PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EHRLICHMAN CONTRA
GETUIGENIS VAN DEAN
Meerderheid van Nederlanders blijkt
voor afsluiting van Oosterschelde
„KAPERS GAVEN ONS 5 MINUTEN
OM UIT DE JUMBO TE KOMEN"
„Leugenachtige verklaringen"
Tegenacties van republikeinen
de krant
van zeeland
Spionage op last van Kennedy-medewerker
Leone in oktober
naar Nederland
NATIONALE
STEEKPROEF
BIJ 805
PERSONEN
Met geslolen
deuren
Westerschelde
wat minder fris
Pagina 2
216e jaargang - nummer 173
Woensdag 25 juli 1973
JAPANSE GEZAGVOERDER KENJI VAN GEKAAPT TOESTEL:
BENGHAZI (UPI, AFP)
Vijf minuten voor ik dins
dagmorgen met mijn Boeing
in Benghazi zou landen, zei
de Japanse kaper over het
omroepsysteem tegen mijn
passagiers dat ze vijf minu
ten de tijd zouden krijgen
het toestel na de landing te
verlaten, waarna het zou
worden opgeblazen.
Ziedaar de aanhef van een relaas
over de kaping van de Jumbojet
van de Japanse luchtvaartmaat
schappij, van de hand van gezag
voerder Konoema Kenji.
„De Japanse kaper waarschuwde
de passagiers zo snel als ze kon
den weg te lopen. Ik gaf een
stewardess opdracht voorberei
dingen te treffen voor het laten
zakken van de glijkokers. Zodra
we geland waren zocht iedereen
een goed heenkomen. Niemand
mocht iets meenemen. Er warén
er die zonder schoenen naar be
neden gleden. Alleen ik, de boord
werktuigkundige en de tweede pi
loot wachtten tot het laatste
ogenblik, om er zeker van te zijn
dat alle passagiers vertrokken
waren.
Granaten
„Het is moeilijk te schatten hoe
ver we van het toestel af waren
toen de ontploffing plaatshad. Ik
geloof dat de kapers kleine wa
pens, zoals granaten in de cockpit
legden en er benzine overheen
goten. Maar de ontploffing was
krachtig en alles werd er toren
hoog door weggeslingerd.. Ik zou
zeggen dat wij ons toen op vijf
tot zeshonderd meter afstand be
vonden. Omdat er geen wind
stond rees de rookkolom recht
standig omhoog.
Vlak voordat wij Dubai verheten
namen we de kist aan boord met
de vrouw die bij de kapers was
en die werd gedood in een gra
naatontploffing. We zetten de kist
in het eerste-klassecompartiment.
Toen de vlammen na de ontplof
fing de lucht inschoten, moest ik
er wel aan denken aat dit haar
crematie was. Zij verbrandden
haar lichaam. De kapers renden
weg in de richting van het stati
onsgebouw. Ik had het te druk
met koppen tellen onder mijn
passagiers en zag daarom niet
wat met hen gebeurde. Maar ik
heb gehoord dat ze gearresteerd
zijn. De passagiers hebben het er
goed afgebracht. Maar drie wer
den met lichte verwondingen
naar een ziekenhuis gebracht."
Kaping
„Ik werd voor bet eerst iets van
de kaping gewaar kort nadat we
Amsterdam verlaten hadden. Een
van de kapers, wiens accent mij
dat van een Spanjaard leek,
kwam de cockpit binnen en zei
tegen me: „Dit is een kaping".
Hij droeg een bruin pak eji had
een revolver in zijn hand".
Op dat ogenblik bleef ik rustig
en pakte de situatie aan door
eenvoudigweg de instructies op
te volgen. De kaper zei eerst
tegen met terug te gaan naar
Amsterdam. Daarna werd het
Duitsland. Zwitserland, Italië,
Griekenland, Cyprus, Syrië, Irak,
Koeweit en Bahrein.
Telkens wanneer we bij een land
kwamen nam de kaper contact
met de verkeerstoren op. Als ge
zagvoerder opende ik de conver
satie, waarna hij een verklaring
aflegde, die hij telkens bij elke
verkeerstoren weer herhaalde. Al
le contact tussen de cockpit en
de cabine was verbroken. Een
Japanse kaper ontfermde zich
over het omroepsysteem.
