PROVINCIALE ZEEUWSE COURt I
BEDRIJFSLEVEN VRAAGT OM
EEN 'OVERGANGSPERIODE'
In Zeeland vroegen 31 bedrijven om
arbeidstijdverkorting voor 200 man
Vakbeweging: 2,5 pet initiële verbetering;
werkgevers: in 1974 geen ruimte
Brand in Saragossa
eist 21 slachtoffers
CHAOS IN ENGELAND GROTER
DOOR ACTIE BIJ SPOORWEGEN
de krant
van zeeland
pndaag w
ifeJSÉÉHLvh
Rockefeller weg
als gouverneur
Nederland steunt
hulpactie Chili
Jozef en Max
in Brussel
216e jaargang - nummer 293
Woensdag 12 december 1973
DEN HAAG (ANP, GPD) De vakbeweging heeft er dinsdagmiddag in een drieëneenhalf uur du
rende gesprek met een kabinetsdelegatie op aangedrongen een 'overgangsperiode' tot 1 april 1974 in
acht te nemen. De machtigingswet kan, als het parlement haar aanvaardt, op 1 januari in werking
treden. De 'overgangsperiode' zou volgens de vakbeweging kunnen worden gebruikt voor nader over
leg over de situatie over het effect der maatregelen en voor eventuele bijsturing. De vakbeweging
houdt vast aan haar tweeëneenhalf procent initiële verbetering van arbeidsvoorwaarden. Men moet die
rerbetering niet verwarren met een reële verbetering, aldus het overlegorgaan der drie vakcentrales.
De centrale organisaties van werkgevers in de industrie, dienstverlening, middenstand en landbouw vinden, dat er
in 1974 geen ruimte is voor initiële verbetering van de arbeidsvoorwaarden. Ook zij hebben dit dinsdag aan de re
gering laten weten.
De organisaties menen, dat er gedurende het eerste halfjaar van 1974 een rustpauze moet zijn. De werkgevers hopen,
dat daarna een beter inzicht bestaat in de effecten van de olieschaarste op de nationale economie.
Afspraken, die vorig jaar zijn ge
maakt, moeten worden nagekomen,
vinden de werkgevers voorts. Dit
slaat vooral op de na-indexering 1973.
De werkgevers gaan akkoord met een
voorschot naast de na-indexering van
maximaal een pet, te verrekenen met
eventuele prijscompensatie voor
1974. Dit in verband met de lastenver
zwaring, waarmee de werknemers be
gin 1974 te malven krijgen. De werkge-
vinden ook, zo hebben zij de
regering meegedeeld, dat bijzondere
zorg moet worden besteed aan
positie van de laagst betaalden. Zij
gaan er daarom mee akkoord, dat liet
bovengenoemde voorschot van maxi
maal een pet in de vorm van een vast
ag voor iedereen wordt gegeven.
Zij denken daarbij aan een bedrag
van 3 gulden per week of wel 156
per jaar.
Nadere details moeten nu in het
kabinet worden uitgewerkt, waarmee
de bewindslieden zeker tot in de loop
in donderdag bezig zullen zijn
Het kabinet zal bij dit alles kunnen
steunen op „harde gegevens" van het
Centraal Plan Bureau, zo kondigde
premierDen Uyl dinsdagavond aan.
Deze gegevens zullen betrekking heb
ben op de komende twaalf maanden.
Aan de hand van deze maatregelen en
reeds voorgenomen maatregelen als
de extra inzet van aardgas ter beper
king van het olietekort worden dan
kansen geschapen om de teruggang
van het nationaal inkomen te voorko
men. De minister-president toonde
zich niet pessimistisch over de gang
van zaken nu er wat meer zicht is op
de mogelijkheden.
