1962
De brug naar het Zeeuwse zelfbewustzijn
provinciale
zeeuwse
courant
bijlage t.g.v. ingebruikneming
64-zijdige rotatiepers
vrijdag 6 april 1973
ivezrv &evt-
Betongeworden geloof
Eigenlijk geloofde niemand de eerste berichten dat de provincie een brug tussen Schouwen-
Duivelana en Noord-Beveland wilde bouwen In het inter-Zeeuwse verkeer dacht men vooral
in termen van boten: de stromen waren immers te breed en te diep om er vaste verbindingen
over te bouwen Dat kon hooguit over de Eendracht, misschien in een verre toekomst nog
eens over of onder de Westerschelde, maar aan de Oosterschelde dacht niemand serieus
Trouwens, in 1978 zou de Oosterschelde worden afgesloten en daarmee de vaste ver
binding tussen midden- en noord-Zeeland een feit Toch waren er die er in geloofden, zoals
waterstaatsingenieur J G Snip Het is een geloof geweest, dat in daden en vooral in beton
kon worden omgezet: de Zeelandbrug. Nu een normaal verschijnsel onmisbaar in de
Zeeuwse infra-structuur
it':/? j
26 januari
De COAK te Middelburg
neemt de nieuwbouw van de
Generaal Berghuyskazerne
in gebruik
10 april
Prins Bernhard verricht in
Renesse de officiële opening
van de Outward Bound-
school, gevestigd in het
gerestaureerde Slot
Moermond
12 april
Provinciale staten van
Zeeland besluiten een
5 kilometer lange Ooster-
tcheldebrug te laten bouwen
3 mei
De eerste caissons worden
op hun plaats gezet op de
drempel van het zuidelijk
sluitgat van de
Grevelingendam
8 mei
Koningin Juliana en
prins Bernhard bezoeken
Middelburg op hun tocht
langs de Nederlandse
provinciesteden ter viering
van hun zilveren huwelijks
feest
26 mei
De PZC neemt in Vlissingen
een nieuwe rotatiepers in
gebruik en gaat over op een
groter formaat van de krant
12 juli
De Sloedijk is gesloten
8 september
Het feest van de intocht van
de fruitfee in Goes wordt
besloten met een massale
bier-mossel-maaltijd op de
Grote Markt
29 november
De ANWB stelt zijn eerste
kantoor in Zeeland open
voor het publiek. Het is
gevestigd in een pand aan het
Plein 1940 te Middelburg
8 december
Akte van toedeling van de
herverkavelingen THolen en
de Zak van Zuid-Beveland
wordt gepasseerd
24 december
Zeeuwse beeldende
kunstenaars exposeren in de
burgerzaal van het stadhuis
te Middelburg
OOSTERSCHELDEBRUGPLAN
PROVINCIALE STATEN ALS
ÉÉN MAN ACHTER VOORSTEL
PZC 13 april 1962
Je kunt er natuurlijk erg lyrisch over doen.
Me* een trilling in je stem vaststellen dat die
Zeelandbrug over de Oosterschelde toch maar
de romantiek uit de verbinding met Schouwen-
Duiveland heeft gehaald. Op de 'Emma' tussen
Zierikzee en Kots leerde je net eiland pas wer
kelijk kennen, wordt er dan gezegd. Het verhaal
laat zich steeds vaker ophalen als de ontslui
ting van Zeeland voor. net verkeer gespreks
stof is. Weet je wel, dat sfeertje daar aan boord.
De scheepspraet met Arie, de kaartjesverkoper.
De roddels in de kajuit. En spóken dat het soms
kon, als je de haven verliet
De ellende begon alleen pas wanneer je op
het nippertje dat sfeertje aan boord weer eens
moest missen. Als je een uur lang aan de veer
haven De Val bij Zierikzee of op het opstel
plein bij Kats stond te blauwbekken. Don dook
>e tenslotte het wachtlokaal moor weer in. Voor
net zoveelste kop koffie.
