomen met de Surinaamse dele
gatieleider, vice-premier Van Gende-
ren. Zij hebben afgesproken met elk
aar de mogelijkheden van voortzetting
van de afgebroken bilaterale bespre
kingen te bekijken.
Het overleg tussen de Nederlandse en
MEDEWERKING AAN BOUW
METRO EN KERNCENTRALE
(Van onze correspondent)
PARIJS De Egyptische president Sadat heeft na het tweedaag
se overleg met zijn Franse collega Giscard d'Estaing op een pers
conferentie meegedeeld, dat Frankrijk Egypte militair materieel,
waaronder de Mirage-jager, zal gaan leveren.
Sadat wilde niet zeggen om hoeveel
Mirages het gaat, maar volgens diplo
matieke kringen in Parijs zal Frank
rijk Egypte 50 toestellen leveren.
Frankrijk zou er bovendien mee in
stemmen dat de Egyptenaren de 30
Mirages krijgen, die in 1973 door
Saoedi-Arabië zijn aangekocht.
Sadat deelde mee, dat er geen moei
lijkheden zijn over de financiering,
van de .toestellen, waarvan de levering
nog jaren op zich zal laten wachten.
Het geld waarmee "de Egyptenaren
hun Franse aankopen denken te beta
len, is dan ook door de olieproduce
rende Arabische landen ter beschik
king gesteld. Frankrijk schijnt echter
met aan alle militaire behoeften van
Sadat, waarmee een bedrag van 10
miljard francs gemoeid zou zijn, te
willen voldoen. Het Egyptische ver
langlijstje moet ook helikopters,
tanks en radarmaterieel hebben ver
meld.
Volgens president Sadat zijn er
voor het eerst in 26 jaar goede voor
uitzichten voor vrede in het Midden-
Oosten. Hij zei het eens te zijn met
de Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Henry Kissinger, dat de
Egypüsch-Israëlische geschillen rond
de Sinai-woestijn opgelost kunnen
worden.
„Er is nu een keerpunt in de ge
schiedenis van het Arahisch-Israëli-
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2,4,5,6,7 en 9.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11.
Sport op pagina 13.
Radio en televsie op pagina
15.
Financieel nieuws op pagina
17.
sche conflict. Voor het eerst in
jaar tijd is het nu mogelijk, dat wij
vrede in het gebied, kunnen hebben.
Vrede kan echter niet slechts door
een partij worden bereikt. Israël
moet van haar kant bereid zijn tot
dezelfde benadering", aldus Sadat. Hij
eiste van Israël, dat zij de westelijke
Jordaanoever en de Gazastrook aan
de Palestijnen geeft, zodat zij daar
een nationaal tehuis kunnen stich
ten.
Het gezamenlijke slotcommuniqué
dat door Sadat en Giscard is uitgege
ven, spreekt de hoop uit dat Frank
rijk in de naaste toekomst een actie
vere rol in het Midden-Oosten zal
kunnen spelen. Op zijn persconferen-
(Zie slot pagina 3 kolom 5)
Surinaamse regeringsdelegaties werd
dinsdag voor onbepaalde tijd afgebro
ken, omdat de Nederlandse bewindslie
den geen definitieve toezegging wilden
doen voor de financiering van een Su
rinaams leger. Suriname wil dat Ne
derland, ook na de onafhankelijkheid,
zijn krijgsmacht een aantal jaren finan
ciert.
Hoewel volgens Surinaamse delegatie
leden de defensie op verzoek van Ne
derland op de agenda is gezet, wil de
Nederlandse delegatie geen beslissing
nemen omdat het overleg daarover bin
nen het kabinet nog niet is afgerond.
Als basis voor het overleg moet het
rapport van de gemengde Surinaams-
Nederlandse. defensiecommissie die
nen.
Volgens delegatiekringen heeft de zaak
een aantal internationale aspecten
waardoor Nederland zich niet zomaar
kan vastleggen.
„Het vastlopen van de bilaterale be
sprekingen tussen Suriname en Neder
land zal van geen enkele invloed zijn
op de datum waarop wij onafhankelijk
worden", verklaarde in Paramaribo de
Surinaamse vice-premier Van Gende-
ren. „Als Nederland niet reageert op
wat hier is gebeurd, dan zijn er nog
wel andere mogelijkheden", zo meen
de hij.
