his Vrii Uit Vrij Uit IWi GEPENSIONEERDE AMBTENAAR ONTWERPT NIEUWE DENKSPELLEN GRONINGER GELEERDEN ZOEKEN OORSPRONG VAN DE LANDBOUW 'Grootste denkmeter ter wereld': vroeger goed verkocht Reserveer nu uw Wim Hofman houdt expositie in het uitleencentrum SBK te Goes Schouwburg Middelburg Onze rechtsstaat Drankreclame 00STERSCHELDE ZATERDAG 2 MAART 1974 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 31 'ADVERTENTIE ROTTERDAM „Ik heb het aan de televisiemaatschappijen aangeboden, dat spelletje. Dan kan heel Nederland meespelen, pit is tenminste een spel waarbij je je hersens moet gebruiken. Nou zitten ze maar te gokken. Ze werpen op gevoel een pijltje ol een balletje. Vindt u het geen uitgelezen spel voor de Berend Boudewijn-quiz?" Ex-ambtenaar van sociale zaken Jan van de Boogerd („Tijdens mijn werk heb ik altijd voldoende tijd ge had om na te denken") verbaast zich erover dat zijn vindingen op spelletjesgebied nooit grote opgang hebben gemaakt. Nu is dat allerminst verwonderlijk. Hij timmert zelden aan de weg. stuwt zijn spelen Dambo, Roldo, Strada en Schada, allerminst op in de vaart der volkeren. Het enige wat hij heeft gedaan is octrooi genomen op al die nieuwe spelen en zo nu en dan eens een briefje naar deze en gene schrij ven. ..Destijds, tijdens mijn ambte naarschap, mocht ik die spelen wel bedenken, maar niet uitgeven. Nu ik gepensioneerd ben, wil ik daarmee beginnen. Stel je voor dat ik dood ga, dan heeft mijn vrouw tenminste nog een paar centen. Of mijn zoons". Jan van de Boogerd is 77 jaar. Het is nu de tijd om het vaderland te wijzen op deze vernuftige en originele vondsten, zegt hij. Denk niet dat Van de Boogerd een charlatan is. Iemand die zich in het nieuws wil wringen door een paar simpele ingrepen op bestaande spelen. Nee. hij heeft zelfs een grote hekel aan dat soort lieden. „Neem bijvoor beeld die vent uit Italië, die een keer in de krant stond met een rond biljart. Dat is een domme variatie op een mooi spel. In wezen is> dat het ontwaarden van het oude spel. Daar houd ik me niet mee bezig". Neem het spel wat hij zo graag op de televisie wil hebben. Het ziet er simpel uit. Een plankje met vier rijen van rijf cijfers. Op elke rij vijf raampjes waar de cijfers één tot en met vijf uit zijn te verwijderen. Wan neer de twee spelers beginnen, zijn alle raampjes gevuld. Ieder mag nu rot maximaal zeven punten per keer wegduwen (twee en vijf; drie en vier. of minder). Wie met het laatst over gebleven cijfer zit, verliest. Een spel dat binnen enkele minuten gespeeld is, maar waarbij heel wat denkvermo gen te pas komt. Van de Boogerd maakte er via een kleurensysteem drie varianten op. GOES Het uitleencentrum voo; beeldende kunst (SBK) te Goes is vanaf vandaag zaterdag niet de gehele collectie terug in het gebouw aan de Singelstraat. Gedurende de maand februari was de, collectie te zien in het nieuwe ge meentemuseum van Terneuzen. Het is de bedoeling deze tijdelijk 'verhui zing' in het vervolg twee keer per Jaar twee perioden van een maand te herhalen. Zoals ieLere maand het geval wordt op de eerste zaterdag van maand een kleine expositie in centrum geopend. Ditmaal is deze sa mengesteld uit werken van de Vlls- singse kunstenaar Wim Hofman, van wie ook werk in de SBK is opgeno- De tentoonstelling, die bestaat uit een vijftiental werken in gemengde tech nieken. is de gehele maand maart te zien. Wim Hofman is behalve beel dend kunstenaar en adjunct-directeur van de Zeeuwse Culturele Raad ook de schrijver en illustrator van drie kinderboeken. In de Zeeuwse uitleen- dienst heeft zijn werk veel succes. De ongeveer 20 werken die in de SBK zijn opgenomen zijn