De bouw van de brug wos al op gang, toen
Schouwen-Duiveland het nog even goed heeft
moeten voelen, waf het is om een eiland te
zijn. In de geniepige winter van 1962/63 zat de
Oosterschelde bi|no tien weken dicht. Het sfeer
tje von de 'Emma' was al die tijd met vorstver
let. Zwarte rookwolken uitbrakend tussen de ijs-
schotsen ploeterden aan de andere kont van
het eilana, bij Zijpe, de boten van de RTM zich
nog een enkele moal per dag gaar Anna Ja-
cobapolder. Als men aan de steiger bij de pont
op Schouwen ooit zijn ziel in lijdzaamheid heeft
bezeten was het toen.
En dan die avond in december 1965 toen de
brug er ol was en eigenlijk ook weer niet. Het
feest ter gelegenheid van de officiële opening
met koning Juliana als eregaste lag nog een
week in het verschiet. Alles op de brug was
klaar, maar je mocht er noa niet over. Wie het
wel deed riskeerde een bekeuring.
Er joeg een zware sneeuwstorm over Schou-
wen-Duiveland. Ik herinner het me nog pre
cies. Plotseling dat telefoontje in Zierikzee: on
middellijk naar Goes komen, werk aan de win
kel! Daar sta je dan. Alle veerdiensten uitge
vallen. Er was nog moor één mogelijkheid
over. Van Zierikzee via Grevelingendam en de
toen inmiddels wel bruikbare Haringvlietbrug
naar Rotterdam en van daar uit over Dord
recht, Roosendaal en Bergen op Zoom naar
Goes. Op zo'n trip in hondenweer kon het
sfeertje van de 'Emma' me echt gestolen wor
den.
Nu je tegenwoordig in een dik uur van Mid
delburg naar Rotterdam rijdt over bruggen en
dammen en de zuid-noord-verbindinaen van
Zeeland uit gewoon geworden zijn, kijk je wat
vertederd terug naar de eensgezinde opwin
ding die de bouw van de brug-met-de-super-
lotieven oan het begin van de |oren '60 in dit
gewest heeft veroorzoakt.
Meldde de PZC: „Gistermiddag donder
dag 12 opril 1962 om vier minuten voor een
uur viel in de Middelburgse stafenzaal de be
zegelende hamerslag voor het belangrijkste be
sluit, dat de Provinciale Staten van Zeeland
in de no-oorlogse jaren hebben genomen: de
beslissing om tussen Noord-Beveland en Schou-
wen-Duiveland in de eerstvolgende drie jaar
Europa's langste brug, de vijf kilometer lange
Oosterscheldebrug, te doen bouwenMet die
hamerslag verbrak de waarnemend commissaris
der koningin, de heer C. Philipse, een bijna
emotionele stilte. Een stilte, die de belangrijk
heid van dit besluit markeerde, nadat mr A. J
van der Weel, lid van gs, indringend en met
een bezielde en bezielende woordkeus de gro
te importantie van dit besluit had getekend.
Voor hem had vrijwel iedere fractiewoordvoer
der in de staten dit een historische dag vooi
Zeeland genoemd
Anderhalf jaar, sinds de PZC op 3 septem
ber 1960 met de primeur van de brugplannen
'an gs naar.buiten was gekomen, verkeerde
Zeeland ol in de roes von hef pro|ect.
terscheldebrug want zo heeft ie tenslotte
jarenlang geheten was de logische schakel
in de reeks van weg- en brugverbindingen van
het deltaplan. Maar Zeeland moest die schakel
er zelf tussen lassen. Het rijk deed het niet.
Al in 1954 had ETI-directeur drs M. C. Verburg
in een beschouwing de gedachte van een ren
dabele vaste verbinding tussen Schouwen en
Noord-Beveland geopperd. Toen eenmaal het
moderne begrip tolheffing bij de plannen voor
de bouw van ae Haringviietburg een geaccep
teerde zaak werd, koppelde de toenmalige
hoofdingenieur-directeur van de provinciale
waterstaat in Zeeland, if. J. G, Snip, techniek
en mogelijkheden tot een gedurfd initiatief.
