1970
Traditioneel onderwijspatroon doorbroken
UNIEK CENTRUM IN ZEELAND
tut ii» éry» 9M<trru'(fatu*h*
ln'ttutg 4«~
h»r At9»mf*n t
MijtI P**t<lrt(lt)HCh
<>nfum VtHtrnl itu 4*
or to tfh'
«Nfrwm oir* »Ti-r* t>orJ*n
Nieuwe vormen
Het zou boeiend zijn na te gaan - ook voor Zeeland - welk een grote invloed er is uitgegaan van de stichting
der Hogere Burgerscholen, een creatie van Thorbecke. In de afgelopen jaren hebben nogal wat HBS'en hun
honderdiarig bestaan gevierd: de wet op het middelbaar onderwijs was van 2 mei 1863 De eerste demo
cratisering - zij het op beperkte schaal - was er het gevolg van. Jarenlang hebben de HBS'en - samen met het
Middelburgse gymnasium - plus een aantal mulo-scholen de structuur van het voortgezet onderwijs bepaald.
Belangrijk waren voorts de beide kweekscholen, waar generaties voortreffelijke onderwijzers werden afgeleverd.
Dit geijkte patroon van de onderwijsvoorziening is in de na-oorlogse |aren doorbroken, er kwamen meer moge
lijkheden voor beroepsonderwijs, bovendien werd na 1963 de bestaande structuur via de mammoetwet
flink door elkaar geklutst. Onderwijs werd en wordt steeds belangrijker: de laatste jaren vragen allerlei experi
menten de aandacht, het einde daarvan is nog lang met in zicht. Kan niet in zicht zijn: zolang de maatschappij
zich vernieuwt dient ook het onderwijs naar nieuwe vormen te zoeken.
PZC 29 november 1969
'./■werst
va
1 januari
Het Regionaal Pedagogisch
Centrum Zeeland start officieel
met zijn werkzaamheden ten
behoeve van het Zeeuwse
kleuter- en basisonderwijs
4 januari
In Breskens spoelt een potvis aan,
die een lengte heeft van liefst
16 meter
9 februari
Opgericht wordt de Vereniging
Milieuhygiëne Zeeland
25 februari
In verband met de herindeling
van gemeenten gaat Zeeuwsch-
Vlaanderen naar de stembus voor
de verkiezing van nieuwe
gemeenteraden
18 maart
Zeeland kiest nieuwe staten.
De PPR en D'66 doen hun intrede
in de staten
14 juni
Zeeland is weer een vliegveld
rijk: het vliegveld Midden-Zeeland
in het Noord-Sloe wordt geopend
18 juni
De commissaris der koningin
in Zeeland stelt het gloednieuwe
politiebureau te Vlissingen
officieel in gebruik
1 juli
Middelburg voert als eerste stad
in Nederland het Zweeds parkeer
systeem in
8 juli
Total besluit tot de vestiging van
een olieraffinaderij de 29e van
het concern in Vlissingen-oost
30 augustus
Een op het vliegveld Midden-
Zeeland gestationeerd vliegtuig
voor rondvluchten stort neer
op de Haringvrefer. Drie mensen
komen bij deze vliegramp om
het leven
8 september
Het overdekte zwembad in
Vlissingen wordt in gebruik
genomen
Een keerpunt voor het onderwijs. Een mis
schien wat zwaarwegende kwalificatie voor
1970, het jaar waarin in Zeeland het school-
begeleidingswerk voor kleuter- en basisonder
wijs officieel van start ging met de komst
van het Regionaal Pedagogisch Centrum. Een
centrum, dat enkele jaren geleden nog als
uniek voor de regio kon worden beschouwd.
Veranderingen en vernieuwingen in het onder
wijs, mede geïnspireerd door de invoering van
de mammoetwet in 1968, kregen voor Zeeland
plotseling een nieuwe dimensie. Zonder meer
stellen, dat in 1970 voor het Zeeuwse onder
wijs,en met name het kleuter- en het basis
onderwijs de victorie is begonnen, is een
overdreven verhaal.
Zelfs de felste onderwijsvernieuwingen willen
zover niet gaan, getuige een anekdote, die
in deze kringen met veel plezier wordt verteld
aan mensen, die op enige afstand van het
onderwijs staan. In dat verhaal wordt de
hoofdrol gespeeld door een man, die honderd
jaar'geleden overleed en plotseling weer
anno 1973 in de wereld staat. Hij ko'mt
terecht in de stad, waar hij is geboren en waar
hij geen enkel herkenningspunt kan ontdekken.
Met verbijstering slaat hij het verkeer gade,
dat met een onvoorstelbare vaart langs hem
heen flitst. Als hij in paniek het eerste het beste
gebouw binnenrent dat op zijn weg ligt, drijven
driftig werkende computers hem nog vlugger
naar buiten. Geschokt loopt de man een ander
gebouw binnen, waar ratelende tikmachines
een voor hem macaber geluid produceren.
