PROVINCIALE ZEEUWSE Cli H J
ROTTERDAM
WIL MEER
GELD
Kerncentrale Borssele uit produktie
voor vervanging van 13 ton uranium
Winst
SPANJAARD ZAT ACHT DAGEN
ONSCHULDIG IN HAAGSE CEL
Deense
liberalen
„Lagere loonkosten
beste middel tegen
werkloosheid"
ft
Ook andere been
Nixon aangetast
Vrouwen en
ilitiek
Bisschop Gijsen
ontslaat directeur
missie-instituut
218e jaargang no. 8
Vrijdag 10 januari 1975
kopenhagen tap, gpd)
De liberale partij van de Deense
premier Hartling heeft donder
dag grote stemmenwinst be
haald bij de algemene verkiezin
gen, zo bleek vannacht uit de
eerste uitslagen. Volgens com-
puterprognöses zouden de libe
ralen 42 zetels krijgen, een winst
van 20.
Ook de oppositie de sociaal-demo
craten hebben flinke vooruitgang
geboökt, waarschijnlijk van 46 naar 55
zetels. De hoop dat de anti-belasting
partij van Mogens Glistrup de verkie
zingen niet zou overleven is de bodem
Ingeslagen. Vannacht zag het er naar
uit dat Glistrup 3 zetels zou verliezen,
maar met de 25 overblijvende blijft
zijn partij toch de derde van het land.
Men verwachtte vannacht dat minstens
negen partijen zetels zouden winnen in
het,pariemet dat 179 zetels telt.
De verkiezingen hebben niet geleid tot
..een nieuw politiek evenwicht dat een
einde zou kunpen maken aan de hui
dige impasse in het Deense parlement.
Door de verdeeldheid van de volksver
tegenwoordiging is het de regering on
mogelijk gebleken doortastende maat
regelen te treffen voor een verbetering
van de economische situatie.
Er staat de Denen nu weer een minder
heidsregering te wachten, dïe dezelfde
problemen te lijf moet als de vorige:
stijgende inflatie, groeiende werkloos
heid, partijpolitieke conflicten. Op de
dag van de verkiezingen bijvoorbeeld
werd bekendgemaakt dat de werkloos
heid met 14 procent was gestegen.
Meer dan 150.000 Denen hebben mo
menteel geen werk.
I
PREMIER HARTLING
AMERIKAANSE
VLIEGTUIGEN
VOOR SAOEDI-
ARABIË
WASHINGTON (RTR) De Ver<
de Staten hebben donderdag bek
gemaakt dat zij akkoord zijn gegaan
met de levering aan Saoedi-Arabië van
Verscheidene escadrilles' straaljagers
van het type F-5 en bijbehorende
onderdelen ten bedrage van 700 mil
joen dollar. Het akkoord waarover
èen half jaar is onderhandeld houdt
ook de opleiding van Saoedi-Arabische
piloten en technici in.
Woordvoerder Robert Anderson
het Amerikaanse ministerie va.n bui
tenlandse zaken zei te verwachten dat
de toestellen in de tweede helft van
het volgend jaar zullen worden afgel-
vert. Het aantal toestellen wilde hij
niet noemen. Volgens militaire krin
gen in Washington zouden, er minder
dan 100 zijn.
Volgens Anderson is de regering met
de transactie akkoord gegaan met
het oog op de militaire relatie van de
VS met Saoedi-Arabië.
Anderson deelde mee dat het contract
de bepaling bevat dat Saoedi-Arabië
de toestellen niet zonder toestemming
van Washington aan een ander land
mag overdragen.
Bende
DE Eindliovense politie heeft drie
hoofdfiguren aangehouden van
een terreurbendedie een waar
schrikbewind uitoefende in en
om Eindhoven, (pag. 3).
Werkloosheid
VOLGENS NKV-voorzitter Spit is
de top van de werkloosheid nog
niet pereikt. (pag. 3).
Kentekenbewijs
DE invoering van de nieuwe rege
ling voor het voeren van een
kentekenbewijs zal mogelijk enig
uitstel ondervinden, (pag. 11).
