Groepje modelbouwers runt nu
een ouderwets spoorwegbedrijf
ZEELAND PROMENADE GOES
Hoedekenskerke heeft eindelijk weer een
goede treinverbinding met de stad Goes
GOES Zaterdag 7 april opent de commissaris van de koningin
in Zeeland, mr. J. van Aartsen, de spoorlijn Goes-Borssele van de
stichting Stoomtram Goes-Borssele. Dat is dan de start van het
eerste volledige seizoen dat de SGB gaat draaien. Er is nu een sche
ma van rijdagen voor het publiek opgesteld-
Het ziet er zo uit: Maandag 23 april (tweede paasdag); maandag
30 april (koninginnedag); zaterdag 19 mei; donderdag 31 mei (he
melvaartsdag); en de zaterdagen 16 juni, 30 juni, 14 juni, 28 juli,
11 augustus, 25 augustus, 1 september en 15 september. De ver
trektijden worden nog nader bekend gemaakt.
(ADVERTENTIE)
I II■■■■II Ili^mBaHBHi
BRUIDSJAPONNEN
LENTE 1973
sprookjesachtig mooi, ook
in de nieuwe, tere pasteltinten
tc~Yf\ocl<zUuió
Grote Markt 6 - GOES - Tel. 6015
vermoedde wel concurrentie. „Maar
het passagiersvervoer is nimmer het
hoofddoel van de spoorwegmaatschap
pij geweest", zo stelde de commissaris
gerust-
Tijdens de lunch sprak ook dr. J W.
Weyerman, de directeur van de NV
Spoorwegmaatschappij 'Zuid-Beve
land'. Zijn woorden: „Iedereen vraagt
mij steeds maar weer, waarom ik het
toch allemaal doe. Ik zou u willen
vragen: aanvaard mijn werk en ver
diep u met in de vraag waarom. Laat
dat over aan uw kinderen en uw
kleinkinderen, die objectief tegenover
mijn werk zullen staan". Een donde
rend applaus volgde en hier en daar
stak schuchter een 'lang zal ze leven'
de kop op. Het passagiersvervoer
heeft het tot 1934 uitgehouden, ten
minste door de hele Zak van Zuid-
Beveland. Het vervoer van passagiers
op de lijn Goes-Hoedekenskerke ging
nog door tot 4 mei 1947.
Kolen sjouwen
De 52-jarige Goesenaar \V. van Loen-
hout heeft het nog allemaal aan den
lijve ondervonden. Het gezeul met
bakjes kolen, iedere ochtend om een
uur of drie. Ook alweer in het SGB-
bulletin vertelt de heer Van Loenhout,
die tegenwoordig dienstindeler en as
sistent groepschef Zuid-Beveland bij
NS is, over de .tien jaar, die hij sleet
op allerlei stoomlocomotieven.
Over het lijntje Goes-Hoedekenskerke
zegt hij nu: „Het personenvervoer op
dat traject was gewoon gedoemd te
sterven. De autobus hé".
Bikken
Dagen, weken hebben de mannen van
de werkgroep iedere zaterdag staan
bikken, verven en gewoon wat aan
rommelen. Dat doen ze al sinds de
intocht ran de eerste stoomlocomo
tief de Wittouck I op zaterdag 28
augustus. Met veel muziek, juichende
mensen en verbaasde gezichten werd
de trots van de stichting toen in Goes
ingehaald. Er was een tekenwedstrijd
aan verbonden. Burgemeester mr. F.
G. A. Huber kwam de locomotief op
de Grote Markt bekijken. Dat deed
ook de voorzitter van de provinciale
WV, de heer J. P. de Regt.
De zaterdag daarop kwam de werk
groep voor het eerst bijeen. Er wer
den plannen gemaakt. De modelbou
wers van weleer waren echte werkne
mers van een spoorwegstichting gewor
den. Het enthousiasme kwam toen
pas goed voor de dag. Mannen, die
zich eerst gefrustreerd via de verjaar
dag van zoontjes een modelspoorbaan
hadden aangeschaft, konden zich nu
helemaal uitleven. Het was een verte
derend zicht te zien hoe al die man
nen. gestoken in steeds vuiler worden
de ketelpakken, met een stukje poets
katoen in de hand geklemd op de
Wittouck afstormden. De grootste en
thousiasteling, de Kloetingen aar Ro
bert Stolk, werd door de SGB direct
onderscheiden. Hij werd directeur. Nu
is hij de eerste gediplomeerde en
beëdigd machinist van de stichting.