Nederland zal voorts alle medewer
king verlenen voor wat betreft de as
sociatie van Suriname met de Europe
se Economische Gemeenschap na de
soevermiteitsoverdracht, aldus vice-
premier Van Genderen.
Ook voor wat betreft een oplossing
van de grenskwesties van Suriname
met zijn huurlanden Guyana en Frans-
Guyana heeft de Nederlandse delega
tie bepaalde medewerking toegezegd.
(Van onze verkeersredacteur)
DEN HAAG De Verenigde Staten zouden de Nederlandse eco
nomie een flinke slag hebben toegebracht als minister Westerterp
de Amerikaanse eisen had aanvaard: halvering van de capaciteit
van de KLM op de routes naar New York, Chicago en (via Canada)
naar Houston.
De bewindsman heeft woensdag, op een
persconferentie waaraan ook de Ame
rikaanse gespreksleider Waldmann
deelnam, aangegëver» tot welke gevol-
gen de Amerikaanse eisen zouden heb
ben geleid. De KLM zou circa 100 mil
joen gulden aan inkomsten verliezen
ofwel een netto-exploitatieverlies van
35 a 40 miljoen gulden lijden. Er zou
den 600 tot 1500 KLM'ers ontslagen
moeten worden en in aanverwante be
drijven zouden circa 200 mensen op
straat komen.
De luchthaven Schiphol zou voorts
3 miljoen gulden aan inkomsten mis
sen, en er zouden 35.000 tot 50.000
minder Amerikaanse toeristen naar
Nederland komen, wat een verlies
betekent van 10 tot 13 miljoen gul
den.
Voor Nederland was dit even on
aanvaardbaar ais bij de vorige bespre
kingen. Tegenover de Amerikaanse eis
van halvering van de capaciteit was
Nederland bereid tot een verminde-
Lief voor vóór-
en tegenstanders
KROONPRINSES
WORDT 37
°rinses Beatrix zal morgen haar
37ste verjaardag vieren. Ter gele-
oenheid daarvan maakte hof foto
graaf Max Koot deze foto.
nng i
I procent. Wat hiervan de
gevolgen zouden zijn, kon minister
Westerterp overigens niet aangeven.
„Ik heb daar wel mijn ideeën
maar tot- een reëel tegenvoorstel is
het niet gekomen omdat duidelijk was
dat de Amerikanen bleven vasthouden
aan hun 50 procent reductie"
Kikvors
„Ik voelde me als een kikvors voor
de ooievaar", aldus Westerterp, „ge
confronteerd met de vraag of ik ge
kookt of gebraden gegeten wilde wor
den. En toen ik tegenwierp dat ik
helemaal niet gegeten wilde worden,
luidde het antwoord: dat staat niet op
de agenda". Het fundamentele ver
schilpunt is de interpretatie van arti
kel 10 van de luchtvaartovereenkomst,
waarin staat dat het verkeer tussen
beide landen zich zo moet ontwikke
len dat beide maatschappijen eerlijke
en gelijke kansen hebben.
Nederland stelt zich hier op het
standpunt dat artikel 10 de KLM
derhalve geen enkele beperking oplegt
om passagiers aan te trekken, omdat
PanAm ten minste dezelfde kansen
heeft. Maar voor PamAm menen de
Amerikanen dat de KLM misbruik
maakt van het artikel, nu het aandeel
van de KLM vele malen groter is
geworden dan dat van PanAm, en
PanAm bovendien in grote nood ver
keert.
..Dat betekent dat de KLM al zeker
vijf jaar in overtreding is',' aldus
onder-minister Waldmann desge
vraagd. Maar op de vraag waarom de
Amerikanen dan niet naar het interna
tionale gerechtshof waren gestapt, gaf
hij geen antwoord. Volgens Waldmann
was de Amerikaanse regering tot dit
bilaterale overleg met Europese lan
den genoodzaakt toen het de verzoe
ken van PanAm en TWA om geldelij
ke steun, niet wilde honoreren, „en
dus genoodzaakt was de oplossing
elders te zoeken".