Nieuws uit Zeeland op de pa
gina's 2, 4, 5, 7 en 12;
Binnen-' en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11;
Sport op pagina 13;
Radio en televisie op pagina
15;
Financieel nieuws op pagina
17.
Directeur Centraal Planbureau:
DEN HAAG (ANP) Het beste
middel tegen de structurele
werkloosheid is toch wel kosten
verlaging voor het bedrijfsleven,
vooral verlaging van de loonkos
ten. Dit heeft de directeur van
het Centraal Planbureau, prof.
dr. C. A. van den Beid, verklaard
in de Werkgever, orgaan van het
Nederlands Christelijk Werkge
versverbond.
aantal jaren, om het proces van uit
stoting van arbeid tegen te gaan.
Voor 1975 zal er feitelijk w.el een reële
contractloonstijging van twee procent
'uitkomen. Maar als econoom speel je
wel eens met de gedachte: waarom
zou dit niet nu kunnen zijn?
Het is natuurlijk moeilijk aan werk
nemers een cijfer van nul te verko
pen, maar voortgaande loonkostenstij
ging heeft nu eenmaal ernstige conse
quenties voor de werkgelegenheidssi
tuatie- En daar zijn de werknemers
toch zelf ook rechtstreeks bij betrok
ken."
Prof. Van den Beid vestigt in het
algemeen de aandacht op de zeer
onzekere internationale situatie. „On
zekerheid ook in de prijzensfeer,
waaronder die van olie. De internatio
nale prijsbeweging voor grondstoffen
zwakt af.
Verder hebben we te maken met
VAN DEN BELD
zwevende wisselkoersen en met het
probleem van de monetaire recycling.
De ontwikkeling van het volume van
de wereldhandel, van de wereldcon
junctuur is dan ook moeilijk voorspel
baar.
Een onzekere factor is ook het beleid
dat de regeringen zullen gaan voeren.
Onze prognoses zijn heel erg aifhanke-
lijk van wat er in hét
gebeurt"
In de boj
(Zie slot pagina 3 kolom 1
TAIPEI: de 55-jarige Lee Koeang-
Hoeei, een voormalig Japans mi
litair. die 31 jaar in het Indonesi
sche oerwoud doorbracht, wordt
na aankomst, in Taipei bij de
arm gegrepen door zijn vroegere
vrouw (midden) en zijn zoon Lee
Hoeng (links). Op weg naar huis
in Taitoeng vertelde de vrouw., dat
zij 8 jaren nadat hij als vermiste
uit de tweede wereldoorlog was
opgegeven, was hertrouwd. De
man trok toen zijn hand' van
haar weg en vroeg de chauffeur
hem maar het huis van zijn zus
ter te rijden.
SAN CLEMENTE (RTR) Ex-presl-
dent Richard Nixon heeft nu last
gekregen van zijn rechterbeen, dat tot
dusver gezond was,, De artsen zijn
bezorgd over Nixons slechte eetlust
en zijn gewichtsverlies, zo heeft rab
bijn Baruch Korff. een oude vriend
van Nixon, donderdag bekendgemaakt.
VOLLEDIGE VERGOEDING VOOR
SCHADE DOOR OLIEBOYCOT
ROTTERDAM De gemeenteraad van Rotterdam heeft het col
lege van b. en w. gedwongen in de onderhandelingen met het rijk
over een vergoeding van de schade die is ontstaan door de olie
boycot, het volle pond te vragen. B. en w. van Rotterdam waren
van plan met een vergoeding van tweederde van de schade genoe
gen te nemen.
De PvdA-fractie. die aanvankelijk
het streven van het college van b. ei
w. steunde en dit ook In een motie
liet uitkomen, schaarde zich na een
debat van enkele uren achter een
motie van CDA'er en ex-havenwethou
der drs. H. J. Viersen. Het college
b. en w. zegde toe de motie te zullen
aanvaarden.