alle bij abonnee's ondergebracht. Voor degenen die nu uitroepen dat zij „zulke kinderachtige spelletjes ook wel kunnen verzinnen", heeft Van de Boogerd zwaarder materiaal. Het Schada wordt gespeeld op 64 velden, maar in tegenstelling met schaken geven niet de stukken de waarde aan. maar de velden. Wie voor het eerst met dit spel wordt geconfronteerd, j denkt misschien nog; dat doe ik even, maar wordt zich er alras van bewust dat dit spel de hoogte van het schaak spel benadert. Niet geleid door valse bescheidenheid, schreef de uitvinder dan ook aan de onderzijde van het bord: „De grootste denkmeter ter we reld" En in de ENSIE-encyclopedie; leeft de roem van dit spel al voort1 voor het nageslacht. Voor de Tweede. Wereldoorlog werd het uitgegeven, maar de fabrikant stierf en daarmee I verdween het spel uit de winkels. Vrouwen „Nu zoek ik er een nieuwe uitgever voor. Destijds is het wel goed ver kocht. Nog steeds krijg ik reacties uit België naar aanleiding van tientallen jaren geleden. Daarbij is het typisch een spel dat vrouwen graag spelen, iets wat je van schaken niet kunt zeggen". Als variant van dit spel, waarbij de stukken htm waarde ontle nen aan de velden waarop zij staan, heeft hij een voetbalspel gemaakt. Hij legde het voor aan een bondscoach- van-weleer en deze schreef hem zon der veel omhaal: „Jong en oud kun nen met dit spel voetbalhersens ont wikkelen, wat voor elke goede voet- baller een eerste vereiste is". Jan van de Boogerd heeft nog meer pijlen op zijn boog. Hij ergert zich keer op keer aan het. officiële dam spel. Wat deed hij? Hij bedacht een ander spel, waardoor wij weliswaar het dambord m de vuilniszak kunnen gooien, maar de stenen mogen gebrui ken voor de versie van de Rotterdam mer. „Kijk. iedereen heeft gezien dat Sybrands en Andreiko 19 keer remise; speelden. Dat is een euvel dat ik uit de wereld wilde helpen. Voor mijn gevoel is het damspel dood. Alles is al een keertje berekend. Ze weten pre cies wat elke zet inhoudt. Ik wilde een spel waar meer muziek inzat. Vandaar dat ik trots ben op Dambo. Dat is een afkorting van dammen en Boogerd. begrijpt u wel". Een bord met 56 zeshoekige velden. Het reglement komt overeen met dat van dammen. Elke speler heeft 20 stenen. Uitzondering: een dam is niet verplicht te slaan. Wat- is nu het nieuws van dit spel? „Het aantal mo gelijkheden is een veelvoud van dam men. Je kunt zes kanten op schuiven. Je kunt, wanneer je volgens een rech te lijn hebt geslagen, zes kanten op om opnieuw te slaan. Het aantal mo- Lloret de Mar hotel per pers. p.wee* vol pension voor-/ f95*" naseizoen.. hoog- fiOir' i seizoen... Dit is één voorbeeld uit de veie mogelijkheden die u vindt in de Vrij Uit Autovakint ereizen gids. Verkrijgbaar bij alle grote Shell- stations, A.N.W.B. kantoren, assurantietussenpersonen die met Nationale-Nederlanden samen- werken en de Rabobanken. autovakantiereizen de. plaatse mogen woi serveerde houd gelijkheden is zo groot, dat remise is uitgesloten. En eindigen de partijen toch met stukken op het bord, aan is er een simpele en afdoende regel: een dam is twee punten en een schijf één punt". (ADVERTENTIE) SPECIAAL NU OOK IN j CITRUSDRANK EN COLA KUNSTENAAR AD DEKKERS OVERLEDEN GORINCHEM De kunstenaar Ad Dekkers is woensdagochtend in zijn woning te Gorinchem overleden tenge volge van een langdurige ernstige ziekte. Dekkers was zojuist teruggekeerd van; een behandeling in Italië, welke hem geen genezing heeft gebracht. De cre matie zal plaats vinden op maandag 4 maart om 14.00 uur in het crematori um Daelwijk te Utrecht. Ad Dekkers werd geboren in Nieuwpoort op 21 maart 1938. Hij studeerde van 1954 tot 