'DE DOMINEE GAAT
VOORBIJ...', EEN KERKELIJK
'PRENTENBOEK'
DE PROTESTANTSE KERKEN IN DE
JAREN 1933-'41
HET GEREF. EENPARIG
GELOOFSGETUIGENIS
OP DE HERV. SYNODE
WAAR WOONT U?"
21
SAMENSTELLERS VERZAMELEN FOTO-EN ANDER MATERIAAL VOOR
DOCUMENTAIRE OVER 70 JAAR PROTESTANTISME
ZATERDAG 2 MAART 1974
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Het is nog niet zo lang geleden dat Michel
van der Plas met zijn boek "De kerk gaat uit'
met succes de ontwikkelingen in een aantal
decennia binnen de Rooms-Katholieke Kerk
verwoordde en vooral in beeld bracht
Naast een 'omzien in vertedering' slaagde hij
er ook in, contrasten duidelijk te maken,
door middel van een selectie uit een grote
hoeveelheid fotomateriaal die over het
rooms-katholieke leven in de twintigste
eeuw bleek te bestaan. Het boek vond een
goede afzetmarkt: velen blijken nog graag
eens terug te grijpen naar wat eens was bin
nen de Rooms-Katholieke Kerk en war niet
meer zal terugkomen.
Van der Plas gaf met zijn 'De kerk gaat uit' de lezer
niet alleen de gelegenheid om met een glimlach
rond de lippen nog eens de foto te bekijken van
een Zeereerwaarde Heer Pastoor, dje in de jaren
twintig, dertig, als een vorst troonde temidden van
zijn parochianen, maar toonde hem tevens een stuk
geschiedenis. In zijn "Het Rijke Roomse Leven' dat
uit 1965 dateert- legde Van der Plas al iets van die
geschiedenis bloot, maar over een veel kortere
periode: 1925-1935. Dat er een levendige interesse
voor die terugblik bestond bleek uit het grote
aantal herdrukken dat het boek toen mocht bele-
Niet alleen Van der Plas, maqr ook allerlei andere
auteurs brachten in de loop van 1965-1966 boeken
op de markt over 'hun' volksdeel in bijvoorbeeld de
jaren ^O-'SO. Er kwam een boek over de Taaie
Rode Rakkers', dat de geschiedenis van de SDAP
vastlegde en het huidige Tweede Kamerlid H. J. L.
Vonhoff beschreef het liberal isme-van-toen onder de
tekende titel De zindelijke burgerheren'. Over het
protestantse, en dan met name het gereformeerde
volksdeel verschenen 'Het beeld der vad'ren' van A.
C. de Gooyer en de 'Parade der Mannenbroeders' en
'Opstand der Gezagsgetrouwen' van de toenmalige,
Trouwjournalist en huidige VU-medewerker Ben
van Kaam.
Van Kaam kreeg met zijn beide boeken over het
gereformeerde leven in de periode 1918-1938 en
over de rol van de gereformeerden tijdens de
bezetting veel waardering en bekendheid. Het is
dan ook niet zo verwonderlijk, dat de Utrechtse
uitgeverij 'Ambo', die ook Van der Plas' De kerk
gaat uit' uitgaf hem heeft benaderd om een derge
lijk fotoboek te schrijven over 70 jaren protestants
leven. Van Kaam, evenals zijn mede-samensteller
dr. Anne van der Meiden verbonden aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam, heeft dit verzoek na wat
aarzelingen toch aanvaard: De dominee gaat voor
bij', wordt de titel van het nog dit jaar te
verschijnen fotoboek over 70 jaar protestants leven
in het tijdvak 1900-1970.
Uit die periode blijkt nu al zoveel fotomateriaal
beschikbaar, dat Van Kaam zijn aanvankelijke aar
zelingen heeft overwonnen. In tegenstelling tot zijn
eerder verschenen boeken is de opzet van De
dominee gaat voorbij' veel uitgebreider: niet alleen
is het tijdvak groter, maar ook gaat het niet meer
alléén om het vastleggen van een stuk gereformeer
de geschiedenis. Het fotoboek moet een zo breed
mogelijk beeld geven van het protestantisme in al
zijn geledingen en dat waren en zijn er nog al
wat.
