PROVINCIALE ZEEUWSE COURAi. I JUSTITIE: VERTROUWENSMAN VOOR JEUGDIGE WEGLOPERS C. A. ziet af van een vestiging in het Middelburgse Geere-project Senaat gaat CIA en FBI doorlichten BOMAANSLAGEN IN LONDEN EN MANCHESTER de krant van zeeland FRIEZEN VRAGEN 'ACTIEVE STIMULERING FRIESE TAAL' Dc weg naar de taal 218e jaargang no. 23 Dinsdag 28 januari 1975 INSTELLINGEN EN PARTIJEN REAGEREN KRITISCH (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Door het instellen van vertrouwensmannen en vertrouwenscommissies hoopt staats secretaris Glastra van Loon (justitie) de moeilijkheden te kunnen voorkomen die de laatste jaren zijn ontstaan bij het tegen de wil van de ouders in onderbrengen van weggelopen minderjari gen door 'alternatieve hulpverleners' zoals Release, JAC en de Sosjale Joenit. Eind '73 bepaalde de Hoge Raad dat dergelijke huiverleners strafbaar zullen zijn. hoewel ook in de juridi sche wereld bedenkingen bestaan tegen strafvervolging. Sinds het arrest van de Hoge Raad is er vanuit politieke kring en vanuit de alternatieve organi saties druk op justitie uitgeoefend om de wet veranderd 'te krijgen. De staatssecretaris heeft in ee brief aan de Raden van de Kinderbe scherming laten weten dat hij niet voor een wetswijziging voelt. In zijn „grondmodel" moeten de vertrouwens mannen op de hoogte blijven van de verblijfplaatsen van de jongeren, die tegen cïe wil van ouders of voogden door de alternatieve organisaties aan hun gezag zijn onttrokken. Er moet vervolgens aan twee voorwaarden worden voldaan: de hulpverleners moeten contact opnemen met de ou ders of de voogd en de opvang van de weggelopen jeugdigen moet aan rede lijke eisen voldoen. Als deze, punten niet in orde zijn, rapporteert hij dit aan een vertrou wenscommissie, die bestaat uit leden van de Raad voor de Kinderbescher ming. Deze commissie kan vervolgens de vertrouwensman opdracht geven indien nodig op zeer korte termijn een onderzoek in te stellen. „Indien het belang van de minderja rige dit vereist kunnen de de vertrou wensmannen stappen ondernemen tot voorbereiding van een maatregel van de kinderbescherming", aldus de brief van de staatssecretaris. Als het gaat om een kind dat door de kinderrech ter uit huis is geplaatst en onder toezicht is gesteld, wordt ook de kin derrechter ingelicht. In totaal zal vol gens het grondmodel ons land negen tien van deze vertrouwensmannen commissies krijgen: één per arrondis sement. Geen gejuich Het voorstel, waarmee Glastra van Loon maandag de openbare vergade ring van de vaste kamercommissie van justitie verrastte, is in politieke kringen niet met gejuich ontvangen. De drie progressieve regeringspartijen en de PSP vinden toch dat het niet ver genoeg gaat en dat de wet beter veranderd kan worden. De VVD deed geen duidelijke uitspraak, maar vindt een wetswijziging in ieder geval beter dan een „opzij zetten van de wet" COMMISSIE VAN ELF MAN WASHINGTON (RTR) De Amerikaanse senaat heeft maan dag een bijzondere commissie in gesteld die de centrale inlichtin gendienst. (CIA), de federale re cherche (FBI) en andere soort gelijke instellingen gaat door lichten. De commissie, een soort Watergate-commissie, omvat elf man. Voor tot de instelling van een derge lijke commissie werd overgegaan, is een speciaal amendement aanvaard dat voorziet in strikte regels om uit lekken van bijzondere inlichtingen die tijdens de hoorzitting naar voren zul len komen tegen te gaan. Tot de instelling van de commissie is beslo ten nadat eérder een storm van pro testen opstak nadat bekend was ge worden dat" de CIA, welke uitsluitend ten behoeve va,n de Amerikaanse ligheid in het Buiteland mag werken, ook op buitenlands gebied actief was geweest en inlichtingen over vooraan staande Amerikanen had verzameld. Andere diensten die nog zulle nworden doorgelicht