PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
RICHARD NIXON: „IK BEN
GEHEEL ONSCHULDIG"
President beschuldigt
de commissie-Ervin
VS-hichtmacht neemt
afscheid van Cambodja
Oproep tot Amerikaanse volk: „stop
terugblikken op Watergate"
Veiligheidsraad
veroordeelt
actie van Israël
Commissie Oosterschelde: geen beïnvloeding
door protesten noch door voortgaan afsluiting
de krant
van zeeland
REDE NIXON
VANAVOND
OP DE TV
Vijftien gewonden
in Besancon
DERDE FRANSE
KERNPROEF
VERWACHT
INSTALLATIE DOOR MINISTER WESTERTERP
Fle bakker
en zijn nacht
D\,
n: een
Pagina 3
Jl6e iaargong - nummer 192
[onderdog lóaugust"5 1973
VLIEGBASIS KOAT, THAILAND:
Ds 31-jarige Amerikaanse lucht
macht-majoor John Hosklns uit
PorlsmouIh, Ohio, heeft de ring
can em veiligheidspin van een
bom can it uinger tijdens een ge
sprek met journalisten na terug
keer van een bommenvlucht bo
ven Cambodja. Hoskins wierp de
laatste projectielen af voor de
bomstop. Hij kreeg de 'bomme-
ring' van een bemanningslid.
WASHINGTON REUTER-AFP-AP) President Nixon van de Verenigde Staten heeft afgelopen
nacht in een televisietoespraak krachtig ontkend op enigerlei wijze bij het Watergate-schandaal be
trokken te zijn geweest. Hij gaf toe dat sommigen van zijn ondergeschikten hebben deelgenomen
aan pogingen de zaak in de doofpot te stoppen en betrokken zijn geweest bij andere onjuiste za
ken tijdens het verkiezingsjaar 1972. Nixon beschuldigde de senaatscommissie-Ervin van pogingen
hem persoonlijk de schuld in de schoenen te schuiven.
Nixon deed een beroep op het Ameri
kaanse volk om een einde te maken
aan de obsessie van het terugblikken
op het Watergate-schandaal en voort
gang te maken met de dringende aan
gelegenheden van het land.
Tegelijkertijd beloofde de Amerikaan
se president de politieke sfeer te ver
beteren opdat dergelijke
den niet weer zullen voorkomen.
„Ik was niet van tevoren op de hoog
te van de Watergate-operatie. Ik nam
er niet aan deel en wist ook niets om
trent de daarop volgende pogingen
de zaak in de doofpot te stoppen. Ik
gaf ondergeschikten geen machtiging
zich met onwettige of ongepaste cam
pagne-activiteiten bezig te houden en
moedigde hen daartoe ook niet aan"
cl.b.t.v
KI
WAARSCHUWT OPNIEUW HANOI
PHNOM PENH (RTR) Kort voordat president Nixon Hanoi voor de tweede keer waarschuwde
tegen het uitbuiten van de situatie hebben de Amerikaanse piloten woensdagochtend officieel hun ge-
vechtsrol in Cambodja beëindigd. Dat gebeurde met acrobatische vluchten boven de belegerde stad
Phnom Penh kort voordat de bombardementen op bevel van het congres moesten worden stopgezet.
Twee Amerikaanse straaljagers scheerden als een gebaar van afscheid over de stad gevolgd door
een verkenningsvliegtuig dat twee minuten lang op een hoogte van 450 meter in de lucht tolde en bui
telde. Honderden Cambodjanen wuifden en juichten toen de toestellen verdwenen, een spoor van
rook achterlatend.
m oe !at$!e uren van de bombarde-
meni-Ssnode vonden de Amerikaanse
Pita slechts weinig doelen die het
pnvaiieni waard waren. De rode
d-e al We!jen lang grote druk
°P de hoofdstad uitoefenen schenen
de stad te zijn verdwenen. In
de laatste gesprekken met de
rambodjaanse grondstations vroeg
a Areenkaanse piloot: „Ik zie enke-
t ®re,s kneden. Vraag per-
~-i. om een weg te vagen". Het
werd niet ingewilligd omdat
v.1 met de moeite waard
Kra geacht.
