PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VIETNAM-AKKOORD EEN FEIT
President Nixon in radio- en televisie-rede:
Van Veen: na 10 maart a.s. geen
boyeotters meer binnenlaten
Luchtwachttorens zijn langzamerhand
uit de provincie aan het verdwijnen
KVP WIJST DE VVD AF
BRIEF PARTIJVOORZITTERS
AAN AMERIKAANS CONGRES
Vandaag
in de
krant...
President op
hel breukvlak
216e jaargang - no. 20
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLISSINGSE, GOESE. BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Woensdag 24 januari '73
Tijdbom
pagina 2
22, tal. 4457. Zl«rikn«, ri
1. Scherphui» i
lel. 5H', (b.g.i
lel. 3346, odm.
Hoofdredactie. G.
itnuprQl 27 3S oer fcrr.rt
WASHINGTON President Nixon heeft vannacht om vier uur in een rede voor radio en televisie
bekendgemaakt, dat gistermiddag (dinsdag) om 12,30 uur een akkoord over vrede in Vietnam in
Parijs is geparafeerd door Henry Kissinger en de Noordvietnamese onderhandelaar Le Due Tho.
De president sprak van een eervolle vrede in ZO-Azië. De overeenkomst zal zaterdag a.s. in Parijs
worden ondertekend. Enkele punten uit het akkoord:
een bestand zal op zaterdag a.s. om 24.00 GMT van kracht worden:
binnen 60 dagen na het van kracht worden van het bestand zal Noord-Vietnam alle Amerikaanse
krijgsgevangenen vrijlaten;
eveneens binnen 60 dagen zullen alle Amerikaanse troepen uit Zuid-Vietnam worden teruggetrok
ken;
de Zuidvietnamese bevolking krijgt gelegenheid zonder inmenging van buitenaf de eigen toekomst
te bepalen.
President Nixon legde er nog de nadruk op, dat aan alle voorwaarden die hij eerder gesteld had
voor een overeenkomst, was voldaan.
Met de nachtelijke radio- en tv-redei
van Nixon kwam een eind aan del
stroom geruchten en speculaties, die
gistermiddag op gang kwam toen Hen
ry Kissinger plotseling de terugreis
naar Washington aanvaardde. Hij had
tevoren bijna vier uur met zijn Noord
vietnamese tegenhanger Le Due yho
gesproken. Het Witte Huis liet daarop
weten, dat Nixon zich tot het Ameri
kaanse volk zou richten en een stroom
berichten uit Hanoi, Saigon en Parijs
wees er op, dat er nu inderdaad een
akkoord was bereikt. Radio-Saigon
waarschuwde de Zuidvietnamese be
volking, dat een radioboodschap van
president Ngoeyen Van Thieu te ver
wachten was, een soortgelijke medede
ling kwam uit Hanoi. De Noordviet
namese onderhandelingsdelegatie in
Parijs liet weten, dat Le Due Tho van
middag om vier uur een persconferen
tie zal houden.
Uit Washington kwam bovendien nog
het bericht, dat de Amerikaanse rege
ring Indonesië, Hongarije, Polen en
Canada had verzocht binnen 3 dagen
de manschappen in staat van paraat
heid te brengen, die toezicht zullen
moeten houden op het bestand in Viet
nam.
Indonesië heeft 250 officieren en 1000
manschappen paraat en Canada 450
man, een getal dat nog uitgebreid zou
kunnen worden. Van Hongarije en Po
len is nog niet bekend hoeveel man
schappen zij beschikbaar zullen stel
len.
Kissinger arriveerde gisteravond laat
in Washington en vloog per helikopter
onmiddellijk naar het Witte Huis om
verslag uit te brengen aan Nixon, die
daarop zijn kabinet en de democrati
sche en republikeinse leiders in het
Congres inlichtte.
UNIVERSITEITEN STRAK TIJDSCHEMA OPGELEGD
PARIJS: De Noordvietnamese on
derhandelaar Le Doe Tho (links)
en de Amerikaan Henry Kissin
ger namen dinsdag hartelijk af
scheid van elkaar na hun bijeen
komst in de Franse hoofdstad.
