1968
Jong geweest zijn is ook niet alles
Nieuwe generatie
komt meepraten
Sommigen betogen, dat de
scherpste generatiekloof in
Nederland loopt tussen die
genen die wèl de oorlog heb
ben meegemaakt en diege
nen die deze ervaring niet
hebben. In Zeeland kan deze
opvatting worden uitgebreid
met de ramp van 1953: die
genen die de ellende van dat
jaar bewust hebben onder
vonden en diegenen die daar
na zijn gekomen. De laatste
categorie tilt - om een voor
beeld te noemen - niet zo
zwaar aan de veiligheid rond
de Oosterschelde Zij beto
gen dat die veiligheid op an
dere manier tot stand moet
komen. Dezelfde generatie-
verschillen zijn ook merkbaar
als het gaat over de vraag hoe
de toekomst van Zeeland
moet zijn gericht: is er nog
plaats voor industrie, of moet
deze sector helemaal worden
afgeremd en dient men zich
uitsluitend op de diensten
sector te richten? In het debat
over Zeeland en over de toe
komst van deze provincie
heeft zich een nieuwe gene
ratie aangemeld, vaak met
frisse en prikkelende denk
beelden.
PZC 12 septemEer 1968
SCALA VAN MOGELIJKHEDEN
Vrijetijdscentrum voor
jeugd in Middelburg
Jongeren hnmen j S££&S£lrg^^ TUfJWI
e&ri
29 januari
Premier P. J. S. de Jong opent in
Middelburg het provinciaal centrum
voor de civiele verdediging
6 februari
De aanleg van de Sophiahaven
werkhoven voor de bouw van de Oos-
ierscheldedam aan de noordzijde
van Noord-Beveland aanbesteed
14 februari
De besturen van de Vlissingse zie
kenhuizen Sint-Joseph en Bethesda
maken bekend niet tot fusie over te
gaan; van medische zijde wordt hier
tegen ernstig bezwaar gemaakt
20 februari
De Noorse AS Elopak maakt bekend
zich in Terneuzen te vestigen. In maart
start de bouw van de fabriekshal,
waarin 20 mensen werk zullen kun
nen vinden
18 maart
Opening von de Kanaalbrug bij Sluis
kil
23 april
De dubbeldeksveerboot 'Prinses Chris
tina' wordt overgedragen aan het
provinciaal bestuur
1 mei
Hoechsf Nederland NV start in Vlis-
singen-Oost de produktie
17 mei
Commissaris der koningin "mr J. van
Aartsen tekent in Middelburg hef con
tract voor de tweede dubbeldeksveer-
boot
17 juni
Start van de viering van het 125-jarig
bestaan van de Zeeuwse Landbouw
Maatschappij
23 juli
Bekendmaking ontwerp-streekplan
West-Zeeuwsch-Vlaanderen
29 juli
De nieuwe brug bij Sas van Gent
wordt in gebruik genomen
7 augustus
Het inwonertal van Zeeland heeft
de 300.000 overschreden. In 70 |aar
nam het bevolkingstal in Zeeland mef
40 procent toe, landelijk was dat 150
procent
19 augustus
Ingebruikname nieuw hts-gebouw te
Vlissingen
11 september
De stichting Vrijetijdscentrum voor
jongeren te Middelburg maakt plan
nen bekend om aan het Koorkerkhot
een jeugdcentrum te stichten
Mr J. van Aartsen opent in Axel he'
cultureel centrum 'De Halle'
13 september
Prins Bernhard opent officieel Vlis
singen Hoechst NV
16 september
Provinciale staten besluiten tot con
centratie van de Zeeuwse waterlei
dingbedrijven
24 oktober
Volgens de meetresultaten van het
Instituut voor Planteziekfenkundig
Onderzoek IPO te Wageningen was
het gebied rond het Sloe tot mei 1968
'schoon'
3 december
Minister Bakker van verkeer en wa
terstaat stelt 'diepdelverscommissie'
in. Deze commissie moet de structuur
van de waterschappen en hun manier
van functioneren bestuderen
3 december
Zeeuwse weerprofeten, die zich ba
seren op Sint-Jan (24 juni) blijken
volgens hel onweeronderzoek van de
vliegbasis Woensdrecht gelijk te heb
ben.
provinciale
zeeuwse
courant
Op een gegeven moment is het afgelopen. Dot
geldt voor iedereen. Een regel zonder uitzonde
ringen.
Jeugd? Dat is een leuke tijd, waarvan je je niet
bewust bent, dat hij inderdaad zo leuk is.
Zodra je door hebt, dat dat zo is, dan is het af
gelopen.