taiafej grote wees dat de Rode
orcmdaelkjk na het stopzetten
■a fle oomoardementen aanvallen
«Wen gaan doen op Phnom Penh
de stad woensdag rustig. Er
ta ook geen berichten van een
Wraig van ae strijd in andere gebie-
gdent Nuon beeft Noord-Vietnam
Sj^Waarschuwd dat Amerika
SK®™ m actie zal komen"
t-stopzecten van de bom-
«Banaten in Cambodja poogt uit
™Kn. In een door het. Witto ti„ic
Noodlanding
SOODLAMTITMC
jUET Atlantic van de
"vaartdienst heeft een
gemaakt op zee voor
-.op de
Pagina's 2,4,5,7 en 9;
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1,3
en U;
Sport, op pagina 13;
H&iio en televisie op pagina
Financieel nieuws op pagina
vrijgegeven verklaring zegt hij: „De
leiders van Noord-Vietnam zouden
een zeer gevaarlijke vergissing maken
als zij het beëindigen van de Ameri
kaanse gevechtsactiviteit zouden mis
bruiken om een politiek van agressie
in Zuidoost-Azië voort te zetten.
De in krachtige bewoordingen gestel
de verklaring kwam in grote lijnen
overeen met de brief die Nixon op 2
augustus naar het congres stuurde ^en
waarin hij wees op de mogelijke
gevolgen van de stopzetting van de
Amerikaanse bombardementen. Nixon
hield ook nu zijn ernstige reserves
over de vraag of het verstandig was
om de bommensteun aan de Cambod
jaanse regering stil te zetten.
De Cambodjaanse koninklijke rege
ring van nationale unie (grunk) heeft
woensdag in Peking een verklaring
waarin het heet,
Grunk vastbesloten is Phnom Penh te
veroveren en in Cambodja een bewind
van de "Rode Khmer' te vestl
zonder de macht met wie dan ook te
delen en zonder hoegenaamd enig
compromis.
De verklaring van de Grunk, die op
een persconferentie door haar ee
minister, Penn Noeth, werd voorgele
zen. kenschetst het staken van de
Amerikaanse luchtbombardementen
op Cambodja als 'een grote overwin
ning', die niettemin slechts een fase
Laos
(Zie slot pag. 3 kol. 1
Hij vraagt het volk hem te helpen
tegen- "hen die Watergate zouden wil
len uitbuiten' om hem te beletten de
taak uit te voeren waarvoor hij geko
zen is.
Hij acht het ogenblik aangebroken
dat het gerecht zich maar met Water
gate moet bezig houden opdat 'de rest
AMERIKAANS ONTWERP
VOOR EEN NIEUW
ATLANTISCH HANDVEST
KOPENHAGEN (UPI) Het Deense
blad 'Politiken' meldt, dat de Verenig
de Staten een ontwerp-voorstel voor
een nieuw Atlantisch handvest aan
him bondgenotn in de Noord Atlan
tische Verdrags Organisatie (NAVO)
hebben
Verwacht wordt, dat het document
besproken zal worden op een in sep
tember te houden bijeenkomst in Ko
penhagen van EEG-ministers van bui
tenlandse zaken en vóór het voorgeno
men bezoek van president Nixon in
het najaar aan Europa.
"Politiken' heeft verder uit diplomatie
ke bronnen vernomen, dat het ont
werp oorspronkelijk was opgesteld
door het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken. Later werd het
eenter in het Witte Huis herschreven
door de staf van president Nixons
adviseur voor buitenlandse zaken,
Henry Kissinger.