Dubai
Ik en mijn bemanning waren de
enigen aan boord die wisten
waar we naartoe gingen. Mijn
passagiers tastten hierdmtrent in
(Zie slot pagina 3 kolom 3)
DAMASCUS De Boeing747 van
Japan Air Lines gisterochtend
vroeg op hel vliegveld van Damas
cus. Het vliegtuig is intussen tot
ontploffing gebracht op het vlieg
veld van Benghazi.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Terwijl president Nixon met veel ceremoniële
fanfare de sjah van Perzië op het Witte Huis verwelkomde, ver
klaarde John Ehrlichman met zelfverzekerd aplomb dat hij voor
de Watergatecommissie verscheen om 'iedere aantijging van ille
gale activiteiten te weerleggen'. Hij beschuldigde John Dean van
het afleggen van leugenachtige verklaringen en zei dat president
Nixon het veel te druk had gehad met belangrijke regeringszaken
om zich met de Watergate-affaire in te laten. Hij verklaarde ten
slotte dat hij zelf nauwelijks iets te maken had gehad met de ver
kiezingscampagne
EHRLICHMANN
Ehrlichman begon zijn optreden
voor de commissie met het voorlezen
van een verklaring van 30 pagina's,
waarin hij alle feiten vermeed, maar
waarin hij vooral de getuigenis van
John Dean onder vuur nam en in het
bijzonder Deans beschrijving van hoe
president Nixon zich altijd ergerde
aan anti-oorlogsdemonstranten die
niet uit zijn gezichtsveld waren ver
wijderd.
Meisje verdronken
DRACHTEN (ANP) De 2-jarige Ilo-
na de Brouwer uit Drachten is maan
dagmiddag in het water langs de Ring
weg verdronken. Het kind speelde in
dc tuin, die was afgesloten met een
hek.
Waarschijnlijk is de kleine erin
slaagd door de spijltjes naar buiten te
klauteren. Ze is toen aan de wandel ge
gaan en enkele straten verder te
ter geraakt.
andaag in
m$UÊÈm
Zuivering
De zuiveringsinstallatie voor af
valwater van Shell-Moerdijk naar
een punt bij Waarde in de Wester-
suheiae krijgt hoge prioriteit (pa
gina 2).
Staking
In het belangrijkste smeltbedrijf
van Pechiney in Frankrijk is een
staking aan de gang. In Zeeland
oeraden de bonden zich of werk
hier besmet moet worden ver
klaard (pagina 2).
Kapers
JAPAN wil met Libië onderhande
len over de uitlevering van de
vhegtuigkapers die gisterochtend
de Japanse Boeing 747 opbliezen
jh Benghazi, na een leaping die
roven Nederland begon (pag. 3).
EEG
DE EEG-MINISTERS willen dat
de associatiepartners van de ge
meenschap vandaag hun voorkeur
uitspreken over de gewenste vorm
van samenwerking in de toekomst
(pagina 9).
Skylab
DE TWEEDE bemanning van Sky-
lab, die zaterdagmiddag na één
uur van Kaap Kennedy gelanceerd
moet worden, bestaat uit een 've
teraan' en twee debutanten (pagi
na 10).
Nieuws uit Zeeland op
pag. 2, 4, 5, 6 en 7
Binnen- en buitenlands
nieuws op pag. 1,3,9 en 10
Sport op pag. 11
Radio en tv op pag. 12
Financieel nieuws op pag. 13
WASHINGTON (RTR) De voorzit
ter van het nationale comité van de
Amerikaanse. Republikeinse Partij,
George Bush, heeft dinsdag bekendge
maakt over beëdigde verklaringen te
beschikken, waaruit zou blijken dat
het republikeinse comité en partijfunc
tionarissen bij de verkiezingscampagne
in I960 waarbij Richard Nixon het- on
derspit moest delven tegen wijlen John
Kennedy, bloot hebben gestaan aan
spionage- en afluisterpraktijken. Op
een persconferentie in Washington zei
Bush dat er sterke aanwijzingen wa
ren, dat deze praktijken werden uitge
voerd op last van Carmine Bellino, een
belangrijke medewerker hij de cam
pagne voor Kennedy die nu optreedt
als de voornaamste onderzoeker van
de senaatscommissie, die de waarheid
omtrent het Watergateschandaal pro
beert te achterhalen.
