PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT MOSKOU WIL EIND ONDERGRONDSE KERNPROEVEN PZC Aircent komt in Brunssum Uitbreiding Zeeuws beroepsonderwijs vooral binnen bestaande instituten NIXON BIJ NAVO TOP IN BRUSSEL Kernreactors VS voor Egypte Den Uyl: we houden vast aan 100 km Iritrr in hlaoeiritr «tijlrii nivor Interieur FINANCIËLE SIT UAT1E 10NNIG" Wellicht tekening Atlantische verklaring Kleren uit de kamferkast Lems burgemeester van Schiedam INTERN NAAR OPLOSSINGEN ZOEKEN Overleg Portugal- Guinee opgeschort N« KOHTf B€l/T 2A MIOMUUU Til (OI1MI 11104 jl7e jaargang - nummer 138 Zaterdag 15 juni 1974 BREZJNEV: „AKKOORD SLUITEN MET VS" MOSKOU (RTR, UPI, AFP) De Sowjet-Unie is bereid tot onder tekening van een akkoord met de Verenigde Staten over een volle dige stopzetting van de ondergrondse kernproeven. De Russische partijleider Leonid Brezjnev heeft dit vrijdag aangekondigd in een verkiezingsredevoering in Moskou. „Wij zijn bereid nu reeds een overeenstemming te bereiken met de Verenigde Staten over een be perking van de ondergrondse kernproeven en de proeven vervolgens volledig te beëindigen volgens een overeengekomen tijdschema". Russische en Amerikaanse onderhan- s overleggen al weken over de ircstie van de ondergrondse kernproe ven. met de bedoeling een akkoord te tereiken dat kan worden ondertekend ïLs president Nixon eind juni een be- »ek aan Moskou brengt. De berichten over de voortgang van dit overleg wa ren tot dusver nogal pessimistisch. Amerikaanse functionarissen zeiden onlangs dat tijdens Nixons bezoek geen lieuw Salt-akkoord gesloten zou kunnen worden omdat de meningsverschillen tussen Washington en Moskou nog te jroot waren. Brezjnev zei hier vrijdag over ,4n de riitenlande pers kan men pessimisti- Den Uyl: mandag voorjaarsnota (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De situatie van de rijksfinanciën is „tamelijk zonnig". De prijsstijgingen dit jaar zullen meeval- terwïjl het financieringstekort raarschijnlijk beperkt zal blijven tot 100 miljoen gulden, tegen eerdere ver wachtingen van 600 miljoen. Dat blijkt uit de zogenaamde i jaarsnota van het kabinet-Den Uyl, die vrijdag door het kabinet is goedge keurd en maandag zal worden gepu bliceerd en aan het parlement aange boden. Premier Den Uyl kon vrijdag avond al wel zeggen dat hij vrij opti mistisch is over de financiële ontwik kelingen in 1974. De voorjaarsnota geeft een beeld van de uitvoering van de rijksbegro ting voor 1974. Er zijn de nieuwste cijfers in verwerkt. Daaruit blijkt nu dat het financieringstekort 200 mil joen gulden blijkt mee te vallen. Van het tekort van f 400 miljoen zal overi gens maar zo'n 130 miljoen moeten worden aangezuiverd, omdat 270 mil joen te wijten is aan „externe facto ren". Financiering van de EEG neemt bij deze post de grootste hap: f 172 miljoen. Op grond van de gegevens in de voorjaarsnota neemt de regering aan dat de prijsstijgingen dit jaar beperkt zullen blijven tot. minder dan 10 pro cent, in plaats van de eerder door het Centraal Plan Bureau verwachte 11,5 procent. „Na West-Duitsland is dat het laagste stijgingspercentage in de OECD-landen". zei Den Uyl vrijdag, avond nog eens onderstreept door zijn werd nog eens onderstreept door zijn opmerking: „In de afgelopen tien jaar hebben we nog niet zo'n klein finan cieringstekort gehad". Nieuws uit Zeeland op pag. 2,4,5, 6,7,9,16 en 1" Binnen- en buitenland op pag. 3,15 en 31 Sport op pag. 11,12 en 13 Radio en tv op pag. 29 Beurs en economie op pag. 31 zaterdagkrant pag. 19: Zilveren Anjer voor dr. H. L. Onssoren, De