DEN HAAG De partijvoorzitters van PvdA. KVP, ARP. PPR, CPN', D'66
CHU en PSP hebben een gezamenlijke brief gestuurd aan de commissie vooi
buitenlandse zaken van het Amerikaanse Congres, waarin zij hun beweegrede
nen voor de Vietnam-demonstratie van 6 januari in Utrecht uiteenzetten. In
die brief, die door alle acht partijvoorzitters is ondertekend, wijzen zij eror
dat de vele kritiek in ons land tegen het Amerikaanse optreden in Vietnam na
de hernieuwde bombardementen van 19 december hebben geleid tot eer
gezamenlijk protest van een groot aantal politieke partijen van uiteenlopende
kleur, die nog niet eerder samen zijn opgetreden.
„Tijdens de demonstratie werden met onze toestemming drie slogans
meegedragen: A. „Nixon, teken de vrede nu"; B. „Stop de bombardementen ir
heel Vietnam"; C. „Vietnam voor de Vietnamezen", schrijven de acht
partijvoorzitters. Zij wijzen er verder op dat op grote schaal posters zijn
verspreid met deze teksten, opdat het volk deze zal blijven tonen zolang de
vrede in Vietnam nog niet is geregeld.
De voorzitters schrijven verder in hun brief; „Ons land is geschokt door de
bombardementen in het stadium waarin de onderhandelingen toen verkeer
den. Was het niet Kissinger die zei dat de vrede al voor het oprapen lag;
Onze kritiek is niet gericht tegen het Amerikaanse volk op zich, maar teger
een belangrijk element van de huidige Amerikaanse politiek".
(Van onze onderwijsredacteur)
DEN HAAG De student die 10 maart nog steeds de 1000,- col
legegeld niet betaald heeft, mag geen toegang meer hebben tot het
Universitaire onderwijs. Dat heeft minister Van Veen dinsdag in
Den Haag voorgehouden aan delegaties van alle universiteiten en
hogescholen. Hóe die studènt dan van de universiteit moet worden
verwijderd, dat is een vraag waarover de universiteitsbesturen en het
ministerie zich nog nader wensen te beraden.
Minister Van Veen heeft de instel
lingen een strak tijdschema opgelegd:
in de loop van deze en volgende
maand bestaat nog de gelegenheid
voor de boyeotters (volgens de minis
ter ongeveer 30 procent) om het col
legegeld te betalen. Op 1 maart moe
ten de universiteitsbesturen degenen
die blijven weig. a, per aangeteken
de brief meedelen c'~t zij geen .- .n-
spraken meer kunnen maken op de
onderwijsvoorzieningen en de admini
stratieve diensten van de universiteit,
NS-proef met
zaterdagretour
UTRECHT (ANP) De spoorwegen
gaan in februari bij wijze van proef
beginnen met de verkoop van 'zater
dagretours'. Op de dertien zaterdagen
In februari, maart en april kost een
retour eerste of tweede klas maar een
gulden meer dan een enkele reis. Voor
kinderen van vier tot en met negen
jaar moet de halve enkele reïsprijs
plus een gulden worden betaald.
Dit experiment biedt vooral voorde
len aan mensen die lange afstanden
willen overbruggen. Op korte afstan
den (voor de tweede klas minder dan
17 km en voor de eerste klas' minder
dan elf km) is een gewoon retour
voordeliger. Als het zaterdagretour
aanslaat bij het publiek zal het waar
schijnlijk definitief worden inge
voerd.
De spoorwegen werken al langer met
weekendretours (de prijs van een ge
woon retourtje plus een gulden),
waarmee zaterdag heen en zondag
weer terug mag worden gereisd.
Leugen
DE DIRECTIE van het CBS heeft
dinsdagmiddag verklaard dat de
ministers Geertsema en Langman
gelogen hebben toen zij maandag
instemming van het CBS bij een
gedeeltelijke overplaatsing meld
den. (Pagina 3).
Benzinestaking
HET EINDE van de Belgische
benzinestaking is nog niet in
zicht. (Pagina 9).