Bush verzekerde dat zijn onthulling
niet bedoeld was om het onwettige op
treden tegen het democratische hoofd
kwartier in het Watergate-gebouw van
vorig jaar te rechtvaardigen. Ook zei
hij niet zijn hand in het vuur te wil
len steken voor de waarheid van de
door hem genoemde verklaringen. Wel
vond hij de beschuldigingen ernstig
genoeg om een openbaar senaatsonder-
zoek, zoals nu naar de Watergatezaak
gaande is, te rechtvaardigen.
Volgens de door Bush overgelegde ver
klaringen zou Carmine Bellino destijds
een voormalig lid van de Washingtonse
politie, Joseph Shimon, hebben laten
benaderen om hem te vragen er toe
mee te werken dat er afluisterappara
tuur zou kunnen worden geplaatst in
bepaalde kamers van een hotel dat
Nixon tijdens zijn campagne gebruikte.
Een particulier detective uit Washing
ton, John Leon, zou door Bellino zijn
gehuurd om voortdurend Albert Her
mann, die een belangrijke rol in het
republikeinse comité speelde, in het
oog te houden. In een beëdigde ver
klaring van Edward Murray Jones, die
nu op de Filippijnen woont, werd ten
slotte gezegd, dat Bellino hem voor
drie of vier maanden in dienst had ge
nomen om onder meer de verblijfs-
ruimten en de verbindingen van de de
mocraten te onderzoeken.
Bush verklaarde dat mogelijk ook elek
tronische afluisterapparatuur was ge
plaatst in de hotelkamer waar Nixon
zijn beroemde televisiedebatten met
Kennedy voorbereidde.
Bellino noemde later de beweringen
van Bush belachelijk en volkomen on
waar. „Dit is een poging om de aan
dacht van het optreden van John Ehr
lichman. de voormalige adviseur van
president Nixon op het gebied van del
binnenlandse politiek, af te leiden", al- F
dus Bellino.
„De heer Dean begon zijn getuige
nis", aldus Ehrlichman, „met. een nog
al kunstmatige, maar het publiek be
spelende herhaling van het oude ver
haaltje over de angst en de paranoia in
het Witte Huis. Volgens Dean leden
we allemaal aan een soort vergevor
derde neurose een of andere
vreemde Witte-Huisafwijking. Van per
soonlijke waarneming kan ik getuigen
dat de president niet paranoiae is,
vreemd, psychotisch waar het de de
monstranten betreft, of dat hij over
gevoelig is voor kritiek".
Lesje
Ehrlichman leek met zijn verklaring
de senatoren een lesje te willen lezen.
Hij sprak op de toon van iemand die
voor "de zoveelste keer moet uitleggen
wat voor hem altijd al had vastge
staan, namelijk dat Nixon en zijn staf
niets te maken hadden gehad met de
Watergate-inbraak, noch met de doof-
pctcampagne, en dat dat zich op de
een of andere manier had afgespeeld
op het niveau van de mindere goden
in het Witte Huis die op eigen houtje
maar wat aan geklungeld hadden,
Maar de senatoren waren niet be
reid Ehrlichmans visie voor zoete
koek te aanvaarden. Hij werd scherp
aan de tand gevoeld over de inbraak
in het kantoor van de psychiater van
Daniel Ellsbegg (die de gehemie Pen-
tagon-studie openbaar maakte), en
waarvoor Ehrlichman zijn toestem
ming had gegeven. Toen het echter in
de ondervraging puntje hij paaltje
kwam, bleek Ehrlichman een geheel
nieuwe interpretatie te hebben van de
sluike activiteiten van de Witte-Huisin-
brekers. Die waren in de eerste plaats
gerechtvaardigd in het belang van
nationale veiligheid, zei hij, en in
tweede plaats was er niets illegaals
aan. Iedereen kon immers documen
ten uit een kantoor op de een of
andere manier loskrijgen zonder een
misdrijf te plegen?
