Staking bij Clitex-Clinge krijgt iedere
dag grimmiger karakter: er is geen weg terug
Vrouwen van stakers
achter hun mannen
'Het is gezellige
boel in de fabriek'
extiA
mrs
STAKERS,
WERKERS
EN HET
THUISFRONT
HET IS BUIGEN OF BARSTEN: VERHOUDINGEN WORDEN STEEDS SLECHTER
WERKWILLIGEN LATEN WETEN
'OPGEKROPTE' SENTIMENTEN KOMEN NAAR BUITEN
Mtiurkrai.it
EISEN BONDEN NIET PRECIES BEKEND
WOENSDAG 11 APRIL 1973
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Reportage:
Kees van Oosten
CLTNGE Dc trieste balans na
vier weken staken bij het textielbe
drijf Glitex te Clingc: verbeten ge
zichten, die soms sporen dragen van
vermoeidheid en machteloosheid, zo
wel in het kamp van de werkwilli
gen als bij de stakers, een steeds
slechter wordende verhouding tus
sen stakers en niet-stakers, het naar
bujtcn komen van reeds jaren slui
merende vetes binnen het bedrijf en
een schadepost die in de honderd
duizenden guldens loopt.
De stakers zijn bereid om tot het
uiterste te gaan om deze principiële
zaak te winnen. Daar willen ze zelfs
de werkgelegenheid voor in gevaar
brengen. Het dreigement van direc
teur J. Deltour, dat de fabriek wel
eens overgeplaatst kan worden naar
Frankrijk als de staking nog lang
duurt werkt als een. rode lap op een
stier. Het maakt in ieder geval to
taal geen indruk-
Ook de directie kan geen kant meer
op. De heer Deltour is, min of meer
tegen zijn zin, in een positie gema
noeuvreerd dat hij moet afwachten
wat er van bovenaf wordt gedic
teerd. En omdat de onderhandelin
gen op landelijk niveau muurvast
zitten gebeurt er niets. Iedere dag
wordt er in stilte op een wonder
gehoopt.
Vijf weken geleden zag het er alle
maal nog zo onschuldig uit. Het
kantoorpersoneel liet zelfs weten
best begrip op te kunnen brengen
voor de eisen van de vakbonden.
Het is evenwel bij begrip gebleven.
Steun van hun kant is tot dusver,
op één uitzondering na uitgebleven-
En om die houding is men bijzonder
kwaad. Het optreden van de directie
en de chefs wordt ergens nog begre
pen. Het is een keiharde strijd ge
worden: directie, kantoorpersoneel
chefs en een paar werkwillige fa
brieksarbeiders aan de ene kant en
de werkmensen aan de andere zijde.
Een pure klassenstrijd: het witte
boord contra de overall. Daarnaast
zijn er nog enkele twijfelaars die
geen enkele rol spelen.
GROOTSTE DEEL
Woensdag 28 februari begint het
allemaal. De vakbonden schrijven
een vergadering uit en tijdens die
bijeenkomst spreken 99 van de
179 georganiseerden zich schrifte
lijk uit voor acties als de directie
niet akkoord gaat met het ultima
tum van de vakbonden. Het
grootste deel van de werknemers
is aangesloten bij het NKV (160)
daarna volgt het NVV (18) en tot
slot het CNV met één lid.
Ook de Belgische bonden steunen de
de directie een ultimatum aange-
boden. Men heeft tot volgende
week woensdag de tijd om erover
na te denken. oZ niet dan wordt
er tot acties overgegaan.
Vrijdag 2 maar t wordt
actie.
De directie werwerpt het ultima
tum- Woensdag 7 maart leggen
een groot aantal werknemers het
werk van half drie tot half vier
neer. HeL kantoorpersoneel werkt
gewoon door. De directie ver
klaart dat 80 procent van de
werknemers aan de prikactie
heeft meegedaan. Het actiecomité
daarentegen zegt dat 98 procent
van de fabrieksarbeiders het
werk heeft neergelegd. Ook in het
verdere verloop van de acties zul
len actiecomité en de directie el
kaar voortdurend tegenspreken.
Vrijdag 9 maart de tweede prik
actie. Het werk ligt stil van 11
tot 12 uur 's avonds. Zowel de
directie als de vakbonden en het
actiecomité geven toe dat de ge
hele produktie een uur stil lag.
Er wordt tevens verteld dat het
de laatste prikactie is en dat er
volgende week tot hardere acties
zal worden overgegaan.
Dinsdag 13 maart wordt een
algemene staking voor onbepaal
de tijd uitgeroepen. Volgens de
directie is de verhouding werkwil
ligen -stakers half om half ter
wijl het actiecomité zegt dat. be
halve het kantoor vrijwel het ge
hele bedrijf plat ligt.