De totale schade die Rotterdam
heeft geleden als gevolg van de ver
minderde olietoevoer in de periode
van december 1973 tot mei 1974 en de
verlaagde capaciteit van de petroche
mische industrie (die electra en water
betrekt van Rotterdam), wordt door
b. en w. becijferd op 46,5 miljoen
gulden. Hierin zit een bedrag van
ruim 40 miljoen gulden dat direct
betrekking heeft op de havenactivitei
ten (havengeld en loodsdiensten
De regering bepaalde begin januari
dat Rotterdam kon rekenen op een
vergoeding van slechts 20 miljoen gul
den. Toen het college van b. en w.
daarop zeer teleurgesteld reageerde,
werd van regeringswege de zaak op
nieuw uitgerekend en kwam men af
gelopen woensdag („Gehaktdag dus",
merkte wethouder van financiën, drs.
J. Riezenkamp, schamper op) tot een
van 24 miljoen.
Nota
B. en w. kwamen daarna met een
nota waarin ze aanboden een derde
van de geleden schade als ,-een min of
meer normaal bedrijfsrisico te aan
vaarden". Men wilde daarmee in dfe
onderhandelingen een „redelijke hou
ding" présenteren. Riezenkamp: „Maar
de regering heeft die redelijkheid niet
betracht. Hoewel we erom hebben
gevraagd, is ons niet verteld hoe i
aan die 20 miljoen en wat later aan
die 24 miljoen is gekomen".
Wel is in een brief van de staatsse
cretaris van binnenlandse zaken aan
b. en w. gezegd, dat een uitgangspunt
bij de berekening is geweest, da-
schade van structurele aard niet voor
een vergoeding in aanmerking zou
komen. Algemene stemmen in de Rot
terdamse raad zijn het ook hiermee
niet eens. PvdA-woordvoerder G.
Schilder: „De nationale gevoelens die
ons overspoelden tijdens de oliecrisis.'
worden Rotterdam niet deelachtig.
Dat. zal onze houding in de toekomst
beïnvloeden".
In de motie 'die nu in de raad
Rotterdam is aangenomen en waarin
b. en v/. opdracht krijgen de onder
handelingen te heropenen met als uit
gangspunt dat „de inkomstenderving
als gevolg van het olie-embargo volle
dig dient te worden vergoed", staat
verder de structurele schade (vermin
dering en wijziging van de petroche
mische produktie) als apart punt ver
meld en bovendien dat m^n de „juist
heid van het kabinetsstandpunt hier
over op goede gronden kan betwisten"
President Ford heeft donderdag El-
liot Richardson die onder Nixon als
minister van justitie aftrad, tot Ame
rikaans ambassadeur in Londen be
noemd. De benoeming moet door de
senaat "bekrachtigd worden. Richard
son trad in oktober 1973 als minister
van justitie af toen Nixon de speciale
aanklager in de Watergate-affaire, Ar
chibald Cox. ontslagen had. In Londen
volgt hij Walter Annenberg op. Annen-
berg die uitgever van zijn beroep is;
was een vriend 'van Nixon.
DOOR ADMINISTRATIEVE BLUNDER POLITIE
DEN HAAG, BARCELONA
-Acht dagèn lang heeft de
35-jarige Spanjaard Antonio
Canillas onschuldig in een
cel van het Haagse hoofdbu
reau van politie gezeten. Ter
wijl de man uit Barcelona
naar een vriend in Den Haag
was gekomen om er de kerst
en jaarwisseling te gaan vie
ren, zat hij met oud en nieuw
vast.
Canillas, die ervan werd ver
dacht illegaal ons land te zijn-
binnengekomen, zegt er van alles
a..n te hebben gedaan om zijn
onschuld te bewijzen. Keer op
keer vroeg hij, weliswaar in het
Spaans, om zijn Hollandse vriend
in Den Haag te mogen bellen.-
Het werd hem geweigerd, zelfs
het visitekaartje van zijn vriend,-
dat Antonio Canillas bij zich had;
werd hem afgenomen, zonder dat
er ook maar enige aandacht aan-
werd geschonken. Oorzaak: een
„administratieve blunder" van de
Haagse gemeentepolitie.
