PROVINCIALE ZEEUWSE COUIA'IT
CHU-FRACTIE MOET NOG
VANDAAG BESLISSEN
„Vitrite heeft schone fabriek gebouwd"
AKKOORD IN ZUIVEL
Nieuw overleg VS
en Noord-Vietnam
formateurs eisen uitsluitsel
regeling voor bedrijvenwerk
Vandaag
in de
krant...
Ajax weer
finalist
Omzet
Kurhaus
Minister Engels
in ziekenhuis
HEVIGE STRIJD BIJ PHNOM PENH
PRINS BERNHARD BIJ IN GEBRUIKNAME NIEUWE PRODUKTIE-EENHEID
VOOR LAMPVOETEN OP GROOT-INDUSTRIETERREIN IN MIDDELBURG:
„ZO ZUINIG
MOGELIJK MET
BODEMSCHATTEN
OMSPRINGEN"
Eindexamens
van start
pag. 11
216e jaargang - nummer 98
Donderdag 26 april 1973
DEN HAAG: Dhr. F. H. P. Trip,,
voorzitter van het college van
bestuur van de rijksuniversiteit
te Utrecht, is woensdagmorgen
ontvangen door de formateurs
Burger middenen Ruppert
(rechts)
(Van onze parlementaire redactie).
DEN HAAG De fractie van de CHU in de tweede kamer moet voor vrijdag beslissen of zij een kan
didaat-minister voor het kabinet-Den Uyl wil leveren of niet. Formateur Ruppert heeft dat mede na
mens zijn mede-formateur Burger woensdagavond CH-fractieleider Tilanus schriftelijk laten weten.
UTRECHT (ANP) De onderhandelingsdelegaties van werkgevers en werknemers in de zuivel
industrie hebben woensdagavond volledige overeenstemming bereikt over de nieuwe cao voor de
26.000 werknemers. Vorige week werd in principe reeds een akkoord bereikt over het grootste knel
punt, de maximering van de prijscompensatie.
Voor de derde maal in successie
en voor de vierde maal in totaal
heeft Ajax Amsterdam zich ge
plaatst voor de Europacupfinale
voor landskampioenen. De Am
sterdammers speelden gister
avond voor 120.000 toeschouwers
in het Madrileense Bernabeusta-
dion tegen de koninklijke van Ma
drid niet eens briljant maar haal
den toch gemakkelijk de eind
stand. Na de 2-1-winst in Amster
dam 11 dagen geleden wonnen ze
nu met 1-0. Gerrie Muhren (foto)
maakte het doelpunt vlak na rust.
Ajax komt nu 30 mei in Belgrado
in de finale tegen het Turijnse
Juvenilis.
De rijkspolitie te water te Terneu-
zen heeft hard een uitbreiding van
het personeel nodig: van acht
naar dertien man. (Pag. 2)
De omzet van de winkels in de
binnensteden van Middelburg en
Vlissingen heeft zich na de ope
ning van de Miro te Vlissingen
hersteld. (Pag. 2)
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 5, 7, en 9
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3
en 11
Sport op de pagina 13 en 15
Radio en televisie op pagina
17
Financieel nieuws op pagina
19
Woensdagavond werden partijen het
na vier uur praten met elkaar eens
over het bedrijvenwerk van de vak
bonden, de uitwerking van- de mini
mum vakantietoeslag van 1200 gulden
voor dit jaar en van 1050 gulden voor
het afgelopen cao-jaar en de aaneen
gesloten vakantie van drie weken in
de zomermaanden. Voor de vakbonds
vertegenwoordigers die deelne;
aan het bedrijvenwerk. geldt in de
zuivelindustrie thans dezelfde rechts
bescherming als voor die voor de
leden van de ondernemingsraden,
waardoor de zuivelindustrie één van
de weinige bedrijfstakken is geworden
waar deze voor de vakbonden princi
piële zaak thans is geregeld. Er zullen
voor het bedrijvenwerk faciliteiten
worden verleend, zoals het beschik-j
baar stellen van vergaderruimte, extra
vrije tijd en dergelijke. Een aaneenge
sloten vakantie van drie weken be
stond tot nu toe niet in de zuivelin
dustrie. Het waren hooguit twee we
ken in de zomermaanden-
De heer C. Schelling, eerste onderhan
delaar van de zeven bij de zuivel cao
betrokken vakbonden, toonde zich bij
zonder voldaan over het resultaat van
de onder grote spanningen (dreigende
staking en het aftreden van de voor
zitter van de Algemene Voedingsbe-
drijfsbond NVV, Sake van der Ploeg)
gevoerde onderhandelingen. Hij meent
dat voor de laagst gesalarieerden vol
ledig is voldaan aan de verlangens
van de vakbonden.
