sa
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ISRAËL AANVAARDT IN CAÏRO
COMPROMIS VAN KISSINGER
Negenvoudige
moord in VS
Zeeuws-Vlaamse middenstand ernstig
verontrust over de Relgloze zondag
Corridor naar derde Uitwisseling Opheffing blokkade
Egyptische leger krijgsgevangenen Straat Bab el Mandeb
Vakcentrales
verzachten
compensatie-eis
Van der Stoel bepleitte in
Parijs Europese solidariteit
GECOÖRDINEERD ARBEIDS
VOORWAARDENBELEID 1974
EERSTE WERKTIJDVERKORTING DOOR OLIECRISIS
STAATSSECRETARIS WEIGERT EEN UITZONDERING TE MAKEN
VOOR ZONDAGSRIJVERBOD BUITENLANDSE KOOPLUSTIGEN
Nog geen ontslagen
in horeca-sector
'Overtrokken'
fiantlijn
Kissinger en
de moraal
216e jaargang - nummer 265
Vrijdag 9 november 1973
STEUN DE ACTIE
NATUURBEHOUD
Los de puzzel op in
de PZC von zaterdag
CAIRO, TEL AVIV (UPI, RTR, AFP) Israël heeft een compromis-voorstel aanvaard dat moge
lijkheden biedt voor een blijvende oplossing van het conflict in het Midden-Oosten. Het voorstel is
uitgewerkt door de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger en de Egypti
sche president Sadat. Het voorziet in een uitwisseling van alle krijgsgevangenen, een corridor naar
het ingesloten Egyptische derde leger en een beëindiging van de blokkade in de straat van Bab el
Mandeb. Verder is er sprake van directe onderhandelingen tussen Egypte en Israël die zouden moe
ten leiden tot de eerste werkelijke vrede in het Midden-Oosten sinds Israël 25 jaar geleden werd ge
sticht. Hoe deze onderhandelingen moeten plaatsvinden is niet geheel duidelijk. In het compromis
voorstel wordt verwezen naar resolutie 338 van de Veiligheidsraad waarin het heet dat „onderhan
delingen beginnen tussen betrokken partijen onder passend toezicht met het doel een rechtvaar
dige en blijvende vrede te vestigen". In Cairo werd donderdagmiddag vernomen dat op grond van
een voorstel van Kissinger onderhandeld kan worden tussen Egypte en Israël met de Sowjet-Unie
en de Verenigde Staten.
TEL AVIV De Amerikaanse on
derminister van buitenlandse zat
ken, Joseph Sisco fmj, wordt be
legerd door journalisten bi) het
verlaten van de Amerikaanse am
bassade in Tel Aviv, op weg naar
premier Golda Meir, met wie hij
verdere besprekingen gaat houden.
(Van onze redactie economie)
UTRECHT De drie vakcentrales met hun 41 aangesloten bon
den zijn het donderdagavond in Utrecht unaniem eens gewor
den over een gecoördineerd arbeidsvoorwaardenbeleid voor 1974.
Zij waren dat vorige week donderdag trouwens al, maar door de
verwerping van het centraal akkoord dinsdag door de werkgevers
moest de situatie nogmaals worden bekeken.
Er werd een wijziging in het beleid
aangebracht ten opzichte van het vooü-
VKi donderdag opgestelde pro
gramma, De prijscompensatie wordt
m ais volgt gerealiseerd: tot 35.000
Toüedige prijsstijging, van 35.000
'X 15.000 driekwart procent per pro-
tmt prijsstijging, van 45.000 tot 60.000
«i half procent en boven de 60.000
«n kwart procent,
Os verbondsoesturen van de drie
rahsnrries waren het donderdaga-
;l™ °ver ds wijziging in de prij-
«xnpÉBsahe vrij snel eens. Vorige
donderdag wilde de vakbewe-
P3 van 35,000 tot 45.000 een half
jraan geven en van 45.000 tot 60.000
procent en boven
wow geen enkele prijscompensa-
x.