Schadelijk
Overigens meende Waldmann niet
dat de Amerikanen bezig waren met
protectionistische maatregelen, en
evenmin zou hij veel waarde hechten
aan Westerterps waarschuwing dat
zulke maatregelen zich als een olie
vlek zullen uitspreiden ook in het
nadeel van de VS. Dat Nederland wei
eens tegenmaatregelen zou kunnen ne
men men denkt aan de opvolging
van de Starfighter was voor Wald
mann een aspect dat voor het begin
van deze derde ronde niet in de
overwegingen .was betrokken. Maar
(Zie slot pagina 3 kolom 4)
NIET EENS MET
BEMIDDELING KISSINGER
(Van onze correspondent)
JERUZALEM De Israëlische minister van voorlichting, Aharon
Yariv, heeft woensdagochtend bekendgemaakt, dat hij premier
Yitzhak Rabin zijn ontslag heeft aangeboden.
Aan het ontslag van Yariv liggen zowel persoonlijke motieven als
meningsverschillen binnen de regering van Rabin ten grondslag.
Het is ook niet toevallig dat Yariv juist een week voor de komst
van Kissinger naar het Midden-Oosten, opstapt. Yariv heeft even
als minister van defensie Peres zijn twijfels uitgesproken over de
wenselijkheid van Amerikaanse bemiddeling. Op een persconfe
rentie in Jeruzalem liet hij doorschemeren dat hij voor de onder
handelingen via Kissinger geen verdere politieke verantwoording
wil dragen.
Het is een publiek geheim dat be
halve de zakelijke meningsverschillen
met minister-president Rabin, ook de
persoonlijke verhouding niet best was.
In de tijd van Golda Meir en Mosje
Day an was Yariv als chef van de
militaire inlichtingendienst een van de
invloedrijkste mensen in Israël. In de
regering-Rabin is hj gedegradeerd tot
een tweederangs minister, die bij be
langrijke politieke beslissingen net
wordt geraadpleegd. Het heeft frustre
rend op hem gewerkt dat hij altijd
achteraf van belangrijke beslissingen
op de hoogte werd gesteld.
Rabin schijnt het Yariv nog steeds
kwalijk te nemen, dat hij hem niet
heeft verdedigd toen oud-generaal
Weizmann Rabin niet bekwaam achtte
voor het premierschap. Generaal
Weizmann produceerde vlak voordat
Rabin in juni van het vorig jaar
premier werd, een document, waaruit
bleek dat Rabin in de crisisdagen van
mei 1967 voor het uitbreken van de
zesdaagse oorlog, mentaal ingestort
was. Rabin was toen opperbevelheb
ber. Yariv: „Ik ben de eerste geweest
die in een interview heeft gezegd dat,
ondanks die mentale instorting, Rabin
wel degelijk in staat is een goede
premier te zijn".
Hoe het ook zij, Yariv stond van
het begin af buitenspel, en hij heeft
(Zie slot pagina 3 kolom 1
WINKELCENTRUM, SCHOLEN, SPORT, RECREATIE, NIEUWE WONINGEN
VEEL BELANGSTELLING
VOOR VESTIGINGEN
GOES Het gemeentebestuur van
Goes wil nog dit jaar beginnen met
de realisering van een winkelcentrum
in de Goese Polder, Het winkelcen
trum komt in het 'middengebied' van
deze nieuwbouwwijk. Dat centrum
wordt helemaal toegespitst op de be
hoeften van de bewoners van de Goe
se Polder. Er wordt gedacht .aan een
supermarkt, groentewinkel, slagerij,
bakker, drogisterij, banken en kanto
ren.
Volgens wethouder L. H. de Leeuw
van ruimtelijke ordening bestaat er
bij het zakenleven veel interesse om
een vestiging in de Goese Polder te
openen. „We hebhen aanmeldingen ge
noeg." De bewoners van de Goese
Polder moeten het tot nu toe stellen
'met één noodwinkeltje. Voor de mees
te boodschappen moeten zij naar de
binnenstad. Voor veel huisvrouwen le
vert dat soms aanzienlijke problemen
op, omdat er geen busverbinding
Daarnaast is er in het 'middengebied'
ruimte gereserveerd voor onderwijs
voorzieningen en een sport- en recrea
tieaccommodatie. B en w denken aan
de bouw van achttien lokalen voor
het basisonderwijs en zeven tot acht
lokaler. voor het ldeuteronderwijs. Bo
vendien moet er ruimte worden ge
schapen voor één gymlokaal en één
sportzaal.