De dominee gaat voorbij'. Een kerkelijk prenten
boek, niet alleen over de kerk zelf. maar ook over
kerkelijke organisatie, christelijke school, kampen
en meisjesvereniging, zang- en muziekgezelschap op
met nadruk christelijke grondslag en ook
over de 'gewone huiskamer van de gemiddelde man'
uit bijvoorbeeld de jaren dertig.
De samenstellers van "De dominee gaat voorbij'
hebben nu al een zekere verdeling in htm werk
zaamheden aangebracht. Dr. Van der Meiden, be
kend door zijn studie over de orthodox-protestantse
kerkgenootschappen in Nederland (De zwarte kou
senkerk') zal zich specialiseren op dit facet van het
protestantisme. Van Kaam neemt meer het verle
den van gereformeerden en hervormden voor zijn
rekening
HUISKAMER
AFSCHEID
„In het samenstellen van dit boek zit iets van een
afscheid", zegt Ben van Kaam over De dominee
gaat voorbij'. „Het is een flink stuk verleden tijd
geworden". Een ontwikkeling die naar zijn mening
helemaal duidelijk wordt als men nu de teruggang
in het kerkelijk leven ziet. De titel van het boek
kan dan ook op meer dan één wijze worden
uitgelegd: er zit inderdaad, veel in van wat 'voorbij'
is. al is dat niet alleen de dominee zélf
Het boek zal waarschijnlijk nog dit jaar verschij
nen. De samenstellers zijn inmiddels begonnen via
een advertentiecampagne oproepen te plaatsen
voor het lenen van foto's uit de periode 1900 1970.
„Er moet heel wat over die periode zijn", veronder
stelt Van Kaam, al schijnen het fotomateriaal, de
tekeningen of andere afbeeldingen vooral de laatste
jaren steeds meer te verdwijnen.
„Als je iets uit die tijd wilt vastleggen, moet je het
nü doen", zegt hij dan ook. „Over een aantal jaren
kan dat niet meer, het materiaal is dan verdwe
nen". Bij de rooms-katholieken schijnt overigens
steeds méér illustratief materiaal aanwezig te zijn
geweest dan bij het protestantse volksdeel
Van Kaam: „Bij de rooms-katholieken was altijd al
meer te fotograferen. Wij hadden nu eenmaal niet
zoveel aan 'show-businessHet is bijvoorbeeld op
merkelijk hoe weinig foto's er zijn van kerkdien
sten in protestantse kerken. Daar is vrijwel geen
enkele foto van". Bij de rooms-katholieken zijn die
foto's er wél, want daar stond men altijd al veel
minder gereserveerd ten opzichte van de fotografie.
De kerk gaat uit' bewijst het.
,.De grote hoop van het fotomateriaal moet overi
gens nog komen", zegt Ben van Kaam. Een keuze
op dit moment is nog niet te maken, vooral omdat
men niet weet wat er precies aan foto's en ander
materiaal beschikbaar zal zijn. Overigens gaat het
de samenstellers niet alleen om foto's, maar ook'
om andere tastbare herinneringen.
De gereformeerden uit de jaren dertig bleken er
niet alleen, hetzelfde geloof en dezelfde gewoonten
op na te houden, maar ook vaak een min of meer
gelijk ingerichte huiskamer, met meubilair van
dezelfde aard en met harmonium, en wandteksten
op soms fraai beschilderde houten borden, die in
vele gezinnen als muurverfraaiing dienden. „Het
gaat ons eigenlijk om alles wat met die héle
gereformeerde subcultuur te maken heeft." zegt
Van Kaam dan ook.
Dat bijvoorbeeld die wandteksten steeds zeldzamer
worden, staat vast. Niet voor niets heeft de Amster
damse Vrije Universiteit nu al een bescheiden
museum waarin voorwerpen die eens deel uitmaak
ten van deze gereformeerde subcultuur gaarne een
plaats wordt geboden. Oude gezang- en psalmboe
ken. maar ook zo maar tafels, stoelen en bijvoor
beeld harmoniums jarenlang het muziekinstru
ment bij de gereformeerde gezindten, door R. N.