NVV-voonitter Wim Kok deelde
oorderdagavond mee, dat de vakbewe-
nu een eigen beleid voor eigen
verantwoordelijkheid zal voeren. Op
november zal de balans worden
opgemaakt. Kok onthoudt zich van
m?o^rti1eelr0-ver.een eventuele loon
maatregel. Hij vindt dat op het ni-
LOSSEN OLIE
VERHINDERD
varendpRD^I Algeri jnse op-
•f. ""de Italiaanse olietanker
derriiïï™-j -0.000 ton) hebben don-
«iivrt "fh'nderd dat olie werd
olTwafh^ Ro'terdamse haven. De
Hp bedrijft; Tn°r est-Duitsland.
den wï?de Algerijnse opvaren-
xhouwdm ri t.zwaar maakten. Zij be-
d» nlleWiïï doorbreking van
dêrland no v™ ,and tesen Ne-
in het schip teruggepompt.
rr-**. aog zestig vracht-
ir,.^rland °P weg naar
oor hulpverlening bij het
(Pag. 2)
Drama
>irt!' m'- net leven heeft ge-
;.Ï'T sn vrouw: haar mar»
".are verwondingen op
(Pag. 2)
nieuws uit Zeeland op de
2. 5, 1. 8 en 9.
mnen' en buitenlands
weuws op de pagina's 1, 3,
13 en 15.
de pagina's 15 en
68 televisie op pagina
^«nieuws op pagina
veau van dé bedrijfsbafcken en
ondernemingen de partijen het nu
eens moeben zien te worden. Hij wil
de niet meedelen of er veel strubbe
lingen te verwachten zijn bij de cao
onderhandelingen.
(Zie ook pagina 3).
VICTOR, Calïjomië Op een luxe
boerderij zijn in de VS woensdag
ochtend negen mensen vermoord
aangetroffen. Naast de familie
Walter Perkin, bestaande uit man,
vrouw, zoon en dochter, benevens
de ouders van de kinderoppas,
werden ook doodgeschoten aangei
troffen: van links naar rechts: de
18-jarige oppas Debbie Earl, haar
2jarige vriend Mark Lang en
haar broertje Ricky van 15. De
massa-executie heeft waarschijn
lijk te maken met diefstal in een
winkel.
Zowel in Cairo als in Tel Aviv was
donderdagavond een dosis optimisme
te bespeuren. De Egyptische regerings
woordvoerder Achmed Anis sprak van
„een definitieve stap naar een vredes
regeling" en Israels minister van de
fensie Mosje Dajan bad het over „een
opening naar onderhandelingen inzake
een permanente vredesregeling". Hoe
wel Israël, nog niet officieel heeft
gereageerd op het plan van Henry
Kissinger lieten regeringskringen in
Tel Aviv weten dat men met het
compromis-voorstel had ingestemd.
Kissinger was toen juist op weg van
de Jordaanse hoofdstad Amman naar
Saoedi-Arabie waar hij donderdaga
vond nog zou spreken met koning
Feisal. Terwijl de Amerikaanse be
windsman in Amman was kwam de
onderminister van buitenlandse zaken
voor het Midden-Oosten Joseph Sisco
in Jeruzalem bijeen met premier Golda
Meir van Israël. Het Israëlische parle
ment was kort daarvoor twee uur
lang bijeengeweest om het compro
mis-voorstel te bespreken. Na de ont
moeting met mevrouw Meir zei Sisco
dat hij een „vruchtbaar en construc
tief" gesprek had gevoerd. „Ik
optimistisch" zei hij, waarna hij zich
naar zijn vliegtuig begaf om zich in
Riad weer bij Kissinger te voegen.