Papierindustrie
Verwacht wordt dat de fractie, waar
van de meerderheid niet veel meer
voor deelname aan het progressieve
kabinet voelt, nu zal afhaken, de
christen-democratische samenwerking
ten spijt.
Ook de fractie van de KVP komt
vandaag bijeen om de situatie te
bespreken. In het fractiebestuur, dat
woensdag al vergaderde, bestaat de
bereidheid een van de vier zetels, die
voor de KVP zijn gereserveerd, af te
staan aan de CHU in ruil voor wat
extra staatssecretariaten. Het belang
van de christen-democratische eenheid
gaat de KVP hoger dan een zetel
meer of minder in een overgangskabi-
net.
Formateur Ruppert schrijft Tilanus
met „verwondering en teleurstelling"
kennis te hebben genomen van het
standpunt van de CHU dat de chris-1
ten-democraten ten minste zeven zetels
zouden moeten krijgen en dat er een!
duidelijker programformule zal moe-I
ten komen. De formateur wijst Tila
nus erop dat de christen-democraten
op het punt van de programformule!
al duidelijk tegemoet zijn gekomen!
(door een nevenschikking van de pro
gramma's red.) en dat de progres
sieve drie erin hebben toegestemd een
christelijk-historische minister te ac
cepteren, mits die één van de zes
voor de christen-democraten bestemde I
zetels bezet.
Ruppert wijst er ook op dat KVpj
en ARP ter wille van de christen
democratische eenheid zich bereid
hebben getoond één van die zes zetels
voor de CHU te reserveren. „Uw zus-i
terpartijen hébben hun uiterste best
gedaan de eenheid met u te bewaren!
door ten uwe behoeve een offer te
brengen", aldus Ruppert in zijn
brief.
De beide formateurs lieten zich
woensdag door de opstelling van de
(Zie slot pagina 3 kolom 2
LEEUWARDEN Minister Piet En
gels is opgenomen in het Bonifatius
Hospitaal te Leeuwarden. Vrijdag
vóór Pasen openhaarden zich ziekte
verschijnselen. De minister, die duide
lijk overververmoeid was en ook car-
diale klachten had, werd uit voorzorg
op de Intensive Care Afdeling van het
ziekenhuis geplaatst.
Woensdagmorgen kwam de minis
ter-president., mr. Barend Biesheuvel,
in gezelschap van echtgenote en doch
ter de zieke minister bezoeken.
Na maandenlange moeizame bespre
kingen is de directie van de Koninklij
ke Nederlandse Papierfabriek met de-
vakbonden tot een vergelijk gekomen
over salarisverhoging en prijscompen
satie. Per 1 januari 1973 zullen de1
schaalsalarissen worden verhoogd met
3,3 procent, uit te keren als vast
bedrag van ƒ680 per jaar. Dit om
tegemoet te komen aan de lager be
taalden.
Compensatie voor de gestegen prijsin-;
dex van de gezinsconsumptie wordt!
gegeven per 1 juni 1973 met als
referentieperiode 1 oktober 1972 tot!
en met 31 maart 1973, de hoogte van
de compensatie bedraagt dan 3 pro
cent maximaal en per 31 december
1973 met als referentieperiode 1 april
1973 tot en met 30 september 1973.
De hoogte van de compensatie be
draagt dan de indexstijging van 1
oktober 1972 tot en met 30 september
1973, onder aftrek van een drempel
van V* procent en het reeds gecom
penseerde per 1 juli 1973. De mini
mumcompensatie bedraagt 168 per
procent per jaar. De wekelijkse ar
beidstijd wordt teruggebracht naar 40
uur. Het minimum aantal vakantieda
gen in de cao wordt gebracht van 18
op 19 dagen. Werknemers in dag
dienst, die 55 jaar of ouder zijn,
zullen niet meer verplicht worden in
ploegendiensten te gaan werken. Het
KNP zal trachten deze werknemers in
dagdienst te laten blijven werken.
PARIJS: Ngoeyen van Hieii, hoofd van
de delegatie van het Vietnamese be.
vrijdingsfront bij de Parijse bespre
kingen met de Zuidvietnamese delega
tie houdt hier een persconferentie
voor het kasteel waar de besprekin
gen worden gehouden. Hij verwierp
woensdag een Zuidvietnamees voor
stel om op 26 augustus verkiezingen
te houden. Hij noemde het voorstelt
van Saigon een propaganda-manoeuA
vre.
Foto: De Vietcong-woordvoerder Van|
Hieu (links) aan het woord.