Nieuws uit Zeeland op
pag. 2,4, 5 en 7
Binnen- en buitenlands
nieuws op pag. 3 en 9
Sport op pagina 11
Radio en televisie op pag. 12
Financieel nieuws op pag. 13
waarvoor betaling van f 1000 noodza
kelijk is. Wie binnen tien dagen daar
op niets van zich laat horen, sluit zich
volgens de minister buiten de univer
sitaire gemeenschap. „Wie toch de
universiteit binnendringt, maakt zich
dan aan insluiping schuldig", aldus de
minister.
TREIN ONTSPOORD
DOOR ZUURSTOFFLES
BLOEMEND AAL (ANP) Tussen
Santpoort-zuid en Bloemcndaal is
dinsdagavond om half elf een reizi
gerstrein ontspoord. Volgens de eerste
berichten zijn hierbij enkele reizigers
gewond. De trein is ontspoord doordat
er een zuurstoffles tussen de raiJs lag.
Hoe die daar terecht is gekomen is nog
onbekend.
Namen
Uiterlijk 15 maart wil de minister
van de universiteitsbesturen een opga
ve hebben van de namen van de
vasthoudende boyeotters. Eveneens op
die datum wenst hij te vernemen hoe
de universiteiten denken het gat in
hun begroting op te vullen, dat ont
staat door de wanbetaling van de
boycottende studenten. Het rijk zal
daarin niet bijspringen.
Mr. K. Cath, voorzitter van het
Leidse universiteitsbestuur, die samen
met de minister mededelingen deed
over het gevoerde onderhoud, beves
tigde dat de besturen zich gehouden
weten de wet uit te voeren. „Zeker nu
in de weken na de verkiezingen ook
door het parlement geen actie onder
nomen is tegen de collegegeldwet,
moeten we tot uitvoering ervan ko
men", aldus mr. Cath.
Volger- mr. Cath vertonen de uni
versitaire administraties zeker gebre
ken, zodat niet alle boyeotters gevon
den zullen worden. „Niettemin hebben
de instellingen genoeg gegevens om
althans een aantal te manen", meende
hij. Minister Van Veen dacht dat de
budgettaire consequenties van wanbe
taling voor de univer.-iteiten zo groot
zijn, dat het voor de instellingen „een
aantrekkelijke zaak" wordt alsnog zo
veel mogelijk weigeraars op te sporen
en door middel van maningen tot
betaling te brengen. Volgens de be-
DEN HAAG: Demonstratie voor
het ministerie van onderwijs en
wetenschappen in Den Haag.
waar minister Van Veen een ge
sprek had met de voorzitters van
de colleges van bestuur van de
Nederlandse universiteiten en ho
gescholen over de collegegeldre
geling.
windsman mogen de besturen niet
toegeeflijk optreden, omdat, de groep
van niet-betalenden dan volgend jaar
„zeer aanzienlijk" groter zal zijn.
Maatregelen
Om het optreden tegen wanbetaling
te ondersteunen, heeft de minister
drie maatregelen in petto, zo liet hij
weten, die nog voor begin van ko
mend studiejaar uitgevoerd worden.
Allereerst zal betaling van de f 1000 in
twee termijnen (1 september en 1
februari) officieel mogelijk worden
gemaakt. Vervolgens zal geen uitvoe
ring gegeven worden aan dc aange
kondigde verhoging (van f 60 naar
f100) van de examengelden, behalve
voor „buitenstudentcn" (extraneï).
Ten slotte en vooral zal moge
lijk gemaakt worden dat studenten,
die onafhankelijk van hun ouders wil
len studeren, een rentedragende lening
afsluiten. Voor deze lening, die bij een
bank moet worden opgenomen, zal
het rijk zich garant stellen.
Volgens het Landelijk Overleg van
Zie slot pagina 3 kolom 6
NU VORMING ZAKENKABINET
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Nu de KVP de WD als regeringspartner heeft laten vallen, worden in de kringen van
de drie confessionele partijen nog slechts mogelijkheden gezien voor de vorming van een zakenkabinet
van brede samenstelling. Verwacht wordt dat, behalve een liberaal-confessionele samenwerking, ook
een progressief-confessioneel kabinet, waarnaar Ruppert vandaag nog een onderzoek zal instellen, er
niet in zit. In een confessioneel minderheidskabinet met een extra-parlementair karakter) ziet men
vooral in KVP-kring, weinig heil.
