EEN KEERPUNT IN HET MILIEUBELEID?
Elfde horecabeurs in Goes
zonder 'tamtam' van start
to
MEERDELIGE COMBINATIES EN
CHEMISIER FAVORIET OP SHOW
VAN MODEHUIS BERCO IN GOES
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 13 MAAffi
een miljoen gulden aan prijzen
Deze lichtgewicht SINGER Starlet naaimachine kunt u elke week
winnen, alsu voor 1.-meepuzzeltmetdeAktie Natuur in deze
krant.
De kleine compacte lichtgewicht van Singer, met de slimme
„één-hands-greep" is eenvoudig te bedienen, geen ingewikkelde
obstakels of constructies. Hij kan zig-zaggen en blindzomen; maakt
moeiteloos knoopsgaten en zet razendsnel knopen aan. Winkel
waarde/ 549.-. Doe mee!
VIERDUIZEND BEZOEKERS VERWACHT
Ruime keus in
grote en kleine
maten
GOES In zijn Gocse eigen huis
hield modehuis Berco (Goes, Middel
burg en Vlissingen) dinsdagavond de
première van zijn nieuwe voorjaars-
en zomercollectie. Een show waarin
vooral de grotere maten goed aan hun
trekken kwamen, want daarin heeft
dit modehuis een uitgebreide keus.
De chemisier was veelvuldig te zien:
de ene keer met korte mouw, een an
dere maal met lange. Plooien in de
rok ontbraken geenszins, terwijl soms
fraaie randdessins een chique indruk
achterlieten, Naast de chemisier zagen
we veel meerdelige combinaties, zoals
rok met hes, met tuniek-blouse en ook
wel twee-delige die er uitzagen als drie
delige. Vrolijke zomerjaponnetjes com
pleteerden de garderobe voor de vrouw
boven de dertig. Als stoffen zagen we
veel katoen, linnen en jersey.
Het broekpak heeft voor de grotere
maat nog niet afgedaan. Erg in de
smaak viel een pak met een peö»
ln een effen tint en een tunieicfejS
streepdessln.
In mantels is modehuis Berco üu
zeer gespecialiseerd. Effen of ir.
glencheck-mlt. stuk voor stuk rifcY
mantels voorzien van mooie sst-?
seis, aparte ceintuurverwerkbig
tig rug-ceintuurtje.
De Jonge garde kan ook goed te»,-
bij modehuis Berco. Er werden
dieuze broekrokjes getoond mJZ
nauwelijks te zien was dat ze brrT
waren, zo geraffineerd waren ze a
maakt; pullovers met wijde mant
en kanten tussenzetsels en natum^
T-shirts met allerlei leuke opdruht-
De knie-lengte was vertegenwoorfe
in klokrokken, banenrokken, en
fijn geplooide rok in unl en »r-
Blouses signaleerden we ln ajw,
soorten; met schootje, met korte
en lange mouw, effen of zeer bont.
Opvallend en een ware veraW.
was het, dat de pantalon veel minde-
zien was. De enige die gezien mti
worden was een hoog opgesneden te
del met ronde pijp. Als vervangers
dit kledingstuk waren er wat c&
jurkjes vertegenwoordigd. Jurkjes a»
verschillende dessins van één v>-
stof, in één model, t.wee-dellge nr/--
letjes bestaande uit rok en school
bloes en vlotte katoenen halted®?
netjes ln kort en lang model met1
toen was natuurlijk ruimschoots»
wezig, soms grappig gecombineerd
een bloemetjesstofje.
De jassenmode voor de jongere mp
is niet opvallend. De origineelste w
zover je bij dit model van origtê
kunt spreken, was een denimöfcj.
ribfluwelen trench-coat. Chintz is
jassen een nieuw materiaal dsT r-
gebruikt wordt.
Om al deze mode compleet te afe
zorgde de firma Eversdijk-5cim>
uit Goes voor de nodige hoofödefcö
Stro is deze zomer erg geliefd faj ti
modeontwerpers, en ook dit bofc
huis wist hiermee van wanten ïi
noteerden cloches met strakke --
slappe rand, hoedjes van asL-U
paraboental stro en veel modelks
tule, bloemcorsages en linten.