Zoals gemeld heeft het gemeentebe
stuur van Goes onder andere het
provinciaal opbouworgaan de stich
ting Zeeland in de arm genomen, om
bij de inrichting van het 'middenge
bied' zoveel mogelijk tegemoet te kun
nen komen aan de w.ensen van de
Afgerond
Het plan Goese Polder i is nagenoeg
afgerond. Als er in de eerste helft van
197C nog zo'n tachtig verkoopwonin-
gen zijn gebouwd, is het plan klaar.
Dan staan er in de Goese Polder I in
totaal ongeveer zevenhonderd wonin
gen.
Er is herhaaldelijk kritiek geuit op de
saaie opzet van deze wijk. Wethouder
De Leeuw vindt dat niet helemaal ten
onrechte. Wel meent hij, dat het ge
meentebestuur van Goes niet al te
veel verwijten gemaakt kunnen wor
den. De oorspronkelijke opzet van het
plan was namelijk veel ruimer van
opzet. Door een niet sluitende exploi
tatie moest het herzien worden. Aan
vankelijk leverde het vrij veel proble
men op. om de duurdere woningen
(330 gulden per maand) in de Goese
Polder I bewoond te krijgen. Er ston
den veel van die woningen leeg. Op
liet ogenblik zijn de meeste van die
woningen verhuurd. Volgens wethou
der De Leeuw komt dat. doordat er
de laatste tijd duidelijk meer behoefte
is ontstaan aan woningen in de mid
denklasse.
Wethouder De Leeuw is er rotsvast
van overtuigd, dat de Goese Polder II
(rond 1980 moeten daar zeventienhon
derd woningen staan) heel wat aan
trekkelijker wordt, door een meer
gevarieerde woningbouw. Bij de eer
ste plannen ging het gemeentebestuur
van Goes ervan uit de Goese Polder
II binnen de vier jaar vol te bouwen
met woningwet- en goedkope premie-
woningen. Daar is het gemeentebe
stuur van afgestapt. I"
van het plan wordt uitgesmeerd
een aanzienlijk langere periode,
w willen deze wijk zo leuk mogelijk
maken, door er verschillende woning
typen in alle prijsklassen te bouwen.
Daarnaast zal er erg veel aandacht
worden geschonken aan groenvoorzie
ningen.
De andere woningbouwactiviteiten in
Goes: in het plan Valckeslot I wordt
in de tweede helft van 1975 een
complex van 63 premiewoningen op
geleverd: met de ontwikkeling van het
plan Noordhoek (ruimte voor 700 wo
ningen) wordt een bescheiden
gemaakt; in Kloetinge is men
met het plan Noordeinde; het
mingsplan Kattendijke moet- bijge
steld worden; datzelfde geldt voor 's-
Heer-Arendskerke; in Wilhelminadorp
et de bouw van
(Zie slot pagina 4 kolom 3)
ten en h
tw«
i gemaak
an de
fjantlijn
rekening die met een ba-
v—lig saldo van ruim zeven mil
jard gulden -sluit. Dat zou derhalve
pleiten voor de aanleg van een nieuw
nationaal vliegveld a Ia Schiphol. Toch
zijn er naar het oordeel van het bureau
aanzienlijke risico's: vooral de onze
kerheid over de toekomstige ontwikke
ling van het luchtverkeer kan de so-
ciaal-economische rentabiliteit van het
project in gevaar brengen. Deze onze
kerheid is sinds de energiecrisis nog
weer veel groter geworden: niemand
v/eet precies hoe de luchtvaart zich in
de toekomst zal ontwikkelen. De on
derhandelingen deze week tussen Ne
derland en de Verenigde Staten zijn
wat dat betreft een teken aan de wand:
ze duiden allerminst op een toeneming
van het luchtverkeer. Bi) een derge
lijke onzekerheid lijkt zelfs de vraag
gewettigd of het nog wel zin heeft om
door te gaan met plannen voor een
tweede nationale luchthaven. Is het
maar niet beter te stoppen met een
dergelijk gigantisch project als men
toch niet wee', of het uiteindelijk ren
dabel en noodzakelijk zal wezen?