Radeloos
Cannilas, nog zichtbaar onder
de indruk van het gebeurde, ver
telt in zijn Barcelonese woning:-
„Ik werd er radeloos van, want-
niemand vertelde me v^aarom ik-
werd vantgéhouden en hoelang-
die nachtmerrie zou duren. Ik
weigerde te eten, in de hoop dat
ze me dan zouden vrijlaten, Op
de laatste dag (maar dat wist ik-
toen nog niet) van mijn verblijf
in de cel werd ik zo wanhopig;
dat ik dacht: als ze bloed zien;
laten ze me misschien vrij. Dus
gaf ik mezelf een stomp op de
neus en liet bloeddruppels op de
lakens vallen. Maar niets hoor,-
geen enkele reactie. Na acht da
gen cel kwam er uiteindelijk een
politieman binnen, die me vroeg:
waarom zit u hier? Dat was
natuurlijk het einde. Ik ant
woordde: Ik dacht dat u me dat
zou uitleggen".
Antonio Canillas werd in de
nacht van 27 op 28 december
door twee jonge surveillerende
Haagse agenten opgepakt., toen-
hij, lichtelijk onder invloed, op
de Haagse Laan van Meerder-
voort stond te urineren. Canillas
had geen identiteitskaart of pas
poort bij zich en al snel stond-
het voor de beide politiemannen
vast dat de man „wel illegaal ons
land zou zijn binnengekomen".
Canillas echter: „Dronken was
ik beslist niet, maar ik had wei-
wat op. Ik kwam zonder enige
moeite op mijn pensionkamer,-
maar besloot toen nog een rond
je te gaan wandeleh. Als vreem
deling in Den Haag raakte ik al
gauw de weg kwijt. Ik zag een
politieauto aankomen en dacht:
die kunnen me mooi de weg
wijzen. Ze namen me gelijk mee
naar het politiebureau. Mijn pas
had ik natuurlijk niet op zak. Ze
dachten klaarblijkelijk dat ik een
illegale gastarbeider was. Waan
zinnig. Ik heb een goede baan in-
Barcelona en was voor de eerste
keer in Nederland, op bezoek bij'
een vriend".
Fout
Op weg naar het districtsbu
reau aan de Soesterbergstraat
kregen de agenten te horen dat
de arrestantenverblijven daar vol-
zaten. En toen werd de gTOte
fout gemaakt. In plaats dat Canil
las naar een ander bureau voor
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
NIEUWE 'LADING' VOOR EEN NIEUW JAAR DRAAIEN
'GROTE BEURT'
VAN ZES TOT
ACHT WEKEN
BORSSELE De kerncentrale
van de NV PZEM is voor de eer
ste keer toe aan vervanging van
brandstof, verrijkt uranium.
Volgende week woensdag (15
januari) gaat de centrale voor
2«s tot acht weken buiten be
drijf. In die periode gaat het
deksel van het reactorvat, om
ongeveer 13 ton splijtstof (een
derde deel van de totale hoeveel
heid in de 'ketel') te verwisselen.
Daarna kan de kerncentrale
weer een jaar draaien. Tegelijk
krijgt de centrale in die tijd een
grote beurt.
Het gaat hier om een operatie van
grote omvang. Drie maanden is de
'grote beurt' van de kerncentrale
voorbereid en geprogrammeerd. 'Op
de piek van de werkzaamheden zullen
er zo'n vijfhonderd man bij ingescha
keld zijn. De splijtstofwisseling zelf is
een gebeurtenis die ziclx geheel onder
water afspeelt. Mensenhanden komen
er niet direct mee in aanraking. De
'verversing' van het uranium in de
brandstofkern wordt via een splijt-
slofwisselmachine op afstand gere
geld.
Zestien maanden heeft de kerncentra
le Borssele op zijn eerste brandstof
kern elektriciteit kunnen leveren. In
totaal zit er 38 ton splijtstof in de
zogenaamde hete kern van het reac
torvat. Die hoeveelheid levert net zo
veel brandstof als 2,3 miljoen ton
steenkool. De dertien ton verrijkt ura
nium, geleverd door een Amerikaanse
opwerkingsfabriek, die thans het der
de deel van de oude brandstof zal
vervangen, vertegenwoordigt een
waarde van 25 miljoen. De PZEM-
directie- tekent daarbij overigens aan
dat dit bedrag minder is dan een
derde van de brandstofkosten, die
men bij een op olie of kolen gestook
te centrale van hetzelfde vermogen
zou moeten maken.