Enschedese bakker Vogelzang vecht met Oost-Duitsland om zijn Juta; Prof. Coleman speelde 10 weken voor hand arbeider pag. 20. Letterkundige Kroniek; Web, meseum Goes; Gent eert Roger Raveel. pag. 21: Geothermische energie is 'in' als experiment. PZÖ- redacteur Kees van der Maas bezocht IJsland, een land dat al vele ja ren 'energiek is met aardwarmte'- Stemmen uit de Kerken. sche beschouwingen lezen over de mo gelijke resultaten van de bijeenkomst in Moskou. Wij zijn een andere mening toegedaan". Brezjnev was van mening dat de beide supermachten zich een „maximale te rughoudendheid" moeten opleggen bij de ontwikkeling van nieuwe wapensys temen. Er moeten overeenkomsten worden gesloten om te voorkomen dat steeds weer nieuwe systemen van stra tegische wapens worden ontwikkeld. Als de Verenigde Staten zich houden aan de principes van de reeds gesloten verdragen en geen pogingerf doet een zijdige voordelen te behalen zullen ze in de Sowjet-Unie een eerlijke en be trouwbare partner vinden. Wij wensen de betrekkingen met de Verenigde Sta ten te stabiliseren, en onafhankelijk te maken van de ^conjunctuur van het ogenblik', aldus Verkiezingen Brezjnev hield een lange rede op een verkiezingsbijeenkomst in het Kremlin- congrespaleis. Hij werd door een gro te menigte langdurig toegejuicht. Zon dag worden in de Sowjet-Unie verkie zingen gehouden voor de opperste Sowjet. Hij keerde zich tegen beschul digingen van Amerikaanse zijde, dat de trage vorderingen in het Salbover- leg aan de Sowjet-Unie te wijten zou den zijn. „Niet wij zijn begonnen met het maken van atoombommen, van duikboten met strategische raketten of met meervoudige ladingen en van an dere wapens". De bewapeningswedloop is de Sowjet-Unie opgedrongen, maar nu moeten zowel Moskou als Washing ton zich beperkingen opleggen en de ontwikkeling van steeds nieuwe wapen systemen voorkomen, aldus de Russi sche partijleider. Op een emotioneel ogenblik in zijn re de keek Brezjnev op van zijn notities en zei „wij hebben nu de eerste genera- tie van Sowjet-mensen die geen oorlog heeft meegemaakt. We willen dat onze kinderen kunnen zeggen oorlog, wat is dat?" Over de besprekingen in We nen inzake de troepenvermindering in Centraal Europa zei Brezjnev dat Mos kou bereid is akkoorden te sluiten over gedeeltelijke maatregelen ter vermin dering van de bewapening, mits deze evenwichtig zijn. „Wij menen dat er een mogelijkheid is op dit vlak op kor- (Zie slot pagina 3 kolom 2) CAIRO De Amerikaanse presi dent Richard Nixon, aan de voet van een pyramide, in gesprek met zijn Egyptische ambtgenoot Sadat- Na zijn driedaags bezoek aan Egypte vloog de Amerikaanse pre sident naar Jeddah in Saoedl- Arabië. President Nixon en president Sa- dat ondertekenden vrijdag een overeenkomst, waarbij de VS toe zeggen Egypte reactors en atoom- brandstof te leverer voor de op* wekking van energie. (Van onze correspondent) BRUSSEL President Nixon komt naar Brussel om daar op 26 juni een NAVO-topconferentie bij te wonen die op zijn per soonlijk aandringen wordt bijeengeroepen. Bij die gelegenheid zal hij met de regeringsleiders en ministers van buitenlandse zaken van de andere NAVO-landen spreken over zijn ontmoe ting met de Russische partijleider Brezjnev, die op 27 juni be gint. Bovendien is liet waarschijn lijk dat Nixon en de. regeringslei ders van het bondgenootschap hij deze gelegenheid een nieuwe At lantische verklaring onderteke nen. die de ministers van buiten landse zaken volgende maand in het Canadese Ottawa moeten goedkeuren. Nixons bezoek is voor de verte