WASHINGTON-HANOI-SAIGON (RTR, UPI, AFP, DPA, AP)
De Verenigde Staten en Noord-Vietnam gaan praten over een be
tere naleving van het door hen en door Zuid-Vietnam en de voor
lopige revolutionaire regering gesloten Parijse vredesakkoord.
Dit is woensdag in Washington en Hanoi bekendgemaakt yadat
eerder op de dag Saigon en de VRR elkaar voorstellen hadden
gedaan over een politieke regeling met verkiezingen in Zuid-Viet
nam.
§r\e discussie over het Sch»
I—) vemngse Kurhaus een
aannemerscombinatie wil
het zo spoedig mogelijk af
breken is ln feite een de
bat over de waardering van
de huidige generatie voor do
negentiende eeuw. Een tijdvak dat nog
altijd niet serieus wordt genomen, in
tegenstelling tot vorige perioden. Mid
deleeuwen. de gouden en ook de acht
tiende eeuw, ze staan hoog genoteerd:
niemand denkt er aan om bekende ge
bouwen. uit die perioden overgeleverd,
af te breken. Integendeel, ze worden
zelfs als replica herbouwd. Een voor
beeld daarvan is de Middelburgse St.»
Joris, een geve] uit de zestiende eeuw.
die tijdens de oorlogsbrand van mei
1940 geheel werd verwoest. In de af
gelopen Jaren is deze gevel met ou
de prenten als voorbeeld geheel ln
stijl herbouwd. Zo zijn er meer voor
beelden te noemen, het stadhuis van
Sluis bijvoorbeeld: ln 1944 een onher
kenbare ruïne, nu weer een gaaf ge
heel. Van het Middelburgse stadhuis
was niet vee! meer over dan een stuk
voorgevel, toch heeft men terecht
dit magnifieke staal van laat-mid-
dcleeuwse bouwkunst weer herbouwd.
Voor de negentiende eeuw echter be
staat deze zorg niet of in veel mindere
mate.
ken met onze hele instelling Jegens
die periode. Er wordt namelijk
nog altijd schouderophalend over ge
daan. Men verwijt de negentiende-
eeuwers dat zij geen gevoel voor oude
schoonheid hadden en dat zij onher
stelbaar veel hebben afgebroken. Hun
literatuur was niet veel bijzonders, zo
wordt ons nog steeds voorgehouden,
het weinige goede
dat er nog was,
werd door een au
teur op latere leef
tijd niet meer se
rieus genomen: de
Camera Obscura van Hildebrandt.
Predikant-dichters lieten hun dreunend
rijm over de samenleving klinken tot
in de tachtiger jaren toe. Pas daarna
was sprake van vernieuwing, aldus
zeggen de handboeken, vanaf de tach
tigers wordt de literatuur weer serieus
genomen. De bouwkunst heeft al even
min waardering gekregen, ze werd een
imitatie geacht van een roemrijker ver
leden. weliswaar bejubeld in de tijd
van het ontstaan, maar achteraf gezien
niet indrukwekkend noch karakteris
tiek.
j^Ahtli!Jk
President Nixons bijzondere raadge-|
ver dr. Henry Kissinger en Hanoi's Le
Due Tho. die samen het grootste aan
deel hadden in het tot stand komen
van het. vredesakkoord, zullen elkaar;
half mei opnieuw in Parijs ontmoeten
om over de betere naleving te spre
ken. Voor die tijd, en wel op 27 april,,
zullen de Amerikaanse onderminister
van buitenlandse zaken William H.
Sullivan en zijn Noordvietnamesej
ambtgenoot Nguyen Co Tach in Parijs!
bijeenkomen om het overleg tussen
Kissinger en Tho voor te bereiden.
Het overleg komt nadat beide pa rij
en elkaar in scherpe nota's hadden
beschuldigd van uitgebreide bestands-i
schendingen. Zo stelde Noord-Vietnamt
dat Amerikaanse mariniers op weg
waren naar Cambodja om de regering
Lon Nol te steunen, dat Amerika zijn
bases in Zuid-Vietnam niet ontmantelt
en bombardementen in Indo-China
blijft uitvoeren.
De Amerikanen verwijten op hun'
beurt de Noorövietnamezen van het,
zenden van 30.000 man troepen er.
meer dan 400 gepantserde voertuigen!-
naar Zuid-Vietnam en van gewapende
inmenging in Laos en Cambodja.