Verder zij nog vermeld dat de ko.
brillen die getoond werden van Kjb
man Optica uit Goes waren, tem]
Cees Hoogesteger de muzikale oej>
ting verzorgde. Lady-speaker was
als gewoonlijk, mevrouw Berks nj
Berco. Vandaag, woensdag, en c»
derdag wordt deze show herhaald, i
Middelburg is dit modegebeuren v
zien dinsdag 1!) en woensdag 20 ma-,
eveneens in eigen huis.
Bij foto: witte japon van riji
noppengaren met gestreept fc
venlijfje en slankmakende V-Ssj
Vosmeer verloor
Het. eerste elftal van de voetbalvereni
ging Vosmeer verloor de thuiswed
strijd tegen NSV met 2-1. Met dezelf
de cijfers verloor het tweede team
van FC Bergen, terwijl het derde
team tegen Val Aan speelde, welke
wedstrijd bjj een 0-0 stand werd
gestaakt. Het vierde zorgde voor de
enige Vosmeer overwinning door met
3-2 Dosko 7 te kloppen.
23 STANDS IN
ZAAL JULIANA
GOES Dinsdagmiddag rond twee
uur zijn zonder veel 'tamtam'
de deuren opengegaan van de elfde
horecabeurs 'Zuid-West Nederland' in
zaal Juliana aan de Beestenmarkt in
Goes. Er staan 23 stands van firma's!
uit alle hoeken van ons land. Alles
wat ook maar iets met de horeca te
maken heeft, is er te zien: keukens,!
stereo-installaties, etenswaren, flipper
kasten en uiteraard de nodige dran-l
ken. Tijdens de eerste uren van de
horecatentoonstelling (één van de
grootste in Zuid-West Nederland) be
stond er een behoorlijke belangstel-
ling. De beurscommissie verwacht, dat j
er de komende dagen ongeveer vier-j
duizend bezoekers de kassa passeren
Het is niet uitgesloten, dat de horeca
beurs dit jaar voor het laatst in zaal!
Juliana wordt gehouden- De zaal is te
klem. De beurscommissie denkt er
hard over, om naar een andere ac
commodatie uit te kijken. De horeca
beurs 'Zuid-West Nederland' duurt tot
en met donderdag 14 maart en is dage
lijks geopend van twee tot tien uur.
Belangstelling op de horecabeurs voor
een kookbatterij. (Foto PZC/
'DANSDAG NEDERLANDS-
IN HANSWEERT
HANSWEERT Zaterdag 16 maart
zal er een 'dansdag Nederlands' wor
den gehouden in zaal Thalia in Hans-
weert. Van 11.00 tot 16.00 uur kan
men Nederlandse volksdansen leren
Deze dansdag wordt georganiseerd!
door de regionale raad van overleg'
voor volksdansen in Zeeland en West-:
Brabant. Aan deze cursus kan ieder
een ouder dan 14 jaar deelnemen.
Edith Kanbier uit Amsterdam geeft!
de cursus. Op het programma staan
vooral die Nederlandse volksdansen
die weinig in Nederland worden ge
danst. Deze eursus is aangevraagd door
de volksdansverenigingen Vodago uit
Goes en Seal dis uit Hansweert in
verband met een te maken tournee
door Polen in de zomer.
inwoner Vrouwenpolder:
„BETERE VOORLICHTING
VERGOEDINGSREGELING
VERVOER SCHOLIEREN
IS NOODZAKELIJK"
MIDDELBURG De heer J. D. Roe
per uit Vrouwenpolder heeft dinsdag
morgen tijdens een beroepsprocedure
bij gedeputeerde staten gepleit voor
een hetere voorlichting ran de Zeeuw
se gemeenten over de mogelijkheden
die er voor ouders met schoolgaande
kinderen zijn om in bepaalde gevallen
een vergoeding in de vervoerskosten
te krijgen.
De inwoner van Vrouwenpolder wees
er daarbij op dat een goede bekend-'
heid van deze vergoedingsregeling in
Zeeland vooral van belang is, gezien
de vaak grotere afstanden die kinde
ren moeten afleggen om hun school
te bereiken.