Dit zei drs. Den Uyl nadat de kabi
netsdelegatie dinsdag uitvoerig afzon
derlijk met de vertegenwoordigers
van de drie vakcentrales en van de
ANDRIESSEN (KVP):
VOLLEDIGE HANDHAVING
VAN DE PARLEMENTAIRE
DEMOCRATIE
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG KVP-fractieleider An-
driessen heeft er evenals zijn ARP-
collega Aantjes alle begrip voor dat
de regering-Den Uyl in de huidige
ernstige situatie door de machtigings
wet bijzondere hevoegdiieden aan zich
wil trekken. Bij de invloed op lonen,
prijzen, dividenden, tantièmes, tarie
ven en ontslagregelingen, die de rege
ring door de machtigingswet krijgt,
zal het parlement volgens hem. echter
nauw betrokken dienen te zijn.
Andriessen verklaarde dinsdag in
een commentaar: ,De Tweede Kamer
moet er uitdrukkelijk op toezien dat
arae parlementaire democratie volle
dig en onverkort gehandhaafd blijft.
De behandeling van het wetsontwerp
zal daarvoor waarborgen moeten
scheppen". I-Tij legde er de nadruk op
dat de maatregelen van de regering
toegespitst dienen te zijn op het op
vangen van de moeilijkheden die door
de energiecrisis zijn veroorzaakt en
niet op het doorduwen van socialisti
sche plannen. Andriessen merkte in
dit verhand nog eens op dat het
regeringsprogramma door de huidige
energieorisis toch op de helling zal
moeten.
Autorijden
DE Nederlandse autorijders moe
ten in totaal 40 procent besparen
op het benzineverbruik (pag. 3).
Verdrag
KANSELIER Willy Brandt heeft
gistermiddag in Praag het basis
verdrag met Tsjecho-Slowaldje
ondertekend, waarbij het verdrag
van München nietig wordt ver
klaard. (pagina 9).
Nieuws uit Zeeland op
pag. 2,4, 5,7 en 10
Binnen- en buitenland
op pag. 3 en 9
Sport op pag. 11
Radio en tv op pag. 13
Beurs en economie pag. 15
centrale
gesproken. Hij zei in beide groepen
veel begrip te hebben ontmoet voor
de wenselijkheid om over een Machti
gingswet te kunnen beschikken. Na
deze „hearings" ging het volgens hem
om de invulling van de maatregelen.
„Er is niet gezocht naar een soort
akkoord, de regering houdt haar eigen
verantwoordelij kheid".
Waarschuwing
De drie vakcentrales hebben, vol
gens woordvoerder Wim Kok, voorzit
ter NVV, de regering nadrukkelijk
gewaarschuwd geen overhaaste maat
regelen te nemen met betrekking tot
de cao-lonen, die niet kunnen worden
teruggedraaid. Dat zou gevolgen met
zich brengen voor loontrekkenden, die
voor andere groepen wellicht niet zou
den gelden. In verband daarmee heeft
de vakbeweging haar twijfels over de
doeltreffendheid van de maatregelen
ter beheersing van de inkomens in de
vpje beroepen. Voor de gewenste con
trole in die Sector is ook een fiscaal
beleid nodig. Maar dat mist de vakbe
weging tot dusver.
De vakbeweging wil dat „de span
ning van de ketel af gaat", zo drukte
Kok het uit. Daarmee wordt bedoeld
dat er ruimte moet komen voor na
der overleg, terwijl bepaalde maatre
gelen dan worden uitgewerkt. Te den
ken valt aan een soort overgangsperi
ode van drie maanden. Maar in die
'tijd moet er wel wat gebeuren. Indien
(Zie slot pagina 3 kolom 1
VOORBURG Maandagmiddag
pleegden regering en werknemers
overleg met elkaar in het directo
raat generaal voor arbeidsvoorzie
ning in Voorburg. Vlnr: W. Spit
(NKV) minister Lubbers (econ.
zaken), minister-president Den
Uyl, W. Kok (NVV), minister
Boersma (sociale zaken), J. Dan
ser (CNV) en A. de Boon (NVV).
SARAGOSSA (APP, UPI) Bij een zware brand in een meubel
fabriek in de Noordspaanse stad Saragossa zijn dinsdag 21 men
sen om het leven gekomen. Acht arbeiders werden gewond, van
wie er vijf ernstig aan toe zijn. Uit een voorlopig onderzoek is
gebleken dat de brand is ontstaan door een ontploffing van een
luchtcompressor, waardoor de enige toegang tot de fabriek, waar
ongeveer 40 mensen aan het werk waren, werd geblokkeerd.