zijn de inlichtingendiensten RUSSISCHE SCHEPEN DOOR SUEZ-KANAAL YVENEN Hoewel de Egyptische president Sadat het Suezkanaal nog steeds gesloten houdt, mogen Russi sche schepen het kanaal in alle stilte gebruiken. Daarmee heeft Sadat een nieuw en eHeclief drukmiddel tegeno ver Amerika en Israël in de hand. Volgens gewoonlijk betrouwbare bronnen zijn inmiddels meerdere schepen van de Sowjet-vloot in beide richtingen het Suezkanaal gepas seerd. Officieel is het kanaal nog steeds niet voor de internationale scheep vaart geopend, hoewel de vaargeul a;l bijna helemaal in orde is. Voor de Sowjet-Unle is deze doorgang enorm strategisch belang omdat de af stand tussen haar Middenlandse-Zee- vloot en die in de Indische Oceaan daardoor aanzienlijk wordt ver kort. Al eerder deden geruchten de ronde dat schepen met Mohammedaanse pel grims door het kanaal waren gesluisd in de richting van Mekka- Volgens berichten uit Oost-Europa zouden er nu ook Russische vrachtschepen tot 1000 bruto-registerton in beide richtin gen doorheen zijn gevaren. StóffiSÊm H ie kmn Nieuws uit Zeeland op de pa gina's 2,4,5,7 en 8. Binnen- en buitenlands nieuws op de pagina's 1, 3 en 6. Sport op pagina 9. Radio en t.v. op pagina 10. Financieel nieuws op pagina 11. van leger, luchtmacht en senaat besloot tot instelling van de commissie met 82 tegen vier stemmen. 'Melkprodukten vaak verkocht na verstrijken van de verkooptermijn" DEN HAAG (ANP) lil bijna één op de vijf gevallen zit het mot de datumaanduiding op melk en melkprodukten verkeerd, zo is de Consumentenbond bij een on derzoek gebleken. Soms staat er geen uiterste verkoopdatum op. Soms staat er wel zo'n datum op maar wordt er. ook nadat die is verlopen, nog rustig verkocht. En soms is die datumanduïding zo onduidelijk, dat de Consumenten bond er niets aan heeft. De Consumentenbond nam een steekproef bij een groot, aantal levensmiddelenwinkels, waar in totaal duizend produkten werden gecontroleerd. De meeste fouten kwamen voor bij produkten als vla, yoghurt en toetjes. In de steekproef werden 48 winkes be trokken. Van die 48 winkels gin gen er 27 één of meer keren in de fout. Ér werden produkten verkocht waarop een onleesbare of helemaal geen datum vermeld stond (16 winkels en 105 produk ten) of werden produkten ver kocht. terwijl de erop vermelde uiterste verkoopdatum al was overschreden (221 winkels en 80 produkten). De overschrijding was gemiddeld vijf dagen de hoogste score was achttien da gen. Overschrijdingen van de ui terste verkoopdatum kwamen re latief veel voor hij de kleine zaken, liberalen stellen dat bi,i een nieuwe regeling veel aandacht besteed moet worden aan de hereniging van ouders en kind. KVP en ARP gaven evenmin een concreet oordeel over het grond model. Woordvoerdster mevrouw Cor- nellssen had de brief evenals liaar collega's pas tijdens de commissie vergadering voor bet eerst gezien. Als minister Van Agt volgende week tijdens zijn begrotingsbehandeling niet zelf een wijzigingsvoorstel, van de wet doet, zullen de kamerleden 'Roethof (PvdA) en Jurgens (PPR) aankondi gen zelf met een initiatiefvoorstel te komen. Tijdens de commissievergade ring gaf Roethof al aan in welke richting de door hun'voorgestelde wij ziging kan gaan: of het noemen van een leeftijdsgrens in de wet (alleen strafbaarstelling als het gaat om kin deren onder de twaalf jaar), of het strafbaar stellen als het onttrekken aan het ouderlijk gezag gebeurt tegen de wil van de minderjarigen in, of de namen van de organisaties in de wet opnemen voor wie bij de strafbaar stelling een uitzondering kan worden gemaakt. Het meeste voelde Roethof echter voor de opname van het „wederrech telijk" als element van de delictsom schrijving. Jurisprudentie zou dan in de loop van de tijd moeten uitmaken wanneer er wel en wanneer er niet sprake is