Met dit soort ontwijkingen, woord
spelletjes, en vaagheden bleef Ehrlich
man zich te weer stellen, waarhij nog
geen van de senatoren hem erop wees
dat de inbraak in het kantoor van de
psycliiater plaatsvond lang nadat de
dagbladen de Pentagon-studie haddes
gepubliceerd, dat het nationaal belang
dus ver te zoeken was. en dat dei
resultaten van die inbraak dan ook!
daar niets mee te maken hadden. I
maar met het proces dat op dat!
ogenblik tegen Ellsberg werd gevoerd, j
en dat het Witte Huis op die manier'
hoopte te beïnvloeden.
Ehrlichman zal op verschillende da
gen voor de commissie gehoord wor
den, maar onthullingen zijn in zijn
getuigenis niet te verwachten. Samen
met Bob Haldeman en Charles Colson
(ook een van Nixons ex-medewerkers)
vormt hij de laatste verdedigingslinie
rondom de president
Inmiddels heeft president Nixons
weigering om de geluidsbanden en
Witte-Huisdocumenten te overhandi
gen in Washington een crisissfeer te
weeggebracht. De opinie van de mees-1
te politici is dat de president zijn
positie nog meer heeft verzwakt en
dat van leiderschap in het Witte Huis
niet langer sprake kan zijn.
Juristen verschillen van mening
over het resultaat van een confronta-;
tie tussen het Witte Huis en de recht-'
banken. Een kleine meerderheid
schijnt van mening te zijn dat het
hoog gerechtshof de juridische gron
den waarop Nixon zich met zijn wei
gering beroept, niet van toepassing
zal verklaren.
Confrontatie
Zie slot pagina 3 kolom 6)
DEN HAAG (ANP) Het Italiaanse
staatshoofd, president Giovanni Leone,
en zijn echtgenote zullen op uitnodi
ging van koningin Juliana en prins
Bernhard van 23 tot 26 oktober een
staatsbezoek aan Nederland brengen, i
Aldus heeft het ministerie van buiten-
Iandse zaken meegedeeld.
UIT NIPO-ENQUETE BLIJKT: 55 PROCENT VOOR45 PROCENT TEGEN
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG Van de Neder
landers die een mening hebben
over de Oosterschelde-lcwestie
vindt 55 procent dat de Ooster
schelde moet worden afgeslo
ten en 45 procent is van oordeel
dat de afsluitingswerken niet
moeten doorgaan. Dat blijkt uit
de resultaten van een onder
zoek, dat het Nederlands Insti
tuut voor de Publieke Opinie en
het Marktonderzoek BV (NIPO)
in het begin van juli van dit jaar
heeft gedaan. Het NIPO ver
richtte een nationale steekproef
en stelde aan 805 personen van
af 18 jaar een aantal vragen om
aan de weet te komen hoe in
Nederland over de Oosterschel
de-lcwestie gedacht wordt. Over
de vraag of de Oosterschelde
wel of niet moet worden afgeslo
ten heeft zo bleek uit de en
quête 73 procent van de on
dervraagden boven de 18 jaar
wel een mening en 27 procent
had geen oordeel.
De kernvraag die door de NIPO-
enquêteurs gesteld werd. luidde: „Wat
vindt u: moet de afsluiting van de
Oosterschelde doorgaan zoals bij de
Deltawet van 1956 geregeld, of niet?".
Vóór het NIPO informeerde naar wat
men over het al dan niet afsluiten
van de zeearm dacht, werd deze vraag
gesteld: „Na de overstromingsramp in
Zeeland is in 1956 de Wet op de
Deltawerken aangenomen. Sindsdien
werkt Rijkswaterstaat aan de afslui
ting van de zeegaten en is ook al
jaren bezig met voorbereidingen om
de Oosterschelde af te sluiten. Actie
groepen willen dat dit niet gebeurt.
Had u hierover al eens eerder ge
hoord of gelezen of iets op televisie
gezien?".
Overstromingsramp 1913
Duidelijk werd dat 68 procent van
de ondervraagden erover gehoord of
gelezen had of er iets over op de
televisie had gezien. Dat „bekendheids
percentage" varieerde weinig onder
alle volksgroepen en leeftijdsgroepen.