1958 aan de academie voor beel dende kunsten en technische weten schappen in Rotterdam. Volgens ir. J. Leering, tot en met november 1973 directeur van het stedelijk Van Abbe- museum in Eindhoven, draagt het werk van Dekkers sinds 1964 een sterk persoonlijk karakter. ..Zijn werk moet gerekend worden tot de zoge naamde programmatisch-geometrisch- abstracte kunst'. Ad Dekkers heeft in de afgelopen jaren vele malen geëxpo seerd, zowel in Nederland als in het buitenland. Hij vertegenwoordigde Ne derland onder meer op de documen- ta'68 in Kassei in West-Duitsland. Volgens Van de Boogerd is het voor elke fabrikant in een handom draai mogelijk zo'n Dambo-bord op' de markt te brengen. Voor een gulden of vier. vijf, heeft Nederland er een spel bij. Waarom biedt hij het niet: aan? „Zo'n vijf en twintig jaar gele den ben ik al eens naar fabrikanten gegaan. Nu doe ik dat niet meer. Op; mijn leeftijd ga je niet lopen leuren.i Als ze er wat in zien. kunnen ze hier' in de Kerstroosstraat in Rotterdam bij me komen. Als ze niet. willen, blijven ze weg. Natuurlijk laat het! geld dat ik ermee zou kunnen verdie nen me niet koud. hoewel het niet erg veel is; het belangrijkste voor mij is] dat iedereen het spel kan spelen en; begrijpt waarom het beter is dan1 dammen". De kracht van de spelvondsten van Jan van de Boogerd ligt volgens ken ners (zoals de Haagse wiskundige, prof. F. Schuh) in het volstrekt nieu we ervan. „Het zijn geen varianten, maar volkomen nieuwe spelen. Daar om daag ik ook iedereen uit d ie kritiek heeft, mij te schrijven", zegt Van de Boogerd. „En als ze antwoord willen hebben, moeten ze een postzegel bij sluiten. I ben nu bereid het allemaal in de openbaarheid te brengen. Het moet tenslotte een keer in de wereld komen". Boogerd. speUenmaker en uitvinder van de grootste denkmeter. (ADVERTENTIE) Internationale watersporttentoonstelling 1 - 10 MAART Dagelijks 10-17 en 19-22 uur Zaterdags en zondags 10-17 uur Toogang f.5.- Kinderen tot 14 |aer f 2.- f Tre> n -Toegang- ba jetten m bij NS-stations I Amsterdam^ MM. Coed debuut can Hans Vonk in Amerika SAN FRANCISCO „Hans Vonk heeft een uitstekend Amerikaans de buut gemaakt bij het San Francisco Symphony Orchestra. Hij is een mae stro die meetelt, met een lichtelijk sluimerend, maar beslist Indrukwek kend talent. Hij is een precieze en zeer muzikale dirigent. Hij heeft stijl en volgt zeer beslist zijn eigen wil. Men zal nog meer van hem horen" Deze lovende woorden schreven de muziekrecensenten in en om San Francisco, waar de jonge Nederlander (31 geheel onverwacht acht concer-; ten van de zieke dirigent van het orkest, Josef Krips, moest overnemen.' De indruk die hij maakte was zelfs zo goed dat hij onmiddellijk weer is gevraagd om volgend jaar acht con certen bij het orkest te dirigeren Het is een waanzinnige tijd geweest, zei Hans Vonk, in San Francisco. „Ik heb maar vier repetities kunnen heb-j ben en moest in een week vijf concer- j ten in Nederland afzeggen. En dan isl er nog hel. feit dat mijn Amerikaanse optreden tevens mijn internationaal debuut was". KRO brengt tien films rond Frank Sinatra HILVERSUM De KRO gaat in een serie van tien wekelijkse films zanger-acteur Frank Sinatra belichten. Eerder deed deze omroep dit met acteurs als bijvoorbeeld Humphrie Bogard, het duo Bob Hope en Bing Crosbey. en Sir Alec Guiness. De eer ste film (Pride and Passion) wordt op 5 maart vertoond, de laatste op 5 mei. Sinatra was 42 toen hij in 19571 Miguel speelde in Pride and Passion. Hij stond toen al meer dan vijftien jaar voor de camera's in Hollywood en had. ondanks zijn druk bezette agenda als zanger, al 24 films op zijn' naam