Zeeland wilde bewijzen dat het gewest er zelf
ook iets voor over had om uit het isolement
te komen. Er waren natuurlijk na de presenta
tie van het plan voor de bouw van een brug
naar Schouwen nog reeksen andere argumen
ten. Die zijn na net eerste 'applaus' in de
stotenzitting van januari 1961 voortdurend in
stelling gebracht om het project in Den Haag
te verdedigen. Zo wos er de theorie dot heel
Zeeland moest kunnen meeprofiteren van de
snelle verbinding die Schouwen eind 1964 zou
krijgen met de randstad Holland via Greve
lingendam en Haringvlietbrug. Zwaar heeft ook
meegespeeld de overweging dat de veerver-
binding tussen Zierikzee en Kots hard aan ver
betering van de accommodatie toe wos. En
daarbij ging het om vrij aanzienlijke investerin
gen. Die konden nu achterwege blijven. Dan
wos er verder nog het argument, dat Schou-
wen-Duiveland met goede vaste verbindingen
naar het noorden een eiland, dpt toch altijd
al sterk op Rotterdam was georiënteerd op
de duur wel eens helemaal de band met overig
Zeeland zou kunnen verliezen, wanneer die met
een gebrekkige veerdienst aangehaald zou
moeten blijven.
Maar voorop en vooral heeft Zeeland met
dat ranke, gestroomlijnde sHhouet van die brug
over de ter plaatse 5021,7 meter brede Ooster
schelde een symbool voor een nieuw toekomst
beeld neergezet. In het voorgespannen beton
van de overspanninaen, gedragen door 54 pij
lers, was zoiets opgeslagen als het vermogen
om met meer veerkracht dan vroeger te wer
ken aan de opbouw von een provincie, die
er genoeg von had om zich nog langer aon de
kant te laten schuiven.
Industrialisatie, zeehovenontwikkeling, recre
atie, landbouw, voor elk van deze bedrijfs
takken in Zeeland is de brug over de Ooster
schelde intussen von wezenlijke betekenis ge
worden. De cijfers van de jaarverkoop van tol-
kaartjes hebben dof na wat aanloopmoeilijk
heden in de beginperiode men was wat op
timistisch geweest intussen wel aangetoond.
In de provincie zelf is het nooit een vraag ge
weest of die toch niet geringe investering van
77 miljoen in de bouw van de brug en de op
en afritten wel rendabel te maken zou zijn.
Men keek er niet alleen naar de tolopbrengsfen,
maar veel meer naar het effect op een reeks
andere terreinen in de provincie. En daarbij
was het psychologisch effect van de brug be
slist niet het onbelangrijkste.
Toch heeft het overleg met 'Den Haag' over
hef initiatief van de provincie nog heel wat
voeten in de aarde gehad. Goed, men wilde
er bij de ministeries van verkeer en water
staat en van financiën wel meegaan met het
voorstel om een vennootschap tot exploitatie
van de brug op te richten, maar voor zijn
financieel beheer kreeg die 'volle dochteron
derneming' van de provincie Zeeland strenge
voorschriften mee. Geharrewar over de prog
noses van het verkeer over de brug er lagen
nogal wat verschillen heeft het Haagse ïiol
uiteindelijk een jaar opgehouden. Ook de mini
steries van binnenlandse zaken en van bouw
nijverheid moesten er aan te pas komen. Voet-
ie voor voet|e vorderde net gesprek /.eeiano-
Den Haag, een voor een werden de hinder
nissen uit de weg geruimd. In de loop van
maart 1962 sijpelden er berichten door in de
trant van 'nu kan de beslissing iedere dag
vallenBurgemeester mr F. Th. Dijckmeester
van Zierikzee en zijn collega A. A. Schuit van
Kortgene poseerden met een handdruk voor de
persfotografen. Vele duizenden hebben in de
arie jaar lange bouwperiode van de brug en
ook nu nog hun voorbeeld gevolgd. De pijlers
en overspanningen, die langzaam maar zeker
de streep steeds verder naar de horizon van
Schouwen aan de overkant doortrokken, wa
ren een dankbaar achtergrondje voor een fo
tootje met de familie. Maar dat niet alleen.