van de wederrechtelijkheid, dus van overtredingen. In een eerste reactie wees de staatssecretaris erop dat de wetgeving in eerste instantie niet onder hem valt maar onder mi nister Van Agt. In afwachting van wat deze be windsman volgende week aan de Ka mer meedeelt, verklaarde staatssecre taris Glastra van Loon dat intussen het overleg met de Raden van de Kinderbescherming over het grondmo del op gang moet komen. Uit de brief aan de Raden blijkt dat justitie voor al vreest dat het plan wel eens een te zware belasting kan betekenen voor de Raden in him huidige samenstel ling. Hij hoopt de discussie binnen één maand te kunnen afronden. Verdeeldheid De alternatieve instellingen zijn nig te spreken over het voorstel van de staatssecretaris. Ook zij wensen een verandering van de wet. Er is echter nog verdeeldheid onder hen. Het landelijk overleg alternatieve hulpverleningsinstellingen pleit voor het opnemen van twaalf jaar als leef tijdsgrens in de wet. De Belangenvere niging Minderjarigen (BM) vindt ech ter dat in de discussie de klemtoon te veel ligt op de niet meer strafbaar stelling van de hulpverleners. BM wenst eerst een wet waarin de rech ten van de minderjarigen worden ge regeld. Tijdens de commissievergadering kwam weinig duidelijkheid over een andere wens van de hulpverleners: het verlagen van de meerderjarig heidsleeftijd van 21 naar 18 jaar. De regering heeft al enkele jaren plannen in deze richting, maar is nog nooit gekomen met een concreet voorstel. Volgens Glastra van Loon zijn door het nieuwe studiefinancieringsplan van zijn collega Klein (onderwijs) de (vooral financiële) problemen die de verlaging met zich meebrengt, iets afgenomen. Maar hij wees de kamercommissie erop dat nog voldoende moeilijke con sequenties overblijven. Hij wil eerst overleg met de betrokken instanties. De resultaten van deze discussie kun nen worden vastgelegd in een wets voorstel. De bewindsman wilde niet zeggen wanneer dat ontwerp verwacht kan worden. Hij zal er in de minister raad over gaan praten. HEERENVEEN: Minister Van a'jl van justitie heeft maandagmiddag \n Heerenveen het nieuwe kanton- jerechtsgebouw geopend. In de Hal werd de bewindsman een pe titie van politieke partijen en cul turele instanties in Friesland aan geboden. De Friezen hopen op een betere plaats voor de Friese taal In het rechtsverkeer. OPROEP TOT NALEVING OVERDAG OVER VIETNAM LONDEN (DPA) Amnesty Interna- tional in Londen heeft maandag alle ondertekenaars van het Vietnamese vredesverdrag van 1973 van Parijs verweten dat rij hun verplichtingen tegenover tienduizenden burgers die nog steeds gevangen ritten, niet zijn nagekomen. In een ter gelegenheid van de tweede verjaardag van de ondertekening uit gegeven verklaring, staat dat zelfs nog mensen worden vastgehouden die him straftijd al uitgezeten hebben. Ook zijn vrijgelaten burgers opnieuw aan gehouden, worden politieke gevange-1 nen die nog niet zijn berecht behan deld als gewone misdadigers en wordt bij verhoren nog steeds gemarteld. Amnesty International legt de hoofd verantwoordelijkheid hiervoor aan de- deur van de vier regeringen in Saigon, Phnom Penh, Washington en de voor lopige revolutionaire regering van Zuid-Vietnam, die het verdrag van Parijs hebben ondertekend. Minister Van Agt ontving petitie HEERENVEEN (ANP) Wij rekenen er op dat uw beleid er op gericht is ook minderheden recht te doen. Wij hopen tevens dat u het punt van de Friese taalwet tijdens een kabinetsvergadering aan de orde zult stellen. Dat was het verzoek dat minister A. A. M. van Agt maandagmiddag in Heerenveen kreeg in een petitie van politieke partijen en culturele instanties. Minister Van Agt was in Heerenveen om het nieuwe kantongerechtsgebouw te openen. De petitie werd onder meer ondertekend door de PvdA, WD, Fryske Nasjonale