genwoordigers van de lidstaten als een volslagen verrassing geko men: de VS-vertegenwoordiger heeft zijn suggestie om de confe rentie te organiseren, eerst vrij dag rond het middaguur in een speciaal bijeengeroepen zitting van de permanente vertegenwoor digers van de NAVO-landen be kendgemaakt. In de officiële NAVO-verklaring wordt gezegd dat Nixon behalve over zijn onderhandelingen met Brezjnev. komt spreken over ..za ken van gemeenschappelijk be lang", omdat in de Atlantische verklaring zoals die nu in ont werp gereed is, juist de para graaf over de consultatie tussen de NAVO-landen onderling nog open is gebleven, aangezien Frankrijk en de VS het daarover oneens zijn. Er liggen drie compromissen ter tafel om dat probleem op te lossen, en geen der andere lidsta ten kan het schelen welke formu lering uiteindelijk wordt gekozen. De Fransen willen ieder overleg nadrukkelijk tot de NAVO beper ken. Nixon gaat in Moskou onder meer, naar men aanneemt, spre ken over de onderhandelingen over wederzijdse en evenwichtige vermindering van strijdkrachten (MBFR), die zich tot nu toe te Wenen vruchteloos voortsleept. Met de geallieerden achter zich staat hij straks ln Moskou ster ker, zo zeggen politieke waarne mers. Zijn bezoek aan Brussel, zo verneemt men in de wandelgan gen daarenboven, moet worden gezien in het kader van het na drukkelijke prestigeoffensief dat met zijn reis naar het Midden- Oosten is begonnen. De president wil zich in de schaduw van Wa tergate blijkbaar manifesteren als de onomstreden leider van de westelijke wereld, de inspirator van de ontspanning tussen Oost en West en als een president van de Verenigde Staten wiens gezag in het buitenland door de binnen landse Waterga te-vraagstukken niet is aangetast. De uitnodigingen gaan uit naar de eerste-ministers en de minis ters van buitenlandse zaken. Al leen voor Frankrijk zouden die zaken een tikje anders liggen, omdat daar de president de rege ringsleider is. In diplomatieke kringen meent men over sterke aanwijzingen te beschikken dat Frankrijk niete- min haar veel lager genoteerde eerste-minister Chirac zal afvaar digen naar de NAVO-topconferen tie, en dit zou dan een opmerke lijk licht werpen op de werkelij ke stand van zaken bij de verbe tering van de betrekkingen tussen Frankrijk en de Verenigde Sta ten. Nixon zal verschijnen in e<m gezeLschap van alle Europese po litieke voormannen, waarbij slechts de Franse president ont breekt. hoewel deze meer dan wie ook de Europese en buiten landse politiek van zijn land be paalt. SOORTGELIJKE OVEREENKOMST MET ISRAËL JERUZALEM, CAIRO (RTR, UPI, AFP) De Israëlische minister van voorlichting, Aharon Yariv, heeft vrijdag bekendgemaakt, dat Israël en de Verenigde Staten onderhandelen over een overeenkomst aangaande de uitwisseling van kernenergie en -technologie die gelijkenis vertoont met de vrijdag be kendgemaakte overeenkomst tussen Egypte en de Verenigde Staten. President Sadat en president Nixon hebben vrijdag een overeenkomst ondertekend waaronder de VS bijna onmiddellijk atoombrand stof en reactors zullen leveren voor het opvoeren van de elektriciteitsproduktie. DEN HAAG (ANP) A. J. Lems, de voorzitter van de PvdA-fractie in de Rotterdamse gemeenteraad, wordt bur gemeester van Schiedam. Het kabinet heeft in zijn vergadering vrijdag besloten hem voor de benoe ming voor te dragen, aldus heeft pre mier Den Uyl meegedeeld. De heer Lems is geruime tijd lid ge weest van de tweede kamer voor de PvdA. BESLUIT NAVO-MINISTERS: (Van onze correspondent) BRUSSEL Het nieuwe hoofd kwartier voor de