In apri". gaf Kissinger uiting aan het
Amerikaanse verlangen naar een
nieuw Atlantisch handvest als grond
slag voor een billijker verdeling van
militaire en politieke verantwoorde
lijkheid tussen Europa en de VS bin
nen het bestek van het bestaande
NAVO-bondgenootschap.
DEN HAAG De NOS-telev!sle
zendt vanavond na het tweede
journaal op Nederland 1 de rede
van president Nixon over de Wa
tergate-affaire integraal en voor
zien van ondertitels uit.
Nixon sprak afgelopen nacht om
twee uur Nederlandse tijd via de
televisie het Amerikaanse volk
toe. De NOS-radio zal aan de
gebeurtenis geen aandacht beste
van ons zich kan bezig houden met de
dringende zaken van het land'.
Al de miljoenen woorden die in de
PARIJS DP A. UPI, AFP) De pre
fectuur van politie in Besancon heeft
woensdag bekendgemaakt dat de ge
welddadigheden die dinsdag In de stad
plaatshadden als gevolg van de ontrui
ming door de politie van de horloge
fabriek van Lip, vijftien slachtoffers
hebben geëist. Aan de zijde van de
betogers vielen acht en aan de kant
van de politie zeven gewonden.
Op een algemene vergadering besloten
de arbeiders van Lip die uit de fa
briek verdreven waren, de horlogepro-
duktie op eigen gelegenheid in een
sportlokaal voort te zetten. Bovendien
willen ze de "wilde' verkoop van hor
loges voortzetten in verband met hun
aanspraken en voor het behoud van
het bedrijf.
senaatscommissie zijn gesproken be
vatten niet 'de geringste veronderstel
ling dat ik ook maar enige kennis had
van de plannen voor de inbraak in
het Watergate-gebouw'.
Van de 35 getuigen die voor de com
missie zijn verschenen, is er maar één
(Dean) die mijn verklaring heeft aan
gevochten dat ik niet op de hoogte
was van de pogingen de zaak in de
doofpot te stoppen, zo zegt Nixon.
Nixon ging in zijn rede niet in op 1
scheidene belangrijke vragen die zijn
gerezen tijdens de hoorzittingen van
de senaatcommissie. Zo zei hij niet.s
over het feit dat hij zijn voormalige
medewerker Haldeman de bandopna
men had laten beluisteren die hij aar.
de senaatscommissie en aan de bijzon
dere officier van justitie Cox weigen.
De president zei de volle verantwoor
delijkheid op zich te nemen voor de
fouten die zijn gemaakt en ze te be
treuren. ..Maar", zo voegde hij hier
aan toe, „het is mijn grondwettelijke
verantwoordelijkheid de integriteit
van dit grote ambt te verdedigen te
gen valse beschuldigingen".
PAPEETE, WASHINGTON (UPI)/DPA)
Vier Franse marineschepen zijn dins
dag vertrokken naar het kernproefge
bied bij het atol Moeroeroa. Volgens
politieke kringen betekent dit dat de
derde Franse kernproef spoedig kan
worden verwacht.
De Sowjet-Unie heeft in de nacht van
dinsdag op woensdag ln een gebied
ten noordwesten van Tasjkent de ver
moedelijk vijfde ondergrondse kem
proef van het jaar genomen.
FRANS-BRITSE RESOLUTIE
NEW YORK (AFP( AP) De Veiligheidsraad van de VN heeft
woensdag eenstemmig een Frans-Britse resolutie aangenomen,
waarin Israël wordt veroordeeld voor het kapen van een Libanees
vliegtuig op 10 augustus en aan Israël de waarschuwing wordt ge
geven dat de raad bij herhaling maatregelen zal overwegen om
zijn resoluties te doen uitvoeren.
De Israëlisch regering heeft al duide
lijk gemaakt dat zij zich door een
veroordeling van de kant van de Vei
ligheidsraad niet zal laten belemme
ren in wat zij haar 'preventieve ac
ties' tegen de Palestijnse guerrillastrij
ders noemt.