De heer Roeper bracht dit naar voren
bij de behandeling van zijn beroep
schrift over een dergelijke kwestie
voor de speciale kamer van g.s. admi
nistratieve geschillen behandelt. Hij
was in beroep gegaan tegen een afwij
zing van de gemeente Veere. die hem
vergoeding n de vervoerskosten voor,
zijn 9-jarig dochtertje had geweigerd.;
De inwoner van Vrouwenpolder vond
dat hij hier recht op had aangezien
zijn dochter voor het volgen van
openbaar lager onderwijs op een
school in Oostkapelle was aangewe
zen. De gemeente Veere wees zijn
verzoek om vergoeding in haar reis
kosten af. Volgens de gemeente zou
de financiële positie van de betrokke
ne voldoende zijn om de kosten zelf
te dragen.
De heer Roeper bracht hier dinsdag
morgen via zijn beroepschrift tegen in
dat de gemeente zijn financiële positie
onjuist heeft beoordeeld. Overigens
heeft "de gemeente Veere. terwijl de;
betrokkene' reeds een beroep had inge-
diend, toch besloten hem een vergoe-:
ding in de vervoerskosten van zijn I
dochter te verstrekken. Tegen deze1
handelwijze van de gemeente omj
lopende de procedure van stand
punt te veranderen maakte de heer
Roeper ook ernstig bezwaar.
Rapport commissie-Klaasesz (slot)
In onze edities van 7 maart was een uitvoerige
eerste beschouwing over enkele aspecten
van het rapport van de commissie-Klaasesz
over de toekomst van de Oosterschelde opge
nomen. Vandaag rondt de auteur, ir. H. Meijer,
zijn artikel aj in de volgende slotbeschouwing.
Hij gaat daarbij in op de technische aspecten,
de economische waardering en enkele 'nog
te beantwoorden vragen'.
DWARSDOORSNEDE OVER STORMVLOEDKERING
schotbaUrsoonningen schuif '"f-
Technische aspecten
Het is niet de bedoeling om hier een antwoord te
geven op alle technische problemen, welke het
rapport van de C:e Klaasesz heeft opgeroepen. De
rijkswaterstaat is ongetwijfeld reeds met een diep
gaande bestudering begonnen en het zou van zelf
overschatting getuigen door op de uitkomsten van
deze studie vooruit te lopen.Er zijn echter een
aantal technische begrippen genoemd, zoals storm
vloedkering. venturivorm ed-, welke voor de leek
nadere toedichting behoeven.
1 DE STORMVLOEDKERING
Ongetwijfeld zullen velen nog geen duidelijke voor
stelling hebben van de afmetingen en vormgeving
van een stormvloedkering in de Oosterschelde.
Vooral ook omdat in de pers gesproken is van een
aantal buizen onder water naast elkaar gelegen,
waardoor al gauw gedacht wordt aan rioolbuizen
ed. De Oosterschelde is een machtig estuarium.
Zelfs na gereedkomst van de Keeten- en Oesterdam
blijft er 20.000 ha wateroppervlakte over. Momen
teel stroomt er per getij 1100 miljoen m3 water in
en uit. Weliswaar zal vanwege de veiligheid deze
waterbeweging worden beperkt door de blokken-
dam, doch er blijft een sterke getijbeweging nodig
teneinde te voldoen aan de andere eis van de Cie
Klaasesz, het handhaven van een gemiddeld getij-
verschil van minstens 1,80 m boven de mosselen en
oesterbanken nabij Yerseke.
Dat de stormvloedkering reusachtige afmetingen zal
moeten krijgen, blijkt ook uit een beschouwing van
de huidige 3 stroomgeulen, de Roompot, de Schaar
van Roggenplaat en de Hammen, die samen een
doorsnede hebben van 5600 m2, met een grootste
diepte van bijna 35 meter. De multidisciplinaire
studiegroep 'Zeeuws Meer'? (voortaan te noemen
'Delftee studiegroep') ging uit van een totale door
snede van alle openingen in de stormvloedkering van
1800 m2. Teneinde op de Oosterschelde toch de
getijbeweging te handhaven bleek een aanzienlijke
beperking van de oppervlakte van het vloedbassin
nodig. Behalve Keeten en Oesterdam bovendien nog
een dam dwars door de Oosterschelde. De studie
groep werkte 3 varianten uit, maar bij alle 3 kwam
deze dam door de Oosterschelde ten westen van
Yerseke te liggen. De mosselen en oestercultures,
plaatsgebonden als deze zijn aan de banken bij
Yerseke, waren gedoemd te verdwijnen. Om deze
toch te behouden zal derhalve de totale doorlaat-
opening in de stormvloedkering veel groter moeten
worden dan door de Delftse studiegroep berekend.