Gillend komt de man ook uit dit gebouw te
voorschijn. Maar de straat met die razende
beesten op vier wielen is evenmin aantrekke
lijk om lang te vertoeven. Ten einde raad stort
de man zich een volgend gebouw binnen. Op
datzelfde moment ondergaat hij als het ware
een metamorfose. Hij voelt en ziet, dat hij op
bekend terrein is. Sfeer en entourage komen
als oude bekenden zijn geschokte geest ver
kwikken. Hij vertoeft in een klasselokaal van
een school
Een 'mooi' verhaal voor een onderwijsver
nieuwer, om zijn gehoor tijdens een lezing een
ogenblik mee te boeien, beslist niet meer. De
werkelijkheid van alle dag is heel anders.
Maar ontdaan van alle franje, heeft deze
anekdote dit te vertellen: de als een stroom
versnelling op gang gekomen onderwijsver
nieuwing met nieuwe ontwikkeling op een
breed front heeft nog lang niet alle sporen
uitgewist van het traditioneel onderwijspa
troon, dat decennia lang het beeld heeft be
paald.
Vroeger! Hef doet je denken aan scholen met
ommuurde pleinen en hoge ramen, het onder
ste gedeelte van matglas. Je moest al een
handige jongen zijn wilde je een blik naar
buiten kunnen werpen. De wereld buiten hef
raam bestond tijdens de schooluren eenvoudig
niet. De wanden van het schoollokaal versierd
met platen van rijstvelden en karbouwen in
'ons Nederlands Indië', soms ook met groen
getinte afdrukken over het eigen land. Alsof
het de bedoeling was de woorden van de
dichter Marsman te accentueren: 'En in die
geweldige ruimte verzonken, boerderijen ver
spreid door het land,-boomgroepen, dorpen,
geknotte torens, kerken en olmen in één groot
verband.'
Allemaal illustraties, die een liefelijk beeld
opriepen, waarin geen plaats was vooroorlog,
geweld en natuurrampen. Dat onwaarachtig
aandoende beeld is in de jaren na de tweede
wereldoorlog vrijwel verdwenen, al zijn er
nog altijd scholen, waar de grazige weiden
en de pittoreske rijstvelden de enige wand-
bekleding vormen. Onder impulsen van bui
tenaf zijn veranderingen en vernieuwingen op
gang gekomen: sawo's en karbouwen zijn
vervangen door fleurige tekeningen van de
leerlingen, de zoetelijke maar voor ouderen
boeiende prenten van Jefzes hebben plaats
moeten maken voor kranfeknipsels over ac
tuele zaken. De landelijke pedagogische cen
tra infiltreerden met hun ideeën in de regio;
speel-leerklas, studiedagen, contacfscholen,
het zijn woorden en begrippen die uit deze
periode zijn overgebleven. De eerste aanzet
tot vernieuwing was gegeven.
Toen kwam op 1 januari 1970 hef Regionaal
Pedagogisch Centrum voor Zeeland, hef eerste
onderwijsbegeleidingsinsfituut in de regio.
Vanaf dat moment is de vernieuwing in een
hogere versnelling gekomen, al zeggen de
pedagogisch-didactische en andere medewer
kers van het centrum vandaag de dag, dat
ondanks alle veranderingen en vernieuwingen
ongeveer tachtig procent van de basisscholen
nog min of meer. traditioneel werkt. Om een
aantal nieuwe elementen in het onderwijs te
noemen: er is een voorzichtig begin gemaakt
met doorbreking van hef jaarklassensysteem,
de Hoogeveen-leesmethode (aap-noof-mies
enz.) is grotendeels vervangen door moder
nere methoden, op tal van scholen wordt in
niveaus gelezen (de vlotte lezers bij elkaar,
de mindere lezers ook in één groep), de reken
en schrijfmethoden hebben een verjongings
kuur ondergaan, woorden hebben de plaats
ingenomen van cijfers op de rapporten. Mede
door democratisering en academisering van
de Zeeuwse onderwijsopleidingen kon de ver
nieuwingsgedachte over een breed terrein
oprukken.
Vergevorderd is men de laatste jaren met de
zogeheten verticale leerstofplanning bij kleu
ter- en basisscholen. Als de integratie ergens
kans van slagen heeft dan is hef wel hier. Met
name het uitwisselingsprogramma tussen de
ze twee schooltypen heeft het ver gebracht.