staan, de meeste werden in de jaren vijftig gemaakt. Het hoogtepunt in Sinatra's filmcarrière is de film From here tot eternity: voor zijn vertolking van de Lguur Maggio kreeg hij in 1953 een Oscar. Ook deze film zal de KRO vertonen. servoerd moet worden, dan in Lig. serie rijen en niet zo hier en daar eeri plukje tussen met gereserveerde plaat sen, de controle op het gebruik wordt daardoor sterk vereenvoudigd en vele kleine rm.vioegens worden overbodig Men gaat toch naar de Schouwburg voor enkele uren van ontspanning? Of heb ik dat niet goed begrepen"' P. M Rehorst. Heinkcnszana. Onderzoek naar nut Wereldomroep DEN HAAG Minister Van Doorn van erm heeft een werkgroep samen gesteld die een onderzoek moet ver richten naar het nut van de Wereld omroep. Oficieei heet het dat liet gaat om een kosten-effectivitelisanalj- De Wereldomroep staat voor 31 mi! joen gulden op de begroting. Tot en met vorig jaar kwam dit geld uit de opbrengst aan kijk- en luiste.-gt-.ö Sinds 1 januari ji. wordt de Wereld-1 omroep betaald uit de algemene middelen, de belastingopbrengst der halve. D:e andere wijze van financie ring was op verschillende departemer. ten en vervolgens voor enkele minis ters, aanleiding zich af te vragen of de Wereldomroep al dat geld wei waard is. Brucknerfeest in Concertgebouw AMSTERDAM Het concertgebouw te Amsterdam houdt in september een Brucknerfeest ter gelegenheid van de honderdvijftlgste geboortedag van de ze Oostenrijkse componist. T: dens dit feest zullen ook werken worden uit gevoerd, die minder vaak ten gehore worden gebracht. Donderdagavond 5' september concerteert het Concert ge bouworkest, onder leiding van Ber nard Haitink en met medewerking' van het Groot Omroepkoor van ce Nederlandse Omroepstichting Op het programma staan Psalm 150 en Sym fonie nr. 9 Dinsdag 10 september speelt het Radio Filharmonisch Or kest, onder leiding van Bernard Ha- tink en wederom met medewerking van het Groot Omroepkoor. Uitge voerd worden Mis in e kleine terts en Symfonie nr. 4. Zaterdag 14 septerr. 'oer treedt tenslotte de Wiener Phil- harmoniker op. onder leiding var. Claudio Abbado. Het programma ver meldt Drei Orchesters'ücke er. Symfo nie nr 7. Alle concerten beginnen om 20.15 uur. SSL Grootscheeps onderzoek gaat terug tot begin vorige ijstijd GRONINGEN Waar ligt de oorsprong van onze landbouw en in welke omgeving ieeiden de mensen, die het eerst za gen dat er ook andere moge- Tien maanden cel voor gijzeling van hoofdredactrice HAARLEM (ANP) De rechtbank in Haarlem heeft donderdag de 26-jarige kelner A. K. uit Arnhem veroor-: deeld tot een gevangenisstraf van tien maanden met aftrek van voorarrest. De man had in september van het vorige jaar de hoofdredactrice van de Aalsmeerder Courant twee uur met eeti mes op haar keel bedreigd, ter wijl hij een half miljoen gulden eiste, i De officier van justitie had een straf; van een jaar en zes maanden geëist. lijkheden dan jagen waren om aan het dagelijkse maal te ko-1 men. Het Biologisch-Archeologisch Insti-1 tuut van de Rijksuniversiteit in Groningen wil daarop een ant woord linden. Dat moet dan gebeu ren door een omvangrijk en lang durig onderzoek dat zich uitstrekt van Noordwest-Griekenland via Turkije tot achter de vlakte van de Eufraat en de Tigris. Een van de onderzoekers is dr. Sietse Bottema uit Yde. Nog niet zo lang geleden was hij in het noordwesten van Griekenland, op de vlakte van, Macedonië hij het plaatsje Nikome- deia, om na te gaan welke produk-j ten daar door de duizenden jaren! geleden levende landbouwers wer den verbouwd en sinds wanneer. Bovendien moest er iets meer be kend worden over de omgeving waarin die