Woensdag 14 maart- Ook het
filiaal te Kloosterzande wordt bij
de staking betrokken. De heer
Deltour en het actiecomité verkla
ren dat alles in het werk wordt
gesteld om tot een akkoord te
komen.
Donderdag 15 maart wordt het
werk weer voor enige dagen her
vat De heer Del tour toont zich
uitermate verheugd en zegt dat
hij er alles aan zal doen om tot
gesprek te komen met de vakbon
den en het actiecomité.
OPLOSSING
Vrijdag 16 maart. Er schijnt een
oplossing in zicht. De directie
praat in een goede sfeer met drie
afgevaardigden van de onderne
mingsraad en men komt tot over
eenstemming over de visie dat de
cao-onderhandelingen hervat moe
ten worden op basis van beide
standpunten. De heer Deltour be
looft om bij de Fenetex aan te
dringen op hervatting van het
overleg Deze mededeling slaat
als een bom in bij de industrie
bonden die buiten het gesprek
zijn gehouden. IJlings wordt van
uit het Zeeuwse actiecentrum in
Goes de gang van zaken bij Clitex
afgewezen. De industriebonden
vinden overleg op basis van beide
standpunten onaanvaardbaar.
Bovendien vinden ze het onjuist
dat zij niet op de hoogte zijn
gebracht van het feit dat de di
rectie zich tot de Fenetex heeft
gewend. De industriebonden heb
ben er vervolgens voor gezorgd
dat het eerste, en voor beide
partijen aanvaardbare communi
qué wordt ingetrokken- De vol
gende verklaring is voor de direc
tie onaanvaardbaar.
Maandag 19 maart er wordt een
staking voor onbepaalde tijd uit
geroepen. Er wordt geconstateerd
dat er geen besmet werk wordt
verricht. Er wordt tevens een
overeenkomst met de Belgen ge
sloten dat er geen besmet werk in
België ten behoeve van Clitex
mag worden uitgevoerd. De bon
den zijn bereid om werkstakers
Als tegenprestatie mag het actie
comité iedere dag een kijkje in
de fabriek komen nemen om te
zien of er geen besmet werk
wordt verricht door de werksta
kers die betaald worden door de
bonden. De heer Deltour laat'we
ten dat hij geen aparte cao wil
afsluiten en de landelijke onder
handelingen afwacht.
Dinsdag 20 maart secertaris G.
Eijkens van de Fenetex heeft op
verzoek van de heer Deltour een
gesprek met vertegenwoordigers
van de drie industriebonden. Er
komt niets positiefs uit en de
heren laten weten geen behoefte
meer te hebben aan een nader
gesprek.
Woensdag 21 maart Directeur
Deltour laat in een schrijven aan
alle werknemers weten dat, als
de staking nog lang duurt-, de
werkgelegenheid in gevaar kan
komen. De vakbonden zijn hiero
ver bijzonder kwaad en vinden
CLINGE De steming onder
de werkwilligen bij het textiel
bedrijf Clitex-Clinge is verschil
lend. Het is bekend: ongeveer
de helft van het kantoorperso
neel werkt tegenwoordig in de
fabriek. Bedrijfsleider P. Ever-
aert en administratief direc
teur Jean Louis Deltour geven
het voorbeeld.
Een werkwillige: ,De sfeer is goed-
Het is een gezellige boel. We zijn
echt niet gedwongen om in de fa
briek te gaan werken. Het is op vrij
willige basis gegaan. Er was echter
geen andere mogelijkheid omdat de
produktie stil lag en je kan moeilijk
de gehele dag met handen over el
kaar gaan zitten. In het begin viel
het wel tegen om achter de machi
nes te gaan zitten. Nu gaat het prima.
We raken er al een beetje aan ge
wend. Bovendien werken we niet vol
gens een premiestelsel. Het gaat alle
maal erg soepel. Als we daar zin in
hebben dan laten we de machine ge
woon draaien en gaan op het gemak
je een kopje koffie drinken.
Volgens werkwilligen (namen willen
ze liever niet in de krant zien) wordt
.er nu eenderde normale produktie
gehaald. Het werkwillige kantoorper
soneel dat nu in de fabriek werkt,
rekent wel op en douceurtje van de
baas. 'Het is tenslotte ons werk niet.
We helpen om de fabriek draaiende
te houden. Het wordt niet gevraagd
of zo, maar iedereen hoopt dat hij
een extraatje krijgt'.
Overigens is lang niet iedereen zo op
gewekt. Opgewonden vertellen enkele
werkwilligen dat ze met knikkende
knieën naar het werk gaan. 'We kun
nen geen kant meer op. We hadden
nooit gedacht dat het zo ver zou ko
men'. Een andere werkwillige veron
derstelt dat de kantoorbedienden
niet durven staken omdat ze anders
hun goede positie verliezen. 'Op het
kantoor werken er veel mensen die
geen diploma's hebben maar het- des
ondanks toch ver hebben gebracht.