Het vuur legde in korte tijd de fabriek, waar grote hoeveelheden hout en kunst
waren waren opgeslagen in de as. Van de arbeiders wisten slechts twee on
gedeerd uit de vuurzee te komen.
Toen brandweerlieden een gat in een muur van het gebouw hadden geslagen
vonden zij alleen nog maar verkoolde lijken.
Acht personen, die zich ergens in het gebouw in veiligheid hadden gesteld,
konden worden gered. Allen hadden echter zware brandwonden.
VERVOER VAN KOLEN KOMT NU OOK IN GEVAAR
LONDEN De bestuurders van de treinen van de Britse spoor
wegen hebben besloten tot een langzaam-aan-actie (zij spraken
niet van een staking). Verder hebben zij besloten niet meer op
zondag te rijden, geen overwerk meer te verrichten en strikt
volgens de reglementen te werken. Hierdoor wordt de chaos
als gevolg van de oliecrisis nog weer eens vergroot, na al ver
scherpt te zijn door de moeilijkheden in de mijnen en in de elek
triciteitscentrales.
De langzaam-aan-actie is ontstaan Werken volgens het hoekja betekent
dat de wagenvoerder kan besluiten
niet te vertrekken als hij ontdekt
dat er ergens een ruit niet goed
schoon is, als er een deur klemt en
meer van dergelijke futiliteiten.
Terwijl het grootste deel van het
kolenvervoer op zondag plaats
vond, welk vervoer nu geheel
wegvallen, zullen de elektrische
langzaam-aan-actie is ontstaan
doordat de treinbestuurders die lid
zijn van de vakbond ASLEF van
Ray Buckton, geen genoegen na
men met de in de derde fase van
het anti-inflatieprogramma voorge
stelde verhoging van gemiddeld 45
pond op dit moment, tot 51 pond
per week over twee en een half
jaar, los van de normale jaarlijkse
loonsverhogingen.
centrales die nu op kolen zijn over
geschakeld wegens oliegebrek,
thans voor een desastreus tekort
icomen te staan.
William Whitelaw, sinds kort minister
van arbeid, heeft dinsdagmiddag in
zijn nieuwe rol een eerste neder
laag geleden, toen hij de spoormen-
sen niet kon overreden normaal
aan het werk te blijven. Na afloop
van de besprekingen verklaarde
hij: „Er is geen twijfel over dat
het land in grote moeilijkheden
verkeert". Hij herinnerde eraan dat
de regering kort geleden het plan
had ontworpen voor een investe
ring van 700 miljoen pond in de
spoorwegen.
Premier Heath gaf dinsdagmiddag in
het Lagerhuis een verklaring uit,
waarin hij stelde dat het gevaar
van de oliecrisis nog niets was,
ALBANY (RTR, AFP) Nelson
Rockefeller, gouverneur van de Ameri
kaanse staat New York, heeft bekend
gemaakt dat hij de volgende week
dinsdag als zodanig zal aftreden en
zich niet meer kandidaat zal stellen
voor een vijfde ambtstermijn.
De 65-jarige Rockefeller die vijftien
jaar gouverneur van New York is ge
weest, deelde dinsdag mee dat Malcolm
Wilson, tot dusver plaatsvervangend
gouverneur, hem ze.1 opvolgen. Hij kon
nu nog niet zeggen oi hij zich in de
toekomst kandidaat zal stellen vcor
het presidentschap van de VS-
vergeleken met de toestand die een
kolenschaarste op dit moment zal
opleveren. Met ingang van van
daag zullen in winkels, kantoren,
hotels, restaurants en bioscopen
nog maar de helft van dc lichten
mogen worden aangestoken. De
laatste dagen was het al zo dat de
kerstetalages in de Londense win
kelstraten slechts verlicht waren
door primitieve butagaslampen. In
een deel van Engeland viel dinsdag
voor het eerst gedurende enkele
uren de elektriciteit uit.