Roland Holst ooit eens genoemd 'de snolverkouden
stem der mensheid, die schijnt te schreeuwen om
erbarming' en andere voorwerpen met kennelijk
duidelijke historische waarde vinden in ebt museum
een plaats.
De dominee gaat voorbij' moet het album worden
van een kerkelijke protestantse familie, die
het onderling zeventig jaar lang van harte roerend
oneens met elkaar was en soms nog steeds Is. Het
boek zal velen momenten van herkenning geven en
anderen bijvoorbeeld wellicht leren dat 'vieeschkleu-
rige kousen' ooit als een onzedelijke zaak werden
beschouwd 'omdat ze het been bloot willen doen
lijken', om maar eens één van de vele "hete
hangijzers' uit de 20-er jaren te noemen.-
Een kerkelijk 'prentenboek' dus voor wie nog eens
wil bekijken hoe het 'toen' was. maar ook een
'prentenboek' dat zaken aansnijdt die alle wee
moed ten spijt in 1974 wel definitief tot het
verleden behoren. T. H.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM Dezer dagen is bij de uitgeverij 'Het Spec
trum de Aula Paperback 'Protestants Nederland en Duits-
1933-'41' verschenen. Schrijver is dr. G. van Roon, we
tenschappelijk hoofdambtenaar aan de Vrije Universiteit.
Uitgangspunt van zijn boek is de traag in hoeverre net tijd
stip en de keuze van de houding van de kerken beïnvloed
zijn door het beeld dat men zich in de jaren 1933 tot 1940
van de gebeurtenissen in Duitsland had gevormd.
...o die tijd zeer bewust heeft
meegemaakt weet dat die penode
F" zeven jaar vooral geken
merkt werd door ontkenningen
deernst van de toestand,
°°.°r afzijdigheid van overheid en
'en opzichte van bijvoor-
Tw\ lot van de joden in
umtsland en traagheid als het er
m ging echte hulp te verlenen
iJüt1 "''zondering van enkele
de ernst wél inzagen
he' met de kerken niet an-
vnfw Resteld dan met de hele
enieensc'1 apEr waren do-
mees die in Hit Ier de belicha
ming van het moderne heiden
dom zagen en anderen, die hem
beschouwden als het door God ge
geven middel om de wereld naar
een nieuwe toekomst te bren
gen.
Over al die aarzeling, twijfel,
gebrek aan inzicht en onverstand
gaat dit boek. Toen de ellende
over ons kwam „als een dief in
de nacht" was zelfs de regering
niet voorbereid. Zij sloeg de
waarschuwingen die haar uit Ber
lijn bereikten als „paniekzaaien"
van de hand. Wat was er onder
die omstandigheden van de gewo
ne man en het eenvoudige kerk
lid te verwachten?
Hoe de leiders op enkele
uitzonderingen na alles in het
werk stelden om door aanpassing
aan een opgedronge situatie „er
ger te voorkomen" alsof het
erger kon laat dr. Van Roon
m dit boek zien. Hij zei tijdens
de persconferentie, die de ver
schijning van het boek begeleid
de, dat hij vertikale lijnen uit de
dertiger jaren doorgetrokken
heeft naar de oorlogsjaren 1940-
'45. Hij deed dit ten aanzien van
de protestantse kerken, maar een
dergelijk onderzoek zou ook in te
stellen zijn naar de gedragingen
van roomskatholieken, socialisten
en liberalen.
Over de handelwijze van deze
groeperingen zouden ook boeken
geschreven moeten worden. Uit
de grondige informatie, die hij
dankzij onder meer de financiële
steun van de Nederlandse organi
satie voor Zuiver Wetenschappe
lijk Onderzoek (ZWO), heeft kun
nen herwinnen uit tal van archie
ven in Duitsland en Nederland, is
opnieuw duidelijk geworden, dat
de waakzamen in een turbulente
tijd een voorsprong hebben bij
het herkennen van een acute situ
atie. Zij weten wat er aan de
hand is. hebben geen herderlijke
brieven of kerkelijke aansporin
gen nodig om aan het werk te
gaan en doen dat dan ook. De
jodenhulp is er een bewijs van.
Zij werd buiten de officiële ker
kelijke organen om georgani
seerd.