De Veiligheidsraad, die de zaak behan
delt op een klacht van Libanon, doet
in de resolutie een beroep op Israël
'zich te onthouden van handelingen
die de soevereiniteit en de territoriale
integriteit van Libanon schenden en
de veiligheid van de burgerluchtvaart
in gevaar brengen".
De raad verzoekt de Internationale
Organisatie voor de Burgerluchtvaart
met de Inhoud van de resolutie reke
ning te houden bij het overwegen van
maatregelen ter beveiliging van het
luchtverkeer.
In Beiroet werd woensdag gezegd dat
premier Takieddin el-Sol van Libanon
de eer voor zich heeft opgeëist de
Palestijnse guerrillaleider dr. George
Habasj te hebben ingelicht over de
Israëlische poging hem te ontvoeren.
Woensdagochtend hebben vier Israëli
sche vliegtuigen boven het zuiden van
Libanon gevlogen. ZU vlogen o.m.
over Tyr en Saida. Boven Saida werd
acht maal een knal gehoord bij het
doorbreken van de geluidsmuur.
„WEINIG GELUKKIG
MET VOORTZETTING
WERKZAAMHEDEN"
DEN HAAG De kort geleden
samengestelde Commissie Oos
terschelde is aan de slag gegaan.
Minister Westerterp heeft de
zeven man sterke ploeg woens
dagmiddag op zijn departement
officieel geïnstalleerd. Bij de
start van de werkzaamheden
heeft commissie-voorzitter mr.
J. Klaasesz, oud-commissaris
der koningin in Zuid-Holland,
aangekondigd dat de Ooster-
schelde-onderzoekers hun taak
graag zo objectief mogelijk zul
len volbrengen, alle argumenten
pro en contra de afsluiting te
gen elkaar zullen afwegen en
zich niet zullen laten beïnvloe
den door activiteiten van wie
dan ook. En onder dat laatste
verstaat de commissie dan zo
wel de felle protesten vanuit
Yerseke als de voortzetting van
de werkzaamheden in de mon
ding van de Oosterschelde.
Mr. Klaasesz was zoals hij in
antwoord op een toespraak van de
minister zei „weinig gelukkig" met
de voortzetting van die werkzaamhe
den in de komende studieperiode van
de Commissie Oosterschelde. „Men zit
aan bepaalde contracten vast, dat is
duidelijk. We zouden er vrede mee
kunnen hebben als bijvoorbeeld de
levering van basaltblokken zou door
gaan. De regering heeft besloten om
de kwestie van de afsluiting van de
Oosterschelde grondig te bekijken.
Voor de buitenwacht is het moeilijk
te begrijpen, waarom in die tussentijd
de oprichting van pylonen voor kabel
banen in de sluitgaten wordt opgedra
gen. Onze commissie zal geen reke
ning houden met de miljoenen, die
nog worden uitgegeven", aldus
heer Klaasesz.
Even tevoren had hij om de
objectieve opstelling van de commis
sie nog eens te onderstrepen ook
laten weten dat de commissie niet
onder de indruk komt „van een al te
wild optreden van actiecomités, die
fel ingaan tegen de rijkswaterstaat.
Wij sluiten onze oren voor deze za
ken".
Openheid
Overigens zal de Commissie Ooster
schelde zich bij haar informatie over
de oriëntatie op de hele problematiek
niet bezig houden met geheimzinnig
doenerij. Mr. Klaasesz: „Over de
kwestie van de geslotenheid van de
Oosterschelde moet in grote openheid
kunnen worden gesproken". Hij be
reidde alle „belanghebbenden" bij de
zaak er dan ook op voor dat de
commissie niet alleen op schriftelijk
materiaal zal afgaan, maar er op
bepaalde momenten zeker behoefte
aan zal hebben om bijeenkomsten
(bijvoorbeeld in Zeeland en in weste
lijk Brabant) te organiseren, waar in
het openbaar „laatste punten op de i
kunnen worden gezet".