De KVP liet informateur Ruppert
dinsdagavond schriftelijk weten de ze
kerheden, die VVD-Ieider Wiegel eiste
voor een confessioneel-liberale samen
werking in een extra-parlementair ka
binet, niet te kunnen geven. Wiegels
eisen worden „fund tenteel strijdig"
genoemd met het karakter van een
extra-parlementair kabinet. Wiegel
hield echter dinsdagavond het heen
stijf. Na een inderhaast belegde frac
tievergadering, volgend op de KVP-
uitspraah, zei hij: „Blanco cheques
worden alleen aan kredietwaardigen
gegeven. Ik ben niet bereid blindelings
in een extra-parlementair avontuur te
stappen".
mentair kabinet van de vier, werd
door de KVP afwijzend beantwoord.
Andriessen kon de informateur onvol
doende zekerheid bieden da' zijn hele
fractie zich aan een dergelijk kabinet
gebonden zou achten. Hij liet weten
dat met name op het punt van de
inkomensverdeling, defensiebeleid en
kwesties „van leven en dood" ver
scheidene fractieleden uit de boot zou
den vallen. Wiegel noemde dat later
een •„zelfmoordpoging" van de KVP
en zei „ritsen telefoontjes" te hebben
gehad van KVP-spijt' temmers.
ARP en CHU
van de VVD. Zij wezen wel Wiegels
eisen om „zekerheden" af, maar hiel
den de deur open voor een gesprek
over samenwerking in een parlemen
tair kabinet. Tilanus daarover: „Als
we over programmatische verschillen
nog verder doorpraten zou er best
wel eens overeenstemming mogelijk
kunnen zijn. Plaatsvervangend AR-
fractieleider Aantjes achtte die kans
minder groot, omdat de eisen die aan
een confessioneel liberaal minder
heidskabinet gesteld moeten worden,
uitermate zwaar zdjn. De AR-fractie
vraagt ook niet om een onderzoek
naar de mogelijkheden van een parle-
(Zie slot pagina 3 kolom 2)
„TECHNIEK EN SNELHEID VLIEGTUIGEN HEBBEN FUNCTIE TORENS ACHTERHAALD"
Tot 1964 in
gebruik voor
verdediging
van luchtruim
MIDDELBURG De lucht-
wachttorens, die gedurende
veertien jaar een bijdrage heb
ben geleverd aan de verdediging
van ons luchtruim, zijn langza-
m^fiand uit Zeeland aan het
verdwijnen. Vanaf 1950 bestond
er in Nederland een gesloten
net van torens. Samen met radar
en radio werd ons land be
schermd tegen eventuele aan
vallen vanuit de lucht. In 1965
begon men met de opruiming
van de torens in Zeeland. Van de
achttien luchtwachttorens
wordt binnenkort de laatste
functieloze afgebroken.
Een dergelijk net van torens werd
gebouwd naar het voorbeeld van En
geland. Gedurende de tweede wereld
oorlog had het zogenaamde 'obser
vers corps' bijgedragen aan de opspo
ring van vliegtuigen, die het Britse
luchtruim binnendrongen.
Doel van deze vorm van luchtbescher
ming was het lokaliseren van vliegtui
gen, die onder de radarwaarneming
vlogen. Dat wil zeggen alle vliegma
chines, die zich binnen een afstand
van 2000 voet boven het aardopper
vlak voortbewogen.
De posten waren bemand met 16 tot-
24 vrijwilligers, die in ploegen waren
onderverdeeld. Iedere ploeg keek drie
uur per dag" met verrekijkers naar het
luchtruim, zodat de post een heel
etmaal bezet was. Ieder vliegtuig
overkwam moest worden gemeld
een centrale post, waar men van het
gelokaliseerde object type en richting
in kaart bracht. Het hele land was
verdeeld in acht groepen, met ieder
een eigen centrale post, waar de
waarnemingen gerapporteerd werden.