De bekendmaking van de besprekin
gen in Parijs kwam enkele uren nadat;
de regering in Saigon, in een poging!
de impasse over een politieke regeling!
te doorbreken, aan ae Vietc-ong voor
stelde op 26 augustus algemene ver
kiezingen te houden om een instelling
in het leven te roepen die over de
politieke toekomst van het land moet
beslissen. Saigon verbond hieraan ee'n-|
ter meteen de eis dat dan alle Noord-
Vietnamese troepen moeten zijn ver
trokken.
Zuid-Vietnam zou gedeeltelijk demobi-
(Zie slot pagina 3 kolom 7
MIDDELBURG De Vitrite
heeft hier een schone fabriek
gebouwd. Wat in dit nieuwe be
drijf wordt gedaan aan de mi
lieuzorg is als dat ook elders zo
gebeurt bemoedigend voor de
toekomst. Voor deze toekomst
van de mens, maar ook van dier
en plant, is het toch van essenti
eel belang dat het natuurlijk
evenwicht wordt bewaard.'
Dit zei woensdagmorgen prins
Bernhard, kort voordat hij de
nieuwe produktie-eenheid van
de Vitrite Fabriek (The Vitrite
Works) B.V. op het groot indu
strieterrein in Middelburg offi
cieel in gebruik stelde.
De prins had er eerder op
dat liet streven naar welvaart voor
iedereen een stuk problematiek op het
gebied van het milieu met zich mee
bracht. Naar zijn mening waren bij
de bouw van de tweede Vitritefabrlek
de consequenties van dit streven ten
volle aanvaard.
Bij het ontwerpen van het nieuwe
produktiebednjf heeft nauw overleg
met instanties zoals het RIZA, het
rijksinstituut voor de zuivering van
afvalwater, trouwens niet alleen een
schone fabriek opgeleverd. De zuren
die zich in het afvalwater bevinden
worden met behulp van een speciale
installatie omgezet in zouten zoals die.
zich ook in gewoon zeewater bevinden
terwijl de metalen in datzelfde afval-'
water zelfs worden teruggewonnen en
aldus weer ter beschikking komen-
Prins Bernhard die vervolgde dat het
beslist noodzakelijk is, dat de mens
zo zuinig mogelijk met zijn bodem
schatten omspringt voegde aan deze
'uitleg nog toe: „U ziet, ik heb mijn
huiswerk goed gedaan". De prins kon
ook niet nalaten er nog eens met
klem op te wijzen, dat het handhaven
van goede leefomstandigheden op aar
de voorwaarde is voor het voortbe
staan van tal van bedreigde diersoor
ten. Haast verontschuldigend zei hij,
dit laatste punt vooral ter sprake te
hebben gebracht als voorzatter
het World Life Fund.
Daarbij gadegeslagen door het grote
aantal genodigden, verzameld in een
nog niet in gebruik zijnde hal van het
complex, bracht prins Bernhard ver
volgens de produktie van lampvoeten
op gang, door op een voor één keer
zeer groot uitvoerde lampvoet te
drukken. Een onmiddellijk daarop vol
gend gezoem en gedreun bewees dat
de officiële handeling het gewenste
resultaat had.
Begroeting
Walcheren,
De hoge bezoeker arriveerde om onge
veer kwart voor elf per hefschroef-
vliegtuig op een terrein voor de nieu
we fabriek, die wordt aangeduid als
'Vitrite 2' ter onderscheiding van het
'oude' bedrijf aan de Maisbaai aan)
de andere zij de van het Kanaal door
nu "Vitrite 1' wordtl
Bij de landingsplaats waren ter be-!
groeting aanwezig de commissaris der
koningin, mr. J. van Aartsen, de chef
kabinet van de commissaris, mr. H. F.!
van der Heyden, de burgemeester van
Middelburg, drs- P. A. Wolters, de
commissaris van gemeentepolitie in
Middelburg, dr. D. van Ooijen en
voorts de hei-en K. C. J. van Benne-
kom en ir. G. Kranen, respectievelijk
commercieel en technisch direeteur
van de Vitrite Fabriek. De prins werd
bij dit bezoek vergezeld door zijn
secretaris, de heer E. Vemède.
Het gezelschap begaf zich vervolgens
naar de kantine waar prins Bernhard
de hand drukte van ir. F. J. Philips,
president-commissaris van de raad!
van bestuur van Philips en ir. Dj
Noordhof, vice-president-commissarisj
bij Philips en oud-president-commissa-
ris van de raad van bestuur van de
Vitrite Fabriek. Deze begroeting vond
plaats op grond van het feit. dat de
Middelburgse lampvoetenfabriek nauw
is gelieerd aan het Philipsconcem.