Volgens mr. Klaasesz is het van het
grootste belang dat de onafhankelijk
optredende commissie van alle gege
vens over de problematiek op de
hoogte wordt gehouden. Hij had be
grepen dat allerlei groeperingen nog
van plan zijn om bijeenkomsten te
organiseren en rapporten samen te
stellen. De commissie zal de inhoud
daarvan op waarde toetsen, zoals mr.'
Klaasesz het ook van het grootste
belang noemde dat de commissie bij
de vordering van haar werkzaamhe
den op de hoogte wordt gebracht van
de visie van rijkswaterstaat op vragen
als „Wel of geen opening in een
dam?", Hoe wordt het plan voor een
stormstuw (Delftse studiegroep
Zeeuws Meer) beoordeeld? Hoe het
plan voor een dam door het Keeten?
Wat zijn de visies op de comparti
menteringsmodellen voor een afgeslo
ten Oosterschelde? Welke zijn
meest recente gegevens over de kwali
teit van het Rijnwater?".
Race met ie tijd
In zijn installatietoespraak noemde
minister Westerterp het advies dat
van de Commissie Oosterschelde
wordt verwacht „van groot belang
voor de toekomst van velen en voor
bet toekomstig gezicht van het zuid
westen van ons land". De bewindsman
besefte, zo zei hij, dat de opdracht
om een advies te geven in een zo
omstreden en met emoties geladen
zaak bijzonder zwaar is- Daar komt
dan nog bij dat het advies binnen zes
maanden op tafel wordt verwacht.
Deze „race met de tijd" is vooral
bedoeld om de onzekerheid die
ontstaan over het toekomstig rege
ringsbeleid zo kort mogelijk te laten
(Zie slot pagina 4 kolom 3)
pjantlijn
commissie arbeidswet-
Économische Raad heeft
minss'.t-r Boersma geadvi-
seerd de bakken paragraaf
I J uit de arbeidswet 1919 te
verwijderen. Werkgevers en
werknemers ln het bakkersbedrijf zijn
het met dit advies eens: ze vinden dat
in hun bedrijfstak de produktiemetho-
den alsook de sociale inzichten zoda
nig zijn veranderd dat aan de bewuste
bepalingen van de arbeidswet geen be
hoefte meer bestaat. Voor de consu
ment zal dat er op neerkomen dat vers
brood weer 's morgens vroeg te koop
zal zijn zonder dat de bakker de wet
oven reedt. Geen schokkend of adem
benemend nieuws, maar deze zaak is
toch wat minder prozaïsch dan zo op
het eerste gezicht lijkt. In vroeger ja
ren werd altijd wat ironisch gesproken
over de 'strijd om het verse kadetje',
in feite echter ging het om een vele
jaren durend gevecht van zowel bak
kerspatroons als bakkersgezellen om
een redelijk sociaal bestaan.
Zo rond de eeuwwisseling waren vele
bakkerijen in Nederland margi
nale bedrijven: de patroon en één
of meer knechts hadden het niet breed,
terwijl de concurrentie moordend was.
Dat bepaalde de arbeidsverhoudingen:
er moest dag en nacht langdurig wor-
den gewerkt. Vooral aan de nacht
arbeid wilde men een eind maken.
Vandaar dal werkgevers en werkne
mers in deze bedrijfstak in het begin
van deze eeuw toen de eerste so
ciale wetten voorzichtig tot stand
kwamen gezamenlijk optrokken
beide groepen wa
ren voor een rege
ling van nacht- en
zondagsarbeid op
dat deze factor in de
concurrentiestrij a
althans zou worden opgeheven. Dat
leidde tot merkwaardige tegenstellin
gen in confessionele kring, met name
rond de figuur van ar. A. Kuyper. De
leider van de antirevolutionairen was
fel tegen nachtarbeid voor bakkers,
maar dat gold uitsluitend de werkne
mers. De patroons moesten het zelf
weten, vond hij: het was hun "huis
recht'.