Inspecties
Bij de grote revisiebeurt zullen in het
hele centralecomplex allerlei inspec
ties en controlewerkzaamheden wor
den verricht. De afgelopen maanden
heeft de kerncentrale Borssele nogal
eens te kampen gehad met kinderziek
tes, vooral in het zogenaamde conven
tionele deel van het bedrijf. De direc
tie van de PZEM heeft goede hoop,
dat de nu opgetreden mankementen
voorgoed zijn opgelost en zich niet
meer zullen voordoen. De 'dokebeurt'
van de kerncentrale Borssele valt
men met het eind van de garantiepen-
ode, die de bouwers van Kraftwerk
Union AG (Siemens-AEG) op hun op
dracht hadden verleend.
Bij deze eerste splijt-stofwisseling zijn
de veiligheidsmaatregelen voor het
personeel tot het uiterste opgevoerd.'
In de periode die eraan vooraf is
gegaan hebben ir. A. Tiktak, adjunct-
directeur produktie van de PZEM en
ir. U. H. Banga. hoofd van de kern
centrale, veel overleg gevoerd en hun
programma samengesteld met 'verte
genwoordigers van allerlei overheids
diensten. Personeel dat bij de verver
sing van het uranium is betrokken
valt onder strenge veiligheidseisen
voor radiologische werkers. Zij kun
nen veilig werken bij een geopende
reactor dank zij het feit dat de gehele
iwisselingsprocedure zich onder water
Het water werkt als een dik
scherm tegen radioactieve straling. Op
de zes tekeningen hiernaast is aange
geven hoe her geheel verloopt.
'Afkoeling'
De brandstofkem van de centrale
wordt gevormd door 121 splijtstofele
menten. Bundels van 3 meter lange
pijpen waarin het verrijkt uranium in
tabletvorm is ondergebacht. Een me
chanische robot, trekt die elementen
stuk voor stuk uit het reactorvat en
vervoert ze (onder water) naar het
splij tstofopslagbassin. Daar worden
de elementen met onderwater-televisie
camera's en meetinstrumenten gron
dig geïnspecteerd. Bij de wisseling
wordt het gehele reactorvat leegge
haald.
De opgebrande splijtstof gaat voor
een periode van zes maanden in een;
apart opslagbassin in het reactorge-
(Zie slot pagina 4 kolom 1
frontlijn
Samenwerkende vrouwen-
organisatie» tn Zeeland
houden ook dit jaar een
cursus politieke scholing.
Dat gebeurt nu al voor de
derde achtereenvolgende
maal en de 'cclangstelling
blijkt groot. De cursussen voor/Jen in
c-en behoefte, zoals dat heet. In de PZC
van gisteren v.crd gerapporteerd over
een bijeenkomst waar de nieuwe cur
sus was gepresenteerd en bij die ge
legenheid werd een uitdrukking ge
bruikt die ons met een lichte verwon
dering heeft vervuld. De altoos actie
ve mevrouw Van -der Leede'n van
de Bond van plattelandsvrouwen
verzekerde namelijk eist de leden van
de vrouwenorganisaties .inmiddels zo
zijn geëmancipeerd dat een wat fellere
benadering van de onderwerpen en
het wat heftiger aanvallen van de
standpunten niet uit de weg behoeft
te worden gegaan". We vroegen ons
af: is dat nu emancipatie? Of bedoel
de mevrouw Van der Leeden te zeg
gen dat de cursisten nu zover zijn ge
vorderd dat men tegenover de politici
zijn mannetje dan wel: haar vrouw
tje staat?
We hopen maar dat de laatste ver
onderstelling de juiste zal zijn.
Het gaat hij deze cursussen om het
bijbrengen van 'politieke scholing' aan
een groep ingezetenen, mensen die
door welke oorzaak dan ook t-ot dus
ver niet in de gelegenheid waren zich
tot in de finesses te verdiepen in po
litieke vraagstukken. Bij het opzetten
van een dergelijke
cursus wordt, naar
wij aannemen, te
vens in aanmerking
genomen dat de hui
dige samenleving
nogal gecompliceerd op de burger van
deze tijd afkomt, zodat het dringend
nodig is zich in allerlei achtergronden
van actuele problemen te verdiepen.