De percentages lagen steeds tussen de
Het instituut informeerde ook of dej
ondervraagden zich nog iets herinner-,
den van de overstromingsramp in
1953, dan wel of men er iels van,
gezien had of meegemaakt. Van de
ondervraagden herinnerde 82 procent
zich de overstroming en 20 procent
had er iets van gezien of meege
maakt. Van degenen die zich de over
stroming herinnerden was 56 procent
voor en 44 procent tegen afsluiting en
bij degenen die er iets van gezien of
meegemaakt hadden, was 58 procent
voor afsluiting en 42 procent te
gen.
De onderzoekers maakten een on
derverdeling van leeftijdsgroepen en
daaruit bleek dat meer jongeren tegen
afsluiting zijn en meer ouderen voor.
In de groep tussen de 18 en 24 jaar
was 52 procent tegen afsluiting en in
de groep tussen 25 en 34 jaar 51
procent. In de leeftijdsgroepen boven
de 35 jaar kwam het percentage voor
standers van afsluiting boven de 50.
Van de 35- tot. 44-jarigen was 53
procent voor afsluiting^ van de 45- tot-
54-jarigen 57 procent, van de' 55 bot
64-jarigen 63 procent en van de onder
vraagden boven de 65 is 60 procent
pro-afsluiting.
Het NIPO maakte ook een splitsing
naar politieke partijen. Aan de
geënquêteerden werd gevraagd op
welke partij zij bij de laatste landelij
ke verkiezingen hadden gestemd. Het
hoogste percentage van tegenstanders
van afsluiting werd gehaald door de
PPR- en de PvdA-stemmers. De mees
te voorstanders van afsluiting bleken
ARP-kiezers. Van de ondervraagden,
die op de PPR stemden, was 46
procent tegen afsluiting en 54 procent
voor en van de ondervraagt" m, die
meedeelden dat hun stem naar de
PvdA was gegaan, was 45 procent
tegen afsluiting en 55 voor.
De ondervraagden die op de ARP
hadden gestemd, waren voor 69 pro
cent voor afsluiting en voor 31 pro
cent tegen. Voor de andere partijen
lagen de percentages zo: KAT, 60
procent voor en 40 procent tegen
Zie slot pagina 7 kolom 2)
fjantlijn
Er is reden voor opluch
ting nu de zinloze ln
Amsterdam begonnen
vliegtuigkaping geen slacht
offers heeft geelst onder de
passagiers. Er is echter wei
nig voorstellingsvermogen
nodig om te begrijpen dat deze mensen
in de brandende woestijn door een hel
zijn gegaan. Opgesloten in een vlieg
tuig zelfs in een Boeing 747 toch al
tijd een uiterst beperkte ruimte on
der bewaking van willekeurig hande
lende kapers, gelaten wachtend op on
bekende dingen, mogelijk nog erger
dan men op dat moment meemaakt.
De situatie doet denken aan het toneel
stuk van Sartre 'Huis Clos', in het
Nederlands gespeeld onder de titel
'Met gesloten deuren'. Het stuk geeft
Sartres voorstelling van de hel: een
salon-achtige kamer waarin drie men
sen worden binnengebracht, verdoemd
om voor altijd bijeen te blijven. Ze
kunnen niet om elkaar heen. ieder
komt met zijn biecht, de spanningen
worden tenslotte zo hevig dat de situa
tie onverdraaglijk wordt. Ze bonzen op
de deur om weg te kunnen, maar het
kan niet: buiten is het niets. En de
man van het. drietal de journalist
Garcin zegt aan het slot van het
stuk met een verbitterde lach: „Dus
dit is nu de hel, zwavel, brandstapel,
braadrooster, ze zijn niet nodig: de
hel, dat zijn de anderen". Iets daar
van moeten de passagiers van de Ja
panse Boeing de afgelopen dagen heb
ben gevoeld.
