TWEEVIJFDE VAN NATIONALE
VLASOOGST IS AFKOMSTIG
VAN ZWSCH VLAAMSE BODEM
Belgisch horecabedrijf
prijst vlas van harte aan
Vlasroterij in
Koewacht werkt
op volle toeren
Vlasindustrie
terug naar
verbruikerstop
VLAK OVER DE GRENS BIJ IJZENDIJKE
extiA
Producten
Waterroten
Caissons
MARKT RICHT ZICH GEHEEL
OP BINNENHUISSECTOR
Vlatex
Propaganda
Vlascongres
vrijdag
3 augustus 1973
ZEEUWSCH-VLAANDEREH
KOEWACHT Jaarlijks wordt er in Nederland op ruim vijf
duizend hectare landbouwgrond de vlasteelt uitgeoefend. Van
de Zeeuws-Vlaamse bodem wordt het merendeel van de natio
nale vlasoogst binnengehaald: tweevijfde van het totale areaal
ligt er. De overige vlasgebieden van betekenis zijn in Friesland,
Groningen en de IJsselmeerpolders te vinden. Van alle vlaspro-
ducerende en -verwerkende landen in Europa heeft ons buur
land België, met Kortrijk als wereldcentrum voor de interna
tionale vlashandel, een eeuwenoude vlascultuur, die zich voor
namelijk langs de rivier Leie ontwikkelde.
Over de herkomst van het vlas be
staan nog altijd geen vaststaande
gegevens. Wel is uit oudhoudkundige
vondsten gebleken, dat vroeger be
schavingen, zoals de Egyptenaren,
tientallen eeuwen voor Christus al
de kunst verstonden om uit vlasve
zels linnen te maken. Ook in de
Germaanse tijd en ten tijde van
Karei de Grote was vlasteelt een
belangrijke vorm van landbouw. Het
vlas werd in die dagen uitsluitend
voor eigen gebruik verbouwd. Pas
rond de elfde eeuw ontstond de
eerste ruilhandel in vlasweefsels.
Het vlas werd op den duur zelfs een
veelgevraagd exportartikel, hetgeen
verschillende families in de Westeu-
ropese landen veel welstand bracht.
Door ae enorme opgang van de
synthetische stoffen is de vlasindus-
trie ineens met problemen gecon
fronteerd. Maar omdat vlas nu een
maal een rijkheid in zich heeft die
niet valt te everaren bleef de moge
lijkheid bestaan om flinke concur
rentie te leveren. De vlasindustrie
verkende de koopmarkt en consta
teerde, dat er met name in de
stoffering en interieurinrichting
nieuwe kansen voor haar produkten.
Het is bijna onvoorstelbaar, dat er
uit het vlas zoveel eindproaukten
worden gehaald. In feite komt het
er op neer, dat er vrijwel niets van
verloren gaat. Bekend is, dat er uit
vlas linnen wordt gemaakt, maar
van wat er niet naar ae spinnerijen
gaat worden ook produkten ge
maakt. Uit de gezwingelde vlaslok-
ken worden bijvoorbeeld garen en
touw gemaakt. Van het vlasafval
kan men verschillende papiersoorten
vervaardigen en er worden bouw- en
meubelplaten van geperst. Na ver
schillende bewerkingen kan men uit
de zaadbollen van het strovlas '.ijn-
olie persen, die verwerkt wordt in
verven, lakken, vernissen, zeep. li
noleum en kunsthars.
In Koewacht staat een grote vlasro
terij, waar het vlas uit Zeeuwscli-
Vlaanderen en ook veel uit België
met water wordt geroot. Bedrijfslei
der is René Martinet. Hij vertelt,
dat grote vlasprodueerende landen
het strovlas volgens het dauwroot-
systeem behandelen, maar dat dit in
Nederland weinig voorkomt. Dauw-
roten is het vlas op de akker uit
spreiden: de inwerking van het weer
moet er dan verder voor zorgen, dat
de lijmachtige stof, die de schors
met de vezel verbindt, wordt opge
lost. Bacteriën zijn de activisten in
dit rottingsproces. Deze manier van
roten is nogal langdurig en vergt
veel arbeidskracht.
René Martinet vertelt, dat in de
Nederlandse vlasteelt overwegend
het walerrootsysteen wordt toege
past. „Dit komt het meeste voor.
Het. is wel duurder, maar het is veel
minder arbeidsintensief". In feite
wordt er op snellere wijze hetzelf
de resultaat bereikt, wanneer het
vlas in water wordt ondergedom
peld. dat tot een temperatuur van
dertig graden Celsius wordt ver
warmd.
Op het Koewaehtse bedrijf slaan
dompelcaissons opgesteld. Vooral nu
de oogsttijd volop aan de gang is,
draait het aan de lopende band. Het
vlas wordt er behalve geroot ook
gezwingeld. Het zwingelen is de laat
ste fase in de oogstbewerking. Op
de zwingelmachine worden de vezels
als het ware van e.kaar losgeslagen
en v/orden de zemen verwijderd. Als
dit gebeurd is gaat het vlas op
transport naar de spinnerijen.
Foto; Laatste fase in de oogstbewer-
king van het. vlas is het zwingelen.
Vroeger gebeurde dit met een houten
rad waaraan twaalf houten messen
zaten waarlangs men met de hand
bossen vlas er tegenhield. Tegen
woordig gaal dit machinaal
(Foto PZC)
Foto: Mevrouw Boelens-de Clercq
toont één van de vele soorten vlas
linnen in haar vlaswinkel Vlatex. ge
legen in het buurtschap Bentille van
St-Jan-in-Eremo. (Foto PZC)
Foto: René Martinet, voorzitter rare
de Zeeuws-Vlaamse vlassersbond en
bedrijfsleider van de vlasroterij rre
Koewacht, laat de balen gezwingeld
vlas zier-, die klaar staan voor trans
port naar de spinnerijen, (jota PZCf
ST-JAN-IN-EREMO (B) In
het Belgische buurtschap Ben
tille van het plaatsje St-Jan-in-
Eremo, enkele kilometers over
de grens bij IJzendijke, treft
men drie verschillende voor
beelden van vlaspromotie aan.