Hoe is dat gedoe met die treinen
eigenlijk allemaal begonnen, zou je je
eigenlijk kunnen afvragen. Welnu. Het
zal 1968 zijn geweest to'en bij de
Kloetingenaar Robert Stolk een plan
rees. Hij droomde er nu al jaren en
jaren van en nu moest het maar eens
gebeuren. Stolk wilde een Zeeuws
stoomproject. Hij had geruime tijd in
het depot van de Tramweg Stichting
in Hellevoetsluis meegewerkt, dus he
lemaal vreemd was het niet.
Stolk deed het in het begin helemaal
alleen. Maar langzamerhand ontstond
er een kleine enthousiaste groep. Een
'stoomclubje' was geboren. Daarbij
kwamen later wat mensen van de
Nederlandse Vereniging van Belang
stellenden in het Tram- en Spoorweg
wezen en een groepje modelbouwers.
Ze zijn nu allemaal terug te vinden in
het bestuur van de stichting.
Het bestuur
Wat deed dat bestuur, terwijl de
werkgroep weer en wind trotseerde in
de tochtige remise? Het zat in elk
geval niet stil. De bestuursleden zorg
den voor de besprekingen met staf
functionarissen van de Nederlandse
Spoorwegen, maar ook poetsten ze
om maar'eens wat te noemen de
lantaarn van de Wittouck op.
De heer Van Loenhout maakte de
overstap van stoom naar diesel hele
maal mee. Hij vond die nieuwe ma
chines toen "lekker schoon en eens
iets anders'. Nu vertelt hij over zijn
stoomwerk. „Het was leuk hoor, die
stoom, maar je had toch ontzettend
vee! onrendabele uren. Je maakte die
overstap eigenlijk best graag". Nog
een beetje nuchterder oordeelt de
heer Van Loenhout: „De romantiek
van dat hele stoomwezen is meer iets
voor Jan Publiek. De mensen, die
meerijden beseffen nauwelijks wat de
machinist allemaal moet doen om die
zaak te laten rijden. Zelf had je geen
tijd voor sentiment, je moest op iede-
GOES Een keer in de week, of soms misschien in de veertien
dagen, kunnen de inwoners van Hoedekenskerke met de trein
naar Goes. En dat nog wel op zaterdag, als het in de Goese bin
nenstad druist van de activiteiten. Het is een heel genot voor de
bewoners van de Zak van Zuid-Beveland. Zeker wanneer je beseft
dat het juist op die zaterdagen nogal druk is in de autobussen, die
zo om het uur de dorpjes aandoen. De trein is dan een welkom
vervoermiddel. En het is eens wat anders ook.
,,Eene locomotief
is eene stoommachine
geplaatst op een
beweegbaar
voertuig"
SGB in totaal zes ritten gemaakt over
het Bevelandse bietenlijntje. De ritten,
met leden, van een Lionsclub en een
pas geopende school, waren alleen op
bestelling. Pas dit seizoen, in 1973
dus, komt er een regelmatige 'dienst'
op Hoedekenskerke. De data en de
tijden van vertrek worden van tevo
ren, gepubliceerd in dc dag- en week
bladen.
Een andere taak van het bestuur was
bijvoorbeeld het vinden van donateurs
en begunstigers, want geld was er ook
toen al met handenvol nodig. Het was
dankzij de giften dat de SGB op
zaterdag 29 juli 1972 de eerste volledi
ge treinrit kon maken.
Meer locs
Het locomotievenbezit van dc SGB
beperkte zich niet tot die Wittouck.
Er kwam in 1972 in de eerste plaats
een Engelse zadellocomotief van de
suikerfabriek in Roosendaal, gevolgd
door een locomotief van de suikerfa
briek in Zevenbergen. En dan waren
er natuurlijk de beide loe's uit de
Oranje-Nassaumijnen in Heerlen, één
van Belgisch makelij en een andere
uit Amerika.