Er was in de beschreven jaren
een groot gebrek aan solidan-
teitsbesef met de mensen die in
Duitsland vrijwel direct getroffen
werden. Alleen de remonstranten
kwamen in 1933 onder leiding
van prof. Heering met een ver
klaring en stelden wat er in
Duitsland aan de hand was ter
discussie.
Het optreden van de in Neder
land werkzame Duitse predikan
ten is hoe zij zich na de
oorlog ook ingespannen hebben
voor de „verzoening" uiterst
bedenkelijk geweest Er was in
de protestantse kerken een sterk
autoriteitsgeloof. Wanneer dan
ook autoriteiten op hun gebied
als de hoogleraren Schilder
Kampen Kraemer Leidenen
de doopsgezinde predikant Frits
Kuiper in moeilijkheden kwamen,
bleek de aanhang tot protest te
bewegen te zijn.
Dr. Van Roon beschrijft in zijn
boek achtereenvolgens de hou
ding van de kerken, die van de
oecumenische beweging de pro
testants-christelijke organisaties
de reacties uit de studentenwe
reld. de contacten van de belij
dende kerk in Duitsland, de hulp
verlening aan de vluchtelingen, de
rol van het grensgebied en van
de Duitse predikanten in Neder
land, het beeld in de protestants-
christelijke pers. de discussies op
het grondvlak en de eerste fase
van de bezettingstijd.
Aan de vraag of de kerken zich
neutraal moesten opstellen, dan
wel een kruistocht tegen het Hit
lerisme moesten beginnen, wijdt,
hij een afzonderlijk hoofd
stuk.
Het is een omvangrijk boek
geworden Vierhonderd veertien
fijnbedrukte bladzijden. Een berg
informatie voor f24.50. Er zijn in
eerste aanleg slechts 5000 exem
plaren gedrukt. Het is dus wel
zaak er vlug bij te zijn. want het
boek is zéér de moeite
waard.
Mie de lutot* «reken hel kerknieuw* in de dagbladen heeft grinten en rrker litj dl» niet
niet verder I* gekomen dan de dikke koppen, ral hij rirh «elf hebben geregd het gaat
niet goed tu*»en de hervormde en de geref kerken hoopvol de bt)eenknm«t van de het
de avnoden ran dew kerken de vorig* r.nm«-r in I treebt rirh Liet aanrien w moeilijk
lijkt de voortgang te weren Wanrv-er we go de berichten leren modrn we haaat uH da
•lotaom komen dat het onmogelijk h um'n op «reg te gaan.
Maar to pessimistisch rijn we n>rt Wie de
kerken rekend hoeft en daarmee aorn» op
ren pijnlijke manier te maken kreet, kan
niet donker tegen de duigen aankijken die
er nu aan de orde zijn En bovendien, er
ia reed* zoveel veranderd in de verhoudin
gen Datgene wat op gang gekomen is. kan
moeilijk meer ongedaan worden temaak'
En al mag het dan wel een» gaan met
horten en stoten, er is beweging gekomen
en die gnat voor: Op zich zeil ot het toch
een hoogst merkwaardig feit dat een proe
ve van eenparig geloofsgetuigenis van de-
putaten van de Gereformeerde Kerken ook
op een hervormde synode in behandeling
is genomen.
Eerst een stukje voorgeacfuedenh Men rit
in de Gereformeerde Kerken reed* :ang
met het feit dat de oude belijdenisgeschnf
ten. in het bijzonder de drie formulieren
van enigheid, niet meer functioneren, zoal*
dat vroeger wol het geval was Wanneer
we-het wél hebben is het reeds vijf of ze»
Jaar geleden dat men het op de gerefor
meerde synode daarover heeft gettad en
dat er geroepen is om een nieuw, een
hedendaags belijdenisgeschrift, da' zou
kunnen gelden ais een 'eenparig geloofsge
tuigenis'. een nieuw formulier van enig
heid, waarin de mens van heden steun sou
kunnen vinden bij de vele vragen waarmee
hij nu te maken krijgt Dit «*-n legal*
wens. maar een belijdenisgeschrift maak
je zo maar niet even. zeker met op een
synode. Een paar jaar geleden heeft de
synode van de Gereformeerde Kerken aar.
twee deputater. <de hoogleraren G. C.