Gesloten
In Zeeland v in totaal 25 lucht-
waarneming?- n Waar mogelijk
maakte m- oruik van bestaande
gebouwen, waarop een post werd in
gericht. Omdat, het net zo gesloten
mogelijk moest zijn was het zaak dat
de waarnemers op een afstand van 12
tot 14 kilometer van elkaar opereer
den. Daarom was het noodzakelijk
dat er op tal van plaatsen torens
werden gebouwd. In Zeeland verrezen
er in 1950 achttien stuks.
In 1964 werd het grootste gedeelte
van de luchtwachtdienst opgeheven.
De torens bestonden toen pas 14 jaar.
De heer G. Zweedijk, momenteel amb
tenaar bij het provinciaal commando
van de bescherming bevolking en
voorheen waarnemend commandant
van de luchtwachtgroep Zuidwest-Ne
derland, over de korte periode, waar
in de luchtwachttorens een werkelijke
bijdrage leverden aan de bescherming
van het luchtruim: „Je loopt altijd
achter op de ontwikkeling. Als je nu
een vliegtuig koopt, ligt het eigenlijk
al weer op tafel om herzien te wor-j
den. De zone kon toen niet anders be
waakt worden dan op die manier". I
„Je kunt wel zeggen dat de techniek
en de snelheid van de vliegtuigen de
functie van de luchtwachttorens heb
ben achterhaald", aldus de lieer Zwee
dijk. „Het is volkomen zinloos om nu
met een verrekijker vliegtuigen te
gaan waarnemen. De vliegtuigen heb
ben zon snelheid gekregen dat waar
neming met het oog niet meer moge
lijk is".
De verdediging van het luchtruim ge
beurt nu op een heel andere wijze.
Het werk is overgenomen door een
perfecter radarsysteem en de compu
ter.
In 1964 gingen 'e luchtwachttorens in
beheer over van de LWD. een onder
deel van de koninklijke luchtmacht,
naar de inspecteur der domeinen. De
(Zie slot pagina 4 kolom 5
fintiilijK
"Wermoedt-üjk zal Lyndon
W'A/ B' Johnson dc xcschle-
denis ingaan aLs de presi-
dent van dc Verenigde Sta-
£2253 oncler d'- Ameri-
kaanse interventie in Vlet-
nam uitgroeide tot een com
plete oorlog. In 1964 toen Johnson
met een overweldigende meerderheid
werd gekozen voor zijn eerste 'eigen'
ambtstermijn zag dat er heel anders
uit. In die dagen wist hij een sfeer
van verwachting op te roepen: de be
kwame politicus Johnson, een man
met een scherpe blik voor de binnen
landse noden van zijn land, kon reke
nen op de steun van vele Amerikanen.
Niemand ging er in die verkiezingstijd
Sn 1964 van uit, dat uitgerekend hij de
president zou worden onder wie de
Vietnamese oorlog zich zou sterk zou
uitbreiden dat mede daardoor Amen-
ka een in zichzelf verdeeld huis zou
worden. Johnson werd immers be-#
schouwd ais een 'nationale leider', toen
hij in 1964 de verkiezingscampagne
begon, onder hem zöu de natie zich
gorden tot een strijd tegen onrecht en
armoede. Het is een reputatie, die
haast vergeten is nu zijn onverwachte
dood is gemeld.
Sommige Amerikaanse politici heb
ben betoogd dat Johnsons grote
populariteit in de eerste jaren van zijn
ambt niet zozeer te maken had met
zijn eigen verdiensten, maar een ge
volg was van factoren buiten hem. In
de eerste plaats was daar de tragische
wijze, waarop hij tot het president
schap werd geroepen: de vice-presi
dent. die de taak van de vermoorde
Kennedy onverwacht moest overne
men. Er ontstond een zekere compas
sie met hem. een gevoel van medele
ven, omdat hij pre
sident werd onder
zulke moeilijke om
standigheden. Niet
alleen moeilijk door
de politieke toe
stand in binnen- en buitenland, maar
vooral door de persoonlijke situatie
van Johnson: hij moest de wacht over
nemen van de Kennedy-groep, d.w.z.