centrale sec tor van het NAVO-luchtverdedi- gingsgebied (AIRCENT) wordt gevestigd hij AFCENT in Bruns sum. Dat hebben de defensie ministers van de NAVO-landen vrijdag op advies van het Mili tair Comité besloten. In augustus van dit jaar dient een na.der uitgewerkt plan op tafel te liggen voor de huisvesting, een ge bouw dat Nederland voor 3,75 miljoen gulden gaat neerzetten en dat eind 1975 moet worden opgeleverd. Medio (Zie slot pagina 3 kolom 1 De overeenkomst voorziet in uitgebrei-1 de economische, politieke en culturele betrekkingen tussen de VS en Egypte, waaronder een nieuwe garantie van ongeveer twee miljard dollar Amerikaanse particuliere investerin gen in Egypte. Dajan: 'blunder' De voormalige Israëlische minister van defensie Mosje Dajan zei vrijdag in New York dat de door Amerika aan Egypte beloofde kerntechnologie eens gebruikt zal worden voor militaire doeleinden. Dajan, die een reis door de Verenigde Staten maakt, zei dat de Amerikaanse hulp op het gebied van kernenergie 'om het zacht te zeggen, een zeer, zeer ernstige blunder' zal blij ken. Dajan trok een parallel met India dat onlangs een ondergrondse kernexplo sie tot stand bracht. Op de vraag of Dajan Egypte vertrouwt, zei hij: „Ik hoop dat wij Amerika kunnen (Zie slot pag. 3 kol. 1 DEN HAAG Vanuit regeringskringen is vrijdag nog eens met klem ontkend dat minister Westerterp van verkeer en water staat van plan zou zijn om de maximumsnelheid van 100 km te verhogen tot 120 km. De minister zal het hardnekkige Nederland se vasthouden aan de 100-km-grens komende week verdedigen in een vergadering in Wenen van Europese verkeersministers. Voornaamste reden waarom Nederland nog niet m> k wil doen aan de Europese harmonisatie van maximumsrellieden „rond de 130 km" is, dat eerst het effect op de verkeersveiligheid van de Nederlandse maatregel moet worden bestudeerd. Westerterp heeft in dit verband al enkele malen een periode van zes maanden genoemd. In de periode van 23 april tot 15 mei dit jaar zijn metingen gedaan naar de overschrijding van de verplichte maximumsnelheid van 100 km op de autowegen. Maar liefst 92,2 procent van de automobilisten bleef onder de 110 km per uur. STAATSSECRETARISSEN ONDERWIJS: „GEEN HEAO, SOCIALE ACADEMIE OF KUNSTACADEMIE" (Van onze onderwijsmedewerkster) MIDDELBURG Het Zeeuwse be roepsonderwijs zal het in de toekomst van 'creatieve oplossingen' en 'dispen saties' moeten hebben. Voor nieuwe, in Zeeland zeer gewenste, opleidingen als een zelfstandige heao-school, een sociale academie en een school voor kunstonderwijs, is geen plaats, aantallen zijn te gering. Dit verklaarden de staatssecretarissen van derwijs dr. A. Veerman en dr. G. Klein vrijdagavond tijdens een pers conferentie na afloop van hun bezoek aan Zeeland, waarbij zij met name ge confronteerd werden met de proble matiek van het beroepsonderwijs Zeeland. Deze provincie, zo stelden de staats secretarissen nadrukkelijk, behoeft niet verstoken te blijven van dit soort onderwijs. De Zeeuwse mogelijkheden liggen in het 'uitwaaieren' van thans bestaande onderwijsinstituten: de hts te Vlissingen kan de kern worden voor een heao-opleiding en de pedago gische academies zouden kunnen wor den uitgebreid >met een bepaald onder deel (vormingswerk) van de sociale academie. Beide staatssecretarissen benadrukten, dat het departement van onderwijs niet alleen bereid is Zee land te steunen in het zelf zoeken naar oplossingen, maar waar nodig en mo gelijk ook dispensatie wil verlenen. In deze geest hebben zij vrijdag de verte genwoordigers van het Zeeuwse be