Dan komen de herinneringen. Dan loopt het uit
de hand. Althans bij sommigen. Die sommigen wil
len eigenlijk niet erkennen, dat ze niet meer tot
de jeugd behoren. Die mensen storten zich dan in
hef jeugdwerk. Ze gaan allerlei alternatieve din
gen verzinnen. Ze zijn vreselijk tolerant, gaan dis
cussiëren met jongeren, willen werk-, woon- en nog
een rijtje situaties inventariseren, om tenslotte lek
ker een evaluatie te plegen.
Zo gaat dat al jaren. Mensen, die zichzelf uit
roepen tot woordvoerders van de jeugd. Vriende
lijke, goedwillende, verdraagzame mensen, 't Is
niet eenvoudig om ze meteen te herkennen, de
woordvoerders, de organisatoren, de begrijpen.
Sommigen maken van hun jeugdsyndroom zelfs
hun beroep. Die mensen zien ook wel eens kans
hun verdraagzame begrip uit te breiden tot zo'n
beetje de gehele samenleving.
In feite heeft dat type jeugdleiders, opbouwwer
kers, predikanten en andere liefhebbers nog niet
afgerekend met hun jeugd, die ineens voorbij bleek
te zijn. Ze willen er nog bij horen. Tof op hoge
leefti|d ziet men ze met ringbaarden en spijker
pakken ijveren voor dat wat ze aanzien voor no
den van de jeugd.
Steeds verzinnen ze weer iets nieuws. Iets dat de
jeugd verder helemaal niet interesseert. Steqds
moeten er weer structuren aan de kaak worden ge
steld. Structuren, die de jeugd verhinderen hun
eigen situatie te ontdekken. Want dat schijnt vre
selijk belangrijk te zijn. Althans voor de begrijpers.
Maar die zelfde begrijpers hebben niet door, dat
met het ontdekken van die structuren de jeugd
geen jeugd meer is. Dan is het een groep te vroeg
volwassen mannetjes en vrouwtjes, dieNzich niet
meer eens voor honderd procent voor de wereld
vrede in kunnen zetten en op dezelfde dag lach
end de klas worden uitgestuurd wegens het uit
lachen van een leraar, die toevallig een niei-be-
grijper is.
Zolang jeugdwerk zich beperkt tot instituten als
Christelijke Jonge Mannen Verenigingen, die na
veel gefrons middels 'instuiven' de jeugd van de
straat en uit de kroeg proberen te houden, ging
het allemaal nog wel. De wika organiseerde van
alles, maar de jeugd kwam er alleen voor de lol.
Hoe meer de instuif op een echte danszaal of op
een echte bar leek, hoe leuker het was. Zo om
streeks het zestiende jaar vertelden de jongens en
meisjes thuis dat ze naar instuif gingen, terwijl ze
in werkelijkheid de smaak te pakken hadden ge
kregen en dus een kaartje kochten voor een echte
danszaal. Aanpassing was niet moeilijk daar. De
wika had de kans gegeven zich grondig voor te
bereiden.
Het dreigde pas fout te gaan, toen her en der
mensen op het idee kwamen, dat jongeren zich
zelf moesten ontdekken. Het 'oude' jeugdwerk was
systeembevestigend, het werkte mee aan de in
standhouding van een samenleving, die aan alle
kanten barstte van onrecht. De jeugd was slacht
offer van dit onrecht. De jeugd moest leren zich
zelf te bevrijden. De jeugd mocht niet vervallen
in de fouten van vorige generaties. De jeugd moest
zichzelf zijn. Dat vonden de begrijpers, die vol
strekt niet begrepen, dat die jeugd al lang zich
zelf was. De begrijpers wilden de jeugd ontnemen
wat ze zelf misten.
Inmiddels hebben die begrijpers her en der een
proces in gang gezet, dat volstrekt uit de hand is
gelopen. Met allerlei kunstgrepen werd gepoogd
de zaak toch nog enigszins in redelijke banen te
leiden. Bijvoorbeeld in Middelburg. In 1967 begon
het als ludieke beweging, in 1968 startte de Stich
ting Vrijetijdscentrum, dof werd veranderd in 'Pro
vadya?'. Het aanvankelijk bezongen 'Provadya?'
veranderde in 'Open de Beuk' en later ging dat
'open' er weer af.