De onderwerpen van de cursus spre
ken in dit opzicht duidelijke taal: on
derwijs. energie, water, werkgelegen
heid. defensie. Nu wordt deze scholing
hier uitsluitend aan vrouwen gegeven,
maar dat wil helemaal niet zeggen dat
zij zoveel minder van deze vraagstuk
ken zouden afweten dan mannen.
Voor vele mannen zouden dergelijke
politieke cursussen een even groot nut
hebben als voor vrouwen. Gesteld nu
dat het hier zou zijn gegaan om een
cursus voor mannen: zouden de orga
nisatoren dan bij de presentatie heb
ben meegedeeld dat de deelnemers al
zover zijn geëmancipeerd dat ze een
fellere benadering van de onderwerpen
niet uit de weg behoeven te gaan? Ver
moedelijk niet, In dat geval zou onge
twijfeld zijn betoogd dat de cursisten
het politieke spel nu zover beheersen
dat ze de ervaren politicus wat feller
kunnen aanpakken.
Waarmee we willen onderstrepen
dat in vrouwenorganisaties wel
eens de neiging bestaat om het woord
'emancipatie' te gebruiken als het he
lemaal niet in net geding behoeft te
zijn. Vermoedelijk heeft dat te maken
met de omstandigheid dat in de histo
rie de vrouw vooral in staatkundig op
zicht naar de achtergrond werd ge
drongen: de rudimenten daarvan zijn
nog altijd in de huidige samenleving
merkbaar, tot in het spraakgebruik
toe. Maar dat kan er mede toe leiden
dat een verkeerde beeldvorming blijft
bestaan, verkeerd omdat de werkelijk
heid inmiddels al heel anders is ge
worden. Zo geloven we niet dat in het
onderhavige geval het geëmancipeerd-
zïjn van de vrouw bepaalt of zij tij
dens een politieke cursus eens fel uit
haalt naar deze of gene politicus of
politica. Het heeft; er voornamelijk
mee te maken of de deelneemsters zich
de problemen voldoende eigen ge
maakt hebben.
Om nu misverstanden te voorkomen
voegen wij haastig aan deze op
merkingen toe dat naar onze mening
de bewuste cursussen uitstekend func
tioneren, De Zeeuwse vrouwenorgani
saties doen er een voortreffelijk werk
mee: ze zorgen er voor dat een be
langrijke categorie van de burgerij aan
het politieke gebeuren deelneemt.
Daarmee blijft de democratie over
eind. Er is echter één nadeel: de cur
sussen worden alleen voor vrouwen
gegeven, terwijl ze voor mannen even
hard nodig zi.in. Sprak daar ergens een
man over 'achteruitstelling'? Och. dat
zou een wat te geladen uitdrukking
zijn. Maar we! geloven we dat het be
staan van deze specifieke 'vrouwen-
cursussen' er op duidt dat we nog al-
tijd niet in een geëmancipeerde maat
schappij leven. Als dat wel het geval
was, zou een dergelijk separaat optre
den van vrouwen verwondering wek
ken. En daarmee zijn we dan toch
weer terug bij mevrouw Van der Lee
den, ditmaal gelukkig zonder enig me
ningsverschil: zo gezien heeft de be
wuste cursus wel degelijk met vrou
wenemancipatie te malden. Daarom is
het zo plezierig dat ze een succes zijn.
ROERMOND (ANP) Bisschop Gij
sen van Roermond heeft donderdag
pater Nelen ontslagen als directeur
van het Diocesaan Instituut voor Inter
nationale Solidariteit (Divis Limburg).
In zijn plaats is benoemd de oud-mis
siebisschop Theunissen. die tevens per
1 februari benoemd is tot vicaris mis
siewerk in Roermond.
Divis Limburg is een in Roermond ge
vestigd missie-instituut. Reden voor
het ontslag is het verschil in visie rus
sen pater Nelen en bisschop Gijsen
over inhoud en betekenis van het mis
siewerk, aldus de persdienst van het
bisdom.