De vondst van de Cie Klaasesz is. dat zij door de
stormvloedkering te situeren op de plaat tussen de
Roompot en de Schaar van Roggenplaat (en niet in
de geulen zelf, zoals door de studiegroep voorge
steld) voldoende ruimte heeft geschapen voor een
zeer lange stormvloedkering. Onderstaande schetste-
kening geeft een indruk van de dimensies.
20 m
20/7)
20 m
LANGSAANZ/CHJ ST ORMVLOE O KERING
Openingen 16x20 meter aan de uiteinden, in totaal
een honderdtal of zelfs meer openingen. De totale
lengte van de stormvloedkering zal dan 2-3 km
bedragen. Ter vergelijking de afmetingen van de
Haringvlietsluizer.: 17 openingen van elk 60 m
wijdte, totale lengte ruim 1 Ion. De wijdte van 50
m van elke opening in de Haringvlietsluizen is
bepaald niet de meest economische. Deze wijdte
werd indertijd noodzakelijk geacht met het oog op
de ijsgang. Niemand kon voorzien, dat de elektri
sche centrales langs de grote rivieren het water
dermate zouden opwarmen, dat een herhaling van
het wapenfeit van Pichegru in 1795 voorgoed tot
het verleden behoort. Op de Oosterschelde met zout
water en continue eb en vloedbeweging bestaat
geen gevaar voor volledige, bevriezing zodat de
meest economische wijdte voor de openingen kan
worden gekozen. Honderd openingen, een impone
rend gezicht, ware het niet. dat deze alleen tijdens
de bouw zichtbaar zullen zijn en na ingebruikname
geheel onder water zullen verdwijnen.
2 DE VENTURIVORM
Deze, m de waterbouwkunde bekende vorm, werd
in het eerste artikel genoemd en het principe blijkt
duidelijk uit de schetstekening. Door de vernauwing
in het midden wordt een hydraulisch gunstiger
vorm en daardoor een vergroting van de capaciteit
van de doorlaat verkregen. Het gaat er daarbij
vooral om, dat de waterstroom de wand blijft
volgen ook bij hoge snelheden, zodat geen turbulen
tie optreedt.
3 DE BLOKKENDAM
Allereerst ter voorkoming van misverstand, een
blokkendam is een doorgaande dijk, welke niet is
opgebouwd uit zand. klei met asfaltbekleding doch
uit betonblokken. Zijn bij de sluitgaten in de
Grevelingendarn en de dam in het Brouwershavense
Gat nog blokken van 2 ton toegepast, de deltadienst
had voor de sluitgaten in de Oosterschelde reeds op
blokken van 7,5 ton gerekend. Alles is bij de
Oosterschelde gigantischer dan bij alle vorige dam
men, en de blokken waren dan ook zo groot
ontworpen, dat deze nog juist door de in aanbouw
zijnde kabelbaan kunnen worden vervoerd. Volgens
het advies van de Cie Klaasesz zal de blokkendam
in de Oosterschelde niet slechts de geulen afsluiten
om daarna in hetzelfde jaar in het definitieve
dijklichaam te worden opgenomen, maar zal gedu
rende de gehele bouwtijd van de stormvloedkering.
10-15 jaar in functie blijven. De Cie Klaasesz stelt
dan ook voor om de kem van deze blokkendam te
beschermen met betonblokken van 40 ton en deze
aan te brengen met behulp van de daarvoor te
Hoek van Holland gebruikte schepen.
Dit is echter nog maar de helft van het probleem-
Immers de getijbeweging zal al die jaren, zij het
gedempt, door de blokkendam heen, door moeten
gaan. Bij het storten van betonkubussen ontstaat
een holle ruimte tussen de blokken van ca. 30 pet.
Maar 30 pet van 5600 m2 (de huidige doorsnede
van de 3 geulen) levert slechts 1700 m2 op, en we
zagen reeds, dat- de 1800 m2 van de Delftse
op de gehele Oosterschelde te handhaven. De Cie
studiegroep onvoldoende was om de getijbeweging
Klaasesz geeft enkele mogelijkheden aan om het
effectieve doorstroomprofiel te vergroten en toch
de noodzakelijke veiligheid bij stormvloeden te
waarborgen.