Het Israëlische antwoord op het voor
stel wordt vrijdag officieel bekendge
maakt. Volgens Israëlische regerings
kringen voorziet het vredesplan in het
volgende:
Israël zal onder supervisie van de
VN-troepen een bevoorradingscorridor
toestaan naar het Egyptische derde
leger, dat met zo'n 20.000 man
ingesloten in de zuidelijke sector van
het Suezkanaal. Cairo zal geen volledi
ge controle over de route hebben en
er mag geen militair materieel wor
den aangevoerd.
Er komt een volledige uitwisseling
van krijgsgevangenen met Egypte, die
zo spoedig mogelijk met de gewonden
moet beginnen. Israël heeft 8000
Egyptische gevangenen terwijl het zelf
(Zie slot pagina 3 kolom 1
PARIJS, DEN HAAG (ANP) Minister van buitenlandse zaken Van der Stoel heeft gisteren in Pa
rijs tijdens ontmoetingen met president Pompidou en zijn ambtgenoot minister Jobert, one .t meer
gesproken over het Midden-Oosten en de oliecrisis.In antwoord op een vraag na afloop van deze ge
sprekken of Nederland, als slachtoffer van de Arabische olieboycot, Frankrijk had gevraagd solida
riteit te betonen en zijn goede betrekkingen met de Arabische landen aan te wenden ten behoeve van
Nederland, verklaarde mr. Van der Stoel dat Nederland zich op het standpunt stelt dat de grondre
gel van de gemeenschappelijke markt, het vrij verkeer van goederen, moet worden gerespecteerd.
VICTOR (CALIFORNIA) (AP)
In een luxe-boerderij bij Vic
tor, gelegen in de Joaquin-vallei,
125 kilometer ten oosten van
San Francisco, zijn negen men
sen vermoord, twee kinderen en
zeven volwassenen.
23e politie van Sacramento heeft twee
verdachten gearresteerd. Het zijn de
22-jarige Douglas Gretzler die in een
hotel in Sacramento verbleef en de
28-jarige Luther Steelman die zich
vlakbij een nabijgelegen flatgebouw
bevond. Beide mannen zijn vluchte
lingen uit Arizona waar ze worden ge
zocht naar aanleiding van een moord
op een jong echtpaar, vorige maand in
Phoenix. Alle negen slacht
offers waren door het hoofd geschoten.
De volwassenen waren geboeid, hun
mond was gesnoerd.
Enige doden waren neergeschoten met
zeer krachtige vuurwapens, en van
vlakbij.
De slachtoffers zijn de 33-jarige Walter
Parkin, eigenaar van een voedsel-super-
markt een paar kilometers verderop,
zijn 31-jarige vrouw Joanna, hun kin
deren Lisa en Bobby, oud respectie
velijk 11 en 9 jaar, Richard Earl, een
buurman en de boekhouder van Par
kin, diens vrouw Wanda, hun 15-jarige
zoon Ricky en 18-jarige dochter Deb
bie, en de 20-jarige Mark Lang, die
de vriend zou zijn van Debbie.
Uit het huis is een som geld ver
dwenen,. maar of dit iets te makten
heeft met de moord is nog niet be
kend. De brandkast was niet gefor
ceerd.
Als in een land van de gemeenschap
pelijke markt een tekort, aan een
bepaalde artikel bestaat en in andere
niet, kunnen moeilijkheden ontst
„Het zou een kwalijke zaak zijn in
dien de gemeenschappelijke markt
zou uiteenvallen", aldus minister Van
der Stoel, die in dit verband opmerk
te dat Frankrijk noch andere EEG-
landen een uitvoerverbod voor olie
hebben afgekondigd. ..Nederland ver
wacht van Frankrijk en de andere
landen, dat zij zich zullen opstellen
aIs van partners in eer. gemeenschap
kan worden verwacht", aldus minister
Van der Stoel. Nederland heeft nog
geen reacties uit Arabische landen
ontvangen op de verklaringen van
negen over het Midden Oosten. Hij
voegde hier aan toe de indruk te
hebben, dat deze verklaring „de Ame
rikanen niet in het verkeerde keelgat
is geschoten". Intussen doen de gevol
gen van de oliecrisis zich in ons l3nó
steeds pijnlijker voelen. De directie
van het Postillonmotel in Heerenveen
heeft een vierdaagse werkweek inge
voerd voor hef personeel nu de
dag geen klanten meer oplevert. Ais
een verzoek om werktijdverkorting
wordt afgewezen, zullen ontslagen val
len. aldus de directie. De provincie
Utrecht heeft besloten geen vergun
ning meer te verstrekken voor rally's
en puzzelritten. In verscheidene plaat
sen konden automobilisten gisteren
hechts 10 tot 20 liter benzine krijgen.