Op dit moment zijn daar bijvoorbeeld 440
kleuterleidsters en onderwijzers van eerste
klassen van 500 scholen bij betrokken, een dui
delijk bewijs, dat de gedeeltelijke leerstofinte-
gratie k.o.l.o., zoals de officiële aanduiding
luidt, succes heeft. De bedoeling van hef huidi
ge onderwijs is, dat één vloeiende lijn totstand
wordt gebracht vanaf de kleuterschool tof de
hoogste onderwijsinstelling. Tussen kleuter
en basisschool vertoont die aansluiting al een
duidelijke lijn, maar op hoger niveau ont
breekt zij volkomen. Het overstapje van de
basisschool naar het vervolgonderwijs, lts,
leao, mavo, havo, industrie- en/of huishoud
school, atheneum, gymnasium enz. is even
als vroeger een "reis naar het onbekende".
De brugklassen bij de verschillende vervolg-
scholen slaan in geen enkel opzicht een brug
naar de basisschool. Tussen zesde klas van
basisschool en brugklas mavo, havo en athe
neum gaapt een diepe kloof. Een rector van
een grote scholengemeenschap in Zeeland
formuleerde het aldus: "We hebben nu al voor
het vijfde jaar een brugklas (ingevoerd in
1968 bij de inwerkingtreding van de mam
moetwet, de wet, die voor de ouderen ver
trouwde begrippen als vglo, ulo, mulo en hbs
overboord heeft gezet) en elk jaar weer kom
je voor nieuwe verrassingen te staan. De
grote moeilijkheid voor ons is aan te geven of
een leerling na de brugklas naar mavo II, havo
II of atheneum II zal gaan. Je ontkomt niet
aan selectie. In de loop der jaren hebben we
daar overigens al aardig ervaring in gekregen.
Wat ons opvalt is, dat sommige brugklasleer
lingen een héél eind verder zijn dan leeftijd
genoten, afkomstig van andere basisscholen.
Wij zouden graag zien, dat alle basisscholen
dezelfde leerstof zouden doorwerken. Als ver
volgonderwijs zouden wij in dat geval kinde
ren krijgen die allen even ver zijn. Dat is één
van de redenen waarom de brug tussen basis
school en vervolgschool moeilijk is te slaan."
Sinds de invoering van de mammoetwet zijn
de vervolgscholen het terrein geworden voor
bikkelharde gevechten om de beste plaatsen.
Vele ouders zien hef atheneum als de beste
plaats, de meest ideale uitgangspositie om een
zo goed mogelijke plaats in de maatschappij
te verwerven. Deze instelling van in hoofdzaak
de ouders heeft tot gevolg, dat de druk van
onderop om in een brugklas mavo, havo of
.atheneum te worden toegelaten erg groot is.
'De selectie- en determinatie-systemen op de
scholengemeenschappen kunnen de leerling
een goede dienst bewijzen: wie niet geschikt
is voor het atheneum komt er niet op, hoe
graag de ouders het ook willen. Gevolg van
aeze instelling van vele ouders is echter wél,
dat andere vervolgopleidingen min of meer
het gevoel hebben gekregen een soort "af
valbak-functie" te hebben. Uiteindelijk komen
de leerlingen er wel terecht, maar veelal heb
ben ze het eerst een trapje hoger geprobeerd
onder het motto: "Niet geschoten is zeker
mis." Hef is zonder meer een goede zaak, dat
de brugklasleerling "het voordeel van de twij
fel" wordt gegeven, maar zo'langzamerhand
is in onderwijskringen toch het gevoel ont
staan, dat met name leao, lts en huishoud
en industrieschool van deze houding hefslacht-
offer dreigen te worden. En dat terwijl juist
deze onderwijsinstellingen over brede moge
lijkheden beschikken, die in de interessesfeer
van de potentiële léerling liggen.
Onderwijs in Zeeland: het omvat een groot
aantal schakeringen. Het strekt zich uit over
een breed terrein: van muziekonderricht tof
scholing van de werkende jeugd, onderwijs
over akker- en tuinbouw, over chemie en tech
niek, teveel, veel teveel om in één lange rij op
te sommen. Toch ontbreekt er nog veel in Zee
land op het terrein van het onderwijs. Citaat
uit de bijdrage van de provinciale onderwijs
commissie aan de sociaal-culturele onfwikke-
lingsschets 1972 van de provincie Zeeland:
"Naarmate de graad van specialisatie die
voor bepaalde beroepen worat vereist hoger
is, ontbreken in meer of mindere mate de op
leidingsmogelijkheden in een dun bevolkte
provincie als Zeeland. Het allerhoogste ni
veau, het wetenschappelijk onderwijs, is bui
ten de provincie in ae grote bevolkingsagglo
meraties geconcentreerd."
provinciale
zeeuwse
courant
bijlage t.g.v. ingebruikneming
64-zijdigë rotatiepers
vrijdag 6 april 1973