roepsonderwijs enkele beleidsgedach- ten Staatssecretaris Veerman noemde Zee land een provincie met specifieke on derwijsproblemen, te wijten aan de ligging. Zeeuwsch-Vlaanderen schiet er helemaal uit ais een gebied met een bijzonder gecompliceerde problema tiek. De vraag uit Terneuzen om een zelf standige meao-school (middelbaar eco nomisch en administratief onderwijs) zal vanwege de aantallen niet gehono reerd kunnen worden. De staatssecre taris sprak van 'een zwakke zaak', maar, zo zei hij, een dergelijke oplei ding is wel degelijk mogelijk, maar dan moet men het over een andere boeg gooien. Onderwijsgedeputeerdc mr. J. P. Boersma vulde aan: „Er valt te denken aan samenwerking met een havo, mogelijk mts. Met het ministe rie valt te praten over dispensatie". Staatssecretaris Veerman: „Ik wil stel len, dat er een creatieve oplossing kan Ouderling contact Naast het hbo en het mbo is tijdens het bezoek van de staatssecretarissen ook uitvoerig van gedachten gewisseld over het lager en huishoud- en nijver heidsonderwijs. Dr. Veerman: „De pro blemen rond het lhno moeten intern tot een oplossing worden gebracht. Door onderling contact moeten de kleine scholen met behoud van eigen identiteit en sociale en culturele be langen tot een bundeling kunnen ko men "met het gehele lager beroepson derwijs". Ten aanzien van het m'nno geldt volgens dr. Veerman dezelfde voorwaarde. Mr. Boersma voegde hieraan toe. dat de problemen van de kleine basisscho len en de kleine scholen voor het be roepsonderwijs in feite binnen hetzelf de vlak liggen. Hij zei: „In september] zullen wij met de bonden gaan pra ten over een regionale spreiding, waar bij dispensatie en het ai dan niet ver dwijnen van een aantal scholen aan de orde zal komen. Wij kunnen wel graag alles willen behouden, maar de uitgaven voor het onderwijs mogen niet de pan uitrijzen". Voor een school voor middelbaar ciaal pedagogisch onderwijs in Zee land liggen de kaarten duidelijk gun stig. ,X>e reactie op de tot nu toe ge voerde besprekingen zijn op het mi nisterie gunstig te noemen", aldus dr. Veerman. Welke vorm dit nieuwe on derwijsinstituut zal krijgen moet met de betrokkenen nog nader worden be keken. De behoefte aan een meao- (Zie slot pagina 9 kolom 4) W; fiantlijn fc kregen deze wc* oen telefoontjo van tïïuniEl iemanrl die zich had k» ergerd aan do Zeeuwse ki*- psSieH derdrachten of wal daar- RtSJ voor rnoest doorgaan bij openingsceremonie van de wereldkampioenschappen voet bal. „Wat had dat te maken met do klederdrachten zoals die hier werden en voor een deel nog worden gedragen? Het Zeeuwse kostuum wordt op die manier gedegradeerd", aldus de man aan de andere kant van de lijn. Hij had geen ongelijk. Maar een scherpe veroordeling vanuit Zee land lijkt ons tamelijk schijnheilig: ln menig opzicht zijn we hier geen haar beter dan de Nederlandse huppelaars deze week ln Frankfort. Laten we eerlijk wezen: als het no uitkomt haalt menigeen ln Zee land de klederdrachten ter wille van een verkleedpartij voor de dag. Sa men met de onvermijdelijke leeuw-tn- het-water en het dito worstelen-en-ont- zwemmen vormen ze een onverwoest baar Zeeuws symbool. Misschien Is 'symbool' een veel te mooi woord: "handelsmerk' kan hier beter worden gebruikt. We hoeven wat dat betreft niet ver terug te gaan: deze week was de koningin op werkbezoek in Zee land en jawel, de klederdrachten wa ren weer uit de kamferkist gehaald. Gewoonlijk loopt een muziekkorps ln een redelijk uniform, maar deze week werd er ten overstaan van hare ma jesteit in klederdracht getrommeld. We