landbouwers leefden. Het onderzoek werd gedaan onder leiding van de Groninger lector ar w. van Zeist en in samenwerking met een team van de universiteit van Cambridge. Hoewel het deel van het totale onder zoek dat dr. bottema doet zich i uitstrekt tot 10.000 jaar terug.; vond hij pas in het brons-tijdperk j (plm. 1000 v. Chr.) sporen die wezen op menselijk ingrijpen in de- natuur. Ratooien „Het gaat hier om vooruitstrevende boeren die gerst, linzen en haver verbouwden- Later kwamen er ook walnoten en kastanjes bij", aldus dr. Bottema. Aangenomen wordt, dat die walnoten en kastanjes uit de Balkan afkom stig zijn. De oorsprong van de landbouw evenwel wordt gezocht ten oosten van Eufraat en Tigris, in wat nu Iran wordt ge noemd. T v-kijken Promotie Sietse Bottema Sietse Bottema is onlangs gepromo veerd tot doctor in dc wiskunde en natuurwetenschappen. Hij maakte gebruik van de „pollen-analyse" (onderzoek van oud stuifmeel) om vast te stellen welke planten er| vanaf de laatste ijstijd (plm. 10.000: jaar geleden) voorkwamen in Noordwest-Griekenland. Met behulp van deze analyse kan ook vrij nauwkeurig worden vastgesteld wanneer de mens zich met de natuur ging bemoeien. Uit het stuifmeelonderzoek blijkt bijvoor beeld dat sommige planten, die in liet wild nooit in een loofbos zou den groeien, opeens wel voorko men op een bepaalde plek. Als eerder al is vastgesteld dat op die plaats een loofbos was. moet er dus iets in de bestaande situatie zijn veranderd: ontbossing bijvoor beeld. Door verplaatsing op verplaatsing kwam dit stukje beschaving uitein delijk in het noordwesten van Grie kenland terecht. „In hoeverre de eigen bevolking daar een belangrijk aandeel in heeft gehad, is moeilijk na te gaan", aldus dr. Bottema. .„Misschien dacht zo'n Griekse ja ger wel: kom. ik word ook boer. dan kan ik tenminste iedere avond rustig televisie kijken in plaats van achter dieren aan te rennen Voor de duidelijkheid: „Het onder- zoek is gedaan in de „rimboe" van! Griekenland. In het zuiden, met name in steden als Athene er. Pi raeus, bestond een heel andere en verdergevorderde cultuur". gens". Met behulp van gegevens over de plantengroei kan dan weer, iets worden gezegd over het kli maat m die tijd. Op grafieken is tamelijk nauwkeurig aan te geven! hoe warmte- en koudegolven zich in die duizenden jaren hebben aige wisseld. Dit onderzoek maakt deel uit van een veel groter project waaraan al ja renlang wordt meegewerkt door de, Rijksuniversiteit in Groningen. Die heeft op dit gebied trouwens een naam te verliezen. Allerlei teams, of ze nu afkomstig zijn uit Polen. Engeland of Amerika, roepen ce assistentie in van Groninger onder zoekers. Dat is niet in de laatste plaats toe te schrijven aan het werk van dr. Van Zeist. Hij ontdekte m 1965 bij1 toeval dat je bij iedere willekeuri ge opgraving een schep grond kur.t nemer, en dat er zich dan altijd houtskoolresten :r. bevinden. Met behulp van bepaalde methoden »or. der meer de C14-metnode> :s dan tamelijk nauwkeurig ae ouderdom vast te stellen. Bij resten van gra nen kan dit heel precies, omdat del korrels hooguit een jaar oud wa ren voor het land weer werd be werkt. Bij een boom met zijn veie Jaarringen ligt aat moeilijker. Het omvangrijke project waaraan het Biologisch-Archeologisch I nstituut werkt, gaat terug tot de een na laatste ijstijd, hetgeen wil zeggen: 250.000 tot 300.000 jaar geie- jn ae mensen het verkeerd rr.oge langs ierwn daarop Ser nog ee»is een komen, teken ik leerlingen van het iets 1 gen. Ijstijd Behalve naar ae landbouwprodukten heeft dr. Bottema ook gekeken naar de totale plantengroei, zoals die vanaf ae laatste ijstijd in dat