Toen in september 1970 drie gekaap
te vliegtuigen in de woestijn van
Jordanië werden opgeblazen bevond
zich onder de vrijgelaten passagiers
een sociaal werkster, getraind in psy
chiatrische waarnemingen. Onlangs
zijn haar bevindingen over wat zich
toen onder de passagiers heeft, afge
speeld gepubliceerd en daaruit blijkt
dat menige passagier inderdaad een
soort "Huis clos'-ervaring had. Er de
den zich intense con
flicten voor over za
ken, waarover men
zich als regel nooit
druk maakt. Zo wa
ren er passagiers die
over twee paspoorten beschikten, een
Israëlisch en een Amerikaans, maar
sommigen hunner waren niet bereid
die zoals de kapers hadden bevolen
af te geven. Waarop ze van hun me-
depssagiers het verwijt kregen te ho
ren. dat ze de algemene veiligheid in
gevaar brachten. Toen voedsel moest
worden gerantsoeneerd ontstonden
hamster-verschijnselen, evenals bij de
verstrekking van water. Kinderen wer
den een bron van irritatie en dat weer
bracht de moeders dichter bij elkaar.
De nationaliteiten begonnen een rol te
spelen: mensen met een andere natio
naliteit begon men als vijanden te zien,
men begori er scherp op te letten dat
ze niet werden voorgetrokken.
Na drie vier dagen werd ook de li
chamelijke toestand slecht: som
mige passagiers kregen huilbuien en
begonnen te braken. Twee categorieën
kregen het bijzonder moeilijk, namelijk
kinderen en mannen in wat wordt ge
noemd 'de militaire leeftijd', de laat-
sten omdat ze gedwongen waren werk
loos toe te zien. Er ontstond ook een
geheel andere verhouding tot het
boordpersoneel: de stewards en ste
wardessen kregen een andere verant
woordelijkheid. ze waren niet langer
meer personen die maaltijden serveer
den, maar moesten bewust als organi
satoren optreden. Zij behoorden er
voor te zorgen dat het voedsel recht
vaardig werd verdeeld, zij moesten in
die kleine opgesloten maatschappij er
op letten dat. er niet werd gehamsterd
en vooral ook dat iedereen goed werd
voorgelicht. Wat dat laatste betreft:
het bleek bijzonder belangrijk dat voor
algemene mededelingen uitsluitend de
boordtelefoon werd gebruikt. Wanneer
men dat niet deed. .naar zich recht
streeks tot een of meer passagiers
wendde, ontstond een complete 'ge
ruchten-fabriek
Een dergelijk rapport doet in de ver
te denken aan soortgelijke verhan
delingen die na februari 1953 versche
nen over situaties in het watersnood-
gebied in Zuidwest-Nederland. Daar
deed zich dat alles in het groot voor:
een samenleving die plotseling niet
meer volgens de vaste lijnen kon func
tioneren. geruchtenvorming, groepsvor
ming. volgens nieuwe patronen, ge-
zagscrises. Dat alles gebeurt wanneer
deuren worden gesloten en mensen
worden afgesneden van hun normale
relaties. Zo gezien bedienen kapers
zich van een bijzonder wapen, name
lijk van de onmenselijkheid: de 'ande
ren' worden tot een hel. Dat is erger
dan een machine opblazen: een vlieg
tuig kan vervangen worden, maar he*,
verblijf 'achter gesloten deuren' kan
de menselijke geest beschadigen. Som
mige passagiers van de gekaapte
Boeing 747 zullen dat in de toekomst
onvermijdeïjk moeten vaststellen.
NEGEN DODEN
BIJ HOTELBRAND
IN SCHOTLAND
LONDEN DP.AEen feUe hotel
brand in de Schotse kustplaats Oban
zijn dinsdag negen mense.. omgeko
men. Tweeëntwintig mensen, die
brandwonden of bij een sprong uit de
ramen deels zware verwondingen heb
ben opgelopen, moesten in ziekenhui
zen worden opgenomen.
Het vuur was door tot nu toe onbe
kende oorzaak om 04,00 uur in de
vroege ochtend op de parterre uitge
broken en had zich met grote snel
heid in het zes verdiepingen tell ene e
hotel uitgebreid. Sterke verwijten zijn
inmiddels de 38-jarige hoteleigenaar
gemaakt wegens de volkomen ontoe
reikende veiligheidsmaatregelen.