En tenslotte volgde enkele weken ge
leden Dina, afkomstig van de vesti
ging Zevenbergen van de Suiker Unie.
Het 'wagenpark' staat nu in en om de
oude remise in Goes.
Drie locomotieven gaan er deze zo
mer zeker regelmatig rijden. De ande
re twee blijven nog wat uitrusten.
Het jongste lid van de werkgroep is
de 15-jarige Kees Wielemaker uit
Kruiningen. Vijftien jaar jong en volle
dig gek van treinen en stoom. De
Wittouck slaat, zelfs onder de jeugdige
Zeeuwen toe. Bij Kees Wielemaker
begon het allemaal met het lezen van
veel boeken over treinen en natuurlijk
het knutselen aan een modelbaan. Zo
begin je als 'treingek' nu eenmaal. Nu
is hij iedere zaterdag bij de remise te
vinden. Over de werkgroep zegt hij:
„Ons werk is eindeloos. Er is altijd
wel iets te doen. We hebben afgelopen
winter onder andere het dak van de
oude remise helemaal opnieuw dicht
gemaakt. We hebben gesleuteld, ge
rommeld en noem maar op. Je zou
kunnen denken dat, als alle locomotie
ven opgeknapt zijn, ons werk klaar is.
Maar dat is mooi niet waar, want er
is ook nog zoiets als onderhoud".
Op spoorweggebied is er heel wat
gebeurd in de Zak van Zuid-Beveland.
De heer J. L. van der Valk van het
Goese gemeentearchief heeft het alle
maal nog eens opgezocht. In het ex-
tradikke feestnummer van het SGB-
bulletin doet hij er verslag van.
Op 14 februari 1914 werd in Utrecht
de NV Spoorwegmaatschappij 'Zuid-
Beveland' opgericht. Het doel was
duidelijk: De.aanleg en exploitatie van
lokaalspoorwegen op Zuid-Beveland.
Daarbij dachten de oprichters in de
eerste plaats aan de lijn Goes-Borsse-
le-Goes. een ringlijn van 43 kilome
ters- Verder waren er plannen voor
de lijn Goes-Wolphaartsdijk (10 kilo
meter) en de lijn Goes-Wemeldinge (8
kilometer).
Druk gevlagd
Op 18 mei 1927 vertrok zo rond het
middaguur een trein vanuit Goes. Drie
motorrijtuigen waren het. Via 's-Gra-
venpolder, 's-Heer Abtskerke, Nisse,
Kwadendamme, Hoedekenskerke,
Baarland. Oudelande, Ellewoutsdijk,
Driewegen/Ovezande ging het naar de
steiger bij Borssele. Er werd druk
gevlagd toen. Op het station van Kwa
dendamme. hadden zich zelfs horden
schoolkinderen verzameld, die de
treinreizigers toezongen. 'Con Affezio-
ne', de plaatselijke fanfare, speelde
het Wilhelmus en een handvol luchti
ge marsen.
De lunch werd gebruikt aan boord
van de "Mecklenburg", een boot van de
Stoomvaartmaatschappij Zeeland. Tij
dens de lunch voerde de heer H. v3n
Manen namens de NV Spoorwegmaat
schappij Zeeland het woord. Van hem
waren toen al de verontrustende
woorden: „De autobussen winnen ter
rein". De volgende spreker, dr. G. van
der Meulen, de secretaris-generaal van
het departement van waterstaat en
vertegenwoordiger van de minister,
deelde die vrees nauwelijks. Jonkheer
mr. J. W. Quarles van Ufford ,de com
missaris van de koningin in Zeeland,
re overweg letten, op al die seinen
langs de route. Het was gewoon een
studie".
Zes ritten heeft Robert Stolk nu si»
machinist achter de rug. Op 7 april
wordt het helemaal menens. Dan stap
pen de commissaris van de koningin
en enkele directeuren van suikerfa
brieken in Brabant in de oude Belgi
sche rijtuigen om de lijn door de Zak
'in te rijden'. In Hoedekenskerke ligt
het eindpunt ran die openingsrit. Daar
kunnen de heren de benen strekken
en even over de zeedijk naar de
Westersc'nelde turen.