Donderdag zullen de mijnwerkers be
slissen of zij him stakingsacties
verder zullen uitbreiden. Het ziet
ernaar uit dat dit inderdaad
gebeuren. Op dit moment wordt er
al 30 procent minder kolen boven
de grond gebracht dan normaal.
mij mijn keuze voor, aldus
Rockefeller, en ik zal niet voor 1975
beslissen of ik mij kandidaat zal stel
len voor het presidentschap.
DEN HAAG (ANP) Minister Pronk
voor ontwikkelingssamenwerking
heeft een bedrag van 100.000 dollar
ter beschikking gesteld van de Wereld
raad van Kerken ten behoeve van de
opvang van vluchtelingen in Chili, als
mede voor juridische hulp aan gevan
genen in dit land.
Het programma dat de Wereldraad
van Kerken voor de hulp aan slacht
offers van de recente omwenteling in
Chili heeft opgezet bestaat uit twee
delen: enerzijds worden faciliteiten
verschaft aan vluchtelingen die Chili
vóór 15 december moeten verlaten,
anderzijds uit het verschaffen van
juridische hulp aan gevangenen. De
uitvoering van de beide programma
onderdelen vraagt een bedrag van
600.000 dollar. Van dit bedrag is on
der meer door een bijdrage van de
Zweedse regering 350.000 dollar bijeen
gebracht. De Nederlandse bijdrage
komt bovenop het bedrag van 1 mil
joen dat de Nederlandse regering via
de hoge commissaris voor vluchtelin
gen voor hulp aan vluchtelingen uit
Chili had bestemd.
AANVRAGEN VAN 22 GARAGEBEDRIJVEN, 5 BENZINEPOMPHOUDERS,
ÉÉN AUTO-ONDERDELENCENTRALE EN 3 'OVERIGEN'
HORECA-SECTOR
NIET MEEGETELD
VLISSINGEN Niet minder dan 31
Zeeuwse bedrijven waaronder 22
garages en 5 benzinestations hebben
voor 200 van de in totaal ongeveer 300
werknemers arbeidstijdverkorting aan
gevraagd. Voor een deel is deze ar
beidstijdverkorting al verleend. Het
gaat daarbij veela' om halvering van
liet aantal werkuren van 42Va uur tot
211/! uur per man per week.
Dit deelde gistermiddag een woord
voerder van de Arbeidsinspectie in
Breda mee, waar de laatste maand
een groot aantal aanvragen voor ar
beidstijdverkorting is binnengekomen.
Bij de Arbeidsinspectie werd er met
nadruk op gewezen, dat bij de 31
Zeeuwse bedrijven niet zijn opgeno
men de bedrijven uit de horecasector, i
die arbeidstijdverkorting hebben ge-
vraagd.
Verzoeken uit de horecasector lopen
via het Loonbureau van het ministerie
van sociale zaken. Daar kon men ons
gisteren geen cijfers verstrekken over
het aantal aanvragen uit Zeeland, „Wij
houden geen regionale cijfers bij. Wél
hebben we de afgelopen weken vast
gesteld, dat er nogal wat aanvragen
uit het gehele land zijn binnengeko-
men voor arbeidstijdverkorting. Dat is t
al begonnen onmiddellijk na de eerste
autoloze zondag van 4 november", al- i
dus een woordvoerder van het mini-1
sterie van sociale zaken. In Zeeuwse
horecakringen werd ons te verstaan
gegeven, dat er sprake is van 'enkele
bedrijven met enige tientallen men
sen".
Bij de arbeidstijdverkorting zijn de
aanvragen al binnengekomen meteen i
na de eerste autoloze zondag. Het be-1
trof met name benzinepomphouders,
die een aanvraag indienden. „Zij wa- j
ren de eerste, die door het zondagsrij- j
verbod waren getroffen. Een paar we-j
ken later zijn met name de garagebe- j
drijven gevolgd", aldus de woordvoer- J
der van de Arbeidsinspectie te Breda.
waaronder Zeeland ressorteert. Vijf j
benzinepomphouders hebben arbeids
tijdverkorting voor hun personeel aan-
gevraagd, namelijk één in Zeeuwsch-j
Vlaanderen, één op Walcheren, twee in i
Goes en één op Schouwen.