Berkhouwer en H. N. Ridderbos) de op
dracht gegeven een poging te doen „om te
komen tot een eenparig geloofsgetuigenis
in een duidelijke taai en in verband met
de vragen van deze tijd als een mogelijke
weg tot een nieuw belijden m gemeen-
schap des geloofs met het belijden der
vaderen". He', moest dus worden een stuk
waarin tot uiting zou komen de moeilijk
heden waarmee de kerk in haar belijden
nu te maken heeft, maar waarin tevens
tot uiting zou komen dat zij verbonden
blijft met bet belijden der vaderen, met de
kerk van de 16e en 17e eeuw dus In zo'n
opdracht rif altijd een lastig punt, zoal*
we wel eens meer hebben geschreven. De
band met het verleden vasthouden en
tevens ingaan op datgene waarmee de
kerk in deze tijd te maken heelt. Nu kan
men zeggen dat het Evangelie hetzelfde
blijft en dat daarom 'de ene
boodschap des heus' ook dezelfde blijf
Dat zal niemand ontkennen. Maar het gaat
hier niet direct om een stuk var, het
Evangelie, (indirect weer wel). Het zien
naar het verleden (het belijden der vade
ren) en het zien naar het heden (de
vragen waarvoor de kerk in deze tijd
staat) geeft spanningen en je weet tevoren
wat er dan gebeurt wanneer zo'n v uk
hedendaags belijden wordt gepresenteerd
Er zullen er zijn die hun afkeuring laten
blijken omdat ei* teveel naar het verleden
is gekeken. Moet dat nu hedendaags belij
den zijn? zo zullen ze schamper vragen.
Er zullen er ook zijn die zeggen dat er te
veel naar bet heden is gekeken en zij
vragen met een zekere verontwaardiging
waar blijft nu de band met de vaderen?
Wat zich tegenwoordig in de R K Kerk. en
in het bijzonder denken we daarbij aan
ons eigen land. afspeelt, waar paters Kot te
en confrontatiegroepen zich heftig weren
om het. oude te behouden tegenover groe
pen als 'Open Kerk' en andere, dat zien we
ook in andere kerken. Ook de Geref.
Kerken vormen hier geen uitzondering en
zij zijn er om te prijzen dat rij die vraag
naar het hedendaags belijden hebben wil
len aanpakken.
De twee deputaten. de genoemde hooglera
ren. die weten wat er in hun kerken
omgaat., zijn met een stuk voor de dag
gekomen, een nog al lijvig stuk. dat oJ.
niet in alle delen even vlot leest, maar wij
zijn misschien niet gewend aan het gere'
taaieigen. Dit stuk is :n de synode van h-ir.
kerken behandeld. Het is. nog wel met
algemene stemmen, aanvaard al.s een proe
ve van een nieuw eenparig geloofsgetuige
nis en het wordt ter beoordeling gezonden
naar de particuliere synoden, de classes en
de kerkeraden. Wel zijn er stemmen ge
hoord dat dit stuk te lang is en dat het in
vereenvoudigde vorm moet worden her
schreven (dat gebeurt praktisch met alle
synodale stukken, van welke kerk dan
ook), maar 'de Halleluja's waren niet van
de lucht over deze nieuwe belijdenis'. Zo
lazen we van een enthousiasteling De
beide hoogleraren hebben geen belijdenis
willen schrijven, maar een aanzet daartoe,
een getuigenis. Daartegenover hebben we
stemmen gehoord die heel wat minder
geestdriftig waren. Zoals te verwachten
was. gingen zij vergelijken met wat door
de vaderen was uitgesproken en zij ont
dekten al spoedig alleriei hiaten
Maar het allermooiste van dat eenpang
geloofsgetuigenis was. dat het door he:
breed moderamen van de hervormde syno
de werd overgenomen en op de synodale
azenda geplaatst, met de aanbeveling er
bij dat dit stuk naar de prov kerkverga
deringen en classes zou worden gezonden
ter beoordeling en da' het «ebrifkf ken
worden ter bespreking in gezamenlijk* ge
nrt hervormd* kef/.* rader.waar men
regel d contad met ei naar heeft *n waar
he: -«amen op weg' reeds ren bepaalde
gestalte heeft gekregen Maar vlot al*
hrt moderatten rich de behandeling blijk
baar had gedacht, la hr< op d* hervormde
synode niet geiop«: Mc 22 «emsjwn
tegen Is he» voorvtei van het moderamrei
verworpen. Men heeft den* proeve van ren
eenparig geloofsgetuigenis niet verder de
kerk in willen zenden Vooral in he* begin
van dage synodezitting barstte er ren rr*
na*tvuur van beswaren loa er> vut de
verslagen van de dngbladen en van hm dia
dn persoonlijk hebben meegemaakt, kre
sec. we de Indruk dat dtt wel wat *1 te
ijar 1* geweest Nu rijn de beid* gerefor
meerde hoogleraren doorkneed in )»et ker
kebjk bedrijf en rij hebbm al heel war
over hun hoofden horen gaan. maar het
vuur waarin zij nu U-recht waren geko
men. mort hen toch wel wat al u» gortig
rijn geweca* Het zegt toch «vel iets dat
prof Ridderbos een 'onbegrjpehjk' uit-
sprak en er aan toevoegde Mrt. die mar.