De brug werd enkele jaren long een soort van
'handelsmerk' voor Zeeland. Je trof het gesty-
leerde beeld terug op postzegels, op handdoe
ken, op speldjes en vlaggetjes, op de gekste
souvenirs. Er zijn bijzonder fraaie foto's, dia's,
schilderijen en films in omloop gekomen met
de Zeelandbrug als onderwerp. Kortom, het
heeft het project aan reclome en public rela
tions niet ontbroken. De vorderingen bij de
spectaculaire seriebouw van de elementen, die
in een grote, 'openluchtfabriek' aan de wal bij
Katr werden samengesteld, trokken veel be
kijks. Van het grote publiek dat dagelijks en
vooral in de weekends een kijkje kwam nemen
op de dijk bij Colijnsplaat. Moor ook van wo-
terbouwers en andere speciaal geïnteresseerden
uit de hele wereld. Met de reuzenbok 'Ir J. G.
Snip', het instrument waarmee de palen voor
de pijlers in de bodem werden geschroefd en
met oi dat andere opvallende gereedschap
zorgden de bruggenbouwers van provinciale
waterstaat en de aannemerscombinatie zonder
verdere aanbeveling al voor hef nodige stunt
werk op de bouwplaats. Een gelukkige combi
natie om je grondig op de hoogte te stellen
van het hoe, wat en waarom van de brugbouw
was een bezoekje aan het later bijzonder
succesvolle voorlichtingscentrum aan de haven
bij Colijnsplaat en een tochtje met die sfeer
volle veerboot 'Emma', die zichzelf meter voor
meter overbodig zag worden.
Kranten en andere nieuwsmedia volgden de
bouw hinderlijk nauwkeurig en op heel war
plaatsen zog je de brug in zakformaat voor je
opduiken. Op miniatuur Walcheren, bij het
fruitcorso in Goes, bij bakkerswedstrijden en
ga zo moor door. En dan was de verbinding
over de Oosterschelde in wording ook het
project van de officiële bezoeken. In je her
innering blijven haken de incidentjes, die zich
daarbij voordeden. Dat tussen de koningin en
de persfotografen op de brug; dof met de slag
boom, waaronder wijlen baron Collot d'Escury
bekneld raakte.
En niet te vergeten de paniekverhalen. De
voorspelling: je waait eraf, net is niet meer don
een plank over het waterHet hardnekkig»
verhaal dat de brug op de duur wel zou ver
zakken door de ondermijnende, gevaarlijke
stromingen rondom de pijlers.
Het hoorde er allemaal bij. Ook de na
weeën met de tarieven en de opbrengsten in
de eerste jaren van de exploitatie. Een tijdlang
heeft de NV Provinciale Zeeuwse Brugmoat-
schappij met speciale 'nieuwsbrieven' aggres-
sieve verkoopmethodes toegepast om de brug
er in te krijgen bij de weggebruikers op de
nationale en internationale routes. Tot voor
korf kon dat nog steeds met de slogan 'de
langste brug van Europa'. Maar die leus is in
tussen door een ander feit op het gebied van
de bruggenbouw in Zweden achterhaald. En
daarmee heeft deze provincie de Zeelandbrug,
de brug naar haar zelfbewustzijn bij de ge
wone inventaris gevoegd. Met nog maar één
grote wens als net gaat om verkeersverbin
dingen, een 'vervolg' in de vorm van een vast»
oeververbinding Westerschelde.