De gemeente Goes zorgt voor e**i
verkwikkend drankje. Of er veel ge
zongen. gejubeld en gehost zal worden
langs de spoorlijn is nog onduidelijk.
Er zijn weieens wat klachten geko
men van huisvrouwen, die hun helde
re lakens bezoedeld zagen door de
rook uit de pijp van de Wittouck- Er
zou best nog eens een actiegroep in
kunnen zitten
Stoomfluit
Stoomlocomotieven steken nog m3ar
hier en da3r hun stoomfluit op. Tus
sen Hoorn en Medemblik rijden er
nog eer. paar. Ze worden op de been
gehouden door een zelfde groep 'trein-
o-fielen' als er in de Zak van Zuid-
Beveland opereert.
Een jonge machinist van de spoorwe
gen kreeg een paar maanden geleden
de schrik van zijn leven toen hij
vanuit zijn dieseltrein, compleet met
'dodemansknop' een heuse stoomloco
motief van de SGB voorbij zag trek
ken. Er zijn steeds meer mensen, die
niet precies weten wat dat is, een
stoomlocomotief. Daarom een citaat
uit de "Handleiding tot de kennis van
de verschillende soorten van Locomo
tieven. benevens praktische voor
schriften tot het geleiden van dezelve"
van de heer C. C. van Hall.
„Wanneer men eene stoommachine
plaatst op een beweegbaar werktuig,
bijvoorbeeld op eene boot, of een
wagen, dan noemt men dit werktuig
eene locomotief. Locomotief is een
nieuw woord, waaronder gerangschikt
moet worden eene soort van werktui
gen. alleen van elkander verschillende
door den aard van bet werk, dat zij
moeten verrigten: zoo zijn er locomo
tieven voor booten, voor gewone we
gen en spoorwegen. Behalve deze alge-
mcenc beleekenis van het woord loco
motief. wordt hetzelve meer bepaalde
lijk gebruikt voor de werktuigen, wel
ke op de spoorwegen dienst doen: en
in dit geval wordt hieronder verstaan
niet alleen de machine zelve, maar
ook de ketel, de wagen waarop het
werktuig rust. in een woord Jvet gehee-
le zamenspei. hetwelk dient om de
treinen op de spoorwegen voort ie
sleepen". Waarmee alles duidelijk
Is.
De Stichting Stoomtram Goes-Borssele
gaat met ingang van zaterdag 7 april
regelmatige diensten onderhouden, die
leiden door de Zak van Zuid-Bevel and.
De stichting beschikt nu over vijf
stoomlocomotieven, die vanuit half
Europa naar Goes z'jii getranspor
teerd. Een speciale werkgroep is nu
alweer ruim een jaar iedere zaterdag
in de weer om de loe's bedrijfsklaar
te maken. Daarnaast hebben de werk
groepleden dan ook nog de zorg voor
de zes Belgische rijtuigen, die de
passagiers gaan vervoeren-
De SGB is wel erg snel volwassen
geworden. In de zomer van 1971, in
juli om precies te zijn, kwamen de
plannen voor het eerst naar buiten.
Nu. in april 1973, kan de SBG over
een locomotieven- en rijtuigenpark be
schikken dat voor vele duizenden gul
dens aan waarde heeft. Het stichtings
bestuur heeft de beschikking gekregen
over een oude remise, een paar meter
van de spoorlijn Vlissingen-Goes van
daan. Vorige winter hebben de twaalf
leden van de werkgroep zich in alle
bochten gewrongen om de gaten in het
remisedak te dichten. Want ook dat
hoort bij het werk van de 'treingek-
ken' van Zuid-Beveland. Iedere zater
dagochtend om half tien verzamelen
ze zich in het oude kantoortje in de
remise. In de plastic koffiebekertjes
wordt dan nog gewoon zwarte koffie
geschonken. Later op de dag, als het
werk vordert en de koude soms fel
toeslaat, wil er nog weieens een drup
peltje uit een vierkante fles in vallen-
In het zomerseizoen van 1972 heeft de
Kees Wielemaker