De reeks namen zegt op zichzelf niet veel. Maar
achter die reeks naamswisselingen gaat een serie
conflicten schuil over het functioneren van wat een
'open jeugdcentrum' wordt genoemd. Conflicten
over de verhouding bestuur-bezoekers, over de ver
houding tussen de bezoekers onderling, over wel-
les-nietes democratisering. Steeds is datgene wat
de ludieke beweging in 1967 in gang heeft ge
bracht toch weer van start gegaan. Dat was moge
lijk, omdat in 'Provadya?' en in 'De Beuk' steeds
weer mensen de grenzen van hun jeugd overschre
den en zich in de rijen van de begrijpers schaar-
Nu was het niet zo, dat die ludieke beweging
helemaal ongelijk had, toen ze een, uiteraard
speels, onderzoek instelde naar 'het huidige, voor
al bij de jeugd bestaande, onbehagen'. Want on
behagen was er. Maar de grole fout van de wel
willende ludieke bewegers was, dat ze dat met
behulp van subsidies georganiseerd wilden gaan
opheffen. De ludieke beweging maakte zich zor
gen over de mogelijkheden van de mens om over
een aantal jaren op een speelse panier de dan
verkregen zeeën van vrijetijd gevolg van de
automatisering stuk te slaan. Ze waren als
goede begrijpers tot de conclusie gekomen, dat de
gehele opvoeding, inclusief hef onderwijs, de men
sen africntte om zonder veel commentaar te pro
duceren en te
En met die hoofdpijn veroorzakende problema
tiek ging de ludieke beweging de jeugd te lijf. De
jeugd, die zich van die situatie bewust moest wor
den om er verandering in te brengen.
In tal van andere plaatsen gebeurde iets derge
lijks. De Middelburgse ludieke beweging was één
uit velen, die zich grandioos op de situatie (waar
de jeugd zich nota bene van bewust moest worden)
verkeek. Het in die jaren zo vaak genoemde ver
vreemdingsproces werd er alleen maar mee ver
sneld. Hef was nog een geluk, dat de Middelburgse
en andere ludieke bewegingen betrekkelijk v^einig
jongeren bereikten.
En toch hadden ze het ook daar groots opgezet.
Het 'bestaande onbehagen' moest maar eens ont
leed worden tijdens een bijeenkomst, die de naam
tietsjin meekreeg. Het was in een grote tent op het
Hof van Tange te Middelburg. Landelijk bekende
begrijpers waren er voor naar Middelburg geko
men: de eeuwige Simon Vinkenoog (toen druk
doende met het Sigma-centrum), drs Arie van der
Zwan van Tien over Rood, de Amsterdamse pro
vo's Hans Tuynman en Joost Blom, Ger Brouwer
van de Luuksoeweging uit Maastricht, de Middel
burgse beeldhouwer Nico van de Boezem, het AR-
tweede-kamerlid J. A. van Bennekom uit Middel
burg, kweekschoolleraar mr A. J. M. Visser en ka
pelaan Van de Hemel.
Luuksman Brouwer vond: „We moeten zelf eerst
veranderen voordat we aan werkelijke hulp kun
nen gaan denken." De jeugd moest volgens hem
eisen stellen: „Eisen die het begin van een vreed
zame culturele revolutie kunnen zijn." In de grote
tent was men het er over .eens, dat er een voor
lichtingscentrum voor speelse ideeën (Tuynman)
moest komen, of een open plaats, waar communi
catie en creativiteit vriielijk de start zouden kun
nen zijn van een liefdevolle culturele revolutie
(Vinkenoog). Dat nieuwlinkser Arie van der Zwan
naar voren bracht, dat een belangrijk deel van de
dag toch zal worden bepaald door het werk en
dat een pleidooi voor meer vrijheid binnen de be
drijven wellicht zinvoller was, paste niet in de
speelse ideeën van de begrijpers. En ze bedoelden
het toch allemaal zo goed. Her en der startten
nieuwe vormen van jeugdwerk: kritisch, alterna
tief, speels, liefdevol, tolerant, creatief, democra
tisch, non-conformistisch.
Het bleek een schijnwereldje, die op geen enke
le manier aansloot bij de werkelijkheid buiten de
muren van de speelse centra. Binnen dat schijn
wereldje zaten begrijpers met hun volgelingen het
grootste gelijk van de wereld te hebben. Maar
toen bleek, dat ze de aan het licht gediscussieerde
wantoestanden buiten hun centra aan de straat
stenen niet kwijt konden. Het gevolg was, dat een
aantal mensen scherp de onvolmaakfhedén in de
samenleving konden aanwijzen, maar er verder
niets mee konden aanvangen. En dan komt er weer
een ander toverwoord in zicht: frustraties.
Hef is een eindeloos verhaal. De centra hebben
inmiddels een groot stuk van hun pretenties moe
ten prijsgeven. Zodra de begrijpers zich voor kor
tere of langere tijd moedeloos uit een jeugdcen
trum terugtrekken krijgt de jeugd de kans om in
derdaad jeugd te zijn.
Zoals gezegd: dat is een leuke tijd, waarvan je
je niet bewust bent dat hij inderdaad zo leuk is.
bijlage t g v ingebruikneming
64 zijdige rotatiepers
vrijdag 6 april 1973