Die mensen durven niet solidair te
zijn met de stakers omdat ze bang
zijn voor de boterham. Bovendien
zijn er veel adminstratieve medewer
kers geen lid van de bond'.
De opmerikngen van de werkwilligen
die via omwegen het kamp van de
stakers bereiken, zetten veel kwaad
bloed. Een woordvoerder van het ac
tiecomité: „Iedereen heeft het recht
om te werken en elke werknemer
mag staken. Het gaat echter te ver
om op vrijwillige basis te gaan wer
ken in de fabriek en dan nog te ver
onderstellen dat je een extraatje
krijgt ook. Dat is een vorm van onder
kruiperij. Daar is het laatste woord
nog niet over verteld." Een werkwil
lige laat ook weten dat hij bang is
voor acties van de stakers. „Voor
mijn part gaan ze nog tien jaar door
met staken", laat een van de werk
willigen zich ontvallen, „als zé maar
geen rare dingen gaan doen. Waar
moet ik naar toe als een heethoofd
een steen op het dak van mijn auto
gooit. Ik heb dat wel eens gevraagd
aan een van de directieleden maar
die gaven daar geen antwoord op-
Laten we het in hemelsnaam netjes
houden", vraagt een werkwillige.
het een vorm van chantage. Be
drijfsleider P- Everaert verklaart
dat er met de vakbonden niet
redelijk is te praten. Het actieco
mité bestaat volgens hem uit re
delijke mensen.
Dinsdag 27 maart Een van de
actieleiders. Bennie Warnier, ver
klaart dat het werk in de fabriek
bijna volledig stil ligt. Bovendien
heeft hij het vermoeden dat er
een aantal kantoorbedienden in
de fabriek werken.
WERKSTAKERS TERUG
Donderdag 28 maart: De werk
stakers worden teruggetrokken
omdat er 'besmet werk' wordt
verricht in de fabriek- De vakbon
den kondigen aan dat er hardere
acties te verwachten zijn. De pers
wordt niet toegelaten tot de fa
briek- De vertegenwoordigers van
de industriebonden hadden de di
rectie voorgesteld om vertegen
woordigers van de pers de gele
genheid te geven zich op de hoog
te te stellen van de gang van
zaken in de fabriek. Tevens zou
dan kunnen worden nagegaan
hoeveel mensen er nu eigenlijk
nog werken. Zoals bekend ver
schillen directie en industriebon
den hierover ernstig van mening,
de directie beweert aan de hand
van overigens niet gecontroleerde
cijfers dat er slechts 176 stakers
zijn en de vakbonden het ac
tiecomité tellen wonderlijk ge
noeg steeds 216 stakers.
Maandag 2 april: De vrouwelij
ke werknemers bij Clitex - Clinge
(Clitex - Kloosterzande wordt
niet bij de actie betrokken) pro
testeren in Amsterdam samen
met collega's van Opt-ilon uit Win
schoten tegen de ongelijke belo
ning van mannen en vrouwen in
de textielindustrie.
Voor de radio hield een vrouw
van een werknemer felle kritiek
op het beleid bij Clitex. Ze zegt
onder meer dat er vriendjespoli
tiek wordt gevoerd bij het
Clingse textielbedrijf- De manne
lijke collega's zorgen er ondertus
sen voor dat het vrachtvervoer
van en naar de fabriek bemoei
lijkt wordt door aan weerszijden
van de straat, volkomen regle
mentair overigens, auto's neer te
zetten.
zeeuwsch
-Vlaanderen
Donderdag 4 april: Ongeveer 150
stakers vormen een erehaag voor
hun werkwillige collega's. Er de
den zich geen incidenten voor al
werden er bijna twee persfotogra
fen tegen de vlakte gereden, De
vakbonden vertellen aat er con
tact wordt opgenomen met de
Belgische bonden omdat men
heeft geconstateerd dat er besmet
werk ten behoeve van Clitex
wordt verricht bij vijf Belgische
en vier Franse bedrijven.
BELGISCHE BONDEN
Vrijdag 5 april: De Belgische
bonden zeggen hun medwerking
toe. Ze zullen de directies van de
bedrijven, waar extra voor Clitex
wordt gewerkt, opdragen om dit
werk onmiddellijk te stoppen.