Het opnemen van een aantal caissons in of naast
de blokkendam. Deze caissons zouden dan normaal
open moeten blijven, doch bij dreigende stormvloe
den afgesloten moeten kunnen worden. Als «tweede
mogelijkheid noemt de Cie Klaasesz de kruin van
de blokkendam plaatselijk lager te leggen. Hierbij
zullen de veiligheidseisen een duidelijk woord mee
moeten spreken. Gedacht zou ook kunnen worden
aan het reduceren van de betonkubussen tot de
skeletvorm, een samenstel van stevige gewapend
betonribben, versterkt door een aantal diagonalen.
Al deze mogelijkheden, of eventueel een combinatie
ervan, zullen door de rijkswaterstaat en het water
loopkundig laboratorium grondig dienen te worden
bestudeerd. De uitkomsten van deze studies beloven
voor de technici bijzonder interessant te worden.
Er is echter nog een suggestie, welke aan deze rij
van mogelijkheden moet worden toegevoegd. Mr.
Klaasesz zinspeelde tijdens de persconferentie van 1
maart hier reeds op nl. een scheepvaartsluis in de
Oosterscheldedam. Indien hiertoe besloten zou wor
den. dan ligt het voor de hand hiermede zo spoedig
mogelijk op één van de reeds gebouwde werkeilan-
den te beginnen. Opgemerkt kan worden, dat deze
scheepvaartsluis geen schutsluis behoeft te worden,
doch dat met een keersluis, welke immers normaal
open zal staan, kan worden volstaan. Dat de
scheepvaart dan soms op een gunstig getij zal
moeten wachten, is een reeds bij de sluis in het
Dollardkanaal in de Punt van Reide aanvaard
principe. Maar als er toch een sluis gebouwd moet
worden, dan verdient het aanbeveling deze flink
groot te maken. Niet alleen vanwege de vergroting
van het doorstromingsprofiel, doch ook vanwege de
betonfabriek in de voormalige veerhaven van Kats,
welke na voltooiing van de Zeelandbrug, is doorge
gaan met het vervaardigen van betonelementen van
vaak zeer grote afmetingen. Deze betonelementen
worden over het water naar de plaats van bestem
ming vervoerd. Een zeer brede sluis wordt welis
waar zeer kostbaar, maar dit is weer te ondervan
gen door er een neerklapbaar middensteunpunt in
te bouwen. De schuiven of deuren van de keersluis
behoeven dan maar half zo breed te worden.
Economische waardering
Het rapport Klaasesz is in deze uitermate voorzich
tig en het is niet moeilijk om de geschatte
extra kosten van blokkendam èn stormvloedkering
belangrijk te reduceren of zelfs in een 'maatschap
pelijke winst' om te zetten. Uitvoerige berekeningen
hiertoe lijken echter overbodig, omdat uit het
rapport van de Cie Klaasesz reeds blijkt, dat de
waarde van het milieu alleen reeds groter is dan de
geraamde kosten. Bovendien zal de milieuwaarde
van dit, mondiaal gezien, unieke estuarium, elk jaar
verder stijgen. Hoe zeldzamer de natuurgebieden op
de wereld worden, hoe groter him individuele
waarde voor het geheel. De Cie Klaasesz citeert de
recente berekeningen van de Amerikaanse bioloog
Odum, die voor getijdewateren op een gemiddelde
jaarproduktie komt van 3 gld per m2 Bij een
rentevoet van 4 pet wordt dit 75 gld per m2. De Cie
Klaasesz stelt, dat de diepe geulen in de Ooster
schelde een geringere waarde zullen opleveren,
terwijl bovendien de waarde van de visserij, oesters
en mosselcultures afzonderlijk is berekend. Maar
zelfs al reduceert men met de Cie Klaasesz de
gekapitaliseerde waarde van 75 gld tot 5 gld per
m2, dan nog levert dit voor het Oosterschelde een
waarde van 1 miljard gulden op. Verdubbeling van
deze, wel zeer lage schatting, tot 10 gld per m2
geeft reeds een maatschappelijke winst. De Cie
Klaasesz heeft deze weg van 'in geld berekenen van
milieuwaarden' niet willen inslaan. Zij motiveert dit
als volgt: „Deze methode gaat nl. geheel voorbij
aan het essentiele element, de waarde van het
milieu sui generis, de zeldzaamheidswaarde van de
in het gebied levende planten en dieren en vooral
aan de diversiteit, die de allergrootste waarde
uitmaakt." De Cie Klaasesz trekt vervolgens een
vergelijking met culturele waarden, populair gezegd,
de werkelijke waarde van de 'nachtwacht' is niet in
guldens uit te drukken. Een ieder zal echter willen
erkennen, dat de waarde van het gehele museumbe-
zit in Nederland niet als een P. M. post opgebracht
mag worden.