Het grootste aandeel komt evenwel I
van de garagebedrijven in Zeeland:
niet minder dan 22 bedrijven hebben j
een aanvraag ingediend voor arbeids-
i jdverkorting, namelijk negen in
Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen 4,
Hulst 3 en Breskens 2). Walcheren tien
(Middelburg 5 en Vlissingen 5) en
Goes drie. Voorts is een aanvraag bin-1
nengekomen van een auto-onderdelen-
centrale in Midden-Zeeland en zijn er i
in de sector 'overigen' drie aanvragen
ingediend (Zeeuwsch-Vlaanderen 2 en i
Goes 1).
Tweehonderd man
Bij de 31 Zeeuwse bedrijven, die een
aanvraag hebben ingediend, werken in
totaal rond driehonderd mensen. Voor
globaal tweehonderd van hen is toe
stemming gevraagd de arbeidstijd te
verkorten. De arbeidsinspectie heeft
inmiddels al een aantal aanvragen ge
honoreerd.
„De algemene lijn is", aldus de woord
voerder van de Arbeidsinspectie, „dat
het aantal werkuren wordt gehalveerd.
In de meeste gevallen houdt dat in, j
dat er 21V< uur per week wordt ge- i
werkt in plaats van 42 Vj uur. In enke-1
le gevallen wordt volstaan met het te-
rugbrengen van het aantal arbeidsuren
tot 30 of 26'A uur per man per week".
Van de zijde van de Arbeidsinspectie
werd gesteld, dat de arbeidstijdverkor
ting voor de duur van zes weken wordt
toegestaan. Continuering ervan vereist
opnieuw toestemming van de Arbeids
inspectie. Daartoe dient opnieuw een
aanvraag te worden ingediend door
het betreffende bedrijf.
Hoewel de Arbeidsinspectie in Breda
waar volgens artikel 8 van het Bui
tengewoon Besluit Arbeidsverhoudin- J
gen 1945 zaken betreffende arbeids- j
tijdverkorting thuishoren exact het i
aantal aanvragen bijhoudt, verwacht
men toch pas in de loop van januari
over een volledig beeld van het korter
werken te beschikken. Een aantal aan
vragen moet namelijk nog in behande
ling worden genomen. j
NAïï..'
fcrgcJij-
fimtlijn
dat hij niet erg In ontspanning
kant gelooft. Ter verduidi-HJki
zijn standpunt trok hij oen i
king tussen het Rusland ven
het Duitsland uit de jaren dertig:
..Toen zoals nu was er een land dat
zijn wapens opstapelde en zijn bur
gers voorbereidde op een totale oor
log. terwijl het links en recht* nlet-
aanvalsverdragen afsloot". Waar is de
tijd gebleven dat mr. Josef Luns als
Nederlands minister van buitenlandse
zaken zich onverwacht ontpopte als
een Intensieve bezoeker van Oost-
europese landen teneinde het zijne bij
te dragen tot de ontspanning tussen
oost en west?
'Tussen 1967 en 3971 bezocht minis
1 ter Luns vrijwel alle landen vsai
het Pact van Warschau en hij zorgde
er bovendien voor dat Nederland
nadat het. zich aanvankelijk alzijdig
irnd gehouden zich aansloot bij een
groep van kleine Europese staten, die
via informele gesprekken probeerden
de contacten tussen hef oost- en west-
blok te verbeteren teneinde op die wij
ze tot ontspanning te geraken. Menig
een was uiterst verbaasd, toen minis
ter Luns tot de politiek van de inter
nationale ontspanning bleek te zijn be
keerd. De Amerikaanse diplomaat Har
lan Cleveland destijds de perma
nente vertegenwoordiger van zijn land
bij de NAVO be
hoorde tot die ver
baasden. Hij karak
teriseerde Luns als
'de taaiste en ae
stoerste onder de
koude-oorlogfiguren'. maar erkende
dat Luns van opvatting was veranderd.