Partij, PPR.en PSP. De aanbieders van de petitie maakten een vergelijking met het Welsh in Groot- Brittannië; daar is het Welsh een officiële voertaal, die onder meer tijdens de rechtspraak gebezigd mag worden. De aanbieders hoopten dat de regering op korte termijn de positie van de Friese taal in het rechtsverkeer aan de orde zal stellen. Er bestaat volgens deze Friezen in Nederland een tamelijk passieve tolerantie ten opzichte van de Friese taal. Een actieve stimulering van de Friese taal en cultuur in alle levenssferen in de provincie Friesland zou veel meer op zijn plaats zijn. OOK EXPLOSIES IN LONDONDERRY LONDEN (AP, AFP, DPA) Londen en Manchester zijn maandag bij bomaanslagen min stens 20 mensen gewond, aldus heeft de politie bekend gemaakt. In de namiddag ontplofte in Manches ter een bom in een groot'warenhuis. Hier vielen 19 gewonden. Enkele uren later ontplofte een bom in een be roemde Londense kleermakerszaak, welke gespecialiseerd is in het maken van uniformen. Hier werd een bewa ker gewond. Telefonisch was in beide gevallen gewaarschuwd dat er een bom was geplaatst. In Londen werd de redactie van The Sun opgebeld met de mededeling dat; er een bom was geplaatst bij Gieves,; in Stafford Street bij Bond Street en niet ver van Piccadilly Circus. Gieves is de op één na oudste kleermakerij van de Britse strijdkrachten. Enkele uren later ontploften in het noordoosten van Londen nog twee bommen, een in een gasfabriek, de an dere in een chemische fabriek. Over persoonlijke ongelukken werd niets ge meld- In Londonderry, de op één na grootste stad van Noord-Ierland, zijn maandag morgen drie bommen ontploft, hetgeen volgens de politie duidt op het ingaan van een nieuwe 'blitzkrieg' van de zijde van het I.R.A. In weerwil hiervan wordt in politieke kringen te Belfast toch nog geloofd dat de illegale Ierse organisatie dene week zal bekendmaken op te roepen Zie slot pagina 3 kolom 2 TELEURSTELLING BIJ GEMEENTEBESTUUR MIDDELBURG „VOORLOPIG GEEN VESTIGING IN ZEELAND" MIDDELBURG C A ziet af van een vestiging in het Middel burgse Geeregebied. Dat heeft het bedrijf eind vorige week la ten weten. C A is voorlopig niet van plan zich in Zeeland te vestigen. B. en w. van Middel burg zeggen dat de raad in een brief, waarin zij spreken van „een voor ons en voor Middel burg teleurstellende medede ling". Het college heeft zich maandag en zal zich ook vandaag op de nieuwe situa tie beraden. Vandaag dinsdag zal men desgewenst nadere informatie geven in een beslo ten vergadering van de commis sie ruimtelijke ordening. C A heef het Middelburgse college twee overwegingen genoemd om af te zien van de Middelburgse vestiging, zo blijkt uil de brief aan de raad: de gang van zaken in de detailhandel in Zeeland. Daarbij verduidelijkte, men van de kant van C A maandagmiddag desgevraag 'dat de detailhandel niet meer die ontwik keling vertoont van enkele jaren te rug' en dat dit niet 'het kernpunt' is bij het besluit inzake de Middelburgse in feite de ZeZeuwse vestiging de wat wordt genoemd 'onmokelijk- heid om zekerheid te verschaffen over het tijdstip van realisatie van de ves tiging', die voor Middelburg in studie was. De brief van C A kwam op 23 januari binnen, een dag voor de part ners in het Geere-project zouden spre ken over een compromis-oplossing over de spreiding van de grootwinkel bedrijven met behoud van het Geere- plan als zodanig. Burgemeester drs. P. A. Wolters heeft daarop met directeur E. Brenninkmeijer een gesprek gehad. Daarbij is van de kant van C A meegedeeld, dat men voorlopig niet voornemens is zich de eerste zes tot tien jaar in Zeeland te vestigen, aldus het schrijven van net Middelburgse college aan de raad. Bij C A wordt niet gedacht aan vestiging in een andere Zeeuwse gemeente, zo bouwkundige G. M. Berger dinsdag desgevraagd. „Of er