Aan de hoofdweg Watervliet-
Eeklo ligt een bar- en restau
rantbedrijf dat door het echt
paar Francois Boelens-de
Clercq wordt gedreven. Het bij
zondere hier is, dat alle inte
rieurstoffering, van wandbe-
kleding tot en met stoelbekle-
ding, uit verschillende soor
ten vlaslinnen bestaat.
Op ae eerste verdieping van het
Vlasschuurken' is onder de dakspon-
ningen een permanente expositie
met allerhande gebruiksartikelen
van vlaslinnen ingericht. Vanuit het
hoofdpromotiecentrum voor de vlas
teelt in-Brussel worden de activitei
ten van het echtpaar Boelens met
graagte gestimuleerd, want er zijn
geen bedrijven in de wijde omtrek
van het Vlaamse land die zich op
deze wijze aohter de vlasindustrie
Aan een zijweggetje van de hoofd
weg door Benti.le hebben de heer en
mevrouw Boelens het tweede pand
in het kader van de vlaspromotiie
staan, de Vlatex genaamd. Deze
ruimte was eens de oudste vlashan
gar van de streek. Nu hangen, liggen
en staan er op overzichtelijke
wijze rollen vlastextiel voor al.er-
hande toepassingen, zoals voor
muurbekleding, gordijnen en kleding.
Mensen die zich over vlaslinnen in
het algemeen deskundig wil.en laten
voorlichten, kunnen bij mevrouw
Boelens terecht, want zij is met het
vlas grootgebracht. Van a tot z weet
zij de voor- en nadelen van het
vlaslinnen bij bepaald gebruik op te
sommen.
In het streekmuseum van IJzendijke
kan men ook het een en ander over
de vlasteelt en -verwerking te weten
komen. Een permanente expositie in
bee.d en woord is daar inge
richt.
De van oudsher bestaande vlas
industrie baant zich, met aan
toonbaar succes, in de heden
daagse plastic- en kunstvezel
cultuur toch weer een weg
naar de verbruikers-top. Zo'n
tien jaar terug leek het er sterk
op, dat het vlaslinnen er" 'uit'
raakte en onvermijdelijk door
synthetische stoffen systema
tisch zou worden verdrongen.
De fabrikanten van kunstve
zels kregen steeds meer greep
op de technische en huishoude
lijke markt.
„Alle afzet aan technische vezels,
bijvoorbeeld voor brandslangen en
dekzeilen, viel hierdoor weg. Het
vlas werd in deze technische bran
ches allemaal vervangen door syn
thetisch spul", vertelt René Martinet,
voorzitter van de Zeeuws-Vlaamse
vlassersbond. In Zeeuwsch-Vlaande-
ren staat hij bekend als een fervent
promotor van het vlas. „Dat begint
al bij me thuis, want bij mij komt
er alleen maar puur natuur in
huis".
Langzaam maar zeker zijn de ver
bouwers en verwerkers de vlascrisis
echter te boven aan het komen, want
de vlasindustrie heeft, een nieuwe
koers bepaald: zij heeft zich volledig
op de binnenhuissector gericht. „Dit
is onze nieuwe markt en die loopt
uitstekend", stelt René Martinet met
genoegen vast.
„Eigenlijk is het een oude markt.
Maar er was nooit iets nieuws on
der de zon: men heeft het linnen
veel te lang in de ouderwetse kleu
ren, alles wit, gehouden. Nu is daar
een totale ommezwaai in gekomen.
Vooral de gordijnen en wandbekle-
dingen van vlaslinnen schijnen ee
steeds groter succes te worden". Op
alle mogelijke manieren wordt er.
met name vanuit het vlasland bij
uitstek België, veel aan promotie
voor het vlaslinnen gedaan.
René Martinet vertelt, dat deze pro
paganda ook zijn vruchten afwerpt.
..Massa's Belgen kopen linnen. In
Nederland is de belangstelling voor
het vlaslinnen nog niet overweldi
gend te noemen, maar er zit wel
schot in".
Het Belgische promobiecentrum
geeft haar informatiemapjes en fol
ders uit om de schoonheid van het
natuurprodukt vlaslinnen aan te to
nen. Er worden slogans gelanceerd,
die de kopers in spé er op attent
maken welke verborgen kwaliteiten
Foio: Op de vliering van het bar- en
restaurantbedrijf 't Vlasschuurken is
een expositieruimte met allerhande
gebruiksartikelen van vlaslinnen ui-
gericht. (Foto PZC)
er in vlas.innen schuilen. Om er een
paar te noemen: 'Vlas. pracht op
tafel' en 'Vlas geeft, u standing'.
In Amsterdam is sinds enige tijd
ook een promotiecentrum voor de
vlasindustrïe gehuisvest. Amsterdam
is dit jaar ook uitgekozen voor het
internationale vlascongres, dat op
maandag 1 oktober in het Okura-
hotel begint.
Op de vraag of de vlastelers blij
zijn met a. deze reclametechnische
activiteiten geeft René Martinet- een
wat verbluffend antwoord: „Ze heb
ben pas centen voor promotie over
als het slecht gaat in het vlas. Gaat
het weer goed, zoals nu het geval is,
nou dan gaat het goed en hebben ze
er weinig voor over".