Om nog even op het internationale aspect van
milieuwaarde door te gaan, en de Cie verder te
citeren: „The natural resources of the earth, inclu
ding air, water, land, flora and fauna and especially
representative samples of natural eco-systems must
be safeguarded for the benefit of present and
future generations through carenful planning and
management."
Maar ook los van deze principiële beschouwingen
kunnen een drietal aspecten worden genoemd, wel
ke de extra kosten althans maatschappelijk gezien,
belangrijk zullen verminderen.
1 De Cie Klaasesz gaat evenals indertijd ir. J. van
de Kerk nog steeds uit van de mogelijkheid om
voor de ongeveer 1000 personen, momenteel werk
zaam in de visserij, oesters en mosselcultures op
de Oosterschelde en die door afsluiting werkloos
zouden worden, vervangende werkgelegenheid te
creëren De nip Klaasesz trekt hiervoor 100 mil
joen uit. Gezien de huidige en toekomstige werkge
legenheid en het hele werkloosheidsprobleem in
Nederland lijkt het veel reëler om voor deze 1000
personen op blijvende ww en later aow te rekenen.
Hierbij is nog' te bedenken, dat het inkomen van
deze groep met onbelangrijk boven het gemiddeld
inkomen in Nederland ligt. Zelfs al zou het om
gevoelsredenen mogelijk zijn voor deze 1000 perso
nen toch vervangende werkgelegenheid te creëer en,
dan ligt er toch iets grenzeloos onbillijks in tegen
over alle andere en vooral tegenover de jeugdige
werklozen, die na voltooiing van hun studie bemer
ken, dat er voor hen in de maatschappij geen
plaats is.
2 de kosten van blokkendam en stormvloedkering
betreffen in hoofdzaak arbeidsloon, zand, grind,
betonijzer en staal voor de schuiven, m.a.w. deze
kosten vrijwel geen deviezen en komen de Neder
landse economie ten goede. Deze kosten zijn maat
schappelijk gezien te vergelijken met bijv. rijksin
vesteringen ter bevordering van de werkgelegenheid
in probleemgebieden. Bovendien zal de bouw van
de stormvloedkering, 1,5 miljard, 10-15 jaar in
beslag nemen.
3 tegenover deze kosten staan ook extra baten als
gevolg van het behoud van de getijdewerking op de
Oosterschelde. Extra inkomsten uit recreatie, door
mogelijke uitbreiding in de toekomst, nadat geble
ken is dat de getijdewerking door de blokkendam
ook werkelijk behouden blijft, van de oestercul
tuur.
Het belangrijkste aspect is uiteraard de waardering
van de oplossing van de Cie Klaasesz (blokkendam
en stormvloedkering) vergeleken met die van ge
heel open Oosterschelde met dijkverhoging. Deze
vergelijking wordt tot het slot van dit artikel
bewaard.