nemen aan dat niet elk kostuum compleet en gaal was: in de meeste gevallen moet her en der bij diverse families worden geleend. Vroeger werd de Middelburgse ringrijderij te paard uitsluitend in het 'boerenpak' verreden, maar dat leidde in de prak tijk wel eens tot vreemde combinaties: het blijkt heel moeilijk voor wie niet zelf een Zeeuws kostuum draagt om over een compleet en fraai exemplaar te kunnen beschikken. In vele geval len hebben gelegenhei&s-optuigerijen weinig van doen met 'echte' kleder drachten. Het wordt een vrolijke ver kleedpartij om een soort "handels merk' te demonstreren. Na de demon stratie wordt het pak haastig uitge trokken. Overigens wilien we hier direct aan toevoegen dat enkele groepen ln Zeeland klederdrachten op een ver antwoorde manier tonen. Zij willen laten zien wat de kostuums in deze provincie hebben betekend, welke symbolieken er mee waren verbonden, hoe de vreugden en droefheden in een mensenleven tot uiting kwamen in de kleding. Diegenen die op deze wijze de Zeeuwse klederdrachten 'showen' doen daarmee een voortreffelijk werk. maar het heeft weer niets te maken met het "handelsmerk". Een goede en verant woord opgezette klederdrachtenshow heeft eenzelfde waarde als een be kwaam ingericht museum of een zorg vuldig uitgevoerde restauratie var. een oud gebouw. Het is het instandhouden van hetgeen de geschiedenis aan de generatie van nu heeft toevertrouwd. In vergelijking daarmee is kleder dracht als "handelsmerk niet veel meer dan een aardigheidje, een verkoop argument. [ederland heeft nogal wat van dit soort merken: molens, tulpen, kaas, Volendammers, om er maar een paar te noemen. Tegenwoordig wordt er in het binnenland niet meer zoveel over gepraat, maar een jaar of wat geleden werd steeds weer betoogd dat er in dit land toch echt wel wat meer was te zien dan molens en tulpen. Men sen die in de wervingssfeer voor Ne derland in het buitenland werkzaam waren, vonden dat maar onzinnig ge praat: met molens, tulpen en Volen dammers kan men nu eenmaal Neder land toeristisch verkopen en ze zagen geen enkele reden dat te veranderen. We hebben dat de meneer gezegd die ons opbelde over het gedoe bij de ope ning van de wereldkampioenschappen. En we vroegen hem of hij ook kwaad zou zijn geweest als er verklede Vo lendammers zouden zijn opgetreden. Hij dacht van niet. En op onze -.Taag of hij zich ergerde aan gelijksoortige verkleedpartijen in Zeeiana zei hij: „Och nee, we hebben eigenlijk alle maal boter op ons boofc". Boter? Zelfs dat niet altijd. Iedere keer na melijk als we het hier hebben en dat gebeurt in Zeeland nogal eens 'over het land waar het leven goed is" smeren we margarine op onze Zeeuw se kruin. Laten we de dansers in Frankfort maar niets verwijten. algiers (AP) Portugal en de verzetsbeweging in Portugees Guinee hebben vrijdagavond onverwacht hun vredesbesprekingen opgeschort In ver band met moeilijkheden te elfder ure' Er werd geen datum voor hervattir^ van de onderhandelingen vastgesteld en beide delegaties verklaarden zater dag of zondag int Algiers te zullen vertrekken. De nieuwe regering van Portugal heeft vrijdagavond bekendgemaakt dat zij de leiding overneemt van de Portugese televisie. Deze bekendma king werd gedaan na een zeer gehei me spoedbijeenkoms: van d militaire junta van president Antonio de Spino- la met ongeveer tweehonderd jonge legerofficieren en vier dagen nadat de junta een televisieprogramma verbood omdat dit een aanval zou inhouden op de Katholieke Kerk. s

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1974 | | pagina 1