Het planbureau betoogt dat wél tot
aanleg moet worden besloten en
zeker is een beslissing nodig over
de vestigingsplaats. Twee .'actoren heb
ben het planbureau tot deze opvatting
gebracht. In de eerste plaats dient- op
langere termijn met een toeneming
van het luchtverkeer rekening te wor
den gehouden, in de tweede plaats
en dat acht het bureau nog het voor
naamste behoort er zekerheid te
komen over de plaats waar ooit eens
in Nederland een tweede luchthaven
moet worden aangelegd. Als die zeker
heid er namelijk niet komt is dat voor
de kandidaat-plaatsen bijzonder verve
lend: allerlei ontwikkelingen moeten
er worden uitgesteld om een eventuele
aanleg van de lucht-
haven altijd nog
mogelijk te doen
zijn. Zouden op de
bewuste plaatsen
wél andersoortige
ontwikkelingen worden toegestaan dan
is dat uit een nationaal oogpunt weer
ongunstig: er kan dan nooit meer in
Nederland een optimale keus worden
gemaakt voor de vestiging van de
tweede luchthaven. In feite zegt het
planbureau: 'Regering, neem thans een
besluit over aanleg en plaats, maar
temporiseer zo nodig de uitvoering'.
Daardoor blijft het mogelijk in te spe
len op nadere ontwikkelingen in het
luchtverkeer. Wel zou tijdens deze tem
porisering moeten worden verder ge
gaan met het voorbereidende werk.
Het is een nogal halfslachtig advies,
geen vlees, geen vis. Van een In
stelling als het planbureau echter
kan vermoedelijk op dit ogenblik wei
nig anders worden verwacht. Hoe dan
ook moet het nog uitgaan van een
ontwikkeling in de luchtvaart, die in de
toekomst een nationale luchthaven
noodzakelijk maakt, ook al bestaat
daarover geen zekerheid. Er zijn even
wel te weinig zekerheden op grond
waarvan het kan bepleiten dat een
tweede luchthaven er helemaal niet
meer behoeft te komen. Overigens zul
len heel wat Nederlanders die zeker
heden wel aanwezig achten. Zij vinden
steun voor deze opvatting in allerlei
rapporten zoals die van de club van
Rome over het. opraken van de
energie en menen alleen daarom al dat
van een tweede nationale luchthaven
kan worden afgèzien. Het centraal
planbureau mengt zich niet in dit
debat, maar houdt alle mogelijkheden
open: het adviseert een principebesluit
over plaats en aanleg en betoogt dat
men daarna altijd nog kan zien. In de
verte doet dit advies denken aan de
paragraaf over de kerncentrales in da
energienota. De regering wees daarin
de bouw van de centrales niet af, maar
somde enkele voorwaarden op waar
aan eerst moet worden voldaan voor
dat met de bouw mag worden begon
nen. Ook ten aanzien van de Ooster-
schelde-afsluiting was sprake van een
dergelijke verschuiving naar de toe
komst van de uiteindelijke besluitvor
ming.
Blijkbaar gaat het hier om een nieu
we wellicht onvermijdelijke
methodiek voor het regeringsbe
leid in moeilijke zaken. Voor "net kabi
net heeft deze vorm van besluitvor
ming twee voordelen. In technisch op
zicht kan men allerlei nieuwe ontwik
kelingen mee laten spelen in de uit
eindelijke beslissing, in politiek-psy-
chologische zin kan men zowel vóór-
als tegénstanders van een project te
vreden stellen. Ook te dien aanzien
leverde de energienota een fraai voor
beeld: minister Lubbers liet weten dat
er kerncentrales zeker worden ge
bouwd, tenzij enzovoort, premier Den
Uyl daarentegen verzekerde tegenstan
der Mansholt dat de beslissing nog
lang niet vast stond. Idem dito bij de
Oosterschelde: de aanhangers van de
motie-Schakel betoogden dat de be
slissing van het hoe van de afsluiting
in feite was uitgesteld, de minister
daarentegen verklaarde dat het besluit
vast stond tenzij aan bepaalde voor
waarden niet zou kunnen worden vol
daan. Zo kreeg en krijgt iedereen zijn
zin.
Van belang is uiteraard welk besluit
uiteindelijk zal worden genomen
als uitstel niet langer meer moge
lijk is. Voor de tweede nationale lucht
haven is daartoe een tactiek gekozen
die iets weg heeft van het beleid rond
de Oosterscheldeeerst advies aan
de onvermijdelijke rijksplanologische
commissie, daarna komt er een be-
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