Cleveland weet dat aan de linkse op
positie in Nederland en aan het op
treden van de Belgische minister Har-
mel. In het jongste nummer van de
Internationale Spectator waaraan
wij dit citaat ontlenen komt dn-, A.
van Staden tot een soortgelijke con
clusie: minister Luns maakte zijn
Oosteuropese reizen 'omdat hij uit een
soort van persoonlijke rivaliteit niet
wilde achterblijven bij de als ontspan-
ningsapostel zo'n goede sier makend*
Pierre Harmel' en ook omdat sprake
was van binnenlandse druk,
Die druk is dan nu voorbij voor mr.
Luns: als secretaris-generaal van
de NAVO heeft hij geen boodschap
meer aan wat er in links-Nederland
leeft. En in die omstandigheden blijkt,
dat de opvallende bekering van des
tijds niet zo heel diep gin;:: Luns' re
cente verklaring past geheel bij de
denkbeelden, die hij in de eerste jaren
van zijn ministerschap huldigde. Hij
is weer op de oude basis teruggekeerd,
het uitgangspunt namelijk dat de po
litiek van de Sowjet-Unie voorname
lijk is gericht op de uitbreiding van
haar invloedssfeer, d.wz. zij voert een
communistische expansiepolitiek. De
binnenlandse pressie die hem destijds
tot een wat milder .houding dwong,
heeft kennelijk in zijn huidige functie
plaatsgemaakt voor een tegenoverge
stelde druk van militaire kant. Zijn re
cente toespraak moet eveneens in dit
licht worden bezien: als secretaris
generaal van de NAVO is hij in de
kring van de NAVO-ministers tevens
de politiek woordvoerder van zijn mi
litaire bevelhebbers.
Van Nederlandse kant beschouwd
waren de woorden van mr. Duns
niet opzienbarend: ze vormden de be
vestiging van wat iedereen hier al
wist, namelijk dat de ontspannings-
politiek van minister Luns destijds
meer schijn dan werkelijkheid was.
Voor de Nederlandse binnenlandse
verhoudingen was overigens dit be
toog van de secretaris-generaal niet
essentieel: mr. Luns heeft immers
geen bindingen meer met de binnen
landse staatkunde. Van meer belang
waren in dit opzicht de opmerkingen
tijdens de Brusselse conferentie van
de huidige minister van buitenlandse
zaken, mr. Max van der Stoel. En hier
nu moet op een merkwaardig ver
schijnsel worden gewezen: deze be
windsman destijds bestrijder van
de starre Lunstaar.se opvatting
kwam met een aantal opmerkingen
voor de draad, die eigenlijk niet zo
heel ver van het betoog van de secre
taris-generaal afstonden. Minister Van
der Stoel wees er namelijk op, dat de
Sov,-jet-Unie zich moeilijk kan losma
ken van een politiek, die voorkomt uit
ideologische en politieke doelstellin
gen. In wat gewoner Nederlands: Rus
land heeft r.og altijd neiging commu
nistische expansiepolitiek te bedrijven.
Met wat andere woorden had Duns
eigenlijk hetzelfde gezegd. Het vreem
de was. dat minister Van der Stoel
aanvankelijk zweeg tijdens zijn eigen
persconferentie over deze door hem
uitgesproken passage: ze kwam in de
openbaarheid via de voorlichtings
dienst van de NAVO. Hij zelf bagatel
liseerde daarop de bewuste zinsnede;
hij had ze slechts vragenderwijs be
doeld, zei hij.
In het hierboven eerder genoemde ar
tikel uit de Internationale Specta
tor wordt geconcludeerd dat de "be
leidsvormers' van het Nederlandse mi
nisterie van buitenlandse zaken de
functionarissen die met de minister
gestalte geven aan het buitenlandse
beleid nooit veel verwachting heb
ben gehad van de ontspanningspoli-
tiek. Men kan zich na het Brusselse
betoog van Van der Stoel afvragen of
de huidige bewindsman van buiten
landse zaken een PvdA-minister
zich bij hen heeft gevoegd. Met ande
re woorden: maakt het eigenlijk niet
zoveel uit wie er aan het Plein resi
deert, Josef Luns of Max van tier
Stoel? Men zou het haast gaan den
ken.