van een groot aantal mensen op de
belangrijkste posten van het land, die
een grote verering hadden gekoesterd
voor John F. Kennedy en eigenlijk
neerkeken op de (naar hun mening)
aanzienlijk minder begaafde Johnson
uit Texas. De tweede factor die tot
zijn populariteit bijdroeg, was zijn te
genkandidaat bij de verkiezingen. Bar
ry Golöwater. Een weinig attractief
kandidaat, een conservatief van zo'n
merkwaardig gehalte, dat slechts wei
nigen bereid warén om van harte deze
man te steunen. Zo ontstond een
vreemdsoortig verbond rond Johnson,
waarin allerlei figuren terecht kwamen
die volstrekt tegengestelde belangen
vertegenwoordigden. Martin Luther
King steunde Johnson, de vakbonds
man Walter Reut'ner. maar ook een
grootindustrieel als Henry Ford.
In een dergelijke sfeer van wat men
zou kunnen noemen afgeleide
populariteit begon Johnson zijn 'eigen'
ambtstermijn. In die eerste tijd kwam
hij met een voortreffelijke slagzin: the
Great Society, de grootste maatschap
pij. die nu in de Verenigde Staten zou
moeten ontstaan. Dat zou een maat
schappij worden, waarin de mens zich
meer zou bezighouden met de kwali
teit van zijn bestaan dan met de kwan
titeit van zijn goederen. Er zou een
welvaart, zonder vrees worden ge
creëerd en de steden zouden weer als
vanouds dienen als woonplaatsen voor
echte gemeenschappen. Zo ongeveer
gaf de president zijn beleid aan, wel
iswaar vage maar toch inspirerende
woorden, waarin velen hem wensten te
volgen. In het eerste jaar van zijn pre
sidentschap leek het er op alsof John
son zijn Great Society zou waarmaken:
er werd een omvangrijk binnenlands
wetgevingsprogramma afgewerkt met
duidelijk sociale doeleinden. Voor som
migen echter de noden van en in de
grote Amerikaanse steden kennend
was het programma slechts een drup
pel op de gloeiende plaat. Een gezag
hebbend auteur als Michael Harring
ton stelde nog tijdens het president
schap van Johnson vast, dat diens
'Great Society' bij nader inzien een
weinig omlijnd begrip was. terwijl het
in zijn uitwerking meer leek op een
afronding van het New Deal-program
ma van Roosevelt dan op de start van
een nieuw en inspirerend regeringsbe
leid. Vrij snel ook begon de Vietnam-
misère in omvang toe te nemen met als
gevolg dat nog vóór het einde van de
ambtstermijn Johnson een impopulair
man was geworden. Mede daarom be
sloot hij zich niet herkiesbaar te stel
len: hij trok zich terug in de vergetel
heid, waarin oud-presidenten van de
Verenigde Staten plegen te leven.
Zijn presidentiële loopbaan was er
een met tragische momenten. Een
man met grote parlementaire erva
ring, voortreffelijk senator, werd ge
roepen tot het presidentschap op een
uiterst moeilijk moment. Zijn verkie
zing werd met grote instemming en
opluchting over de hele wereld be
groet: in óe Verenigde Staten omdat
ditmaal een typische middle-class Ame
rican het Witte Huis had bereikt, die
de Amerikaanse droom zou kunnen
verwezenlijken, in de rest van dc- we
reld omdat men een constructieve vre
despolitiek van hem verwachtte. Vier
jaar later waren van deze gevoelens
weinig of niets over. We hehben eens
een anti-Vietnamdemonstratie in Wash
ington meegemaakt in het laatste jaar
van zijn presidentschap- politie en
jongelui waren slaags geraakt, een om
stander keek toe en zei vol bijtende
ironie: „Dat is de Great Society van
meneer Johnson". Nu hij plotseling is
overleden bleek de herinnering- aan
hem reeds grijs en vaag geworden.
Zijn presidentschap was typerend
voor het huidige Amerika: hij poogde
met woorden uit het verleden een
nieuwe ideologie te scheppen, maar
slaagde niet. Ir. het verleder, zou hij
wellicht een grootpresident zijn ge-
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1