In de kantine werden voorts aan de!
prins voorgesteld de heer J. W. Hup-
kes, oud-commissaris van Vitrite. en
ir. J. P. Berdenis van Berlekora oud-1
De vele genodigden, uit binnen- en|
buitenland, hadden zich intussen ver
zameld in een nog ongebruikte en nu
voor de officiële gebeurtenis geschikt'
gemaakte produktiehal.
Nadat ook de prins had plaats geno
men, sprak de heer Van Bennekom
namens de Vitritefabriek een wel
komstwoord.
Ondernemend
De heer Van Bennekom herinnerde er
aan, dat het dit jaar tachtig jaar is
geleden, dat de fabriek werd gesticht.;
In feite gaat de voorgeschiedenis van
het bedrijf echter terug tot de 17e i
eeuw. De Vitrite vestigde rich name
lijk in de gebouwen en op de terrei-;
nen aan de Maisbaai. die oorspronke-i
lijk hadden toebehoord aan de Veree-I
nigde Oostindische Compagnie. In'
1792 ging alles over naar de staat,
waarna in de tweede helft van de 19e
eeuw de Commercie Compagnie nog
gedurende een aantal jaren zich op;
Zie slot pagina 9 kolom 1
Toch zou het goed zijn onze InsteL
..ling jegens dat betrekkelijk re
cente verleden te wijzigen, er kan
heus wel minder negerend over wor
den gedaan. Veel van wat toen tot
stand kwam bepaalt immers ons he
den: de negentiende eeuw is nog deel
van onze werkelijkheid. Het is de tijd
van de emancipatiebewegingen, waar
aan een aantal politieke partijen in
Nederland hun bestaan danken, het is
de eeuw. waarin voor het eerst, de ma
chine systematisch wordt toegepast.
Spoorwegen worden aangelegd en ver
kleinen de schaal van Europa, de stad
krijgt een geheel andere functie, de
moderne urbanisatie komt op gang.
Een kalme, rustige tijd, deze negen
tiende eeuw? Uiterlijk moge dat zo
zijn, in feite een periode van grote
spanningen en geweldige overgang. De
fundamenten voor de twintigste eeuw
zijn toen gelegd, er is geen enkele re
den om deze negentiende eeuw minder
serieus te nemen dan de tijdvakken
daarvoor.
Het Kurhaus Ln Scheveningen ls
daarom wel degelijk belangrijk,
zoals op kieinere schaal de
befaamde villa van de keuringsdienst
van waren in Goes, eveneens voor af
braak bestemd, een cultureel belang
vertegenwoordigt. Het Kurhaus is ty
perend voor de opkomst van de laat-
negentiende-eeuwse badplaats-cultuur,
waaraan aanvankelijk uitsluitend de
gegoede burgerij en de aristocratie
konden deelnemen. De sfeer van een
dergelijk gebouw is dezelfde als die
van het symfonie-orkest, van de con
certzalen die toen overal verrezen, van
veie musea ook. Ze zijn de eerste te
kenen van een democratisering van de
cultuur, zoals middeleeuwse kerken
symbolen zijn van het zelfbewustzijn
der stedelingen uit die dagen. Zoals
het Amsterdamse stadhuis het pa
leis op de Dam een zelfbewust
machtssymbool is van de zeventiende-
eeuwse regenten. Vermoedelijk leven
we echter nog altijd te dicht bij de
negentiende eeuw om de symboolfunc
tie van bijvoorbeeld een Kurhaus te
herkennen en vooral te respecteren.
De 'planners' halen er de schouders
over op: nu het gebouw niet blijkt te
passen in een modem concept van een
badplaats moet het verdwijnen. In
feite echter maakt men zich aldus aan
dezelfde houding schuldig, die menig
een ae negentiende-eeuwers verwijt
omdat zij gebouwen uit hun recente
verleden sloopten. Na een brand van
de Grote Kerk in Zierikzee werden in
de vorige eeuw de muren met spring
stof door de genie omlaag gehaald,
voor onze generatie een onbegrijpe
lijke daad. Maar als het om een ge
bouw uit de negentiende eeuw gaat,
moet er blijkbaar wel begrip voor
worden opgebracht.
Toen in de vorige eeuw de gemeente
Vee re de beroemde beker van
Maximilliaan wilde verkopen,
greep het rijk in: men zag daar beter
de culturele waarde in van het be
wuste voorwerp dan het gemeentebe
stuur. Misschien zou het maar het
beste zijn dat in Den Haag iets derge
lijks gebeurde: de regering kan het
Kurhaus op de monumentenlijst zet
ten. Later zal men er dankbaar voor
rijn.
Het begrotingstekort van de ge
meente Den Haag over 1972, oor
spronkelijk geraamd op 22.5 mil
joen, blijkt ten minste 41 miljoen te
gaan bedragen.