Volgens de oliemaatschappijen hou
den pomphouders de benzine vast tot
zaterdag de prijzen hoger zijn. De
Limburgse horeca heeft bij minister
Westerterp geprotesteerd tegen uit
breiding van het zondags rijverbod
tot de categorie buitenlanders. Konin-
(Zie slot pagina 3 kolom 1
HULST Staatssecretaris Van Hui
ten van verkeer en waterstaat wil in
Zeeuwscli-Vlaanderen geen uitzonde
ring maken op het zondagse rijverbod
voor buitenlanders. De heer Van Hui
ten verwierp donderdagmorgen een
suggestie van het tweede kamerlid Ko
ning (wd) daartoe. De heer Koning
vroeg de staatssecretaris of hij bereid
was Zeeuwsch-Vlaanderen alsnog uit
te sluiten van het rijverbod op zon
voor buitenlanders, omdat niet aL
horecabedrijven, maar ook veel mid-
denstandsbedrijven in dat gebied op
zondag open zijn.
Die bedrijven worden door het rijver
bod ernstig benadeeld, omdat de talrij
ke Belgen die normaal naar
Zeeuwsch-Vlaanderen komen, niet
meer met him auto op de Nederland
se wegen mogen.
In zijn antwoord wees de
taris erop dat uitsluiting
Zeeuwsch-Vlaanderen slechts voor
zondag effect zou hebben, omdat op
zondag 19 november ook in België
een rijverbod van kracht wordt. Over
igens liet de staatssecretaris weten
dat hij niet van plan is in welk deel
van het land dan ook uitzonderingen te
maken.
De heer Koning zei desgevraagd over
de weigering van de staatssecretaris:
„Ook voor die ene zondag was het
nog wel de moeite waard geweest. Ik
heb contact gehad met mensen uit
Zeeuwsch-Vlaanderen en het is duide
lijk dat men door de maatregel ern
stig gedputeerd wordt".
„Een ernstige zaak", zo noemt de
voorzitter van de kamer van koophan
del in Zeeuwsch-Vlaanderen, de heer
W. F. de Vos, het afgrendelen van het
gebied voor buitenlanders. „De
Zeeuws-Vlaamse koopcentra maken j
doorgaans op zondag een niet onaan
zienlijk deel van hun omzet, sommi
ge zaken zelfs een derde deel. Als de
kooplustige Belgen zondag Zeeuwsch-
Vlaanderen niet binnen mogen, bete
kent dat voor de horeca-bedrijven en
middenstanders een flinke strop. Er
zal weinig aan te doen zijn. Misschien
zal de koopkracht zich verplaatsen
naar de zaterdag en de maandag. Ik
hoop het, want anders ontstaan er
nare consequenties voor veel -bedrij
ven".
De heer De Vos had wel wat ge
zien in een uitzonderingstoestand voor
Zeeuwsch-Vlaanderen op zondag. De
geografische ligging van het gebied
leent zich hiertoe: „Laat de Belgen
gewoon komen, maar hou de Wester-
schelde aan als grens. Dat is makke
lijk te verwezenlijken. Het gaat erom
dat de Zeeuws-Vlaamse koopcentra de
eigen klanten op zondag kunnen blij-i
ven houden".