gebied bestond .Ken treurige zaak Dorre steppelandschappen. Nie" door de kou. maar door de droog te. Alleen bij de bergen was wat variatie, dank zij de stijgingsre- i S.G.P. stemt nr. 1 van lijst 6 A. MALJAARS - GOES Provinciale Staten van Zeeland ior de ongevraagde bevestiging van mijn beweringen In het door hen zo gewraakte siuk van 12 2 jongstle den. Twee onjuistheden wil Ik echter nog wel rechtzetten. Ik heb wei dege lijk de serie dia's welke werd ver toond stuk voor stuk bezien. Ik zat n.b. zo dicht bij het scherm dat niemand dat kan zijn ontgaan. Ook heb ik niet de hoer Van Leeuwen beloofd langs te komen, doch lk heb het de heer Kole gevraagd met de woorden: „Ik kom nog wel eens lang» als het mag". Een goed contact, ook in een meningsverschil, stel ik altijd nog meer op prijs dan een afwerende houding. Als de leerlingen van het Zelden-Rust- college de belangrijkheid van een overtuiging afmeten aan het aantal argumenten dat op tafel wordt gelegd is dat jammer voor hen een zeer onbetrouwbare maatstaf. OSO heef. zich tot taak gesteld de Deltawet te veranderen zodat aan hun eisen wordt voldaan, UDW ziet graag de wet uitgevoerd en om dat te bereiken zou men eigeniijk moeten kunnen volstaan met het verrichten van je gewone werk, dus zonder enig argument. Op de Oosterschelde-avond die een informatieavond bedoelde te zijn heb ik zo goed en zo kwaad als dat gmg ernge argumenten van OSO trachten te weerleggen, maar mij voornamelijk trachten te beper ken tot de motivatie die heeft geleid tot de oprichting van UDW. Duidelijk staat mij voor de geesk dat geen antwoord werd gegeven op mijn vraag aan de heer Van Leeuwen of OSO met mij van mening was dat het getij in de Oostersche'.de gehandhaaft blijft dus het milieu :n stand blijft als in de dam een spuisluis er. een doorlaatwerk worden gebouwd. 'Deze werken vindt OSO te kostbaar, zie bun motivatie). Als men de bewuste avond werkelijk goed had geluisterd, had men ce heer Van Leeuwen kunnen horen antwoor den dat het verval dan zou teruglopen tot 2 cm en aat is op zijn best. slechts een half antwoord op de vraag. Als men angst op het Zelden-Rustcol- lege 'kortzichtig' noemt en da'. zonder nadere uitleg gebeurd dan heb ik geen enkele waardering voor die opvatting. Als men op het college of waar dan ook bang is om te stikken in eigen vuil dan kan ik slechts aanraden, zorg dat het eigen vuil wordt opgeruimd en help des noods de natuur om het sneller af te breken waar aat nodig is. doen scheep er geen anderen mee op' Als dat dan arrogant heet. ja dan ben ik uitermate arrogant. Maar ik kan me geen enkele reden bedenken waarom mensen met 'angst' om te stikken in eigen vu:l waar mee ze dan ook nog anderen hinderen meer recht hebben op het doorvoe ren van hun plannen, dan zij die leven met de angst voor weer eens zo n stormvloed. Zoete broodjes hakken ligt niet in mijn aard. integendeel, maar wellicht is iedere redelijke opstelling tegen woordig identiek met het bakken van zoete broodjes, dat kan best zijn. ik ben geen bakker. Tenslotte wil ik nog opmerken dat ik geen glazen heb om in te gooien, niets nastreef dat buiten deze discussie over O-schelde open of dicht i01 niet te bereiken zou rijn er. bereid blijf een iecer te woord te staan die wil weten waarom nu eigen lijk de Deltawet dient te worden uit gevoerd. Ik realiseer mij dat ik lang genoeg gebruik heb mogen maken van de rubriek "Lezers Schrijver, om de doelstelling van UDW te verklaren en '.aar r. yaarr-e de ruimte aar. ar.deren met dank aan de redactie voor de rmj geboden gelegenheid. K Glas Middelburg

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1974 | | pagina 31