Met de Franse vakbonden zal in
een later stadium contact worden
opgenomen. Ook zij staan echter
in principe achter de Nederlandse
industriebonden
De vakbonden laten tevens weten
dat ze weinig begrip op kunnen
brengen voor de houding van ver
schillende kantoorbedienden die
in het produktieproces zijn opge
nomen. Ze noemen dit een vorm
van oiderkruiperij. Dit zal hen
niet in dank worden afgenomen-
De kantoorbedienden zelf zien het
niet zo somber in en verwachten
dat de directeur hun ijver extra
zal belonen. Ook die gedachte is
niet bevorderlijk voor een betere
sfeer tussen stakers en niet-sta
kers-
MAANDAG 9 APRIL Het actie
comité houdt 's morgens om half
vijf een vrachtwagen van de fa. Ro-
zenboom uit Rotterdam aan. gela
den met 15.000 kilo treviraband
voor Clitex afkomstig van de tex
tielfabriek Hoechst bij Augsburg,
De chauffeur van de vrachtwagen
pleegt overleg met zijn baas en in
onderling overleg wordt besloten om
in ieder geval de lading niet te los
sen bij Clitex. Onder begeleiding van
leden van het actiecomité worden
de materialen tenslotte bij GMC te
Axel gedeponeerd. Bovendien ging
de tweede reis van de chauffeur
naar Augsburg niet door. Het was
namelijk eerst de bedoeling dat de
vrachtwagenchauffeur meteen weer
terug zou gaan naar Augsburg.
•as&s*.
CLINGE De vrouwen van de
stakers bij het textielbedrijf
Clitex te Clinge staan over het
algemeen achter hun mannen,
Zonder veel morren. In de
praktijk komt het er immers
op neer dat het huishouden
met een aanzienlijk kleiner
budget draaiende gehouden
moet worden. Iedere 'aangeslo
ten' staker krijgt welgeteld
36 per dag schoon in de han
den. Dat bedrag is vaak aan
zienlijk minder dan men an
ders verdient.
Mevrouw Van Puyvelde, echtgenote
van één van de stakingsleiders, staat
volledig achter de doelstellingen van
haar man en de staking. Doordat,
haar man lid is van het actiecomité
ziet ze hem bijna nooit. „Elke mor
gen gaat hij om half vijf posten en
de rest van de dag zie je hem
zelden.
Hij komt pas rond een uur of 11
weer thuis. Soms eens vroeger maar
over het algemeen moet ik me de
hele dag alleen vermaken. Vroeger
zag ik hem veel vaker".
Waar het precies om gaat weet ze
nieli haarscherp te vertellen. „Het
gaat om meer kluiten. Centen in
plaats van procenten hé". Mevrouw
Van Puyvelde zou als ze bij de
Clitex zou werken ook onmiddellijk
het werk hebben neergelegd als de
vakbonden daarom hadden ge
vraagd. Ze geeft toe dat de belang
stelling van de werknemers voor
hun arbeidsomstandigheden vragen
niet altijd even geweldig is geweest:
„Ze moeten er meer bij betrokken
worden Vroeger hadden alleen de
kaderleden belangstelling voor de
cao-onderhandelingen. Nu is het een
zaak geworden die iedereen aan
gaat".
De financiële kant van de staking is
voor haar geen nijpend probleem-
„Er zijn zo veel mensen die van dat
bedrag rond moeten komen. Het
gaar. nog best. We hebben een eigen
huis en we hebben geen kinderen.
Kun je bovendien goed voorstellen
wat het is van een dergelijk salaris
te moeten leven als je geen eigen
te staan. Het gaat echter wel moei
zaam en haar man moet haar op de
hoogte brengen van wat er nu pre
cies aan de hand is.
Zo zijn er echter meer- Recht op de
vrouw af gevraagd blijkt aat' de
kermis wat tekort schiet. Ook wor
den er andere zaken die met de
staking niets te maken hebben bijge
haald- Zo verklaart een vrouw, die
haar naam niet wil noemen, dat er
van de beloning niets deugt en dat
haar man altijd onderbetaald is.
..Vriendjespolitiek" zegt ze.
Dit aspect is niet nieuw. Door de
lange duur van de staking komen er
jaren opgekropte sentimenten naar
voren die met ae eisen '.-an óe
vakbonden niets te maken hebben.
huis hebt en kinderen moet onder
houden".
Ze is vast van plan om tot het
bittere einde achter haar stakende
man te blijven staan. Huwelijkspro
blemen zijn er niet uit voortgeko
men. „Ik wil er best een offer voor
laten. We willen hes best met wat
minder doen. Vind ik helemaal niet
erg. Tot en met de grote vakantie
kunnen we het gemakkelijk uitzin
gen. We strijden immers voor een
goede zaak".
AARZELEN
mevrouw Vermeulen, Is echter niet
zo goed op de hoogte met het
motief van de staking. Pas na lang
aarzelen vertelt ze achter de staking