hm ik met samen op wetf Dit rel hU
naar aanleiding van een artikel tot hrt blad
van de Gere! Bond over rijn proeve van
eenparig geloofNgetulgenw. I> predikant
die dit geschreven had was gren synodelid
meer. maar rijn artikel vond bij zijn
mede-bonderv tn de synode :vm al bijv*:,
want verschillende duigen the hij genoemd
had kwamm op de vergadering van de
synode ook op de prapper. Ook van de
tegenvoeter» van de Geref. Bond op de
synode kwamen er bezwaren «i w> kon
men daar ten voeten uit zien wat we
reed* hebben geschreven, dat de één allren
maar naar hrt verledm keek «n opmerkte
alle» wal er ontbrak, terwijl de ander
alleen maar naar hrt heden keek en in dit
getuigenis te weinig ontdekte van de vra
gen waarmee gemeenteleden nu beo* ajn
„Wat mort ik er mee met mijn cstechisan
ten We geloven da' men van belde
zijden hoeft gekeken of «r we: precies
instond de dingen waarop men zelf nadruk
iegde
Hrt getuigen:* zegt On* chrtxtehjk geloo!
is geloof in God Wy kennen Hem met rtt
onszelf, maar allee:, löt zijn openbaring
In de Bijbel heeft HU rijn openbaring
gegeven, ais grondslag voor de kerk om
daarop haar geloof te bouwen. God open-
baan ach in Christus om or.* weer **n
het dort te doen beantwoorden waartoe
Hij ons geschapen en in de wereld ge
plaatst heeft". Me dunkt dat du een goed
uitgangspunt ls voor em christelijke kerk
Zelfs vinden we dit h« enige ultgangspun*
wanneer zij in deze wereld haar getuigen:*
wi: neerleggen. Wie het getuigenis leert,
vindt er ook wel allerfel aarxknoping*pun
ten met wat er tegenwoordig omgaat in
de wereld waarin wil leven. Had dit
duidelijker gemoeten? Maar wanneer we
de Nc-d Geloofsbelijdenis en de Heide',
bergse Catechismus lezen, moeten we ook
daar zoeken naar aanknopingspunten met
de wereld wantte men toen leefde Vooral
de catechismus is echter zeer behoedzaam,
op een enkele uitzondering dan na- Bu
sommige hervormde synodeleden leek hrt
er wel op alsof z:j wilden dat de oude
belijdenisgeschriften overgeschreven zou
den zijn. Zelfs kwam men aan mrt de
zogenaamde dubbele predestinatie die hfer
ontbrak en waarover de artikelen van
Dordrecht 1618/19 hrt hebber, de verkie
zing er. verwerping en r»og wei beide van
eeuwigheid. We geloven dat er toen in
Dordrecht een goede beslissing ls geno
men. Gods verkiezing is de grond van
mijn geloof. Daarvan kunnen we in de
kerk zingen. Maar de wijze waarop men
d;t .in ce artikelen van Dordrecht heeft
uitgewerkt, kunnen we niet aanvaarden.