Het argument van staatssecretaris
Van Huiten van verkeer en waterstaat
dat terwiile van de verkeersveiligheid
het rijverbod op zondag ook voor.
buitenlanders moet gelden, vindt de
heer De Vos 'overtrokken'. .„Afgelopen
zondag toen er in Zeeuwsch-Vlaande
ren vrijwel uitsluitend Belgen reden
ging het toch ook goed. Kinderen
mogen nooit rolschaatsen op ver
keerswegen.
Je moet je onder alle omstandigheden
aan de voorschriften houden".
De kamer van koophandel heeft don
derdag de fracties in de tweede ka
mer laten weten achter het telegram
te staan dat de middenstandsvereni
ging in Hulst maandag heeft gestuurd
aan de ministersrs van verkeer en
waterstaat en economische zaken.
Hierin werd bijzondere aandacht ge
vraagd voor de gevolgen van het
rijverbod voor de koopcentra in de
Zeews-Vlaamse grensstreek. De kamer
van koophandel heeft verder in Den
Haag aandacht gevraagd voor de pro
blemen die het grensoverschrijdende
woonwerkverkeer kan ondervinden.
Bij de zeven vol-continu-bedrij ven in
de kanaalzone Zeeuwsch-Vlaanderen
zijn enkele tientallen Belgen werk
zaam. Het aantal Nederlanders in
dienst van Belgische continubedrijven
is minder groot.
De kamervoorzitter: „Voor dit ver
keer zou een ontheffing kunnen wor
den gegeven in het land van vestiging
van het bedrijf die tevens geldig is in
het land van herkomst van de werk
nemer. Ik heb goede hoop da*, dit zal
worden geregeld, al is het wel kort
(Zie slot pagina 9 kolom 5)
§T_['-t optreden van Kissinger
il in cic Midden-Oostencrisis
is een typerend voor
beeld voor de diplotnatie-
modeme stijl, waarvan deze
minister bot geheim schijnt
te bezitten. In zijn optreden
herkent men drie elementen: in de
eerste plaats is hij een gedecidoerd
man. die precies weet wat hU wil, ln
de tweede plaats hanteert hij uiterst
bekwaam een belangrijk instrument,
namelijk de macht van de Verenigde
Staten, tenslotte wordt zijn optreden
mede (wellicht: vooralj bepaald door
de verhouding tussen de grootmachten
Amerika, Rusland en China. Deze drie
elementen zijn overigens niet van ge
lijke orde: nummer drie het machts
evenwicht tussen de grootmachten
lijkt ons het belangrijkste, omdat daar
in de uiteindelijke doelstelling van zijn
politiek is opgenomen, namelijk het
handhaven van wereldvrede. De beide
andere punten zijn besliste optreden
en het daarbij gebruiken van de macht,
waarover de Verenigde Staten beschikt
zijn ondergeschikt aan het derde.
Dit derde punt het machtseven-
wicht doet onvermijdelijk de
vraag rijzen naar de verhouding
tussen moraal en de politiek van Kis
singer, een vraag die met name in Ne
derland slec-ds weer aan de orde komt.
Men is hier de laatste tijd voortdurend
in discussie over moraal en buiten
landse politiek en de laatste weken is
Nederland zelfs midden in de proble
matiek daarvan terechtgekomen. Vroe
ger kon men hier zonder enig gevolg
kamerdebatten houden over het Vfet-
nambeleid van de Verenigde Staten
met als gevolg dat
vele protesten naar
Washington werden
gestuurd zonder dat
die verder gevolg
hadden. Sinds kort
is echter duidelijk geworden dat uit
spraken op het stuk van buitenlandse
politiek wel effecten kunnen hebben,
maar nu in eigen land. Zo werden sym
pathieverklaringen aan het adres van
Israël in ons land moreel verant
woord en geboden geacht beant
woord me', het dichtdraaien van de
oliekraan. En daarmee k-.vam de zaak
in een andere verhouding: een moreel
verantwoord geachte opvatting kan in
dit geval neerkomen op ontwrichting
van de economie. Van dergelijke effec
ten heeft Nederland me*, verklaringen
over Vietnam, Nigeria, Kongo en wat
niet al, nooit last gehad. Dat is nu
voor het eerst. Is nu de moraal nog
ijzersterk overeind gebleven?