Nog te beantwoorden vragen
1 Kan de voorgestelde oplossing technisch worden
gerealiseerd. Vele technische vragen zijn hierboven
reeds gesteld. Hieraan kunnen nog de volgende
worden toegevoegd. Zowel bij de blokkendam als
bij de stormvloedkering zullen de bodembescher
ming (de technici gebruiken de term 'stortebed')
aan weerszijden van het kunstwerk uitermate be
langrijk zijn. Ouderen onder ons zullen zich nog
herinneren, dat na de afsluiting van de Zuiderzee
onverwachte ernstige ontgrondingen ontstonden
dicht bij de spuisluizen. Zo gevaarlijk, dat in allerijl
zinkstokken moesten worden aangebracht. Toegege
ven het modelonderzoek stond nog in de kinder
schoenen (het waterloopkundig, liever het ontbreken
daarvan in Delft bleek juist bij het begin van deze
zelfde Zuiderzeewerken), maar ook bij de Haring
vlietsluizen bleek uitbreiding van de bodembescher
ming noodzakelijk. De stroomsnelheden zullen hoog
oplopen en zowel de waterstaat als het waterloop
kundig laboratorium zullen dit aspect ongetwijfeld
ernstig bestuderen.
2 indien dit realiseerbaar is i.vmi. de oppervlakte
van het vloedbassin, zou het voor het milieu vsn
groot belang zijn, indien de Keetendam naar het
noorden kan worden verlegd- Waardevolle schorree
in Krabbegat en Keeten blijven dan behouden-
3 bij de behandeling in het parlement zal zo
duidelijk mogelijk moeten worden vastgelegd,
het gehele project één en ondeelbaa ris en dat mei de
bouw van de stormvloedkering uiterlijk in 1978
dient te worden begonnen.
Slot
En dan tenslotte de 'hamvraag', de vergelijking
tussen de door de Cie Klaasesz voorgestelde oplos-
sing en die van de stichting SOS van een opa
Oosterschelde. Is dit alles de moeite waard? Is het
verantwoord om zoveel geld letterlijk in het water
te smijten, eerst voor een blokkendam, later voor
de stormvloedkering?
Want laten wij ons goed realiseren, dat ook ce
oplossing van de blokkendam en stormvloedkering
een aantasting van het milieu betekent. Minder
ernstig dan volledige afsluiting, maar toch wel
degelijk een grote ingreep. De getijbeweging wore!
beperkt, banken en platen worden weggebag-
gerd.
Bij het vergelijken van deze twee oplossing®
kunnen allereerst enkele vereenvoudigingen worden
gemaakt. Immers de gevolgen en de kosten van de
Keeten en de Oesterdam kunnen buiten deze verge
lijking blijven, omdat beide dammen bij beid®
oplossingen noodzakelijk zijn. Verder zijn de gevol
gen van de getijbeperking voor het milieu in de
Oosterschelde zelf, exclusief in de monding, nie:
bijzonder ernstig. Als pluspunt voor het milieu van
de oplossing met blokkendam en stormvloedkering
staat, dat de dijken langs de Oosterschelde niet
verhoogd behoeven te worden. Ook met zorgvuldige
begeleiding door biologen, zou deze dijksverhoging
toch enige schade aan het milieu, aan het landschap
en vooral aan de inlagen veroorzaken. Tegenover
deze milieufactoren staat natuurlijk de veiligheid.
Weliswaar zou de veiligheid door dijkverhoging
reeds vóór 1978 groter worden, doch alle dijken
zouden niet vóór 1983 verhoogd en verzwaard
kunnen zijn. Door de blokkendam wordt voor het
gehele Oosterscheldegebied in 1978 de veiligheid
vergroot.
Als en dit is het verleidelijkste, maar ook het
gevaarlijkste woord in dit soort beschouwingen
als minister Bakker had willen luisteren en als
minister Drees zich niet had laten ompraten, dan
was de Cie Klaasesz reeds jaren eerder ingesteld
De factor tijd zou dan een veel kleinere rol héboen
gespeeld. Ook de dijkverhoging had dan in 19'*
vrijwel voltooid kunnen zijn.
Met dit 'als' kan helaas geen rekening worden
gehouden en de Cie Klaasesz diende uit te gaan van
de huidige situatie. En dan dient er nogmaals op
gewezen te worden, dat in het rapport van de Cie
Klaasesz voor het eerst in Nederland de belangen
van het milieu (en van de visserij) als gelijkwaar
dig zijn afgewogen tegen die van veiligheid, econo
mie enz.
Dank zij de voortvarendheid waarmede de Cw
Klaasesz haar kundig en grondig rapport f
maanden heeft geproduceerd, is er nu een.,rec~;'
mogelijkheid, dat 1974 een keerpunt in het milieu#
leid in Nederland wordt.
Oosterbeek 10 maart W*
ir. H. Hebe-