Er ontstond een felle discussie in
net begin van deze eeuw tussen
Kuyper en een aantal zijner vol
gelingen onder de bakkerspatroons.
De grote 'klokkeluider der kleine luy-
den' die zich destijds als minister in
een ontwerp-arbeïöswe: al met deze
kwestie had beziggehouden, wijdde er
menige beschouwing aan in De Stan
daard, hij werd er zelfs kribbig onder.
Altoos weer dezelfde opmerking, zo
verweet hij zijn geeestverwanten on
der de bakkerspatroons: zij willen de
overheid gebruiken om de concurren
tie te bemoeilijken. Maar dat kan
nooit een vrijbrief voor de overheid
zijn „de persoonlijke zelfstandigheid
van den patroon aan te tasten". Wan
neer dat zou gebeuren zou „alle be
ginsel over boord worden geworpen".
Er werden in dit debat stevige argu
menten gebruikt, onder meer ontleend
aan het Oude Testament, namelijk een
tekst uit Hosea: 'Hunlieder bakker
slaapt de ganse nacht'. De theoloog
politicus Kuyper had daar geen moeite
mee: hij vond dat een beeldspraak die
niets zei, er kon slechts uit worden
afgeleid „dat te Jeruzalem 's nachts
niet werd gewerkt, maar uit dit bloote
feit is geen enkele consequentie te
trekken voor het bakkersbedrijf in het
gemeen", meldde Kuyper in 1907 aan
de bakkers onder zijn kiezers.
Een paar jaar later kwam er een ont-
werp-bakkerswet, ingediend door
eveneens een antirevolutionair,
namelijk Talma. Er was veel gekra
keel om dit ontwerp, de sociaal-demo
craten waren er tegen omdat wel de
bakkersnac'ntarbeid werd geregeld,
maar de arbeidsduur niet werd be
perkt. De zaak werd daardoor uitge
steld tot 1912. Talma schoof overigens
de principes van Kujper over de "vrije
patroon' opzij en stelde regels voor
die zowel voor patroons als voor
knechts golden, De oude leider gromde
nijdig in De Standaard: „De patronale
vrijheid wordt ten offer gebracht aan
v/at men voor de gezellen begeert in te
voeren". Hij kreeg gelijk van de twee
de kamer, zij het op andere gronden:
met 49 tegen 42 stemmen werd in juni
1912 het ontwerp-Talma verworpen.
De regeling van bakkersarbeid werd
op die manier een lange-baan-zaak
twintig jaar werd er allerwege harts
tochtelijk voor gepleit, maar door al
lerlei vaak kleinzielige reden
kwam er niets van. Zeven jaar later
kwam de zaak alsnog voor elkaar, na
melijk bij de aanvaarding van de ar-
beidswet-Aalberse. De revolutionaire
woelingen van die dagen waren er
mede de oorzaak van dat de kamer
zonder veel tegenstand deze wet ac
cepteerde. De wet met de bakkerspa
ragraaf.
Tegen deze achtergronden beschouwd
is het nieuwe advies van de SER-
commïssie een toch wel opvallend
element in de geschiedenis van de so
ciale wetgeving in Nederland. De om
standigheden zijn wel erg veranderd
sinds dr. Kuyper met de bakkers on
der zijn kiezers over Hosea twistte. In
die tijd werd nog gesproken over 'de
broodkarren die in het holst van de
nacht de straat opgingen'. Ze zijn vrij
wel verdwenen, het bakkersbedrijf is
geïndustrialiseerd en de nog zelf pro
ducerende bakkers hebben een andere
titulatuur gekregen: 'warme bakkers'.
Nu komt na ruim vijftig jaar het ver
bannen verse kadetje weer legaai aan
de ontbijttafel, bakkers en bakkers
gezellen zijn het er zelfs mee eens.
Weinigen zullen dat in het begin deze-
eeuw hebben voorzien. "Hunlieder bak
ker" heeft heel wat betere omstandig
heden gekregen.