Moraal en buitenlandse politiek: de
laatste maanden is daarover een
boeiende discussie aan de gang
in het tijdschrift Internationale Spec
tator. Roethof tweede-kamerlid van
de PvdA en WD-senator Van Riel
hebben er aan meegedaan en in het
pas verschenen nummer van 8 novem
ber heeft nu ook professor dr. Th. van
Tijn uit Utrecht zich in het gesprek
gemengd. Roethof en Van Tijn komen
het dichtst bij elkaar: zij wensen een
nieuwe internationale supranatio
naal af te dwingen moraaL Voor
Roethof is er daartoe maar één prak
tische mogelijkheid: verbreiding van
de vredeswetenschap en het vestigen
van begrip voor de waarden en bedoe
lingen van de andere partij. Voor de
marxist Van Tijn is dat te utopisch,
hij wenst de bestaande verhoudingen
omver te werpen en de revolutie te sti
muleren. Van Riel daarentegen heeft
een totaal ander uitgangspunt. Hij is
realist en stelt dat positief volkenrecht,
als moreel element gezien, niet veel
verder gaat dan het 'ao ut des-begin
sel', namelijk: ontzie u wanneer
ik er belang bij heb dat gij mij ont
zie:". In feite beschouwt Van Riel een
beleid dat het hoogste took moreel
gesproken hoogste) doel dient als een
moreel-verantwoorde politiek. „De
president van de Verenigde Staten, van
de Sowjet-Unie of van de Chinese
Volksrepubliek draagt een totaal an
dere verantwoordelijkheid dan een Ne
derlands parlementariër: het gebrui
ken van macht in haar bitterste vorm
onttrekt zich wellicht aan Nederlandse
morele maatstaven", zo betoogt Van
Riel.
Wanneer men nu het optreden van
Kissinger toetst aan ae hierboven
zeer globaal samengevatte discus
sie. aan is de conclusie onvermijdelijk
dat de Amerikaanse minister zich in
het gezelschap van Van Riel ophoudt.
Tijdens de onderhandelingen met Le
Due Tho van Noord-Viet nam ken
schetste hij de situatie eens als volgt:
-Xe Due Tho onderhandel: niet met
mij omdat ik een voorbeeld zou zijn
van morele deugden, maar omdat hij
bepaalde dingen van mij gedaan wil
hebben. En ik wü die van hem". Er is
nog een uitspraak van Kissinger, die
duidelijk zijn optreden karakteriseert,
namelijk over Nïxons bezoek aan Mao:
„Wat wij op dit ogenblik samen met
China doen is van een zodanig groot
belang dat het woord Vietnam' slechts
een voetnoot zal zijn als de geschiede
nis zal worden geschreven". Deze uit
spraak typeert Kissinger ten voeten
uit: hij denkt in internationale priori
teiten en voor de wereldvrede geeft hij
in ait opzicht de verhouding Amerika -
China - Rusland de hoogste prioriteit.
Al het overige is van een andere orde,
hoe tragisch, hoe triest en hoe af
schuwelijk met name lokale of regio
nale conflicten ook mogen zijn.
Vanuit dit denken benadert Kissin
ger het conflict in het Midden-Oos
ten. Zijn uitgangspunt is da: hier
vrede moet komen zonder dat de ver
houding tussen zijn land en de Sowjet-
Unie er onder lijdt, integendeel: ver
betering van de betrekkingen zou hern
welkom zijn, zij dienen de wereld
vrede. Tegen die achtergrond zal hij
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