zou zich een on gelooflijke ontwikkeling moeten voor doen." Heroriëntatie Het Middelburgse college herinnert de raad in het schrijven over de heslis- sing van C&A eraan, dat de drie groot winkelbedrijven C&A, Hema en V&D in december 1973 in principe besloten tot een vestiging in het Geere-gebied; dat mét de grootwinkelbedrijven, de projectontwikkelingsmij. Amro-West- land Utrecht, een stuurgroep en een werkgroep de realisatie van het Geereproject door de gemeente werd voorbereid: dat over de uitvoering vla twee voorlichtingsbijeenkomsten in- formatie werd gegeven en dat 'met name van middenstandszijde bezwaar werd gemaakt tegen de concentratie van de grootwinkelbedrijven in de Geere." Vervolgens wijzen b. en w. erop, dat de mogelijkheid van een gewenste spreiding nogmaals werd onderzocht en dat mede aan de hand van twee moties in de raad werd toege2 verdere opening van zaken in de fe bruari-vergadering te geven. B, en w. in hun brief: .Hoewel in beginsel een zo sterk mogelijke spreiding van acti viteiten over het kern winkelgebied voorstaand, achtte het college van b. en w. de mogelijkheid daartoe zulks was uit de voorstudie reeds gebleken minimaal. Niettegenstaan de deze zienswijze werden op korte termijn alle mogelijke varianten uit puttend onderzocht, waarbij het colle ge realisatie van het Geereplan, in het belang van de positie van Middelburg als hoogwaardig koopcentrum, als uit gangspunt niet heeft willen verlaten." Men herinnert er de raad aan. dat drie alternatieven voor het college wél aanvaardbaar in het overleg met de partners niet acceptabel ble ken te zijn. Een laatste compromis oplossing met behoud van het Geere plan als zodanig zou op 24 januari met de partners worden besproken. De dag daarvoor kwam de brief, waarin C&A liet weten af te zien van vestiging in Middelburg. Zoals gezegd: na het. interne beraad in b. en w. op de situatie, die nu is ontstaan, wordt vandaag de commissie ruimte lijke ordening in een besloten verga dering nader geïnformeerd. Bij dit gedeelte van de bijeenkomst zo laten b. en w. weten kunnen ook andere raadsleden aanwezig zijn- De heer Berger van C&A verklaarde maandag desgevraagd, dat afzien van Zie slot pagina 4 kolom 1 jjuntlijn t i I A fgevaardijtden van politJp OM/ ke partijen in Friesland AvXri hebben gisteren aan ml- rX*i9n n^ster Ak*- een b^itie aangeboden waarin zij om» Ieen positieve benadering vra- gen van de Friese taal in het rechtsverkeer. Bij dergelijke verzoeken heeft overig Nederland nogal eens nei ging om te glimlachen, een neerbuigen de glimlach in de geest van 'ach die Friezen toch'. En oude en afgezaagde opmerkingen over paspoorten, visa en over kranten waarmee het land daar ginds zou zijn dichtgeplakt doen dan weer onvermijdelijk dc ronde. Terwijl de Friezen alleen maar vragen om er kenning en handhaving van een eigen identiteit, tot uiting komende in hun taal. „Waar een wil tot de taal is. Is een weg voor de taal", heeft de taalge leerde K. Heeroma cie dichter Muus Jacobse eens geschreven en hij voeg de er aan toe dat. Friesland laat zien „dat een taalgemeenschap niet gesteld behoeft te zijn in een afzonderlijk va derland, met een eigen politiek lot, om toch de drager te kunnen worden van een door het eigen idioom gevoerde complete cultuurtaal". Er is geen en kele reden om over de Friezen en hun taal te glimlachen: het. zou zelfs best eens kunnen wezen dat Nederland in de toekomst meer en meer met "Friese problemen' krijgt te maken. We bedoelen hier 'Friese problemen' in overdrachtelijke zin. Neder land heeft namelijk meer minder heden binnen zijn grenzen dan ooit tevoren: er zijn vele gastarbeiders die in Nederland willen blijven met hun gezinnen, buitenlanders van wie cie kinderen het Nederlands als een twee de of zelfs als een eerste taal spreken. Voorts woont een