Logisch klopt het als een bu* Maar theo
logisch vindt de predestinate tot verwer
ping geen grond in de bijbel. Daarmee
hebben de Gereformeerde Kerken reeds te
maken gehad naar aanleiding van een
bezwaarschrift, terwijl di« eerder raad»
ook tn de hervormde synode aar, de orde
is geweest. Maar wanneer men de beUjtfe
nlsgeschriften der vaderen als het laatste
woord neemt, dan mort mer. met zo iets
wel voor oc dag komen. Doch piaatst mer.
dan niet het woord van de belijdenis
boven het woord van de schrift?
Wat nu? Is er nu lek* afgebroken bissen
de hervormde en gereformeerde kerken,
iets dat moeizaam was gegroeid4 Dat
geloven we niet. Er :s eer, hervormd
gereformeerde commissie die zich met het
belijden der kerk zal bezighouden. Wat d*
bei de hoogleraren geleverd hebben, zal
.stellig door deze commissie nader worder,
bezien en er rijn daarin elementen waarbij
rij zsch zal kunnen aansluiten Maar «en
gemakkelijke zaak zal hrt met rijn om tot
een eenpang belijden te komen. Daarv-
mogen we m ieder geval besluiten na de
laatste ritting van de hervormde synode.
Het it opvallend dat Jezus
de mensen altijd heeft aan
gemoedigd om vragen te
stellen. Zo vroeg Mij bij
voorbeeld eens aan twee
Galileeërs: ..Wat wensen
jullie''". En één van hen
antwoordde: ..Wij zouden
graag willen zien waar V
woont".
Op 't eerste gezicht een
merkwaardig antwoord.
Maar het ging er hen om
om te zien welke invloed i
deze uitzonderlijke Rabbi' I
op Zijn omgeving had. Zij
wilden zien of Hij bloemen
had in huis. en als Hij ze
had: of ze bij Hem dan
mooier waren dan bij hen
thuis. Zij wilden de icater-
put zien en ze wilden we
ten of die waterput van
Jezus in de zomer even
gauw verdroogde als de
hunne Ze hadden Jezus
herkend als iemand die de
geheimen ten een overwin
nend leven kende. En bo
vendien hadden zij gezien
dat Hij geen vrees kende,
omdat Hij m directe ver
binding stond met God en
in een volmaakte harmonie
leefde met de eeuwigheid
Ongetwijfeld hadden zij het
gevoel dat ze. wanneer ze
Jezus in Zijn eigen omge
vmg konden zien. Hem dan
beter zouden kunnen he-
jnjpen Met andere woor
den het gtng er hen om op
welke manter de gedachten
en de richtlijnen ran Jezus
verband hielden met het le
ven van alle dag In feite
stelden ztj dus een hele
praktische vraag Want het
is zinvol om je af te vra
gen wat Jezus zou hebben
gedaan in allerlei actuele
problemen en situaties oen
ons leven. Het gaat er im
men om dat wij de verbin
dingen zien die Jezus on
derfiield met de gewone
dingen van het teven. En
dat we Hem natuurlijk
daarin proberen te volgen
De normen, de beginselen
en de idealen van Jezus
kunnen ons leven inhoud,
diepte en glans geven, als
we ze kunnen verbinden
met de praktijk van het
leven, dat wil zeggen als
we ze kunnen plaatsen op
ons werk. op het sportveld,
tn 't verkeer of in ons
gezinsleven.
Wanneer we ons eerlijk
durven afvragen, hoe Jezus
zou hebben gehandeld m de
problemen, tn de ergernis
sen en in de tegenslagen
waar we allen dagelijks
mee te maken hebben, dan
zullen er zich geheel onver
wachte oplossingen voor
doen die ons leven en onze
samenleving diepgaand
kunnen veranderen. Ons le
ven bevat een ongekende
rijkdom aan kansen en mo
gelijkheden als wij ons da
gelijks afvragen hoe Jezus
:n onze situatie zou hebben
gehandeld B'cnf alleen tn
Zijn voorbeeld rmden wij
de weg naar een onsterfe
lijk leven tol levensvreugde
en diep menselijk geluk
C. F H van Tuyü
Biggekerke.