grote groep van Zuidmolukkers in Nederland, van wie de meesten toch altijd nog de eigen identiteit in deze samenleving trachten vast te houden. Verder zijn er de Suri naamse rijksgenoten: het is de vraag of zij ooit allen naar het land van her komst zullen terugkeren. Meer dan vroeger is Nederland samengesteld uit groepen kleine minderheden die nu al hun problemen stellen en in de toe komst zonder twijfel aanspraak zullen maken op het be houd van eigen ka raktertrekken, van een eigen identiteit, In dit opzicht is WesbEuropa ster ker ge-amerikaniseerd dan in het ver leden: de Verenigde Staten hebben im mers deze mengeling van rassen en groepen al vanaf het begin gekend. Vroeger deed men daar nogal makke lijk over: men sprak over de 'smelt- pot'. Een aantrekkelijke, maar achter af te simpele theorie: alle natiën en tongen die in de Amerikaanse smelt- pot terechtkwamen, zouden er uitko men als mensen met een nieuwe iden titeit. namelijk als Amerikanen. De praktijk bleek anders. De uitdrukking 'smeltpot' voor de Amerikaanse samenleving werd populair in 1908: het was de titel van een toneelstuk door Israel Zang- will dat het samengaan van rassen in de Verenigde Staten tot thema had. Twintig jaar geleden werd er nog vu rig in geloofd, maar sinds met name de negerbevolking voor haar rechten op kwam begon menigeen aan de juist heid te twijfelen. Er kwamen zelfs felle reacties: 'Amerika is niet één grote gelukkige familie, maar integen deel een verzameling van eenzame eth- nische eilanden' schreef vijf jaar ge leden de neger-predikant C. T. Vivian, eens medewerker van Martin Luther King. Hij wees er op dat iedere groep zijn eigen scheldnaam heeft, iedere stad zijn 'cnina-town', zijn Poolse, zijn Litause, zijn zwarte wijken en in de politiek spelen vragen een rol als Tioe krijgen we de Ierse stemmen binnen', hoe de joodse, hoe de Italiaanse. ,En tussen al deze groepen is er vaak vijandschap" schreef Vivian bitter. Ook deze felheid heeft zijn keerzijde: de erkenning namelijk dat al deze im migranten in de Verenigde Staten hun eigen culturele achtergronden inbrach ten, het besef ook dat deze achtergron den niet onderdrukt moeten worden maar als waardevolle elementen die nen te worden gezien in het leven van Amerika. Het heeft een vijftig jaar geduurd voordat men in de Verenigde Staten dat begon te begrijpen. De smeltpot kreeg vele barsten, behoorde die ook te krijgen, want verscheiden heid is boeiender en rijker dan het een vormige produkt uit een smeltpot. De huidige Nederlandse samenleving zal zich er rekenschap van moeten geven dat het Nederlander-zijn in de toekomst een gevarieerder bestaan zal worden dan het nu al is. En om spanningen te vermijden zal het. tevens dringend nodig zijn allerlei vooroor delen aan de kant te schuiven. Hoe moeilijk dat is blijkt wel uit de vaak zo neerbuigende manier waarop de rest van Nederland over de Friezen spreekt, een groep die al eeuwen tot het Nederlands staatsverband behoort. „Waarom moeten zij zo nodig een eigen taal hebben?" vragen sommigen. Het antwoord op die vraag is eens in de tweede kamer door de markante Pieter Sjoerds Gerbrandy gegeven; hij had in zijn jongensjaren psalmen moe ten leren in het Nederlands, maar „het was alsof men in het Sanskriet tot mij sprak". Gerbrandy's zuster moest hem overhoren, maar zij schudde het hoofd: „Schei maar uit, je 'bent te dom". Maar zei Gerbrandy tot de ademloos toeluisterende kamer ,ik zal nu laten horen hoe het in het Fries klinkt". En met zijn merkwaardig-hoge stem droeg hij voor: .Halleluja, bring de Heare, O myn slel, dyn heechste sang, 'k Wol myn Kening. fol fan eare. Prizzje heel myn libben lang'. En Ger brandy besloot: „Had men mij dat la- (Voot vervolg zie pagina 3 kolom 1

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1975 | | pagina 1